[zaloguj się]
[pdf]

POGWAŁCIĆ (11) vb pf

o prawdopodobnie jasne (tak w po-); a pochylone.

Fleksja
praet
sg pl
2 m m pers pogwåłcili
3 f pogwåłciła m an
conditionalis
pl
3 m pers by pogwåłcili

praet 3 sg f pogwåłciła (2). ◊ 2 pl m pers pogwåłcili (6). ◊ con 3 pl m pers by pogwåłcili (2). ◊ part praet act pogwåłciwszy (1).

Sł stp, Cn brak, Linde XVIII w.

1. Dokonać czynów przemocy; zniszczyć, przen [co] (2): Zacż pierwey płákáć/ co chceſz oblać łzámi/ Gdyż y krwią trudno zrownáć z wyſtępkámi? Ich zbytnia licżbá/ pámięć pogwałćiłá/ Ich wielkość ſmyſły z gruntu wywroćiłá GrabowSet A4.
a) O Piśmie Sw.: tendencyjnie interpretować [czym] (1): ále y to piſáne ſłowo Boże [...] fałſzywymi glozámi ábo wykłádámi/ árgumenty regeſtrámi [nowowiernicy] ſrodze pogwałćili/ áby ſię piſmo zdáło być zá nimi. WujNT przedm 4.
2. Naruszyć przyjęte zasady, normy prawne lub moralne; sprofanować, zbezcześcić; coinquinare, pulluere PolAnt [co] (7): BibRadz 1.Mach 1/45, 48; RejAp 111; Wiele teſz Izráelcżykow przyſtáli ná iego wiárę/ á ofiárowali obrázom y pogwałćili świętá. BudBib 1.Mach 1/45, 1.Mach 1/48; Boſkie y ludzkie rzecży pogwałćili [Turcy]/ Ceſarzá ſamego zábili/ w krwi Chrześćiáńſkiey brodzili SkarJedn 324.
Przen [czym] (1):
Szereg: »popsować a pogwałcić« (1): A [rozum] popſowawſzy/ á pogwałćiwſzy złemi ſpráwámi ſwemi práwá á wolności iego [człowieka]/ práwie go przywodzi w tyráńſtwo á w ſproſne poſłuſzeńſtwo ſwiátá tego RejZwierc 19v.
3. Zmusić wiele kobiet silą do stosunku płciowego [kogo (pl)] (2): RejZwierc 46v; Arryanowie pogáńſtwo ſobie ná pomoc biorąc: Kośćioły Kátolickie poburzyli/ Ołtarze ſproſnośći y brzydkośći nápełnili/ krew Kátholicką rozlali/ pánienki zakonne pogwałćili/ Biſkupy pobili SkarŻyw 58.

Synonimy: 2. popsować; 3. poniewolić, zniewolić.

Formacje współrdzenne cf GWAŁCIĆ.

Cf POGWAŁCONY

JDok