[zaloguj się]
[pdf]

POROWNAWAĆ (18) vb impf

Oba o jasne; w inf oba a jasne (w tym w drugim 1 r. błędne znakowanie); w pozostałych formach -ná- (10), -na- (2); -ná- : -na- KromRozm II (1:1), Mącz (4:1).

Fleksja
inf porownawać
indicativus
praes
sg
1 porownåwåm
3 porownåwå
conditionalis
pl
3 m pers by porownåwali

inf porownawać (5). ◊ praes 1 sg porownåwåm (4). ◊ 3 sg porownåwå (6). ◊ [con 3 pl m pers by porownåwali.] ◊ part praes act porownając (2) MiechGlab, KromRozm II, porownåwając (1) GrzegRożn.

Sł stp, Cn, Linde brak.

1. Zrównywać [kogo, co] (5):

porownawać czemu (1): A ták bráćya ſtoyćye/ á dźyerzćye dánya/ ktorycheſcye ſye náuczyli bądź przez mowę náſſę álbo kazánye/ bądź też przez lift. A to porownawa vſtne podánye piſmu. KromRozm II g3.

porownawać czym (1): Pothym przyſcie Páńſkie ná ſąd/ y nádzieię náſzę/ ſwoim przedſięwzyęciem/ [...] Apoſtoł s. thák porownawa. Ocżekawaymyż z nádzyeią nieomylną Páná náſzego Iezuſá Kryſtuſá/ kthory przyść ma ná ſąd RejPosWstaw [213].

porownawać z czym (1): ſłowa bożego odſtępuyećye/ wywracáyąc ye/ vymuyąc/ y przyſádzáyąc wedle zdánya ſwego/ á wymyſly ludzkye ſnim porownáyąc KromRozm II b3v.

a. O ludziach i Bogu [kogo z kim] (2): GrzegRóżn C; Przeto nie porownawa tám Dawid cżłowieká z Bogiem ſámym CzechRozm 52.
2. Być równym, takim samym; in ordinem se cogere Mącz [z kim] (3): Intra ſamam esse, Pod sławą być/ To yeſt nie owſzeki być sławnym/ nie mieć nic nád ludzie porownáwáć s ludźmi. Mącz 173b, 268a.
Szereg: »zrownawać albo porownawać« (1): AEquabilis. Ten który zrownáwa/ albo porownáwa s ludźmi. Mącz 4c.
3. Zestawiać dla stwierdzenia podobieństwa lub różnicy; conferre, exquirere Mącz [w tym: co (5)] (6): Veritatem exquirere. Facta alicuius ad antique religionis rationem exquirere, Vczinki czyye wedle ſtárádawney wiáry y záchowánia poważáć/ porownáwáć. Mącz 336d; Pertendo, Dociągam/ dowodzę/ dopinam też doſtáię/ dochodzę [...] Pertendere etiam significat, Yedno podle drugiego rozciągáć/ y pomierzáć porownáwać. Mącz 445d.

porownawać czemu (1): [Żywot człowieczy] vćieka iáko ćień/ á nigdy w iednym ſtanie nie trwa. Stądże pyſmo żywot naz [!]/ ćieniowy/ Sproſnośći parze/ y śiánu porownawa. BiałKaz B4.

porownawać [z kim], z czym (3): tam nie żawſze [!] ſnieg ſpada, ale nie kiedy iako y w inſzych ſtronach. Wſzakoż wzdy porownaiąc z inſzimi ſtronami cżęſciey tam niż indzie. MiechGlab *4v; Praeterea confero significat, Yednę rzecz s drugą porownawam/ przipodobam Mącz 122c; BiałKat 206; [więcey ſię oto ſtáráiąc/ áby mocą á gwałtem gorę mieli/ niżli o to/ áby wedle ſpráwiedliwośći z drugimi porownawáli. CiceroKosz 34; W Kupcu záś vpátrowáć mamy prace y przemyſł/ y porownáiąc to oboie z pieniądzmi/ rozſądźić mámy/ ieśli pożytecznieyſze pieniądze były/ niż prácá y przemyſł kupiecki ŚmiglLichwa 65].

4. Godzić, jednać (1):
Zwrot: »porownawać roznice« (1): Senat Tyguryńſki roſkazał wſzemu duchowieńſtwu po ſwych kráinach/ áby ſie ziecháli do Tygurym/ ná dzyeń XXIX Stycżniá/ porownáwáć thy roznice w Swiętym Piſmie. BielKron 198v.
5. Wyrównywać, wygładzać; compilare, complanare, explanare Mącz (3): Complano, Pogłádzam/ Porownawam. Mącz 303b, 299d.
Szereg: »porownawać albo wyrownawać« (1): Explano, Porownawam álbo wyrownawam dobrze/ Też obiáſniam/ Wykłádam. Mącz 303b.

Synonimy: 3. przypodobawać; 4. godzić, jednać, pojednawać, rozprawować, spokoić, śrzodkować, ugadzać, zgadzać; 5. gładzić, pogładzać, polerować.

Formacje współrdzenne cf ROWNAĆ.

MN