Zwroty:»poruczać duszę« [szyk zmienny] (3): tobie poruczamy nędzne duſſe naſſe właskawą opiekę twą: a ty będąc: prawą nadzieią kazdey vcieczki naſſey niedopuſſczay nigdy zlekkoſcią poſromocic nas RejPs 45v; LubPs T2 marg; Tobie porucżam BOże moy/ duſzę, ciało, y żywot moy/ ſpráwuy thy mnie sługę ſwego/ áż do żywotá wiecżnego. AMEN. ArtKanc Q10v.

»poruczać ducha, duszę« [przed śmiercią] (3:3): RejJóz K2v; Wręce twoye miły Pánye porucżam ya tobye/ Ducha mego [Vulg Ps 30/6]/ ábyś racżył mile przyiąć k ſobye LubPs H2 [przeklad tego samego tekstu (2)] GrzegŚm 22, 49; Głoſem wielkim ieſt záwołał/ gdy Duſzę ſwą polecał/ Boże Oycże w ręce twoie/ porucżam ia Duſzę moie. ArtKanc D19v [przekład tego samego tekstu [MuzNT]], E15; [MurzNT Luc 23/46 (Linde)].

»łasce [czyjej] poruczać« (1): Dał mi znac X. Piotrowski, o staraniu w o mnie zaco ią wm dziękuię zasługować iakom powinien będę, a iuz to tam dalei łasce w porucząm ActReg 63.

»poruczać w moc, mocy (a. możności, a. wielmożności)« [szyk zmienny] (8:4): [mówią doktorzy o chorym kupcu:] Tucz ni rady ni pomoczy Poruczay go boſkiey moczy. RejKup ſ8; Iáko gwałt káżdy złych ludzi pánu w moc porucżáć mamy. LubPs N6 marg, B3, C3v; BielKron 1v; wſzytko porucżáć ſwiętey władzey/ możnośći/ y opátrznośći iego/ á wdzyęcżnie wſzytko znośić y prziymowáć od niego RejPos 336, 83, 86; Y pocżął s płácżem wzdycháć modląc ſię ku niemu/ Porucżáiąc wſzytko w moc iáko Pánu ſwemu. HistLan Cv; RejZwierc 120v, 196, 206.

»poruczać obronie, w obronę« [szyk zmienny] (1:1): Zá tym W. Wielmożnośći Pánu Bogu w mocną obronę porucżam. KwiatOpis A2v; Co nadáléy odſzedſzy tyłem ſtáń ktéy ſtronie/ A boſkiéy/ ſkryté dźiéćię/ poruczay obronie. GórnTroas 38.

»poruczać opiekę« (1): Gdyż on ták dobrowolnie á z łáſki ſwoiey vmiłował wierne ſwoie/ że im y Anyoły ſwoie przydáć racżył/ porucżáiąc im mocną ſtraż/ pilność/ á opiekę nád nimi. RejPos 304v.

»poruczać w opiek(ę), opiece, na opiekę, pod opiekę« [szyk zmienny] (22:2:1:1): RejPs 45v; RejJóz B5,I5v, I6v, N7v; Nadobna náuká iáko ſwe nyedoſtátki w opiekę Páńſką porucżáć mamy. LubPs O2 marg, T2 marg; Porucżam cie w opiekę do Bogá twoiego. RejWiz 170, 62, 194v; A s tym cie porucżam w opiekę temu który wſzytko dzierży w możnych ręku ſwoich/ Amen. RejAp 199; Vcżże ſie też/ iáko wſzytko maſz porucżáć opiece/ zwirzchnośći/ á opatrznośći Páná ſwego RejPos 273, 71v, 83, 104v, 107v [2 r.], 213v marg (9); RejZwierc 140, 196, 206; pod ktorego [Pana Boga] opiekę iuż ćię też teraz/ odchodząc od ćiebie/ porucżam CzechRozm 204v; bydłá náſzego nie poruczamy w opiek temu/ ábo owemu wołowi/ ábo ktoremu inſzemu bydlęćiu. GórnRozm M4v; CiekPotr 12.

»ostatek poruczać« = zdać się na kogoś [szyk zmienny] (4): Iozeph wieżnego odpra⟨wia⟩ [wysyła go na prowincję, aby skupował zboże] A tak iuż iedz porucżam tam oſtatek tobie Vczyniſz panu ſwemu pozytek y ſobie RejJóz L4v, G2v; RejPos 273; Przetoż roſpáczáć nie mamy/ áni być niećierpliwi áni fráſowliwi/ ieſli ſię nam nie záwżdy powodzi: ále czyniąc to co z nas ieſt/ oſtátek Pánu Bogu poruczaymy. WujNT 140.

»(Panu) Bogu (a. Bogu Ojcu), (jako) Panu, Duchowi Świętemu, Pańskiej (a. Pana) opatrzności, boskiej możności, sądowi bożemu poruczać« [w tym: w formule przy pożegnaniu lub w zakończeniu listu (także innej wypowiedzi pisemnej) (15)] = superis commendare Mącz; Deo commendare Modrz, Vulg [szyk zmienny] (43:8:1:2:1:1): Stym t.m. panv bogu poruczamy, zyczucz t.m. ſzdrowya ſczeſcya na dlugye czaſſy. Dan wczacowye weyſſrzode przed ſſwyetym Staniſlawem. LibLeg 8/133v; Iozeph ſwe więzienie panu Bogu porucża RejJóz C2v; Iedzcieſz wſzytci a ia iuz was tam porucżam Bogu RejJóz L8v, B2v, B5, B7, M; RejKup f6v; Iuż was Bogu porucżam moie miłe dzyatki/ Rośćcie ku ozdobieniu iáko polne kwiatki. BielKom C7; LubPs C3v, N6 marg, T2 marg; KrowObr C4v; Kto wiernie Boſtwu twemu dufa á w ſtałośći/ Porucża ſwoie ſpráwy twey Boſkiey możnośći. RejWiz 2v; A ták ia iuż cie Bogu porucżam y cnocie/ Ktorą rádzęć ná piecży mieway w tym kłopocie. RejWiz 32v, 62, 107v, 176, 194v; RejZwierz 126v; Superis te commendo, Pánu Bogu cie porucżam. Mącz 206c; SienLek a4v; HistRzym 46v; Pan nie wnet ſie mśći krzywdy ſwoiey/ ácżby mogł iáko Bog możny/ ábyś ſie też ty ták vcżył cżynić nád przećiwieńſtwem ſwoim/ á káżdy ſąd porucżał Bogu Oyczu ſwoiemu niebieſkiemu. RejPos 86; Gdyż żadney inſzey nádzieie nie máſz ná niebie áni ná ziemi/ iedno ábyś wſzyſtki przygody twoie/ ſzcżęſcie y nieſzcżęſcie twoie/ dobre y złe twoie/ porucżał Pánu twemu RejPos 124, 104v, 107v [2 r.], 265, 273 [2 r.]; KwiatOpis A2v; HistLan Cv; Bo kiedy ty thák Pánu Bogu oddaſz ziemię porządnie ſpráwioną/ iużeś nie ty krzyw że ſie nie vrodzi/ iuż to wſzytko Pánu Bogu porucżay. RejZwierc 108, 87, 138v, 140, 150v, 179v, 266v; StryjWjaz A2; Krol ſpráwy ſwoie vſtáwicżnie ma Bogu porucżáć. ModrzBaz 15v, 93; SkarŻyw 511; A to záras ſtąd poydźiemy A was Bogu porucżamy. MWilkHist B3; CzechEp 11; A od Oycá/ iéśliże [!] dźieći krzywdę máią/ Niech to ćicho z pokorą Bogu poruczáią. ZawJeft 22; ActReg 31, 32, 158; A teraz porucżam was Bogu y ſłowu łáſki iego [...]. Y odprowádźili go do okrętu. WujNT Act 20/32, s. 57, 138 marg, 140, 566; Tu iuż rozum náſz vſtáie/ iáko to ieſt. Trudność poięćia P. Bogu poruczamy: á ná prawdźie obiáwienia iego przeſtáiem. SkarKaz 485a.

»poruczać straż, [kogo] k stroży« (1:1): A tobie rycerzu oſobliwie porucżam k ſtrozy [!] ſioſtrę moię HistRzym 31v; RejPos 304v.

»poruczać (świętej) wolej, na wolą« (2:1): RejWiz 150v; Iáko Pan gotow ná wſpomożenye kto wſzytko porucża ná wolą á ná opiekę iego. RejPos 213v marg; My tedy porucżaymy wſzytko woley iego [Pana] ArtKanc K19v.

Szeregi: »poruczać, na opiekę dać (a. puszczać)« (2): A tak iuż iemu [Panu Bogu] wſzytko/ ſtale porucżajwa Siebie y ſwe żałoſći/ na opiekę daywa RejJóz B7; przedſię wſzytko złe y dobre porucżay Bogu oycu ſwemu/ á wſzytko puſzcżay ná opiekę iego RejPos 104v.

»(od)dawać i poruczać« [szyk 2:1] (3): MetrKor 38/500; Cżemu tedy ſwoie dziecię z domu wypychaſz? tzemu ie Antykryſtowi porutzaſz y oddawaſz? KrowObr 149; RejPos 334.

»poruczać i zalecać« = deponere et commendare PolAnt (2): BudBib 2.Mach 9/25; A tobie przyiacielu miłą corkę ſwoię, Y dom ten, y tę trochę pieniędzy zákrytych [...] Poruczam y zálecam w oycowſką opiekę CiekPotr 12.

Zwroty: »(o)baczeniu, uważaniu, do baczenia [czyjego] poruczać; bacznemu poruczać« [szyk zmienny] (5:1:1;1): LibLeg 11/43, 188; To ia wſzytko porucżam do bacżenia twego RejWiz 194v, A3v; A my iáko ſie w tym záchowywamy/ to káżdego obacżeniu y pámięći porucżam. RejPos 71, 3; MycPrz II Av; Co iuſz wſzyſtko porutzam káżdemu bátznemu/ Kto ieſt dobra żądosćiw temu gniazdu ſwemu. WierKróc A4.

»rozmyślaniu (a. rozumowi, a. rozeznaniu itp.) na rozeznanie, [komu] na rozmyślanie poruczać« [szyk zmienny] (26:2:1): y to yeſcze livdzie naſchi livdziem Thureczkym powiedą [!] czo sye ym bedzie wydzialo na ten czas lepszego y potrzebnieyſzego bo mi to ych roſtropnoſczy y rozvmowy poruczami LibLeg 11/29, 10/71, 11/27v, 43; Ná tho gdy ſie Wielmożność twa ſłuſznie rozmyſliſz/ coś zá to powinowát/ to iuż ia twemu bacżeniu/ kthorym Pan Bog niepodle W. M. oſobę ozdobić racżył/ ná rozeznánie porucżam. RejWiz A3v; RejZwierz A3; Możeć to być powieść zmyſloną od Poetow/ ále w ſobie ma wielkie przykłády/ porucżam tho káżdemu na rozmyſlánie rozmáite. BielKron 49; RejAp BB7, 35, 37v, 143v, 180v [2 r.]; A thu ſie ſłużnie [!] rozmyſlić możeſz co s ſobą vcżynić maſz/ [...]. To ia thwemu nabożnemu rozmyſlániu porucżam. RejPos 267v, 57, 89v, 168, 261v, 342v, 350v, 357 [2 r.]; RejZwierc 68v, 179,187, 192v, 199; Co iuż ia roſądkowi káżdego porucżam/ był liby nam s pożytkiem [!] Pan s poyśrzodká wźięty. MycPrz II B4v; SkarŻyw 444.

Szereg: »przypuszczać i poruczać« (1): Co iż w thobye znam/ iż ſie z młodośći ſwey tákiemi/ iákye twemu vcżćiwemu ſtanowi należą/ rzecżámi y poſthępki báwiſz/ ná rozeznánie przypuſzcżam y porucżam/ życżącći [...] RejZwierz A3.

Szereg: »poruczać a rozkazować« [szyk 3:1] (4): Pan ſrodze wolą ſwą twirdzić á ludowi ſwemu porucżáć á roſkázowáć racżył RejPos 343, 170v, 229 [2 r.].