[zaloguj się]
[pdf]

PRZEKŁADANIE (47) sb n

Pierwsze e jasne, końcowe pochylone; -kła- (42), -kłå- SkarŻyw (2); -da- (41), -då- (3); -da- : -då- UstPraw (1:1), BibRadz (3:2).

Fleksja
sg pl
N przekładanié przekładaniå
G przekładaniå
D przekładaniu
A przekładani(e) przekładaniå
I przekładanim, przekładani(e)m
L przekładaniu

sg N przekładanié (1). ◊ G przekładaniå (21). ◊ D przekładaniu (2). ◊ A przekładani(e) (2). ◊ I przekładanim (4), przekładani(e)m (1); -im : -(e)m WujNT (1:1). ◊ L przekładaniu (12). ◊ pl N przekładaniå (2). ◊ A przekładaniå (2).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVII w. (z Cn) s.v. przełożyć oraz w objaśnieniu s.v. przekład.

I. Rzeczownik od „przekładać” (47):
1. Tłumaczenie tekstu z jednego języka na drugi; niekiedy może ‘tekst przełożony’; interpretatio, metaphrasis Cn (29): BibRadz *4v; Naydzieſz [...]/ żem niekiedy nie słowo słowem przekłádał [...]. Y to ztákim obwárowániem/ że tákie przekłádánie támże ná kráiu znácżę/ y záraz właśnie przekłádam BudNT przedm d; CzechRozm 128v; Zem tych ſłow [„kto rozwięzuje Jezusa”] dla tego nie włożył/ żem ich w texćie żadnym Greckim niewidźiał: gdyżem Grecki wźiął ku przekłádániu á nie Láćińſki. CzechEp 75; poſłuchayże teraz/ ktorym ſpoſob y obyczay w tym przekłádániu záchował. WujNT przedm 9; Aczem tedy Láćińſkiego textu poſpolitego/ iáko pewnieyſzego y w kośćiele zdawná zwyczáynego y doświádczonego/ w tym przekłádániu wſzędy náśládował WujNT przedm 16, przedm 1.

przekładanie czego (6): Teć były przyczyny/ Czytelniku miły/ przekłádánia tego Nowego teſtámentu: prośbá y żądánie pewnych zacnych ludźi: zlecenie ſtárſzych moich/ ktorychem ſłucháć winien: wielka potrzebá Kátholikow: á niezmierna przewrotność odſzczepieńcow. WujNT przedm 3; [Czechowic] fałſzywemi przydátkámi ábo wykłádámi/ y nie ſzczyrym piſmá S. przekłádánim/ tegoż fałſzowánia bráćiſzkowi ſwemu [tj. Budnemu] dopomaga. WujNT przedm 7. Cf Wyrażenia.

przekładanie czego na jakie (1): W ſámym lepák piſmá S. ná Polſkie przekłádániu tákem ſię záchował/ [...] że [...] ſłowom od ſłowá przełożył WujNT przedm 20.

przekładanie czyje [w tym: G sb i pron (12), pron poss (2)] (14): Niechayżeć ſię thedy ći ſzácunkarze w Ieronimie [...] według ſwego podobánia kocháią: Nam [...] zá ſpráwą lepſzego duchá zdało ſię pokuśić iną drogą do tego náſzego przekłádánia BibRadz *4v, *4v; Ecce lignum crucis in que pependit ſalus mundi, venite adoremus. To ieſt/ oto drewno krzyżowe ná ktorym wiśiáło zbáwienie świátá/ podźćie/ kłániaymy ſię/ ábo (wedle ich [rzymskiego mszału] przekłádánia) chwalmy ie CzechEp 81. Cf G sg w funkcji przydawki.

G sg w funkcji przydawki do tytułu utworu: »przekładania [czyjego]« (11): Za przywileiem Ieo Królewſkiéy Mćzi/ nikomu zgołá nie ieſt wolno pſałterzá tego/ przekłádánia Iáná Kochánowſkiégo/ bez dołożenia ſámego autorá/ ná wtóré drukowáć KochPs 217, kt, 3, 62, 107, 136, 163; OrzJan kt; CASTVS IOZEPH, PRZEKLADANIA STANISŁAWA GOSLAWSKIEGO. GosłCast kt, 13, 15 żp.

W połączeniu szeregowym (1): z káżdey miáry/ fałeſznym przekłádániem/ vymowániem/ przydawániem y odmieniániem/ y fałſzywymi glozámi ábo wykłádámi/ árgumenty y regeſtrámi ſrodze [odszczepieńcy pisane słowo boże] pogwałćili/ áby ſię piſmo zdáło być zá nimi. WujNT przedm 3.

W charakterystycznych połączeniach: przekładanie Pisma Św. (2), Nowego Testamentu (2).

Wyrażenia: »przekładanie na [jaki] język, na [jaką] rzecz [= mowę]« [w tym: czego (1)] [szyk 1:1] (1:1): Trzećia rzecż ieſt ktorą ſię nám też tu przypomionąć zdáło/ co zá ſpoſob ieſt tego ná przyrodzony ięzyk Polſki przekłádánia BibRadz *4v; co mię do tego przywiodło/ ábych ták wielkiey/ y poważney/ á k temu ták trudney á niebeśpieczney prace w przekłádániu Nowego teſtámentu ná náſzę rzecz Polſką znowu podiął. WujNT przedm 1.

»przekładanie ksiąg« (2): O Pożytku Piſmá ſwiętego/ y o wſzytkiey ſpráwie przekłádánia tych Kſiąg/ ku Krześćiáńskiemu Cżytelnikowi Przedmowá. BibRadz *3v; BudBib c2v.

2. Przedstawianie; dawanie (branie) pod uwagę [w tym: czego (3)] (4): Rzekł tedy Sámuel do nich/ to práwo krolewſkie będzye nád wámi: [...] Lud poſpolity rzekł/ nie ſłuchamy cię w tym przekłádániu/ niechay będzye krol náſz/ ktory przed námi będzye walcżył. BielKron 63v; Lecż poſtámi y przekładánim ſrogich mąk piekielnych/ y końcem á roſſypánim w proch ćiáłá ſwego/ mocnie tákie myſli odganiał SkarŻyw 56; Syná dziwnemi namowy y ſieroctwá ſwego przekładánim y máćierzynſkimi łzámi od wiáry S. odwieść niemogł. SkarŻyw 179; SarnStat 57.
3. Zmiana terminu, odkładanie na później; dilatio, repositio, transpositio JanStat [w tym: czego (10)] (12): GDy częſtokroć gwałtownicy domów ſwoié obróny práwné przekłádáli/ y dla wielkośći tákowégo przekłádánia niekiedy winni bywáli wolni czynieni od żáłób ſkárżących ſie: dla tego vſtáwiamy iż [...] SarnStat 506 [idem 932]; ZLy zwyczay w przekłádániu Roków ná Wiécách głównych y ná Rocéch Ziemſkich od poddánych náſzych do tego czáſu był chowan SarnStat 768; Té przekłádánia Roków króm opowiedzenia choroby przez przyśięgę ſą ſkáſowáné. SarnStat 769, 463, 768, 769 żp, 932, 936, 1258.

przekładanie komu (1): O przekłádániu roku ſtronam: Iaggiello 42. UstPraw G3.

W charakterystycznym połączeniu: przekładanie rokow (roku) (10).

Szereg: »przekładanie i (albo) zwłoka« (2): SKázuiemy/ áby wſzytki przekłádánia Roków/ álbo zwłóki [repositiones seu dilationes JanStat 481] niepotrzebné były ſkáżoné/ y vmnieyſzoné. Abowiém przekłádánié y zwłóká Roków ieſli ma bydź/ ináczéy niech nie będźie: iedno opowiedzeniém prawdźiwéy niemocy SarnStat 769.
4. Zmiana położenia; traiectio Cn [czego] (1): O przekłádaniu granic. idem folio eodem. Podkomorzy bez przyczyny gránic przekłádáć nie może. UstPraw I2.
5. [Rozbieranie i ponowne układanie [czego]: murarzowi od przekładania dachów 2 [metr.] InwBiskWłocł 1582/310.]
6. geom. Przekształcanie figur (1): A dla tego to Miernicy zową Przekłádánim: bo tá ſztuká Kliná odćiętá ma być ſám ná inſzą ſtronę przełożóná/ áby z Kliná byłá Figurá ná cztéry węgły. GrzepGeom K2v.
II. [Rzeczownik od „przekładać się”: nadmierne wydawanie pieniędzy [czyje]: jakoż i to W⟨aszej⟩ M⟨iłości⟩ wypisać muszę, prosząc i jako życzliwy W⟨aszej⟩ M⟨iłości⟩ sługa napominając, abyś się W⟨asza⟩ M⟨iłość⟩ na żadną rzecz wycięgać nie raczył, boć oto te przekładania W⟨aszej⟩ M⟨iłości⟩ są bardzo niepotrzebne i [...] krolowi niemiłe ListyPol II 1549/345.]

Synonimy: I.1. tłumaczenie; 3. odkładanie, odwłaczanie, odwłoka, przewłoczenie, przewłoka, zawieszanie; II. koszt, wydatek.

Cf PRZEKŁADAĆ

LW