[zaloguj się]
[pdf]

PORUCZAĆ SIĘ (44) vb impf

sie (32), się (12).

o oraz a jasne.

Fleksja
inf poruczać się
indicativus
praes
sg pl
1 poruczåm się
3 poruczå się poruczają się
praet
sg pl
1 m m pers -chmy się poruczali
3 m poruczåł się m pers poruczali się
fut
sg
2 m poruczać się będziesz
imperativus
sg
2 poruczåj się
conditionalis
pl
1 m pers bychmy się poruczali

inf poruczać się (7). ◊ praes 1 sg poruczåm się (8). ◊ 3 sg poruczå się (5). ◊ 3 pl poruczają się (2). ◊ praet 3 sg m poruczåł się (2). ◊ 1 pl m pers -chmy się poruczali (1). ◊ 3 pl m pers poruczali się (3). ◊ fut 2 sg m poruczać się będziesz (1). ◊ imp 2 sg poruczåj się (5). ◊ con 1 pl m pers bychmy się poruczali (2). ◊ part praes act poruczając się (8).

Sł stp, Cn, Linde brak.

1. Powierzać się, oddawać się z zaufaniem [w tym: komu, czemu (38)] (42): RejKup y6v; Porucżam ſie miłoścy twey/ ſprawui ty drogy me/ racz mi mocą być przychyleń SeklPieś 19v; BibRadz Iudith 4 arg; ten Apoſtoł widział tyſiącmi duchow ſwiętych á wżdy nie ſłyſzyſz [...] iżby ſie miał ktori przycżyniáć zá kim tu ná ziemi ktory ſie porucżał iemu RejAp 72; RejPos 4, 70; ZAś drugi gotuiąc ſobie okręt/ áby ſię woził po ſrogich nawáłnośćiach/ porucża ſię idrzewu ſprochniálſzemu [tj. modli się do bałwana] niſz to ná ktorym pływa. BudBib Sap 14/1; Ktorego [św. Ambrożego] ſię modlitwie S. porucżáiąc/ chwałę dáiem Bogu w Troycy iedynemu SkarŻyw 58; Y iáko świát náſtał/ ludźie kroleſtwá ſobie ſtáwili/ y iednemu ſię poruczali/ y iednego nád ſobą obieráli. SkarKazSej 690a.

poruczać się w czym (1): ták iáko ći fáłſzywi ſtudniarze pirwey vcżyli/ iżby duchowie ſwięći mieli iedni moc nád powietrzem/ drudzy nád wodami/ drudzy nád ziemią/ y im ſie w thym porucżáli RejAp 133v.

Fraza: »Waszej (a. Twojej) M(ił)ości się łasce poruczam« [formuła grzecznościowa stosowana w korespondencji (4): Kterey [!] [tj. Twojej Miłości] ſie ia łaſzcze poruczam, na potim więtſze rzeci przyrzekaiąc ieſtli tę małą pobacżę być wdzięcżną. GlabGad A4; WróbŻołt A5; LibLeg 9/54v; Z tym ſye W. M. łáſce porucżam/ z któréy áby mię W. M. nie raczył opuſzczáć/ bárzo proſzę. GrzepGeom B3v.
Zwroty: »Panu (Bogu) się poruczać« [szyk zmienny] (11): [baczeniu i rozumowi to Jej Miłości poruczamy] abi yey m. tich w swich rzeczach wedlie czassv apotrzebi rozvmv swego vziwala panv bogv sye porvczayacz A yego s.m. wſpomozenia prosſzacz. LibLeg 11/43; RejPs 64v marg, 89 marg, Ff3v; RejWiz 186 marg, Ddv; RejAp 123v; HistRzym 132v; kiedykolwiek s poſtráchem á porucżáiąc ſie Pánu Bogu ſwemu Polacy cokolwiek záczęli/ záwżdy był Pan Hetmánem ich RejZwierc 257v; SkarŻyw 152, 187.

»poruczać się bogom« (1): co ſie zoſtáło z oney kołáciey [ofiarnej]/ [...] [chłopi Żmodzinowie] ziemią przyſypuią wzgorę/ [...] á ſpráwiwſzy to poruczáią ſie Bogom/ y idą do Domow ſwoich. StryjKron 162.

»poruczać się boskiej opatrzności« (1): [Scewola mówi:] Iuż ſie mocnie porucżam Boſkiey opátrznośći/ Iá oycżyznę miluiąc [!] Krolá zábić muſzę PaprPan Ggv.

»w modlitwie, przez modlitwy się poruczać« (1:1): Prośili go ludzie inni áby z onego mieyſcá vćiekał: á on ſię w modlitwie porucżał Pánu Bogu/ mowiąc: Pánie Iezu Chryſte day mi moc nád tą beſtyą [tj. smokiem] SkarŻyw 187; LatHar 43.

»poruczać się pod możność [czyją]« (1): s pokornym ſercem idź do niego [do Pana swego]/ á porucżay mu ſie iáko Krolowi ſwemu pod możność iego RejPos 232v.

»poruczać się w opiekę, opiece« [szyk zmienny] (8:1): Sámemu pánu Bogu mamy ſie w opiekę porucżáć. RejPs Ff3v, 64v marg, 89 marg, 164, Ff2v; RejPos 115,196v, 223v; [do anioła stróża:] Porucżam ſię opiece twey tey nocy: broń mię LatHar 72.

Szeregi: »dufać a (i) poruczać się« [szyk 3:1] (4): ſnadz thakież pan Bog ſtan W K M y ſlawę/ choynie powiſſzacz a rozmazać [lege: rozmnażać] będzie racżył/ ieſli iemu vpełną wiarę chowaiąc/ dufać a porucżáć ſie będzieſz. RejJóz A2v; Gdy cie ſtráſzy grom/ wiátr/ piorun błyſkáwicá/ á komuſz ſie maſz porucżáć/ á komuſz maſz dufáć álbo chwałę dáwáć/ iedno ſámemu Pánu ſwemu. RejAp 54; RejPos 84v, 139v.

»modlić się a (i) poruczać« = preces fundere et commendare Modrz (3): FalZioł V 66; Tedy Euſtáchius z ſyny ſwemi modląc ſie y porucżáiąc Pánu Bogu [...] wźięći ſą do żywotá wiecżnego. HistRzym 132v; ModrzBaz 9v.

»oddawać się i poruczać« (1): Tych wſzytkich modlitwy y zaſługi ofiáruię tobie zá mię/ y przez nie teraz oddawam ſię/ y purucżam [!] miłośćiwemu ſercu twemu. LatHar 43.

Przen (1):
Zwrot: »poruczać się wiatrom« = żeglować (1): Bo więc y okręt bárzo ſporo idźie/ Gdy dopomaga AEolus Tetydźie/ Iuż ſię porucżay pod cżáſem pogodnym/ Wiatrom łágodnym. KlonFlis E4v.
2. Oddawać się pod osąd (1):
Zwrot: »rozsądkowi [czyjemu] się poruczać« (1): Spotwarzon był o kácerſką náukę. wcżym iáko ſię do ſtolice Papieſkiey [...] vćieka/ y iey ſię rosſądkowi porucża zacny ten y wielce náuką wſławiony Biſkup SkarJedn 130.
3. W funkcji strony biernej: Być poruczanym; przen (1):
Zwrot: »pod obronę się poruczać« (1): Przyimiż W. K. M. to piſánie moię/ ktore ſię W. K. M. oddáie y pod obronę porucża. SkarKaz )(4v.
Szereg: »oddawać się i poruczać« (1): SkarKaz )(4v cf Zwrot.

Synonimy: 1. oddawać się, polecać się, powierzać się, zwierzać się.

Formacje współrdzenne cf PORUCZAĆ.

Cf PORUCZANIE, PORUCZANIE SIĘ

MC