[zaloguj się]
[pdf]

POSTĄPIENIE (35) sb n

postąpienie (34), postępienie a. postąpienie (1) Calep.

o oraz pierwsze e jasne; końcowe e z tekstów nie oznaczających é oraz -é.

Fleksja
sg pl
N postąpieni(e) postąpieniå
G postąpieniå
D postąpieniu
A postąpieni(e)
L postąpieniu

sg N postąpieni(e) (9). ◊ G postąpieniå (14). ◊ D postąpieniu (1). ◊ A postąpieni(e) (7). ◊ L postąpieniu (3). ◊ pl N postąpieniå (1).

Sł stp brak, Cn s.v. postępek w czym, Linde XVI w. (jeden z niżej notowanych przykładów) s.v. postąpić oraz bez cytatu s.v. postępek.

1. Przemieszczenie się, pójście, krok; gressus PolAnt; gradus Calep [w tym czyje (27): G sb i pron (17), pron poss (10)] (31): Gradus, gradiendo: id est, eundo – Słopien, poſtępienie. Calep 460b.
Przen (30): Poſtąpienia moie były mocne ná drogách twoich BibRadz Ps 16/5.

postąpienie ku czemu (1): Moab ony kráyny rozmáitych żywnoſćiach [!] ſnadz áż w kráyny Idumeyſkie roſciągnęło ſie poſtąpieńie iego ku poſiadániu wſſytkich miaſt nátwardzieyſſych RejPs 162.

a) Każdy postępek, uczynek (28): RejPs 136v; Nogi me poſtáwić racżył ná ták mocney ſkále/ Káżde poſtąpyenie moye vtwirdził thák ſtale LubPs Lv, N6; Abowiem oczy iego ſą nád drogámi człowieczemi/ á widźi káżde poſtąpienie iego. BibRadz Iob 34/21, Ps 17/5; RejAp AA8v, 37v, 102, 103; KAżdy cżłowiek ktoregokolwiek ſtanu ieſt/ może temu dobrze rozumieć/ iż káżda godziná iego/ y káżde poſtąpienie iego/ záwżdy ſie k wiecżoru przybliża/ to ieſt/ ku cżáſowi śmierći iego. RejPos 110v, 30, 49v, 71v, 72, 78 (18).
Wyrażenie: »postąpienie nog« (1): ná ten cżás Pan twoy namnieyſzego poſtąpienia nog ſwiętych á wiernych ſwoich przeſtrzegáć będzye. RejPos 262.
Szereg: »postąpienie i pomyślenie« (1): á owſzem ſie lękay á vſtráſzſie tego/ iż on [Bóg] iáſnie wie y widzi káżde poſtąpienie y pomyſlenie twoie/ y ty fáłecżne wymyſły á poſtępki twoie RejAp [14].
2. Rozwinięcie się, osiągnięcie w czymś wyższego poziomu; progressio, progressus Mącz, Cn; postprincipia, processus, profectus Cn (2): Progressus et progressio, Poſtąpienie/ zámagánie ſie w czym. Mącz 148a.

postąpienie w czym (1): y ſam mię pobudzáć y przywodźić będźieſz racżył/ do znácżnego w cnotách rozmáitych poſtąpienia. LatHar 236.

3. Kontynuacja w tekście (1):
Wyrażenie: »dalej postąpienie« (1): Metabasis, Transitio, Przeſtąpienie/ dáley poſtąpienie/ przeminienie/ Przeście/ gdy w mowie oznáymuyemy o czymeſmy mówili/ á o czym daley mowić będźiemy. Mącz 219b.
4. Poczęcie, zajście w ciążę (1):

W połączeniu szeregowym (1): Efraim iáko ptak/ vlećiáłá sławá ich od rodzenia/ y od brzuchá/ y od poſtąpienia. (marg) Albo od pocżęćia. (–) [a ... conceptu] BudBib Os 9/11.

[Zwrot: »w brzemię postąpienie«: Ták mowi An-ioł Gábryel do Máriey/ gdy ſie o onem ſwem wbrzemię poſtąpieniu [...] pytáłá BudArt F3, F4.]

Synonimy: 1. iście, krok, ście; 4. poczęcie.

Cf NIEPOSTĄPIENIE, POSTĄPIĆ, POSTĘP, POSTĘPEK, STĄPANIE

JDok