[zaloguj się]
[pdf]

POTŁUMIONY (23) part praet pass pf

potłumiony (16), potłomiony (2) Calep, GrabowSet.

potłumiony (18), potłumion (1).

Oba o jasne; potłomiony z tekstów nie oznaczających ó.

Fleksja
sg
mNpotłumiony, potłumion fNpotłumionå, potłumiona nNpotłumiono, potłumion(e)
Ipotłumionym I I
pl
N m pers potłumieni
G potłumionych

sg m N potłumiony (6), potłumion (1); ~ (praed) -ony (1) SeklKat, -on (1) HistAl. ◊ I potłumionym (2). ◊ f N potłumionå (4), potłumiona (3); ~ (attrib) -å (2); ~ (praed) -a (3) LubPs, GrabowSet, SarnStat, -å (1) HistAl. ◊ n N (praed) potłumiono (1) WróbŻołt, potłumion(e) (1) SeklKat. ◊ pl N m pers potłumieni (4); -eni (3), -ęni (1). ◊ G potłumionych (1).

Składnia dopełnienia sprawcy: potłumion(y) od kogo, od czego (3).

Sł stp s.v. potłumić, Cn brak, Linde w objaśnieniu s.v. potłumny.

Przygnieciony do dołu, przyduszony; przewrócony; depressus Mącz, Calep; obrutus, oppressus Mącz (23): Obrutus, Opádniony/ Potłumiony/ Prziwálony/ przitłoczony. Mącz 361d, 321a; Calep 309a.
[Wyrażenie: »na ziemię potłumion«: tak ſzie [napadnięci] kymi bronili ze tes czterzey mu ſzię wyſziekli A piąthi zaſzię [...] tak go drugiem [lege: drągiem] zaraziel, ze teſch na ziemią bil pothlumion ZapWpolActAdv 1548 204/200v, 204/201.]
Przen (19):
a) Zwyciężony militarnie (2): [Nie trzebać się też na Turki z małem ludem opuszczać, jako to panow wiele czyniło, a od Turkow są porażeni [...]. Bo by był nalepszy lud a mały, tedy od wielkości bywa potłomiony. PamJancz 185.]

przytłumiony czym (1): widział tám iáko Egipcżykowie byli potłumieni nawáłnoſcią [sternebantur impetu] łodzi pogańskich HistAl A2.

Szereg: »potłumiony albo zwyciężony« (1): Suppeditari turpissimum superare pulcherrimum est, Być potłumioym [!] albo zwiciężonym ſzpátna to yeſt rzecz ále zwiciężyć bárzo pieknie y ozdobnie. Mącz 434d.
b) Uszkodzony cieleśnie [czym] (1): Pugnis et calcibus conscissus, Pięśćiámi y piętámi podárty/ potłumiony. Mącz 372a.
c) Pognębiony, poniżony, zniszczony; exstinctus, quassatus Mącz (16): RejPs 39; Zachowywa [Duch Święty] wierzące aby od złych niewiernych niebyły potłumięny. SeklKat P4v; LubPs bb6; Quassata Respu. Nie yeden ſztós podyęłá/ Potłumiona. Mącz 339a, 321a, b, 434d; więc trwogá burząca Przypádłá ná mię Pánie: ćięmność obtocżyłá/ Ozdobá potłomioná/ ieſli iáka byłá. GrabowSet F2v; A wſzákóż niepohámowána pożądliwość/ by nie byłá od ſpráwiedliwośći pośiłku potłumionå [nisi iustitiae conatus subverteret JanStat 225]/ tedyby záprawdę zgodá y pokóy między ludźmi záginął. SarnStat 240.

potłumiony czym (1): Iuż ten błąd pyrwey ieſt potłumiony timy ſlowy/ ſlowo ſtało ſię ciałem/ yż ſyn boży prziął naturę człowieczą. SeklKat O4v.

W przeciwstawieniu: »potłumiony ... wywyższony« (1): A ták iuż teraz káżdy pobożny iáko z potłumionych błędow/ ták też z prawdy ná iáſnią wyſtáwioney y wywyżſzoney/ niech zemną weſpołek BOgá Oycá w duchu y w prawdźie záwżdy wychwála. CzechEp 322.

Wyrażenia: »na niskość potłumiony« (1): thák też krolowi potrzeb być tákiemu/ áby ná oſtátnie dokońcżenie bacżył/ áby [...] iego głowá to ieſt doſtoynoſć iego z wyſokoſći ná niskoſć nie byłá potłumiona [ex altitudine usque adpulverem deprimatur]. HistAl G3v.

»potłumion na ziemi, do ziemie« [szyk 1:1] (1:1): przylnął do ziemie żołądek naſz [Ps 43/25]. [...] (koment) Zołądek, to ieſt wſzytko ſtadło naſze potłumiono na ziemi. WróbŻołt O8; bacż iakim wcżoráyſzego dniá był/ á iáki ieſtem dzis/ ktory nędznie aż do ziemie ieſtem potłumion [usque ad pulverem declinavi]. HistAl G2.

Szeregi: »potłumiony i wykorzeniony« (1): ale wtey modlitwie proſſim [...]/ aby kroleſtwo ſzatańſkie (ktore nas wżądze cieleſne prziwodzi y grzechi roſliczne) wnas było potłumione y wykorzenione. SeklKat S2.

»potłumiony albo zagładzony« (1): Oppressa amicitia, Potłumiona álbo zágłádzona prziyaźń. Mącz 321b.

a. Stratowany (1): przykaſzcie ſpráwić kraty żeláżne/ áby łotrowie kthorzy s práwá bywáią oſądzeni ná ſmierć/ byliby potłumieni od niego [Bucefała], HistAl A8v.

Synonimy: przewrocony; a. podeptany.

Cf POTŁUMIĆ

KW, ZCh