[zaloguj się]
[pdf]

POHAMOWANY (27) part praet pass pf

pohamowany (19), pohamowan (8).

Oba o oraz pierwsze a jasne (w tym w a 1 r. błędne znakowanie). W formie złożonej -an- (18), -ån- (1); -an- : -ån- BibRadz (1:1). ◊ W formie niezłożonej -ån, -ån-.

Fleksja
sg
mNpohamowån fNpohamowanå, pohamowana nNpohamowan(e)
pl
N m pers pohamowani
inne formy
pl N subst m - pohamowané, pohamowany; pl N subst f - pohamowan(e), pohamowany

sg m N (praed) pohamowån (3). ◊ f N (praed) pohamowanå (8), pohamowana (3); -å RejZwierc (3), BudBib, ModrzBaz, WerGośc; -å : -a SarnStat (2:3). ◊ n N pohamowan(e) (1). ◊ pl N m pers pohamowani (9). subst m (praed) pohamowané (1) SarnStat, pohamowany (1) RejZwierc. f (praed) [pohamowan(e)], pohamowany (1) RejZwierc.

Składnia dopełnienia sprawcy: pohamowan(y) od kogo (2) BibRadz, WujNT, przez kogo (1) CzechEp.

Sł stp, Cn brak, Linde XVII w. s.v. pohamować.

1. Zatrzymany w drodze [od czego] (1): Zá wolą Bożą pohámowáni ſą od niektorey kráiny [Cf Zátym gdy przyſzli do Miſyey/ kuśili ſię wnidź do Bithyniey/ ale im Duch nie dopuśćił. Act 16/7]. BibRadz Act 16 arg.
2. Powstrzymany, powściągnięty, poskromiony; opanowany (26):

pohamowan od czego (1): Mniemiał Korneliuſz/ żeby w Piętrz coś Bozkiego było: y przetoż ſłuſznie od pokłonu był pohámowan. WujNT 440.

Ze zdaniem dopełnieniowym (1): A przeſzedſzy Phrygią y kráinę Gálácką/ pohámowáni ſą [vertati sunt] od Duchá świętego/ áby nie mowili ſłowá w Azyey. WujNT Act 16/6.

a. O złym postępowaniu, namiętnościach i emocjach (23): Aby gwałtowników śmiáłość byłá pohámowáná [Ut violentorum audacia refrenetur JanStat 603]/ vſtáwiamy: iż [...] SarnStat 604, 294, 494, 617.

pohamowan(y) od czego (3): CzechEp 369; Ták iáſną przeſtrogą duchá Bożego/ od wſzelákiego nierządnego towárzyſtwá/ z tym świátem złoſliwym/ bywáią wierni pohámowáni. NiemObr 12; ReszPrz 62.

pohamowany z czego (1): RejZwierc 36 cf Szereg.

pohamowany przez co (1): á iáko mowiłá áby przez liſty byłá pohámowána oná iego myſl zła ktorą był vmyſlił przećiw Iudom [cum epistola convertatur cogitatio eius mala] BudBib Esth 9/25.

pohamowan(y) czym (11): A ták ſmyſły náſze ieſli nie będą rozumem pohámowány/ tedybychmy pewnie byli niewolniki v nich. RejZwierc 80v, B, 28, 76, 262; Abowiem to być nie może/ áby tácy iákiemi práwy ábo kárnoſciámi pohámowani być mogli/ ktorzy tákiey roſpuſtnośći á złośći z młodych lat ſwoich przywykli. RejPosWstaw [413]v; ModrzBaz 25; CzechEp 369; NiemObr 12; ReszPrz 62; á wſzákóż niepohámowána pożądliwość/ by nie byłá pohámowána ſtárániém ſpráwiedliwości [effrenata tamen cupiditas, nisi iustitiae conatus subverteret JanStat 225]/ tedyby záprawdę zgodá y pokóy między ludźmi zginęłá. SarnStat 138. Cf Fraza.

pohamowan w czym (1): [Antyjoch] y przećiw Rzymiánom potym choćiaż w cżęśći walcżył/ y to co do nich należáło złupił w Egiptćie/ y do domu ſwego odwioſł: choćiaż záś był w tym y od tego przez Rzymiány pohámowan CzechEp 369.

W charakterystycznych połączeniach: pohamowany(-a, -e) kradzieży i fałsze jawne, luksus, myśl zła, nieposłuszeństwo i rebellio, pożądliwość, smysły, śmiałość (2), wszeteczności, złość (3), zuchwalstwa i gwałty; pohamowany od nierządnego towarzystwa, od swej woli; pohamowany przez listy; pohamowany karnością (2), panowaniem, prawem (3), przestrogą ducha Bożego, rozkazowaniem, rozumem (3), srogością kaźni, staraniem sprawiedliwości; pohamowany urzędnie.

Fraza: »swawola (a. swowolność) pohamowana jest (a. być może)« [w tym: czym (1)] (3): tedyć koniecżnie trzebá woynę zácżąć: ponieważ ludźi złośćiwych/ ktorzi niemáią áni ná Bogá áni ná ludźi żadnego bacżenia/ ſwowolność źle cżynienia inácżey pohámowána być niemoże [licentia malefaciendi aliter coerceri non queat] ModrzBaz 108; WerGośc 265; SarnStat 327.
Szeregi: »pohamowany i powściągniony« (1): A przeto ná to ſą vcżynione Seymy/ áby ći ktorzy práwy á ſpráwiedliwoſciámi ludzkiemi ſzáfuią/ gdzieby s praw poſpolitych wykracżáli/ [...] áby byli s thego pohámowáni/ y onemi wędzidły ná nie z dawná vſtáwionemi y nápiſánemi/ áby byli powſciągnieni. RejZwierc 36.

»pohamowan(y) i zadzierżan(y)« (2): ABy nápotym złość potwarców y krzywoprzyśiężców/ ſwawola byłá pohámowáná y zádźierżáná [calumniatium iniquitas, et periuriorum licentia refraenetur et cohibeatur JanStat 508]/ vſtáwiamy przez ninieyſzy liſt: iż [...] SarnStat 327 [idem: pohámowana] 766.

[»pohamowany i zastanowiony«: abyście w.m. [...] do tego się wszyscy przyczynili, jakoby te różnice i te waśnie a rozterki domowe pohamowane i zastanowione być mogły Diar 1566 58.]

W przen (2): ábyś tym ochotniey kopał á robił w tey winnicy Bożey/ áby oni wieprzowie dzicy/ ktorych y w domowych oborach ſnadź doſyć mamy/ y około náſzych gránic pełno ich wſzędy ryie/ wżdy mogli być iákokolwiek pohámowáni. RejZwierc 119v.
Wyrażenie: »wędzidły pohamowany« (1): gdy iuż ieſt krotce wypiſan żywot młodego á pocżćiwego cżłowieká [...]/ y iáka ieſth náturá iego/ á iákiemi by/ też wędzidły pohámowána mogłá być RejZwierc 28.
b. Zatrzymany w dalszym rozwoju (1): Niemniey y wolne żeglowánie ku ſzkodźie R.P. tedy dla iego [króla duńskiego] Freybiterow pohámowáne ieſt MycPrz II Cv.

Synonimy: 2. powściągniony, uskromiony, zadzierżany, zatrzymany, zawściągniony.

Cf NIEPOHAMOWANY, POHAMOWAĆ

SBu