[zaloguj się]
[pdf]

POTUSZYĆ (11) vb pf

o jasne.

Fleksja
inf potuszyć
praet
sg pl
3 m potuszył m pers potuszyli
conditionalis
sg
3 m by potuszył
impersonalis
praet potusz(o)no
participia
part praet act potuszywszy
inne formy
impers con praet - by było potusz(o)no

inf potuszyć (3). ◊ fut 3 sg potuszy (3). ◊ praet 3 sg m potuszył (2). ◊ 3 pl m pers potuszyli (1). ◊ con 3 sg m by potuszył (1). ◊ [impers praet potusz(o)no. ◊ con praet by było potusz(o)no.] ◊ part praet act potuszywszy (1).

Sł stp, Cn brak, Linde XVII – XVIII w.

1. Wzbudzić nadzieję, napełnić nadzieją; obiecać [w tym: komu (6)] (8): Iniicere spem, Potuſzyć. Mącz 407d.

[potuszyć od kogo: pewnie ze [hospodar] chczyal na zyemie w.k.m. uderzicz, alye mu albo od czeszarza nye pothuschono albo Multanye nie chczieli iscz na polye ku Tatarom. CorfusDocum 1566 nr 143.]

potuszyć o kim (1): Bo gdy cżártu pogroził iſz głowę iego niewiáſtá ábo plemię niewieśćie zetrzeć miáło: o tym im krolu y Meſyaſzu potuſzył. SkarŻyw 262.

[Ze zdaniem dopełnieniowym: Kazimirz potym na ich żądanie przyzwolił przyjachać do Krakowa na przyszły rok, [...] gdy mu niktórzy z panów polskich cicho potuszyli, iż mu to wolno będzie Litwie wrócić i odjąć od Korony cokolwiek będzie chciał StryjPocząt 447.]

Zwroty: »potuszyć dobrze« = spem dare Mącz [szyk zmienny] (2): Blandimenta plebi dare Potuſzić dobrze poſpolſtwu. Mącz 25d, 407c; [Non me domum reciperem ni mihi esset spes ostensa. Nieſſedłbym do domu by mi było dobrze nie potuſſono. TerentMatKęt O3; HistFort K4].

»źle potuszyć« (3): Kupieċ powieda iż mu Doctorowie zlie pothuſzyli RejKup h6; Poydźie ſkárżyć do Páná/ pan mu źle potuſzy/ Ták Krolá iáko páná/ Kmieca ſkárgá głuſzy. BielSat D4v [idem] BielRozm 31.

Przen (1):
Zwrot: »lepiej potuszyć« (1): Oko/ nie widźi cżymby ſię ćieſzyło/ W vcho nie wpada/ coby ſercu miło/ Smyſł nie ták śmiáły/ by lepiey potuſzył GrabowSet Nv.
2. Poszczęścić [komu] (1):
Zwrot: »potuszyć łaskawie« (1): Náſzym Mars w pierwſzey bitwie potuſzył łáskáwie/ Rozgromili Niemieckie vphy StryjKron 623.
3. Uznać, poczytać [co komu za co] (1): Ieſli ich ochędoſtwo cnoty nie naruſzy/ Káżdy im to zá dobry obycżay potuſzy. BielSjem 7.
4. Zadowolić [komu] (1): Krol Polſki dobywſzy Prági obległ Wyſzegrad y dobył go/ poimał Boleſłáwa y z ſynem Iáromirem/ á ná proźbę Werſzowcow dał mu ocży wyłupić/ á ſyná w więźieniu chował potuſzywſzy Werſzowcom. BielKron 345.
5. [Poradzić, doradzić: ⟨...⟩ suggesserat pothvſzil {doradzyl} TomZbrudzBrul Ex 18/24.]

Synonimy: 1. obiecać; 2. podarzyć, poszczęścić; 3. poczytać, policzyć, uznać, wziąć.

Formacje współrdzenne cf TUSZYĆ.

Cf POTUSZENIE, [POTUSZONY]

MC