Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: 2. [PORANIAĆ]

Następne hasło: PORANIĆ »

PORANIAĆ SIĘ (6) vb impf

Zawsze się.

o oraz drugie a jasne; w inf [-ra-, -rå-]; w pozostałych formach -ra-.

Fleksja

indicativus
inf	poraniać się
praes
	sg
1	poraniåm się
3	poraniå się

praet
	sg
3	m	poraniåł się

fut
	pl
3	m pers	poraniać się będziemy

[inf poraniać się.] ◊ praes [1 sg poraniåm się.] ◊ 3 sg poraniå się (1). ◊ [fut 3 pl m pers poraniać się będziemy.] ◊ praet 3 sg m poraniåł się (2). ◊ part praes act poraniając się (3).

Sł stp brak, Cn s.v. zima ustaje, Linde XVI w. s.v. 2. poranić się.

Znaczenia

1. Robić coś wcześnie rano (1)
2. Robić coś szybko, spieszyć się (5)

1. Robić coś wcześnie rano; manicare PolAnt, Vulg [do kogo] (1): A wſzytek lud rániuczko ſię ſchodźił (marg) porániał ſię. (–) do niego w kośćiele áby go ſłuchał. WujNT Luc 21/38.

[cum inf: i wſzyſtek lud ześwitaniem przychodził (marg) poraniáł się (–) do niego/ ſłuchać go wkościele MurzNT Luc 21/38 (Linde s.v. 2. poranić się)].

2. Robić coś szybko, spieszyć się; maturare (surgere), surgere mane PolAnt (5): Poſyłał też Iehowá ku wam/ wſzytki sługi ſwe proroki/ porániał ſię y poſyłał/ áleśćie nie słucháli BudBib Ier 25/4; Y obroćili do mnie tył/ á nie oblicże/ á gdym ie vcżył porániáiąc ſię y vcżąc/ tedy oni nie słucháli áby przyimowáli ćwicżenie BudBib Ier 32/33, Ier 25/3, 29/19; [porániam ſię/ De mane surgo, maturo, mane seu mature aliquid ago. Volck Sss2v].

[poraniać się z czym: A będźieli źiemia bárzo wilgotna nie trzebá śię z nim [bobem] poraniáć/ gdyż w tákowey rychło wſchodźi. Cresc 1571 169 (Linde s.v. 2. poranić się).]

[poraniać się dokąd: Przydz miły moy/ wyidziemy ná pole/ mieſzkáć będziemy w dworcach. Porániáć ſię będziemy do winnic/ oglądaimy ieſli kwitnie wino BudBib Cant 7/12.]

cum inf (1): Kto folguie prętowi ſwemu/ nienayzrzy ſyná ſwego/ á kto iy miłuie poránia ſię go ćwicżyć [quaerere facit eum correctionem]. BudBib Prov 13/24.

[W przeciwstawieniu: »poraniać się ... omieszkawać«: Prożno wam porániáć ſię wſtáiąc/ á (długo) omieſzkawáiąc ſiádáć/ ktorzy iećie chleb pracowity BudBib Ps 126/2 (Linde s.v. 2. poranić się).]

Synonimy: 2. pośpieszać, pośpieszać się.

Formacje współrdzenne: poraniać; poranić się.