« Poprzednie hasło: POZDRAWIACZ | Następne hasło: POZDRAWIAĆ SIĘ » |
POZDRAWIAĆ (136) vb impf
pozdrawiać (135), pozdrowiać (1) BielŻyw.
Oba o jasne; w inf -zdra- (12), -zdrå- (1) HistAl; drugie a jasne, w pozostałych formach -zdrå- (105), -zdra- (6); -zdra- ForCnR; -zdrå- : -zdra- OpecŻyw (1:2), Mącz (3:3).
inf | pozdrawiać | ||||
---|---|---|---|---|---|
indicativus | |||||
praes | |||||
sg | pl | ||||
1 | pozdråwiåm | ||||
2 | pozdråwiåcie | ||||
3 | pozdråwiå | pozdråwiają |
praet | ||||
---|---|---|---|---|
sg | pl | |||
1 | m | -m pozdråwiåł | m pers | |
3 | m | pozdråwiåł | m pers | pozdråwiali |
f | pozdråwiała | m an |
imperativus | |||
---|---|---|---|
sg | pl | ||
1 | pozdråwiåjmy | ||
2 | pozdråwiåj | pozdråwiåjcie |
conditionalis | ||||
---|---|---|---|---|
sg | pl | |||
1 | m | m pers | bysmy pozdråwiali | |
2 | m | m pers | byście pozdråwiali | |
3 | m | by pozdråwiåł | m pers | by pozdråwiali |
inf pozdrawiać (15). ◊ praes 1 sg pozdråwiåm (19). ◊ 3 sg pozdråwiå (30). ◊ 2 pl pozdråwiåcie (3). ◊ 3 pl pozdråwiają (29). ◊ praet 1 sg m -m pozdråwiåł (1). ◊ 3 sg m pozdråwiåł (2). f pozdråwiała (1). ◊ 3 pl m pers pozdråwiali (9). ◊ imp 2 sg pozdråwiåj (1). ◊ 1 pl pozdråwiåjmy (2). ◊ 2 pl pozdråwiåjcie (11). ◊ con [3 sg m by pozdråwiåł.] ◊ 1 pl m pers bysmy pozdråwiali (1). ◊ 2 pl m pers byście pozdråwiali (2). ◊ 3 pl m pers by pozdråwiali (2). ◊ part praes act pozdråwiając (8).
Sł stp, Cn notuje, Linde także XVII w.
pozdrawiać od kogo (4): KrowObr 21v; [Sędziwoj Czarnkowski] Od wſzytkiey Sláchty w obec Krolá pozdrawiáiąc/ By wolnośći/ praw ich ſtrzegł/ nic nie odmieniáiąc/ Ná to záś wziął odpowiedź Krolewſkim imieniem StryjWjaz Cv; WujNT Rom 16 arg, s. 702.
pozdrawiać kim [= jako kogo] (1): Niech to ná dobre y ná ſzcżęśćie tobie y domowi twemu/ o Ceſárzu Auguśćie będźie/ Senat y poſpolſtwo Rzymſkie pozdrawiáią ćię Oycem oycżyzny [consalutat pątriae patrem]. ModrzBaz 25.
pozdrawiać czym (3): zátym Xiężná Bárbara nowa oblubienicá z mátką ná wozie ozdobnie zgotowanym przyiecháłá/ [...] przywitał ią naprzod Ian Laſki [...]/ potym ią pozdrawiał Láćinſką Orátią Ian Staphileus Legat Papieſki StryjKron 727. Cf »pozdrawiać pozdrawianiem«.
W formule używanej w korespondencji (na początku lub w zakończeniu listu) (33): Pozdrawia was Gáius goſpodarz moy/ y wſſyſtek kośćioł. Pozdrawia was Eráſtus Száffarz mieyſcki/ y Quártus/ brát. Láſka Paná náſſego Iezuſá Chryſtuſá ze wſſyſtkimi wámi AMEN. Leop Rom 16/23-24, 2. Tim 4/21, 1.Petr 5/13; BudNT Rom 16/25[23], 26[23], 3.Ioann 15; SkarJedn 86; było świeże piſmo ręką onego vmárłego piſane wty ſłowá: Ia Ewágryus Philozoph/ ćiebie przenaświętſzy Biſkupie Syneſyuśie pozdrawiam SkarŻyw 102, 329; Pozdrawiáią ćię dźiatki ſioſtry twoiey Wybráney (marg) ábo Elekty (–). Amen. WujNT 2.Ioann 13, Rom 16/16, 21, 23 [2 r.], 1.Cor 16/15, 20 (19); [BudBib Rom 16/17[16] (Linde s.v. pozdrowić)]. Cf »pozdrawiać w Panu«.
»pozdrawiać pozdrawianiem (a. pozdrowieniem)« [szyk zmienny] (2): MurzNT 43v; Stárożytnie vczóno tego pozdrowienia: kthórym Archányoł Gábryel pánnę bożą rodźićiélkę pozdrawiał. BiałKat 223v.
»pozdrawiać wielce, barzo, wielmi« = salutare multum Vulg [szyk zmienny] (2:1:1): Plurima salute Parmenonem summum suum impertit Gnato, Gnato Pármenonowi wielkiemu ſwemu łáskawcowi czołem biye Gnáto/ Pármenoná ſwego náywyſzſzego prziyaćielá bárzo pozdrawia. Mącz 431d [idem] 281d; KuczbKat 75; WujNT 1.Cor 16/19.
»zaś (a. zasię), wtore pozdrawiać« = oddawać pozdrowienie; resalutare Mącz, Calep (2:1): Resaluto, Zaś pozdráwiam/ temu który mie pozdrowił záś ſprzam wſzego dobrego. Mącz 366b; O bądźże pochwalon pánie Zá twe święte zmartwychwſtánie. [...] (–) [mówi Jezus] Ia też was wtore pozdrawiam Pokoy święty moy wam dawam. MWilkHist L; Calep 916a.
pozdrawiać w czym [= przez co] (1): Dayże mi/ [...] ábych to imię IEZVS nośił w ćiele/ krwawe rány twoie w vmartwieniu cżłonkow y ſmyſłow moich/ pozdrawiáiąc SkarŻyw 4.
W połączeniach szeregowych (2): vkaſzćie proſzę was/ gdzie w ſtárym zakonie nápiſano otym/ iż Zydowie Oleie zá Bogá chwalili/ przed nimi klękáli/ y ták pozdrawiáli/ záklináli/ iáko wy tzynićie. KrowObr 85v, 94v.
»(nie) klękać (a. na kolana padać), (i, ani) pozdrawiać« (4): otho klękaćie przed nimi [przed święconymi olejami]/ pozdrawiaćie/ odpuſztzenie wſzyſthkich grzechow im potzytaćie. KrowObr 84v, 85, 136v; A ſobye ia zoſtáwię/ w ludu Izráelſkim/ Siedḿ tyſięcy cnych mężów/ ktorzy przed Báálſkim Onym ſproſnym báłwánem/ ieſzcże nie klękali/ Ani go tym ſpoſobem/ nigdy pozdrawiáli. HistHel C4. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.]
»nie tylko pozdrowiać ale i kłaniać [się]« (1): Iednego cżaſu [Aleksander] zwalcżywſzy Karaſmoſa á Daoſa y ksobie ich zawoławſzy ku poddanoſci przypędził, gdzież nietilko pozdrowiać ſie kazał ale y kłaniać, cżego iemu bronili iego radni panowie. BielŻyw 105.
»nawiedzać i pozdrawiać« (1): [gdy Maryja dzieciątko] wziątz albo karmitz miała/ a to zawżdy klęcżątz dzialala. Na pamiątkę tego ij ty máſs nawiedzatz ij pozdrawiatz iey ſwiętą miloſtz/ chtzątz iey poſlużytz w ktorey potrzebnoſcij OpecŻyw 25.
Iron. [Vulg Mar 15/18] [zawsze z przytoczeniem, w tym poprzedzonymi słowami: mowiąc (1), rzekąc (1)] (3): Tamo przed nijm na iedno kolano klękali/ ij obłudnie go pozdráwiali rzekątz Pozdrowion bądz krolu żydowſki/ zatym iemu policżki dáwali/ ij grubie mu laiali. OpecŻyw 128v; LatHar 712; Y oblekli go w purpurę/ y włożyli nań/ vplotſzy/ ćirniową koronę. Y poczęli go pozdráwiáć/ Witayże krolu Zydowiki. Y bili głowę iego trćiną WujNT Mar 15/18.
Synonimy: 1. witać; 2. czcić, uwielbiać, wielbić.
Formacje współrdzenne cf ZDROWIĆ.
Cf POZDRAWIAJĄCY, POZDRAWIANIE, POZDRAWIANY
MC