[zaloguj się]
[pdf]

1. ROZWIĄZANIE (67) sb n

o oraz a jasne, e pochylone.

Fleksja
sg
N rozwiązanié
G rozwiązaniå
D rozwiązaniu
A rozwiązani(e)
L rozwiązaniu

sg N rozwiązanié (11); -é (2), -(e) (9). ◊ G rozwiązaniå (37); -å (33), -a (1) SkarJedn, -(a) (3). ◊ D rozwiązaniu (3). ◊ A rozwiązani(e) (10). ◊ L rozwiązaniu (6).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI (dwa z niżej notowanych przykładów) i XVIII w. s.v. rozwiązać.

I. Rzeczownik od „rozwięzać” (58):
1. Rozplątanie, rozsupłanie; enodatio Mącz, Cn; resolutio Mącz; dissolutio Cn (11): Enodatio, Rozwiązánie/ Roſplećienie/ Wywikłánie. Mącz 249a, 401c.
Wyrażenie: »rozwiązanie rzemyczka« (1): miał ſię zá niegodnego do rozwiązánia rzemyczká/ y vczynienia namnieyſzey poſługi tobie Pánu ſwemu [w nawiązaniu do Ioann 1/27] LatHar 213.
a. Ściągnięcie z kogoś więzów (8): Pan przez ſámyſz Apoſtoły/ Lázárzá wſkrzeſzonego Zwolennikom ná rozwiązánie dał KuczbKat 210.
α. Uwolnienie więźnia (7):

rozwiązanie kogo (4): Potym iuż Apoſtoł tego dokłáda co ſie miáło dzyać po rozwiązániu ſzátáná przed przyſciem Páńſkim. […] będzie záſię rozwiązan ſzáthan z więzienia ſwego/ á wynidzie áby zwodził narody RejAp 169v, Cc4v, 165v, 170v. [Zawsze w nawiązaniu do Apoc 20/7.]

Przen: Wybawienie (3):
Wyrażenie: »rozwiązanie więzienia, z więzienia« (1:1): á tym [jętym i skruszonym] ten wſzechmogący Pan roſkazał opowiedzieć ty látá miłoſierne Bogá […]/ y to rozwiązánie á oſwobodzenie nędznego więzienia ich á vpadkow ich RejPos 118v, 119v.
Szeregi: »rozwiązanie i (a) oswobodzenie« [szyk 1:1] (2): RejPos 118v; poſłáł mię [Pan] [...]/ ábym poimáńcom obwołał oſwobodzenie y więźniom rozwiązánie [indulgentiam et … apertionem Vulg Is 61/1] niewidzącym przeyźrzenie CzechRozm 119.

»wyzwolenie a rozwiązanie« (1): A tym iedno roſkazał opowiedzyeć to wyzwolenie á rozwiązánie z onego wiecżnego więzyenia á przeklęcia Páná ſwoiego. RejPos 119v.

2. Odpuszczenie winy, rozgrzeszenie; dispensatio BartBydg (32): Dispensatio, est iuris communis et rigoris eius per eum, ad quem spectat, provida relaxatio […] sfolgovanye, rozvązanye, popusczenye BartBydg 43b; á to zowiem rozwiązanie/ á ktorzy nie maią ſkruchy/ […] czy ſą związany y grzechi ich nie będą odpuſcony SeklKat X2; RejPos 119, 120, 302v marg; BiałKat 166; Bo ieſli […] pewniſmy tego/ że wſzeláka moc rozwiązánia przy nim [Piotrze]/ nie z nátury/ ále Páná náſzego łáſki zoſtáwiona ieſt: iáko [...] LatHar 286; [Dispensatio {(folgovanye rozvyązanye popuſczenye)} Glosy III nr 8/27].

[rozwiązanie czym: Iże wierzę […] być dane księżej klucze Odwierać nam skarby Boże, […] Przez pokutę zmiłowanie, Słowem Pańskim zawiązanie, Temże zasie rozwiązanie. WierzNauka 227.]

rozwiązanie czyje, czego [w tym: G sb i pron (7), pron poss (2)] (9): Mogę mv też to powiedzieć/ o czo mię ſvmnienie gryzie/ dla pocieſzenia ſ ſłowa bożego/ rozwiązania ſvmnienia mego/ y navki. SeklWyzn o4v; OrzList h2v; RejPos 118v, 119, 119v, 120, 121, 303; SkarŻyw 599.

W przeciwstawieniu: »rozwiązanie … związanie (a. [zawiązanie])« (1): Nie mnieyſzą moc dał Pan kośćiołowi ſwemu rozwiązánia/ á niżli związánia. WujNT 77; [WierzNauka 227].

Wyrażenie: »rozwiązanie grzechow, od grzechow, z grzechow« (3:1:1): A tho rozwiązánié od grzéchów iáko ieſt w kośćiele chrześćiáńſ [!] potrzebné/ […] Chryſtus ſam ſłowem ſwym iáſnie okázuie BiałKat 166, 336; BiałKaz B4, M4; SkarJedn d9.
Szeregi: »rozgrzeszenie, (i) rozwiązanie« (1): Zátymże idzie/ iſz wſzyſcy ich Biſkupi y Popowie/ ácżkolwiek poświęcenie máią […] ále mocy ná rozgrzeſzenie/ y rozwiązánie nie máią. SkarJedn 339; [absolucio a peccatis rozgrzeshenye, rozvyązanye ReuchlinBartBydg a2v].

»(i) związanie (a. wiązanie) i rozwiązanie« [szyk 13:4] (17): w tym ſlowie dál iemu [Jezus Piotrowi] ij jego námiaſtkom/ motz związaniá ij rozwiązaniá na ziemi. OpecŻyw 56v; OrzList h2v; RejAp 166; iż tu Ian s. przypomina/ iáko […] moc związánia y rozwiązánia/ wiernych y niewiernych ná ſwiecie/ porucżyć im racżył RejPos 118v, 119, 120, 121, 303; BiałKat 336; BiałKaz M4; SkarJedn 107; SkarŻyw 599; Wtory ſpoſob związánia y rozwiązánia/ do dyſcypliny zborowey należy/ kędy grzeſzące ktorzy nie ſłucháią rády y nápominánia zborowego/ Chriſtus wyłącżáć roſkázuie NiemObr 38; LatHar 109, 431; WujNT Matth 18 arg, s. 76; [HerbOdpow Nn]. [Ponadto w przeciwstawieniu 1 r.]

3. Wyjaśnienie, wytłumaczenie, rozstrzygnięcie; interpretatio PolAnt; solutio Calep; resolutio Cn (9): CzechRozm 147v; Solutio – Rozwicizanie [!]. Calep [991]a.

rozwiązanie czego (4): BudBib Eccle 8/1; [iż iáko niéktóré rzeczy dla vćiechy/ y śmiéchu ták ſie záwięzuią/ iż rozwiązánié ich/ nieumieiętnému bywa trudné/ á vmieiętnému bárzo łatwié/ á przećię […] SenekaGórn 244 (Linde s.v. rozwiązać)]. Cf Zwrot, Wyrażenie.

W połączeniu szeregowym (1): Dissolubilis, Latwi ku rozwiązániu/ roſpráwiániu/ zgádnieniu. Mącz 401b.

Zwrot: »naleźć rozwiązanie [czego]« (2): A ieſliż też w piśmiech nie możemy wſzytkiego/ o co ſię pytáią/ náleść rozwiązánia CzechEp 129, 238.
Wyrażenie: »rozwiązanie wątpliwości« (1): iż święte Koncylia dla rozwiązánia wątpliwośći [...] máią záwſze przytomność Duchá S. WujNT 463.
Szeregi: »rozwiązanie, zgadnienie« (1): Indissolubilis, Trudny ku rozwiązániu/ zgádnieniu. Mącz 401b. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»zrozumienie i rozwiązanie« (1): Gdy co trudnego piſać á wykłádáć miał/ […] od Duchá S. zrozumienie y rozwiązánie trudnośći proſząc. SkarŻyw 201.

4. W wyrażeniu teol. »moc rozwiązania« = odpowiednik łac. pojęcia „potentia absoluta” (w odniesieniu do Boga) (2): bo wbodze duoya yeſt mocz/ yedna roſzwyązanya a druga rządna/ Moczą rozſzwyązanya wſzytko moze czo yeſt podobno czemu ſyą nycz nyeprzeczyuya yzby nyebylo albo nycz nye moglo Moczą rządną thaſch yeſth ſpyerwą ktorą wſzytko moze bog vczynycz czemu ſyą nyeprzeczyuya boſka uſtaua a {yą} mog bog panną thą mathką naſzą od grzechu [pierworodnego] zachouacz PatKaz I 3v.
** Bez wystarczającego kontekstu; absolutio BartBydg, Mymer2; solutio Mącz; dissolutio Calep (4): BartBydg 3; Absolutio Entpindung Rozwiązánie. Mymer2 11; Solutio, Zápłácenie też rozwiązánie/ wyſwiebodzenie. Mącz 400d; Calep 333b.
[Cf ROZWAŻANIE 2. rozważanie czyje RejKup p6.]
II. Rzeczownik od „rozwięzać się” (9):
1. Rozsupłanie się, rozplątanie się [czego] (2):
Przen (1):
Wyrażenie: »rozwiązanie węzła« (1): przecżći iedno v Sálomoná y v inſzych Prorokow/ co ſie dzyeie z wiernemi Páńſkiemi po rozwiązániu tego nędznego węzłá duſze s ciáłem káżdego RejPos Ooo3v.
a. O przypadłości chorobowej: samoistne rozprostowanie się, rozkręcenie się (1): [ziele pępownik] wyſtąpienie pępka z iego mieſcza naprawia, y też iego rozwiązanie albo rozmiękcżenie naprawia. FalZioł I 65a.
2. Rozpad na części; rozsypanie się (2): Solutilis – łatwi do rozwiazanią. Calep [991]a, 334a.
3. Rozłączenie się, odejście; solutio Vulg, PolAnt; resolutio Vulg (5):
a. O małżeństwie: rozwiedzenie się (3): Leop 1.Cor 7/27; BudNT 1.Cor 7/27; Przywiązaneś do żony? nie ſzukayże rozwiązánia. WujNT 1.Cor 7/27.
b. O śmierci (2):

rozwiązanie czyje (1): Boć mnie iuż ofiárowáć máią/ y nádchodźi czás rozwiązánia mego. WujNT 2.Tim 4/6.

Wyrażenie: »rozwiązanie ciała z duszą, [z ciałem]« [szyk zmienny] (1): BiałKat 103v; [A gdy vchá náchylał ná tákie śpiewánie/ W tym duſzá święta wźięłá z ćiáłem rozwiązánie. ProtJałm 22v].

Synonimy: I.1. rozplecienie, rozsucie; a. oswobodzenie; 2. popuszczenie, rozgrzeszenie, sfolgowanie; 3. rozprawienie, zgadnienie.

Cf ROZWIĘZAĆ, ROZWIĘZAĆ SIĘ

ZCh