Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: POŚWIĄCANIE

Następne hasło: POŚWIĄCENIE »

POŚWIĄCANY (10) part praet pass impf

poświącany, poświącan (8), poświęcan, poświęcany (2); poświącany SeklKat, KrowObr, BielKron (2), RejPos, WujNT (2); poświęcany KromRozm I (2).

poświącany (7), poświącan (3).

o prawdopodobnie jasne (tak w po-); w formach złożonych a jasne, w formach niezłożonych pochylone.

Fleksja

sg
m	N	poświącån, poświącany	f	N	poświęcåna	n	N
	G			G			G	poświącan(e)go
	A	poświącany		A			A

pl
N	subst	poświącan(e)

sg m N (praed) poświącån (2) RejPos, CzechRozm, poświącany (1) WujNT. ◊ A poświącany (1). ◊ f N (praed) poświęcåna (1). ◊ n G poświącan(e)go (1). ◊ pl N subst poświącan(e) (4).

Sł stp s.v. poświęcać, Cn, Linde brak.

Znaczenia

1. W którym dokonano obrzędu poświęcenia; konsekrowany (8)
- a. W religii chrześcijańskiej (6)
  - α. O sakramencie Eucharystii (2)
- b. W religii żydowskiej (2)
2. Dawany, ofiarowywany (1)
3. Chwalony, czczony (1)

1. W którym dokonano obrzędu poświęcenia; konsekrowany (8):

a. W religii chrześcijańskiej (6): Ten [Sykstus papież] vſtawił áby ſie żadnego nacżynia kościelnego proſty cżłowiek nie dotykał poświącánego/ á nawięcey biała głowá. BielKron 149; Poſłał też papież Krolowi Schockiemu poſwiącány miecż ſpoſzwą złotą miſternie opráwiony BielKron 215v.

Frazy: »mają być poświącane kościoły« (1): Piſze thenże Durándus [...]. Iż máią być poſwiącáne kośćioły/ káplice/ y ołtarze/ y tym tego dowodzi. KrowObr 102.

»mają być poświącane ołtarze« (1): KrowObr 102 cf »mają być poświącane kościoły«.

Wyrażenie: »przez słowo i modlitwę poświęcany« (1): Swyątoſći przez ktore bywamy pośwyęconi y rzeczy knim należące/ ktore przez ſlowo y modlitwę ku náſſemu pożytku bywáyą pośwyęcáne/ zárzucáyą á w pośmyewiſko obracáyą. KromRozm I D4.

α. O sakramencie Eucharystii (2):

Frazy: »bywa chleb i wino poświącane« (1): To też mamy wiedzieć yż gdi niebywa dla przyimowanią od ludzy chleb y wyno poſwiączane/ [...] tedy nie ieſt żaden ſacrament SeklKat Y2.

»sakrament Ciała Pańskiego bywa poświącany« (1): WujNT 429 cf Wyrażenie.

Wyrażenie: »na ołtarzu poświącany« (1): Lecz Sákráment Ciáłá Páńſkiego y oley ktorym okrzczone pomázuią/ ná ołtarzu bywa poświącány. WujNT 429.

b. W religii żydowskiej (2): Iáko y w ſtárym zakonie kędy ſię Bog vkazał [...]/ mieyſce tákiego vkazánia/ ziemią świętą piſmo ś. zowie. Skąd iáśnie widziemy/ że przez tákie vkázowánie Bozkiey obecnośći/ mieyſcá one bywáią poświącáne WujNT 72.

Fraza: »ma być poświącan dom a przybytek Pański« (1): Iáko ma być poświącan dom á przybytek Páńſki [...] thák też ſerce cżłowieká wiernego/ gdyż ie duch ſwięty zowie domem á przybythkiem ſwoim. RejPos 347v marg.

2. Dawany, ofiarowywany (1):

Wyrażenie: »Panu Bogu poświęcan« (1): ktorzy [Luter i jego uczniowie] [...] ofyárę czyſtą/ to yeſt mſſą/ ktora po wſſytkim śwyećye krzeſćiyáńſkim pánu Bogu bywa poſwyęcaná y ofyárowaná/ [...] ſproſtnymi gębámi y yęzyki ſwymy mażą KromRozm I D4.

Szereg: »poświęcan i ofiarowan« (1): KromRozm I D4 cf Wyrażenie.

3. Chwalony, czczony [czym] (1):

Szereg: »chwalon i poświącan« (1): Pilnuiąc tego iákoby Bog chwalon był y poświącan/ [...] ſłowem y vcżynkiem. CzechRozm 100v.

Synonimy: 1. błogosławiony; 2. dawany, ofiarowany; 3. chwalony, czczony, wielbiony.

Cf NIEPOŚWIĄCANY, POŚWIĄCAĆ