A. Nawiązuje zdanie lub zdanie składowe zdania złożonego (1667): BierEz E2; Widząc to Darius do Indiey vciekł. Alexander ſie go przedſię nie puſcił ponim zewſzitkimi ſwymi ciągnął. BielŻyw 153; Abowiem wnet iedny ziemiá iáwnie pożárłá/ drugie ogień [...] wielką ſrogoſćią popalił. Przed ſie oni nie vznawſſy możnoſći boſtwá twego/ vczynili ſobie báłwan ná kſtałt ćielcowy RejPs 157v (7); Bo dáć przedſie gdzie wziąć tu wziąć RejRozpr E2v (3); ConPiotr 32; Iam ni vrodą ni ſtanem Nie rownam ſtobą z ſwym panem A iakom głownia przy tobie Przedſię lepiey tuſzę ſobie RejJóz D5v (3); RejRozm 394 (2); Niepomogly patrzonowie [!] Byċ przed ſie naſſemu wgrobie. RejKup c3v (4); KromRozm I C4; i tak długo i wiele z nim mowili/ a wſzyſtko o wielkich rzeczach [...] przedśięgo nigdy wżadnym głupſtwie niedoznali MurzHist Tv (3); KromRozm III L2 (2); Ustawiono żeby konie wywodzone nie były, przedsię je tak wywodzą, że o nie barzo trudno Diar 73; GliczKsiąż B5 (3); KrowObr 115 (2); A to byli ſynowie Aaroná wielkiego/ Nie pomogło im przedſię doſtoieńſtwo iego. RejWiz 182 (12); Bo temu kto ma wiele/ káżdy przedſię dáie KochZuz ktv; RejFig Aav; RejZwierz 5v (4); BibRadz 4.Reg 18 arg (2); A dla lepſzey pewnośći miał [król] ſyná y wnuká dáć w zakłádzye/ przed ſię nie dał. BielKron 408v (6); iż gdy rozdźielnie o iednym Bogu Oycu y o iednym Synu Bożym mowią/ przedſię dwu Bogow nie ſtánowią GrzegRóżn C3v; SienLek 176; A co o tym piſmá mamy y pioráby nie sſtáło/ á coż kiedy temu przedſię wierzyć niechcemy. RejAp 72 (11); kmiotek vrádowawſzy ſie cżeka thydzień/ cżeka drugi/ trzeći/ nic przedſię nie bacży polepſzenia GórnDworz R7v (6); Iáko y Tomaſz gdy nie vwierzył ſwiętemu z martwych wſtániu iego/ áżby był oglądał rány iego/ Pan przedſię oney pocżętey pirwſzey wiáry iego opuśćić nie racżył/ przedſię mu ſie vkázáć racżył. RejPos 245 (27); kiedy iuż było to Práwo Boże dano/ y kiedy ie dobrze ludźie ználi/ przedśię wiele śie ich náydowáło/ kthorzy w tym błędźie trwáli KuczbKat 345 (2); Philozophowie wárſtátow nie mieli/ Przedſię w bogáctwiech y w ſławie ſłynęli. RejZwierc 221 (12); WujJud a8v (2); BudBib Ier 2/11; HistHel ktv (2); Y obaczą tho Ludźie y Páná będą przeſtrzégáć/ przedśię Pan nie da wiáry. Strum R3; Bo iáko on Bucephał nie był okrotzony/ Przećię od Alexándrá ſnádnie obieżdżony. WierKróc A3; BudNT Hh4; Ano nie tylko Moyżeſz/ ále y inſzy Pogáńſcy zakonodawcy nigdy tego zábijáć nie pozwaláli/ ktoryby drugiego zábić chćiał: ieſliż go przedſię nie zábił CzechRozm 233 (8); ktorzi gdy helmu nigdy w żadney potrzebie ná głowie ſwey niemieli/ przedśię go ná herbiech námálowawſzi nośić ſię niewſtydzą. ModrzBaz 119 (3); KochOdpr A2v; Oczko 20; Oczy ſmutné podnoſzę ná wſzyſtki ſtrony: Vpátruiąc/ [...] Ktoli mię w złéy przygodźié moiéy rátuie. Duſzo moiá/ przédśię ty tuſz dobrze ſobie KochPs 187 (10); Y rozgniewawſzy ſię ſtárſzy/ zklaſztorá go [św. Marynusa] wyrzućił. On niechćiał przed ſię odchodzić dáleko: ále leżał przed śienią SkarŻyw 184 (2); KochTr 11; StryjKron 6; Co ieſli ták ieſt/ ták wierzy/ ták piſze/ ták wyznawa/ cżemuż rzecży przećiwney chce przedśię gwałtem y przećiw prawdźie/ y przećiw ſámemu ſobie dowodźić? CzechEp 160 (9); NiemObr 51 (2); KochFr 132; Bo kto ſye chce przypátrzyć niémáſz [w Plejadach gwiazd] więcéy ſzéśći. Iedná zginąć nie mogłá: ſtárzy przedśię báią O śiedmi KochPhaen 10 (2); KochSz A3v (2); ReszList 170; KochPam 84 (2); Próznom ia łzy wyléwáłá/ Y żáłoſnie nárzékáłá/ Przedśięś ty w ſwą drógę iechał/ A mnieś nieſczęſnéy zániechał W ćiężkim żalu KochSob 67; PudłFr 20 (2); Kazałeś theż by rozum był nád wſzytkim Pánem/ przećię ia widzę żem ieſt od ćiáłá związánym. ArtKanc P15v; GórnRozm E3 (2); KochProp 9; ZawJeft 5; ActReg 24 (2); GostGosp 84; Phil P3; Tuby ſie vczyć iáko ſie gniewáią Mężni/ iż przedśię litość ná płácz máią. GórnTroas 50 (2); KochAp 11; OrzJan 122 (2); Ato ón [Dawid] nie ſzedł zbroyno/ áni z hárkábuzy/ Przedśię polégł od niego ón Goliath duży. WyprPl A3v (2); LatHar 67 (3); RybGęśli Dv; gdyż y ná on czás wiele vczniow Páńſkich/ ktorzy y cudá iego widáli/ y náuki ſłucháli/ przećię ſię oto gorſzyli WujNT 333 (4); WysKaz 16; Ma téż [nasz język] y w, ále iuż mocnieyſzé niż v Niemców, literá przedśię táſz JanNKar Dv (5); SarnStat 448 (3); Pod krzyżem téż vpadał/ będąc vćiążony: Przedśię ná to niedbáli/ lecz iáko pśi wśćiékli/ Sromotnie bez litośći práwie Páná wlékli SiebRozmyśl H3v (4); KmitaSpit C; PowodPr 76; SkarKaz 383a; CiekPotr 37 (2); CzahTr B2v; GosłCast 4 (6); SkarKazSej 690a; Robi [chłopek] dźień y noc/ y konny y pieſzy/ Przedśię ſię z tego chćiwy Pan nie ćieſzy KlonFlis C4; SapEpit Bv; A zły cżłowiek wie cżyie. Przećięmowi: Xięże/ Nie mam/ nie wiem KlonWor 72 (3); PudłDydo A4v; SzarzRyt C4v.

Połączenia: »a przedsię« (518): BierEz N2; ZapWar 1528 nr 2457; RejPs 51 (3); RejJóz D2 (3); RejKup i3; MurzHist Hv (5); MurzNT 111; LubPs C2v (8); Izali to nieieſt wielka obłudá y zdrádá/ názywáć ſie ſlugą nád ſlugámi Bożymi/ á przedſię wſzyſtkim mocąż roſkázowáć? KrowObr 6v (5); RejWiz 30 (12); y widział [Mojżesz] że kierz gorzał/ á przedſię niezgorzał Leop Ex 3/2 (5); RejFig Bb4; RejZwierz 62v (2); BibRadz Ex 5/16 (5); BielKron 336v; GrzegRóżn N2; KochZg B; Tu ſłyſzyſz że ſyn cżłowiecży ieſt v Iordanu/ á przedſię ieſt w niebie ná łonie. SarnUzn E8v (19); SienLek 95v; Iákoż to ma być moy miły Pánie/ być w vdręcżeniu/ y być w vboſtwie/ á przedſię być bogátym. RejAp 21v (19); s ktorey [studni] wſzytcy cżerpáią/ á iey przedſię áni vbywa/ áni przybywa GórnDworz Mm5 (11); GrzepGeom K4v; iż Pan powieda/ iż kſiążę ſwiátá tego ieſt przez mię związáne [...]. A my przedſię temu nie dufamy/ á przedſię drżymy á vpadamy przed możnoſciámi ſwiátá tego RejPos 131v (34); RejPosWiecz² 93v; RejPosWiecz³ 96v (2); GrzegŚm 51; HistLan E3v (3); KuczbKat 330; Daſz opilcy dzban gorzałki iż oſzáleie álbo zdechnie/ á przedſię to v niego niemáłe dobrodzieyſtwo. RejZwierc 95v (36); WujJud 128 (2); WujJudConf 138 (3); Wſzytkie potoki idą do morzá/ á przed ſię morze nie nápełnia ſię BudBib Eccle 1/7 (5); MycPrz I B4v (5); Strum G3 (2); BiałKaz I3v; BudNT przedm b (8); CzechRozm 4 (24); Tenżeć on naymożnieyſzy Bog [...] nierządnośći ćieleſney zákazał: A przedśię ſą/ ktorzi [...] pewnych cżáſow cyńſz wybieráią od tych/ ktore nierządnośćią ćiáłá ſwego pożytek ſobie cżynią ModrzBaz 54 (16); SkarJedn 9 (8); KochPs 53 (6); bo cżyniąc cudo/ chćiał [Zbawiciel] aby było zámilcżáne. á przedſie niemogło być zátáione. SkarŻyw 497 (18); ktorzy go [sprawiedliwi Chrystusa] prágnęli widźieć: á przedśię nie widźieli. CzechEp 221 (13); KochJez B2; NiemObr 27 (15); KochFr 98 (2); ReszPrz 5; ReszHoz 137; ReszList 183; WerGośc 242; WisznTr 32; BielSen 19; Pijáli przed tym y Philozophowie/ A przedśię mieli ſpełná rozum w głowie. KochPieś 4 (2); KochSob 56 (3); PudłFr 43 (2); ArtKanc E13v (3); KochWr 29; W Wenećiey Kśiążę zdá ſię że nic nie czyni/ nic nie włáda [...]/ á prżećie dozorem iego/ zwierżchnośćią iego nád wſzyſtkiemi vrżędnikámi/ wſzyſtko ſtoi. GórnRozm M4 (3); GrochKal 22; OrzJan 93; LatHar 6 (9); KołakSzczęśl C3v; WujNT przedm 7 (21); WysKaz 11 (3); JanNKar E3 (3); SarnStat *5v (7); WitosłLut A5v; Rzymu y Páńſtwá iego [...] cżęſte było náiezdzánie [...]: á przećie iż ſyn Boży oſobliwie obrał to mieyſce Kátedrze ſwoiey/ [...] dźiwna rzecż iáko y Pogáńſkie okrućieńſtwo bácżenie ná to mieyſce miáło PowodPr 31 (12); SkarKaz 7b (10); CzahTr E3v; PaxLiz E3v; Cżáſem też krwáwą brozdę przez plecy nápiſzą: A przećię ſię źli ludźie złodźieyſtwá nie liſzą. KlonWor 37 (5). Cf pozostałe połączenia.

»acz(ci) (a. aczkolwiek(ci) itp.) ... (ale a. lecz, a) przedsię« (144): bo acżkolwiek [kobyła] iuż pocżnie w brzuchu. przedſię z ſamczem obczuie FalZioł IV 10a; RejŁas w. 52 (2); RejPs 43 (2); SeklKat S3v; Acż jm nieborak odpjeráł Ale prżedſze nan wywierał Cżarth/ Sumnieniem/ dzywne ſpruchy RejKup q4v (4); MurzNT 8v; KromRozm III D4v (3); Acżkolwyekći piſmo ſwyadſſy że nye może żaden zá drugyego ćirpyeć/ [...] przedſię cżęſtokroć ſie to tráfia/ że Pan karze yedny zá drugye GliczKsiąż F7v (18); Acż ſlepe [dziecię pani Wenus]/ ále widziſz iż przedſię vgadza RejWiz 29v (4); Leop Nn5 (3); RejZwierz 49v (2); BielKron 346v; KwiatKsiąż Cv; SarnUzn E8v; Bo ácż tych wiele dziwow ocżymá widzimy/ Máło przed ſię rozeznáć co to ieſt vmiemy. RejAp AA5v (6); ktorzy acż pátrzáli ná iáwne á dziwne ſpráwy Boſtwá iego ſwiętego/ [...] a przedſię im to nic nie pomogło. RejPos 208v (8); BiałKat 111; Acż byli ćięſzko náſzy pierwſzy rodźicy zgrzeſzyli/ przedśię ich Pan Bog nieopuśćił. KuczbKat 375 marg (7); RejZwierc A3 (4); ktorzy ácż żywotá pobożnego do śmierći nie wiodą/ lecż przedśie wiáry nieodſtępuią WujJud 139 (2); WujJudConf 14v (2); MycPrz I C4; Strum K3v (4); Ze ácż pcżoły wiedzą Krolá ſwe^go być bez żądłá/ przećię go niekąſáią BiałKaz M2; BudNT przedm c3; CzechRozm 48; ModrzBaz 1 (3); SkarJedn 358; KochPs 89 (2); StryjKron 205; CzechEp 412; KochPieś 37; GórnRozm E2 (2); KochProp 14; ZawJeft 7; OrzJan 70; LatHar 652; Azaż niewiećie/ iż ći ktorzy w zawod biegáią/ ácz więc wſzyścy bieżą/ ále przećię ieden zakład bierze? WujNT 1.Cor 9/24 (2); SarnStat 701; KmitaSpit C3; GosłCast 72. Cf »jednak przedsię«, »tedy przedsię«, »wszakże przedsię«, »wżdy przedsię«.

»acz przedsię« (4): RejZwierz 60v; RejZwierz[Wirzb] A4v; zowie ie nie iuż ſługámi/ ále przyiaćioły/ bráćią y śioſtrámi. Acz my przećię záwſze/ z pokory y z prawdy/ mamy ſię mieć zá niegodne ſługi. WujNT 267 (2).

»ale(ć), lecz, jedno przedsię« (145:26:1): Mnodzyć gdy pożytek cżuią/ Słowy chorego żáłuią. Ale by przedśię woleli/ By go ná márách widzieli. BierEz P3; BielŻyw 32; RejPs 44v; RejRozpr D2v (2); ZapWar 1548 nr 2668; RejKup H; LubPs S5v (3); Będzie zakon Boży chwalił/ y prawdziwym być powiedał/ ále ſie przed ſię/ temu zakonowi Bożemu/ będzie ſprzećiwiał KrowObr 50v (4); Y Wilkby ták był ſláchćic by mu herby dano/ Lecżby go przedſię záwżdy zá niecnotę miano. RejWiz 100v (8); záchwieie ſie bárzo [królestwo] ku vpadku: iedno przedſię ná then cżás nieupádnie Leop 4.Esdr 12/8; RejZwierz 140v; BibRadz Deut 13/2 (2); BielKron 147 (6); OrzQuin D4v; ProtStoj Ev; Tákże y Tęcżá ma w ſobie trzy bárwy/ ále iedná iey ieſt przedſię iſtność. SarnUzn B6 (2); RejAp 17v (8); iáko kámień/ może być więtſzy/ głádſzy/ ábo chropáwſzy ieden niż drugi/ ále przedſię nie będzie bárziey kámieniem GórnDworz X7 (7); RejPos 40 (7); Z gránice Polſkiey mile nigdzyem nie wyiechał/ Lecż co wiedzieć przyſtoi przedſiem nie zániechał. RejZwierc 240v (4); RejPosRozpr c; HistHel D2 (2); BudNT przedm b8; CzechRozm 20v (7); ModrzBaz 8v (4); KochOdpr D2v; Iaćiem iuż był bez máłá zwątpił w láſce twoiéy/ Aleś ty nie przebaczył przedśię ſkárgi moiéy. KochPs 43 (2); SkarŻyw 436; StryjKron 270; CzechEp 36 (3); NiemObr 19 (4); ReszPrz 7 (2); KochPieś 6; KochSob 56; BA mógłći ſobie Sokół wylátywáć górę/ Lecz mu przedśię Mielecki ſzpetnie podárł ſkórę. PudłFr 43 (2); GórnRozm A2v (3); KochProp 8; niebarzosię chętnym stawił aleprzecie pilno słuchał. ActReg 87 (3); Cić [faryzeusze] wiárę mieli: ále przećię nie byli vſpráwiedliwieni WujNT 358 (4); WysKaz 28 (2); SarnStat 172 (2); Złośliwyć ieſt, lecz przedśię nie ieſt mnie ſzkodliwym. CiekPotr 42 (3); CzahTr G2 (2); PaxLiz D4; PudłDydo [B5]v. Cf »acz ... przedsię«, »choć ... przedsię«, »jednak przedsię«, »w prawdzie ... przedsię«, »wżdy przedsię«.

»by (też) (dobrze) ... (a) przedsię« [szyk 48:1] (49): RejPs 173v; Ale ſnadz by mi przyboleć Przedſię zá iey zdrowie wypić RejRozpr I2v (2); KromRozm II ſ3v; by też nyewyedzyeć yáko przećiw drugiem ſzturmowano y ná gardło im ſtano/ przedſię [zwierzęta] płodu nye opuſſcżą GliczKsiąż C8v (3); LubPs R4v marg; Ale byś wlaſł pod obłok przedſię vpaść muśiſz. RejWiz 87v (7); Izaż może zápámiętáć mátká dziećiątká ſwego [...]? Aby też oná zápámiętáłá/ ia przedſie nie zápámiętam ćiebie. Leop Is 49/15 (3); RejZwierz 84v (2); Ibo animis contra vel magnum praestet Achillem, Przećſię poydę ſmiele przećiw yemu by też dobrze meżnością Achilleſowi rowien był Mącz 419c; GórnDworz R8v; byś y wſzytek ſwiát poſiadł/ á przedſię muśiſz zoſtáć z onym wiecżnym dekretem vcżynionym ná przeklęcie twoie. RejPos 297v (2); HistLan D4v (2); KuczbKat 305 (2); RejZwierc 220; káżde nowe á nie słycháne rády/ by niewiem iáko vcżćiwe y pożytecżne były/ przed ſię ie zárzucáią. ModrzBaz 121 (2); KochPs 97; SkarŻyw 47 (2); Pudł Fr 6; GórnRozm E3 (2); bo tácy/ by dobrze y kaźni vść mogli/ przedśię źle czynić niebędą KochWr 24; OrzJan 110; WujNT 96. Cf »jednak przedsię«, »tedy przedsię«.

»choć (a. chocia(j)(by) itp.) ... (ale a. lecz, a) przedsię« [szyk 352:12] (364): BierEz N4; ComCrac 19; A nas więc przed ſię karzećie Choć ſámi báráná drzećie RejRozpr B4 (8); RejJóz Fv (4); SeklKat Fv; RejKup Lv (3); MurzHist D (2); MurzNT 33 (2); Biſkupi y Kápłani choćia nyeczynyą doſyć vrzędom ſwim/ przedſye ſą biskupy y kápłany. KromRozm III Lv marg; GliczKsiąż B8 (3); A wżdy chocyażeś yeſt Pan ták możny od wyeká/ Przedſię tu nye przepatrzaſz nędznego cżłowyeká LubPs C (2); GroicPorzRej C4; Bo chociay ty potráwy cukrem potrząſáią/ Ale przedſię w pośrzodku wierz mi gorzkość máią. RejWiz 48v (23); Leop Iob 8/5; KochZuz A3v; RejZwierz A6 (11); BibRadz *4v (4); przedſię ná tańce rádá pátrzyłá [Elżbieta, królowa węgierska]/ choćia iey było ośḿdzyeſiąt lath. BielKron 377v (2); KochSat A2; SienLek 95v; RejAp 199v (8); GórnDworz M6 (10); RejPos 20 (23); BiałKat 13v (5); GrzegŚm 33; HistLan Cv (5); KuczbKat 330 (5); RejZwierc B4 (19); WujJud a4v (8); A tak choć to ciężkie brzemię było/ przedſię muśiałem ie iáko mogąc/ nieść BudBib bv (4); BiałKaz F4v; BudNT przedm b4v (3); CzechRozm 39v (13); ModrzBaz 1 (12); SkarJedn 14 (3); SkarŻyw 153 (2); iż choćiaż [Justyn] był Filozof/ przedśię ná piſmo ś. záwżdy ſię oglądał CzechEp 131 (9); ktorego [Syna Bożego] choćiaż niewidźimy/ á przedśię z łáſki Bożey weń wierzymy NiemObr 92 (23); I dąb choć mieścy przeſchnie/ choć liſt ná nim płowy/ Przedſię ſtoi potężnie/ bo ma korzeń zdrowy. KochFr 132 (4); KochMRot Bv; ReszPrz 15; ReszHoz 116; WerGośc 265; WisznTr 3; KochPieś 53; Dźiwna rzecz/ choćia [ludzie] pomrą/ że przećię nię [!] zginą. PudłFr 75 (4); ArtKanc K18; GórnRozm B3 (6); ZawJeft 18 (2); ActReg 109 (3); Gdyż ludzkié ná tym świećie ták ſie rzeczy máią/ Choć zrodzeni od bogiń/ przedśię vmiéráią. GórnTroas 21 (3); OrzJan 81 (2); WujNT 603 (3); WysKaz 29; JanNKar Cv; SarnStat 1252; SiebRozmyśl H4v; WitosłLut A3; KlonKr F3v; KmitaSpit B4; PowodPr 26 (4); SkarKaz 315a (3); CzahTr K3v; GosłCast 5; Iednák choć [kupiec] ſtráći/ choć ſzkutę rozbije/ Choć ná tym hándlu nie káżdy vtyie/ Przedſię mu nie mow w ſpráwie iego głupiey By przeſtał kupiey. KlonFlis D4v (6); KlonWor **v (7); SzarzRyt Av. Cf »jednak przedsię«, »tedy przedsię«, »wszakże przedsię«, »wżdy przedsię«.

»jako(ż)kolwiek ... przedsię« (3): HistLan D4; SkarJedn 183; Mnie iákokolwiek widźiſz w tym ſzedźiwym lećie/ Przedśię/ dokąd mię będźie chował Bóg ná świećie/ Oyczyznie ſwéy chcę ſłużyć KochJez A3.

»(choć itp., acz itp., by, jeśli itp.) ... (a, ale a. lecz) jednak przedsię« [szyk 60:56] (116): bo áczkolwiek ieſteś thak wywyſſon przed ſie iednák nędznem á pokornem niegárdziſz RejPs 205 (2); Wie iż zle/ czaſem ſie bogi A iednák przedſię przy ſwym ſtoi RejRozpr F (6); RejJóz I6 (2); MurzNT 48v (2); KromRozm II f2v (4); Y człowyek ktory ſpi/ ácz żadney ſpráwy czuyącego nyeſpráwuye/ yednák przedſye żyw yeſt. KromRozm III Lv (6); LubPs ktv; GroicPorz ee3v; KrowObr 10; iż choć ſie tu wolnie rodzimy/ Przedſię iednák pod iárzmem do śmierći chodzimy. RejWiz 88 (5); Leop Gen 8/12 (6); RejFig Aav; RejZwierz 30; A choćiaż byli obádwá zránieni miłośćią iey/ iednák przedſię ieden drugiemu nie oznáymił bolu ſwego. BibRadz Dan 14/10 (3); SarnUzn E5 (2); RejAp 59; á ieſli kto pſuie/ á borzy then dar Boży przyiaźń/ złym vżywániem/ przedſię iednák nie mamy iej od ſiebie wydziedzicżáć GórnDworz M2v (4); RejPos 23v (5); BiałKat 311; GrzegŚm 4; HistLan B; RejZwierc 158v (2); Y v nas Poſty ácż ſą roſkazáne od Kośćiołá/ iednák przedśię nie z przymuſzenia/ ále z chući [...] ſpráwowáne bywáią. WujJud 191v (15); CzechRozm 118 (2); Oczko 1 (3); CzechEp 13 (7); ReszPrz 51; ReszList 148; ále iżem ná ten cżás nie mogł przybydź oſobą ſwą do W.M. dla wielkich á gwałtownych ſpraw; przedſię iednák ſtárałem ſię o to/ iákoby tá moiá praca nie byłá dáremna WerKaz 267; KochWr 41; ActReg 13 (2); Phil I; LatHar 56 (2); WujNT 121 (2); iż złośliwi/ by też dobrze zdáli ſię/ że wſzemi rzecżámi opływáią/ przedſię iednák w wielkiey [...] żyią nędzy WysKaz 9 (13); SarnStat 204 (3); CiekPotr 16; CzahTr D3; Trudno to y wymówić/ iednák przedśię powiém Przed wámi/ á prawdźiwie/ com widźiał GosłCast 73; SkarKazSej 676a.

»jeśli(ż)(e) (a. jeśli(ż)by itp.), gdy(ć) (a. gdyż), kiedy, li [zwykle z odcieniem przyzwolenia] ... (a) przedsię« (38:10:6:2): RejRozpr H3v; yeſli ſtráćiſz cyáło/ duſſá zoſtanye przedſię wcále GliczKsiąż P3v; GroicPorz ov; kiedy proſtym ludziom pod iedną oſobą opłátek tylko dáiećie/ á wierzyć im przedſię każećie iż ſpełná prziymuią. KrowObr 206v (2); Leop Deut 5/24; RejZwierz 116; Miſtrzu gdyćiechmy przez wſzytkę noc prácowáli/ przedſięſmy nic nie poimali BibRadz Luc 5/5; Mącz 103a; GórnDworz D4v (2); BiałKat 311; Bo ręká ieſli ią ſkurcżyſz/ ieſli ią też roſciągnieſz/ przedſię ręką muśi być zwaná. RejZwierc 146v (2); CzechRozm 161v (2); ModrzBaz 57v (3); SkarŻyw 567; CzechEp 234; WujNT Ioann 7/23 (2); kiedy też tákże grzech był odpuſzcżony Dawidowi/ [...] przedśię mu dał Gád Prorok pokutę WysKaz 30 (2); Ieſli ći, którzy w iednym dziedzictwie częśći máią, lat mieć nie będą, przedśię gránice odpráwuią ſie SarnStat 473 (3); KmitaSpit C4; PowodPr 33; Przeto trudno ſię iey [ligi chrześcijańskiej] tych złych [...] czáſow ſpodziewáć mamy/ gdy do niey zá lepſzych nie przyſzło. A przychodziłoli kiedy/ przećię [...] nigdy nic ſkutecznie poćieſznego od kilku ſet lat Chrześćiáńſtwu nie przynioſłá. VotSzl B2; CiekPotr 65. Cf »jednak przedśię«, »tedy przedsię«, »wszakże przedsię«.

»(a) przedsię (m)imo wszytko« [szyk 1:1] (2): iż ieſli białegłowy ſą pochopnieyſze/ y ſkłonnieyſze ku grzechowi/ niż męſzcżyzni/ á przedſię mimo to wſzytko/ więcey ſie ſtrzymywáią od złego [...] niż męſzcżyzni: tedyć [...] GórnDworz Aa2v; KochPs 116.

»przedsię i tak« (4): Ale ná tym nic/ od kogożkolwiek [zagadanie to, tj. problem] poſzło/ przedſię y ták nic w ſobie poważnego nie ma. CzechRozm 172 (2); CzechEp 96; Iż przez obce ięzyki/ y obcymi vſty będę mowił ludowi temu: á przedſię mię y ták nie wyſłucháią WujNT 1.Cor 14/21.

»(chocia(ż) itp., jeśli itp. a. kiedy(by), a. gdy, a. li, by, acz) ... tedy(ć) (a. teda) przedsię« [zawsze w członie nadrzędnym zdania złożonego] [szyk 51:1] (52): Kyedi theſz wdom yey przinyeſly dwu wylku acz rozumyala ze ye vkradli theda przed ſzią tho przeyrzala LibMal 1554/186; KrowObr 143v (2); GrzegRóżn [N3]v; Ale choćia zá Károlá Wielkiego toż złączenie Plánetow było/ tedy przedſię tám niemogł być koniec świátá LeovPrzep E4v; GórnDworz C2v (2); RejPos 26 (3); GrzegŚm 5; Bo ſłońce ieſli w nocy zá gorę zaydzie/ tedy tám przedſię inym narodom ſwieći. RejZwierc 68; máłe dzieći kiedy im brudne koſzulki zeymuią/ á w białe á we pſtre nadobnie wyſzyte ie vbieráią/ tedy przedſię płácżą RejZwierc 105 (6); BielSpr 3; WujJud 222; BudBib Eccli 19/25; Strum L2v; BudNT przedm cv (2); CzechRozm 62 (8); ModrzBaz 7 (5); SkarJedn 5; CzechEp 43 (2); iż choćiaby Piotr/ iáką władzą y pánowánie miał w onym zborze pierwſzym/ tedy przedśię/ żadnym práwem ná kogo drugiego/ po nim ſpádáć nie mogło. NiemObr 51 (2); KochFr 25; WerGośc 255; GórnRozm A3v; GostGosp 8; WujNT Ioann 11/6; WysKaz 34; A ieſliby zá boiáźnią przerzeczonégo karánia odſtąpił od Práwá y kauzy ſwéy: tedy przedśię ku zápłácéniu ſzkód [...] ma bydź przyćiśnión SarnStat 175 (5).

»w prawdzie ... (lecz) przedsię« (3): Oczko 11v; Iam wprawdźie śiłá czytał/ [...] przećięm ſie áni od ludźi tego dowiedźieć/ ánim w ſtárych kronikách náléść mógł/ áby [...] OrzJan 25; Trudnoć w prawdźie przyznawam lećż przedśię brnié Cnotá/ Do nieśmiertelnych zápłat/ gdźie ſą wdźięcżne wrotá. KołakSzczęśl C3v.

»(acz(kolwiek), chocia(ż) itp., jeśli) ... (a) wszakże (a. wszakoż) przedsię« (67): RejPs 109 (2); KromRozm I C3; a iuſz go [przyjaciele] na ſamę bożą ſprawę i moc a miłośierdźie ſpuścili. Wſzakże przed śię co mogli to czynili MurzHist T2v; LubPs Sv; Abowiem ieſli z łáſki zbáwienie/ [...] tedyć nie z vtzynkow/ á wſzákoſz przedſie/ dlá tego dobrych vtzynkow/ niegániemy KrowObr 61 (3); RejWiz 46; Leop 4.Reg 12/3 (2); BibRadz I 293c marg; BielKron 320v; RejAp 30 (2); bo then zbrodzień nieborak/ chocia miał grzbieth bárzo zrániony/ wſzákoż przedſię pomálucżku ſzedł GórnDworz P2 (4); GrzepGeom Lv; RejPos 53 (5); RejPosWiecz³ 96v; Choć ſą rzecży mniey poważne [...]. Wſzákoż ty ktore ná iáſnią piſmá idą wſzytki/ Przedſię kto ie cżyta ma z nich niemáłe pożytki. HistLan ktv (2); RejZwierc 185; WujJud 255; WujJudConf 255; RejPosRozpr cv (4); Pan chcząc wino vcżynić wodę przynieść roſkázuie/ czo ſie káżdego rozumowi nie podobno zdáć mogło. Wſzákże on przedſię z oney wody przewyborne wino vcżynić racżył RejPosWstaw 44; BiałKaz D3v; CzechRozm 114v (5); ktory [sędzia] ácż podobno o oney zdrádzie mogł nieco wiedzieć/ wſzákże inácżey przedśię niemogł ſądzić/ iedno iáko było rzecż przypráwiono. ModrzBaz 86 (8); SkarŻyw 28; CzechEp *3; NiemObr 58; KochSz A3v; GrochKal 9; Ale ácz wſzytkie pokármy ſą czyſte/ wſzákże przećię grzeſzy ten ktory ich z zgorſzeniem pożywa/ kiedy ſię ich pożywáć nie godzi. WujNT 744 (11); PudłDydo A3.

»(chocia(j) itp., acz(kolwiek)) ... (a, ale) w(ż)dy (a. wżdyć, a. wżdam) przedsię« [szyk 46:1] (47): RejRozpr A2v (2); RejJóz M3v; RejKup q2v; byłyby tym obytzáiem zbáwione dziewice żydowſkie y Tureckie/ ktorych wiele w pánieńſtwie vmiera/ á wżdy przedſie do piekłá idą. KrowObr 139v (7); RejWiz 13v (4); walcżyli krolowie Chánáneyſcy w Thánách/ przy wodach Mágeddon/ wżdam przedſie nic plonow nieodnieſzli. Leop Iudic 5/19; RejZwierz 131; GórnDworz G4; iuż iadł [Chrystus] przed nimi/ okázuiąc im cżłowiecżeńſtwo ſwoie/ á wżdy ſie przedſię waháli/ á wżdy przedſię niebeſpiecżni [tj. niepewni] byli RejPos 116 (9); RejPosWiecz² 92; ktorzy chociaż y názbyt ich [skarbów] máią/ A wżdy zleli dobrzeli przedſię ich łápáią. HistLan E3v; RejZwierc 89v (2); MycPrz II B (2); CzechRozm 147 (4); CzechEp 15; któż nád Eugeniuſzá IIII. Papieżá [...] wiárą/ nabożeńſtwem/ y vczynnośćią świętſzy? á wżdy przećię ten roſkazał áby ſie woyná ná Turká podnioſłá OrzJan 119 (8); WujNT 471.

B. Nawiązuje człon zdania pojedynczego (36):

a. W zdaniu zawierającym uzasadnienie poprzedniego twierdzenia [w tym: bo(ć) (24), gdyż (6), ponieważ (1) przedsię] (31): RejRozpr B2 (2); KromRozm III D3 (2); Prot C3; RejAp 52v; Nie przepomnię też tu owego ćwicżenia ktore v dworu nie do końca ieſzcże zágáſło/ bo przedſię Ricerſkiemu rzemięſłu nieiáko należy/ iáko ieſt kámieniem ćiſkánie/ wzawod biegánie/ ſkakánie/ j ine podobne temu GórnDworz E3; Nie trácą przyrodzenia ſwego chleb y wino/ ná pozwierzchnich oſobách/ bo przedśię biały/ okrągły/ y z tym że ſmákiem iáko y pirwey Sákráment zoſtáie WujJud 164v (2); niemoże ſie to wprowádzić/ żeby dlatego/ iż też innych wybáwićielmi názywa/ miáło być wiele Bogow. Gdyż przedſię onże ſam/ tymże ieſt Bogiem CzechRozm 123 (9); ModrzBaz [16]; CzechEp 160 (5); ArtKanc A11v; KochCz B2v; ze dwu rzeczy bowiém iednę z tych Turczyn potrzebuie/ álbo áby przez źiemię Węgierſką proſto do Polſki wiáchał/ álbo więc áby ztąd wſzyſtkę moc woyny/ do Niemiec przenióſł. Boć ón przećię ná Węgierſkiéy źiemi nie przeſtánie OrzJan 78 (2); KmitaSpit B2; CiekPotrOstr )?(3; KlonWor 4.

a. W zdaniu zawierającym rozkaz, zachętę, prośbę, zalecenie itp., być może wzmacnia je lub ponagla do działania (141):

W zdaniu z orzeczeniem w imp (89): MetrKor 38/503; Iedno ty przed ſię niekriy przedemną ſwiętego oblicza twego RejPs 39v (4); A thak ti czocz yeſt poruczono przetsye sprawvj. LibLeg 11/39v; RejRozpr D4 (2); Idzys przedſię bos mię iuż doſyć vfraſował RejJóz I4 (6); Czin ze ty przed ſie offyare Stanieċ to ſa prawą wiare. RejKup l6 (8); KromRozm I B4v; BielKom A2; GliczKsiąż B3v; SeklPieś 20v; Tedy on mniemáiąc by ſpáłá iął mowić do niey: Wſtań á podźmy przedſie [surge et ambulamus]. Leop Iudic 19/28; RejZwierz 29 (4); bądźćieſz przedſię ná zamku poki ſie wam podoba ná ſłużbie BielKron 410v (2); KochSat [C2]; Mącz 438b; Prot C; ále ieſliś medł/ przedſye ſobie żywot przepuść SienLek 81 (2); gdy ták możny krol woła do vſzu twoich/ iż ſie przedſię ty nic nie boy w imię ſwięte moie. RejAp 22v (4); GórnDworz D7v; HistRzym 31v; Iż idź ty iuż niebogo przedſię s pokoiem/ ábowiem wiárá twoiá ciebie zbáwioną vcżyniłá. RejPos [308]v (18); BielSat Nv; RejZwierc 25v (2); PaprPan I3; ModrzBaz 135v; Ieſzcżeć niewidzę/ ſzcżegobych ſie práwie Vćieſzyć miáłá/ wſzákże powiedz przedſię Iáko co było. KochOdpr B3; Oczko 9v; KochTr 23; KochSz C2v; BielSjem 37; KochPam 86; ZawJeft 46; Piyże Włódárzu: Pánie iużem podpił ſobie. Piy ty przecię KochPij [C4]; WyprPl B4v; LatHar 576; JanNKarGórn D4; SarnStat 746 (3); Niechay przedśię śmiáłośći gnuśny nikt nie łáie. KmitaSpit Cv; Przećię namilſza wdowo/ ſtan ſwoy ná baczeniu Mieway záwſze ZbylPrzyg B3 (3). Cf Połączenie.

W eliptycznym równoważniku zdania (1): Przedśię do mnie/ á ia nie záwiodę KochPieś 23.

W równoważniku zdania z czasownikiem w inf (6): A coż inſzego cżynić? Przedſię ſie tego nie lękáć cżego ſie vſtrzedz nie możemy. RejZwierc 166v (2); Konfekty [...] w cukrze y w miedźie máią bydź ſmáżone: á przedśię peſtki ná naśienie/ w Ieśieni ná dobrey źiemi gnoyney wśiać/ álbo ſádźić GostGosp 130 (2); Lepiéy przedśię káżdèmu B. zoſtáwić iego właſność JanNKar Ev (2).

W zdaniu dopełnieniowym będącym transformacją imp na mowę zależną (4): A tak iá tobie radzę/ abyś przedśię do Legáta iachał MurzHist Nv (2); Wſzákże ćię proſzę/ ábys mi przedſię ná dálſze wywody odpowiedał CzechRozm 52v; CzechEp 24.

W zdaniu będącym relacją z wypowiedzi prawdopodobnie zawierającej imp (1): Borzuy nálega/ przedſię każe chodzić [tj. zrobić ruch szachowy] KochSz Cv.

W zdaniach, w których wola wyrażona jest formą opisową zastępującą imp (z pozycji prawodawcy, specjalisty w danej dziedzinie lub moralisty) [w tym: w zdaniu z formą „ma” (16), (po)winien (15)] (40): ComCrac 15v; Gdzye by theſch [...] zaſthal tham poſla naſchego yſzbi bil zahamowan a do nyego nyepvſczon nyebil. thedi ſzam przed ſzya lyſthi odda. LibLeg 11/136v; tákiemu iuż Sąd nie idźie o gárdło/ álbo przedſye ma być ſkazan ná pokup Sędźiemu y ſtronie GroicPorz ll3v; UstPraw F2v (2); Y owſzem to rychley poznáć muſiſz/ [...] żeś dáleko więcey winien cżynić/ niż vcżynić możeſz: á ſtąd ſie przedſię za vcżynki ſwe żadney zapłáty powinney nieſpodźiewáć. CzechRozm 212v (3); Lecż ieſliby ktorzi byli coby [...] chćieli ſię też tem iáko iáſnemi cechámi popiſáć/ tedy przedſię tego trzebá/ żeby to było v nich ozdobą ábo znákiem [...] onego ſámego męſtwá w ſpráwách wielkich á trudnych doświádcżonego. ModrzBaz 51v; CzechEp 4 (2); Czechowie máią /ṙ/ z punktem [...]. Iedno przedśię ad differentiam Czeſkiégo [...] może bydź właſné tákié /ŗ/ JanNKar F2v; ſámi Kommiſsarze przedśię gránice kończyć y konáć będą powinni SarnStat 841; którzy [biskupi] [...] przez Prokuratory ſwé roſtropné [...] przed námi przyśięgę niech vczynią. Ale przedśię wam/ ábyśćie tákowégo Státutu przeſtępniki ninieyſzym náſzym pochwaleniém y potwiérdzeniém y [!] ſkázowáli [...]/ dáiemy y zlécamy zupełną moc. SarnStat 902 [idem 904]; A ieſliby [zabójca] w wieży vmárł/ przedśię z máiętnośći iego ma bydź głowá zápłáconá dźiećiom SarnStat 1170 (28).

Połączenie: »nuż przedsię« (4): RejWiz A2v; Age. Nuż. Przed ſię/ Prowadz ſwą rzecz. Mącz 5c; Nuż przedſię kto teraz mowił/ niech nie przeſthawa GórnDworz H3v; CzechRozm 68v.

b. Podkreśla pytanie (12): Coz wzdy myſlis miły głupcze Chczes przécſę [!] do Norumberku Cy radzycz czo na Folwarko [!] RejKup v3; tedy on [faraon] lud ten ieſzcze gorzey śćiſká/ á przedſieś ty ludu twego wybáwić nie raczył? BibRadz Ex 5/23; mamli ia przedſię ták cżynić iáko pán roſkazał/ [...] cżyli vcżynić ták iáko mi ſie lepiey widzi. GórnDworz L4; Maſzli ty przedſię wolą być Chriſtiáninem? CzechRozm 233v (2); CzechEp 80; KochSz C3; Ale tego podobno dla mnie nie vczyniſz/ Bo przedśię twoie chwaliſz/ á mé ſpráwy winiſz? PudłFr [2]; OrzJan 53 (2); Rzekł mu [Jezusowi] tedy Piłat: Toś przećię ty ieſt krol? WujNT Ioann 18/37; y milczyſz? ſłyſz co mówię ktobie? Przećię nic nieodpowiéſz? GosłCast 67.

a. Przeciwstawione są podmioty, miejsca itp.: zaś, natomiast; tamen PolAnt, Modrz; autem, que Vulg; sed PolAnt; interea Modrz (72): Byſſ wjdiál cżało y duſſę Nikdys bys tym niezarownał Dobro dzieyſtwa czocż Pan Bog dał On prżedcze narownem prżéſtał Iedno chcże aby mu duffał RejKup r6 (2); KromRozm I G3; Y rzekł Elizeuſz do Krolá Iſráelſkiego [...]. Krol przed ſie Iſráelſki rzekł kniemu: [...] Leop 4.Reg 3/13; Nie doſyć ći iż brudu/ trochę zmyieſz s ciáłá/ Ieſli przedſię ná cnocie/ przeſuchá przywrzáłá. RejZwierz 136; BielKron 171; GórnDworz Ll8v; RejPos 271; RejZwierc 245; że wniebie Ciáło Páńſkie będąc/ tu przedśię ktorzyſmy w ty^m wygnániu ná źiemi/ żywot ſwoy iſtotny nam dáie WujJudConf 256v; gdzie z tey obietnice Iezuſowi Pánu náſzemu nic żydowie dáć niechcą/ to mu przedſię Chrześćiáńſcy doſtátecżnie wſzyſtko [...] przyznawáią. CzechRozm 105 (2); ModrzBaz 139; CzechEp 288; Oni iuż tylko légáią po parze/ Ia przedśię źiębnę ſámotrzeć do zarze. KochFr 27 (2); GórnTroas 26; któré imię [Lach] choćiaſmy ie my/ á zá námi wſzytki ſkoro narody/ nowym imieniem/ to ieſt/ Polakiem iákoby zátłumili: Ruś przedśię ſámá zátrzymáłá KochCz B2; WysKaz 5; GosłCast 4.

Połączenia: »a przedsię« (39): MetrKor 40/815; wſſytko ich złorzeczeńſtwo [...] iem nálekkoſć przypádnie á ſlugá twoy przed ſie będzie ochędożon poczćiwoſćią. RejPs 164 (2); RejRozpr I; RejKup r7v; GliczKsiąż P8v; To gdy niektorzy vſlyſzeli/ bárzo ſię ták známienitey Swiąthośći vrádowáli/ á drudzy przedſie zle o niey trzymáli y wątpili KrowObr 86; RejWiz 99v (2); Leop Hebr 10/10; támże Orfá pocálowawſzy świekrę ſwą wroćiłá ſie, á Ruthá przed ſie zoſtáłá przy niey. BibRadz Ruth 1/14 (2); GrzegRóżn N2; SarnUzn F2; Pirwſza ſmierć ieſt gdzie tylko ſámo ciáło vmiera/ á duſzá przedſię żywa zoſtánie. RejAp 23 (3); GórnDworz T3; Pátrzayże iáką Saul wzyął zapłátę ſwoię/ á nád Dawidem przedſię ſie muſiáłá wypełnić wola á przeźrzenie Páńſkie. RejPos 280v (3); RejZwierc 245; BudBib Ier 2/32 (2); Naydzieſz/ iż v cnotliwych/ zacne ſpráwy były/ A źli przedſię wykrętem/ y przewrotnie żyli. HistHel ktv; ktore [Pismo Św.] cżęſtokroć inſzą rzecż zda ſie mowić/ á inſzą przedſię znácży CzechRozm 107v (5); ModrzBaz 6v; Bo ná wet tył podádzą ſromotnie/ á w oczy Twóy łuk nieuchroniony przedśię im záſkoczy. KochPs 29; żeby też tákaż miáłá być/ á iákaś dźiwna troiákość w iſtnośćiach á w perſonie (przedśię) iedność CzechEp 69 (2); KochPhaen 22; ReszPrz 44; GrabowSet B4v; LatHar 592; Tedy dźiał miedzy niémi vtwiérdzono y roborowano: á przedśię pomiar zoſtáwiono wolny SarnStat 1266.

»(choć a. chocia) ... ale, lecz przedsię« (4:1): RejRozpr F2v; Bo Bog ieſt ták można myſl/ że go nic nie ruſzy/ Lecż on przedſię záwżdy wie tu o káżdey duſzy. RejWiz 138; Więc chocia mu ná ſkorze/ gláncu vchybili/ Ale mu cnotę przedſię/ pięknie wybielili. RejZwierz 66v; CzechRozm 96v; Są też ći ktorzi zwierzchnemu Pánu/ ábo Krolowi nic niedawáią/ ále przedśię dawáią tym ktorzi zá nimi proſzą/ áby tym ſnádniey doſtáli. ModrzBaz 74v.

»ano przedsię« (1): Potym maſz ono piſánie/ ktore wedle litery zda ſie iákoby Sálomonowi ſłużyć miáło: áno przedſię wedle duchá po więtſzey cżęśći Chriſtuſowi Iezuſowi ſłuży. CzechRozm 178.

»by ... tedy przedsię« (1): byśćie téż dobrze wy wſzyſcy poginęli Królowie ná świećie/ tedy ia przedśię ſtać muſzę OrzQuin K3v.

»choć (a. chocia(j)) ... przedsię« (7): choć inſſy przed nyeprziyacyelmi vcyekáyąc máyetnosći wynosili/ on przed ſię nic nye ruſſał áni wynosił GliczKsiąż H4; RejWiz 172v; ále choć theż náſz zwierzchni cżłowiek zepſowan bywa/ przedſię wnętrzny cżłowiek odnáwia ſię ná káżdy dzień. BibRadz 2.Cor 4/16; WujJud 119. Cf »(choć) ... ale przedsię«, »chociaj ... jednak przedsię«.

»chociaj ... jednak przedsię« (1): iż chociay [Noe] wiárą pływał/ iednák przedſię nádzieią oſuſzon. RejZwierc 129.

»jeśli ... przedsię« (1): Ieſli ná iednę rzecz ſą nie poyżteczni [!]: przedśię do drugiéy ſye przygodzą BiałKat 311.

b. Przeciwstawione są działania i stany: a tymczasem, odwrotnie (24): RejWiz 187v; Bo ieſli mu winſzuią zá zwycięſtwo/ tedy pięknie á pomiernie powieda/ iż nie ia ále Pan Bog tho ſpráwić racżył. Ieſli go też żáłuią po przygodzie/ tedy ſobie przedſię dobrze tuſzy RejZwierc 144; gdybym co złego miał/ IM. ábo życżyć/ ábo y myślić? á nie rácżey przedśię miłowáć/ prawdę ſzcżyrze mowiąc? CzechEp 8 (2); WujNT 627.

Połączenia: »a przedsię« (13): Nato mieyſcze zacznicz [!] oſſob Sukayą/ a ych rad/ s prawy Iż mamy miecz za vſtawy Ktorych y Pan Bog niezłamie A vnas to przeczſie tanie RejKup x2; MurzHist R3v; Wnet tám [w zwierciadle] vźrzyſz by iáwnie wſzytkę ſwą oſobę. A tho przedſię nie máſz nic RejWiz 112; vkázuiąc po ſobie poſtáwę nabożeńſtwá y pobożnośći/ á w ſercu przedſię dyabeł. RejPos 166v (2); RejZwierc 93v; w rzecży pokoiu v Páná Bogá proſząc/ á przedśię roſtyrki y niepokoie śieiąc. WujJud 243; CzechRozm 18v (4); iż [papież rzymski] y chwałę Bożą zmyśláć miał, także też y cżystość: á przedśię nie miał nic dbáć o Bogá CzechEp 416; KochSz C2v.

»ale przedsię« (4): WróbŻołt ee5; I coſz to ieſt inſzego/ iedno ſie s Páná Iezu Kryſtá Syná Bożego náśmiewáć? Zbáwićielem go tylko przezwiſkiem názywáć/ ále przedſie/ pracom ſwoim [...]/ zbáwienie ſwoie przypiſowáć? KrowObr 57v; RejAp 44; CzechRozm 20.

»ano przedsię« (1): Lecż to przedſię bez cnoty ná głogu iágody/ Bo gdy ſie do nich wſpinaſz mnimaſz by ná gody. Ano przedſię głog drapie y iágodá twárda RejWiz 4.

»chociaż przedsię« (1): Bo by też y to zátym iść muśiáło/ żeby też y BOg ſam mocy żadney nie miał/ iż iey też teraz/ iáko przeſzłych cżáſow niepokázuie: choćiaż ią przedſię pokázuie CzechRozm 185.

a. Wprowadza część zdania pojedynczego, zwykle okolicznik (10): KromRozm II v v; thák też y dzyatki [...] rychło á záraz práwye rzecżam ſie przyłożyć mogą/ y owſſem we złych przedſię niż w dobrych GliczKsiąż E2v; pátrzayże tego/ żeby oſkárżonego [...] ná pokoiu nápomionął/ á iego ábo przyznánie/ ábo obmowę wysłyſzał/ nieoznáymuiąc przedśię tego kto oſkárżył. ModrzBaz 21; A gdy ich/ przedśię zágroźiwſzy im/ wypuſzcżono tedy oni y tak przyſzedſzy do ſwych/ nie ták bárzo lámentowáli CzechEp 24 (2); JanNKar A4; Po roku iuż też ćieńſzey koſzulki vżywáć/ Czarney przećię/ á białey ieſzcze niechćiey wdźiewáć. ZbylPrzyg B3.

Połączenia: »ale przedsię« (2): ActReg 147; Grzech pierworodny bywa zgłádzon we krwi Páná Chryſtuſowey/ ále to przedſię przez krzeſt. WysKaz 26.

»jednak przedsię« (1): áby káżdy komu potrzebá o tych ſkłádźiéch y ſtárych drógách wiedźiał/ y ták ſie ná nich ſpráwował/ iáko opiſuiemy. [...] nic nie deroguiąc iednák przedśię práwóm y poſtępkóm práwnym, któré między ſobą niektóré miáſtá y miáſteczká około tych ſkłádów y dróg máią SarnStat 288.

a. W dalszym ciągu, bez przerwy, nadal, wciąż; też po przerwie: znowu, ponownie; autem Vulg, PolAnt; iterum PolAnt; nihilominus JanStat (podstawę łacińską stanowią też czasowniki z przedrostkiem per- wyrażającym długie trwanie, np. permanere) (340): BierEz B; OpecŻyw 53v (2); ForCnR Ev; ktore [krowy chude] pożárſzy á ſtrawiwſzy pirwſze nic ſie nye popráwiły ale przedſię były ták chude HistJóz Bv; á ieſtli by theż koſztuiąc na they ſiekierze przed ſie miękko było á niechciałoby twardnąć/ tedy przedſię warzyć á mieſzać tak długo [...]: aż wżdy prawie będzie tak iako ma być FalZioł V 107 (4); BielŻyw 133 (2); dlvgoſzmy go wtim Wyaſzyenyv dzyerzely. y bil bi bill dzyerrzan przed ſzyą. bi bill pan Voyewoda nam [...] nyeoznaymyll yſz otho nyeſtall abi wyazyenyv dzyerzan bycz myall LibLeg 11/132 (6); A gdy ná inſſe przypádnie nieſſczeſćie ći przed ſię będą trwáć wnadziegi ſwoiey RejPs 55v (15); ComCrac 15v; Liecz on na tho vpomynanye nycz nyedbal a przedſzią sthą nyewyaſtha myeſzkal LibMal 1554/193 (6); RejRozpr Gv (2); (did) Zephira przedſię vmawia Iożepha (–) RejJóz E6v (10); ZapWar 1548 nr 2668; Ani ſye waga ruſſyła Przetſyę ſtoij yako była RejKup Bbv (13); KromRozm II v2; aby oni tym czasem mogli używać przedsię tego, czego nabyli a przedsię obietnicami ludzie cieszyć Diar 68 (5); DiarDop 99; GliczKsiąż B2 (2); LubPs B6v; GroicPorz kk4v; KrowObr B4v (3); Ták od iutrá do iutrá wlecże ſie rzecż oná/ Przedſię on nędznik płácże/ ſpiewa druga ſtroná. RejWiz 123v (9); A gdy iuż było rano/ wſthał on cżłowiek y otworzył drzwi/ áby przedſie ſſedł w drogę [ut coeptam expleret viam] Leop Iudic 19/27 (8); OrzList h3; Ná czwartym roku ma przyſiądz iż ná ten czás chor był. A ktoby przedſię chorował/ tákiemu do rokow czwartych ma być rok przełożon. UstPraw G3 (3); KochZuz A4; iż to dawno ſłynie/ Ze ich więcey z obżárſtwá/ niż od miecżá zginie. Bo iáko to nie ma być/ gdy przedſię tka w gárdło/ Ano ledwe wcżorayſze/ brzuchá nie roſpárło. RejZwierz 136 (6); A widząc Fárao iż deſzcz/ grad/ y gromy przeſtáły/ przedſie zgrzeſzył [addidit ut peccaret] BibRadz Ex 9/34 (6); OrzRozm H3v (2); Byłá miłość nieodmienna przedſię Ceſárzá s krolem Fráncuſkim BielKron 191v (26); KochSat [A4] (2); Connectere verba, id est, continuare, Przedſię mowić. Mącz 244b (9); OrzQuin I4; Prot D; LeovPrzepSamb b4v; á ktho ſmierdział/ niechay ſmierdzi przedſię: á kto ſpráwiedliwym ieſth/ niech będzie vſpráwiedliwion przedſię: á ktho ſwięty ieſt/ niech będzie ſwiętym przedſię. RejAp 190 (8); Końcżył przedſię ſwoię rzecż pan Boiánowſki GórnDworz C7v (9); á nie poznawáią iego Boſtwá iego [!] [...]/ iedno thák przedſię leżą w vpornych złoſciach ſwoich. RejPos 109v (13); RejPosWiecz² 92; HistLan E3v; On przedſię cżytał/ á nic dáley nie powiedział RejZwierc 96v (11); KochMon 21; Przeto ná Krzćie wodá przedśię proſtą wodą zoſtawa WujJud 219v (7); WujJudConf 243v; KochList nlb 1; BudBib I 467c marg; HistHel C (2); Strum M; BudNT Mar 15/5; A ták iáko przedtym [Pan Jezus] [...] będąc bez ćiáłá/ ták y wćieliwſzy ſie/ nic przedſię ćierpieć [...] nie mogł CzechRozm 55 (11); SkarJedn 220; KochOdpr B3; KochPs 116; aſz kilá kroć nań záwołał [św. Benedykt na króla Totylę] áby wſtał: on przed ſię wſtáć nieśmiał SkarŻyw 251 (14); StryjKron 747; CzechEp 62 (6); Nie mogłá ſię [śmierć] doczekáć/ błaznem go [Gąskę] ták wźięłá [...]. Gąſká/ błáznuy ty przedśię KochFr 131 (2); KochPhaen 8; KochSz C2v; WerGośc 224 (2); WisznTr 15; KochPieś 21; Głaſcz ná nim [kocie] iáko chceſz ſkórę/ On przedśię ogónem wzgórę KochSob 59; PudłFr 50; ZapKościer 1586/64v; ArtKanc N14v; KochProp 9; Opátrzyli to byli dobrze przodkowie náſzy/ áby tempore interregni przećię rzeczpoſpolita wporządku byłá KochWr 36; ZawJeft 27; ActReg 5v (3); GrabowSet E3; LatHar 706 (3); iáko Páweł chleb w ćiało przemieniony/ zowie przećię chlebem WujNT 116 (7); JanNKar F; Quártá z tych dóbr Mázoweckich non obſtante reformatione iśdź ma do Ráwy przedśię. SarnStat 1148 (6); SiebRozmyśl F (2); PowodPr 23; CiekPotr 75; GosłCast 49; ZbylPrzyg B (2); [aczkolwiek krajczy [...] dziwnie wysoko tę swą rzecz podnosieł, wszakoż mnimamy, iż to wszytko ku upokojeniu przywiedziemy, chyba żeby krajczy się przeccię wspinać chciał. ListyPol II 1550/442; iż my nie chcemy brać starostwa p⟨anu⟩ krajczemu, niechaj on przećcie starostą tykocińskim będzie. ListyPol II 1550/467; ListyZygmAug 1552/227].

W eliptycznym równoważniku zdania (elipsa czasownika innego niż spójka „być”) (3): yął Obyeſiá pytáć/ coby myał zá cżapką. On nye záraz powyedzyał/ ále pirwey hárdzye/ [...] cożći ná tem iż ſie pytaſz/ á on przed ſię/ ále wżdam co nosiſz. GliczKsiąż H8v; iż w puteolu tylko mieyſce w kthórym koſztowné budowánia bywáły/ á Cieplice przedśię Oczko 3; KmitaSpit Bv.

W charakterystycznych połączeniach z czasownikiem oznaczającym kontynuację: przedsię dzierżeć się (2), kończyć (konać) (się) (4), leżeć ([w czym]) (5), stać ([w czym, przy czym]) (9), trwać ([w czym]) (21), trzymać (się) (5), zacho(wo)wać (3), zosta(wa)ć (ostać) (19), zostawić; z przeczeniem: przedsię nie odstępić, nie przesta(wa)ć (11), nie usta(wa)ć (2), nie zmienić (się) (2).

Połączenia: »przedsię dalej« (2): A pátrzayże gdy záſię theż doroście ciáło/ A iże iuż w ſwey mierze ſpełná będzye trwáło. Pátrz iż rozum y potym przedſię dáley roście RejWiz 119v; BielKron 444.

»przedsię jako dawno, jako (i) przedtym, co i pierwej« [szyk 4:3] (3:2:2): RejKup e8v; A mieſzcżánie/ tákież Senat Rzymſki iáko przed tym przedſię był przy ſwych imionach BielKron 100; RejAp 192; cżáſu Catulluſá Poety/ drzwi niemáiącz ięzykow mawiáły/ y ſłuchywáły niemáiącz vſzu/ [...] ále czo wiedzieć/ ieſli drzwi przedſię/ teiże właſnośći niemáią co y pirwey GórnDworz O5; RejPos 305; Y zdáło ſie oycu iż iuż był náucżony cżłowiek/ á on przedſię iáko dawno nic nie vmiał RejZwierc 274; KochPhaen 16.

»przedsię ... przez przestanku« (1): gdy oni przedſię ná Biſkupie ſłowá nie pátrząc/ przez przeſtánku prośili GórnDworz Q2v.

»przedsię po staremu« (4): WujJud 249v; Oczko 3; KochFr 19; á on od zbytku ſtrżymáć ſię niechce/ ále zrże/ pije prżećię nie miernie poſtáremu. GórnRozm F3; [takieśmy też naleźli iż ona [królowa Bona] przeccie po staremu z nami się obyć [chce] ListyZygmAug 1552/227].

»przedsię ustawicznie« (1): Tu ſztrofuie prożne vfánie ludu onego ktore pokłádáli w onym ſwoim kośćiele y w ofiárách/ gdyż przed ſię vſtáwicznie w złośćiách leżeli. BibRadz I 381b marg.

»wciąż przedsię« (1): bo ták niedbále táńcuie/ iż ſniego cżáſem y ſuknia ſpádnie/ á on ſie po nię nie ſchyli/ ále brnie wciąż przedſię/ by z liſty. GórnDworz E8.

»przedsię zawżdy« (1): Bo ią [żonę złą] zowie ſwinią w bramkę vbráną/ [...] ktora przedſię záwżdy w gnoiu dłubie. RejZwierc 33v.

»znowu przedsię« [szyk 3:1] (4): RejPos 248v; Krzyżacy przedśię z nowu ſwego ſczęśćia kuſzą KochProp 11 (3).

b. Przekazanie czynności: z kolei (4): tedy my s ſtárego zakonu przedſię przyſtąpiemy do nowego. SarnUzn E8; CzechRozm 42v; A ieſliby ieden ktorykolwiek tákowy grunt nálazł/ ktoryby do oránia był dobry/ [...] tedy on przedśię wiele drugich do śiebie przyłącżał [tamen multos adiungebat sibi alios] ModrzBaz 47v; kłodá leży/ á ze pniá przedſię Nowa rozgá wyroſłá KochOdpr D2.

c. W dalszym ciągu tekstu (10): Lxxix. [...] Przedſię thámże pod figurą miáſtá Anyoł rozmierzáiąc y powieda Ianowi ſwiętemu o rádoſciach niebieſkich. [...] Lxxxj. Przedſię o iáſnośći o koſciele niebieſkim pod figurą miáſtá Anyoł z Ianem roſpráwuie. Lxxxij. Przedſię o rzecżach dziwnych żywotá wiecżnego roſpráwuie Anyoł RejAp Cc4v (6); CzechRozm 142.

Połączenia: »a przedsię« (1): Tu ſłyſzyſz iż powiáda ocżkolwiek będzye prośił w imię moie: á przedſię mowi/ iż ia vdzyáłam dla niego. RejPos 294v.

»przedsię (...) dalej« (2): Przedſię Duch ſwięthy dáley przez Anyołá Ianowi ſwiętemu [...] oznáymuie rozlicżne rádośći wiernym Páńſkim zgotowáne. RejAp 182v (2).