[zaloguj się]
[pdf]

PONIEWOLIĆ (7) vb pf

Oba o oraz e jasne.

Fleksja
inf poniewolić
praet
sg
3 m poniewolił

inf poniewolić (5). ◊ praet 3 sg m poniewolił (2).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVI w.

1. Zmusić do czegoś, przemocą nakłonić opierającego się; fatigare Mącz [w tym: kogo (1)] (2): Fatigare, Przimuśić/ Poniewolić. Mącz 119d.

[cum inf: A gdy przyiácháłá ná pogrzeb/ wnet Mendog Krol rozmiłował ſię iey [...] y poniewolił ią z ſobą mieſzkáć. StryjKron 336.]

Ze zdaniem dopełnieniowym (1): Potym mu [Kajetanowi] Frydrych odpiſał wty ſłowá/ dziwuiąc ſie tey ſpráwie iż chćiał poniewolić Luterá/ áby odwołał ſwe piſánie BielKron 194.

2. Zgwałcić, zniewolić kobietę [kogo] (5): A gdy ią [Minerwę] chciał poniewolić Wulkan/ broniłá ſwoiey cżći BielKron 23, 115v, 428.

W charakterystycznych połączeniach: poniewolić dzieweczkę, krolową, żonę [czyją].

Zwroty: »gwałtem poniewolić« (1): Bili theſz przi nym wlyubinyv gdi wkarczmye dzyewączką gwalthem ſſobye na vczinek czyeleſſny ponyewolill LibMal 1546/111v.

»na uczynek cielesny poniewolić« (1): LibMal 1546/111v cf »gwałtem poniewolić«.

»sobie poniewolić« (2): LibMal 1546/111v; [o Minerwie córce Pallady] piſzą iż oycá byłá zábiłá/ ktory ią chciał ſobie poniewolić BielKron 23v.

3. [Wziąć do niewoli [co = galery, tj. ich załogi]: Bacząć tákową moc Krześćiian iedná gálerá vderzyłá ná Celną gálerę Hiſzpańſką/ ktorą mężnie obronił Marcus Antonius Columna, y nie tylko tę iednę Turecką/ ále y inſzych bárzo wiele/ z ſwoim ludem poniewolił. BzowRóż 38 (Linde).]

Synonimy: 1. przymusić; 2. zgwałcić; 3. jąć, pobrać, pogarnąć, poimać, uwięzić, zabrać, zniewolić.

Formacje współrdzenne cf NIEWOLIĆ.

Cf PONIEWOLENIE, PONIEWOLONY

MC