[zaloguj się]
[pdf]

PRZELĘKNIENIE (5) sb n

Teksty nie oznaczają é; pierwsze e prawdopodobnie jasne (tak w prze-).

Fleksja
sg
N przelęknieni(e)
G przelęknieniå

sg N przelęknieni(e) (1). ◊ G przelęknieniå (4).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XIX w. s.v. przelęknąć; poza tym bez cytatu: przelęknienie się.

Doznanie uczucia strachu, lęku, strwożenie się; bojaźń, obawa; cataplexis, consternatio, exanimatio Cn (5): wſzyſcy ſie ięli śmiać tráfney odpowiedźi/ dziwuiąc ſię Hánnibálowey myſli dobrey/ iż on widząc przed ſobą wielkie ſpráwy/ gdzie ſzło o rozdział z świátem/ á wżdy żadnego przelęknienia ná nim nie było znáć. BielSpr 43v.
Wyrażenie przyimkowe: »z przelęknienia« (2): Rzućili ſie Argonánte do kościołá z dobytemi miecżmi/ pobili wiele Rycerzow onych/ á drudzy s przelęknienia vciekáli/ pochwyćiwſzy ſkorę z złotą wełną wyſzli prętko BielKron 54v; [De tremore drzenÿe sprzelÿeknÿenÿa GlosyKórn II 167, II 168].

~ W przen (1):

Wyrażenie: »z przelęknienia serca« (1): Cżarne mieſtcza tamże [na paznochtach]/ ſtrach/ boiazn/ y ſzkodę vkazuią, bowiem takie poſpolicie przichodzą na paznochty z przelęknienia ſercza. GlabGad P4. ~

a. Bojaźń boża; strach, trwoga przed karą bożą (2): [[O pokucie] Ze to práwe przelęknienie cżyni myſli y vmysłu zmienienie/ á od grzechow y przycżyn ich ſtátecżnie ſie odwrocenie. HerbOdpow Lv.]

przelęknienie czego [= z powodu czego] (2): Przelęknienie ſądow Bożych. SkarKaz 348a marg. Cf Wyrażenie przyimkowe.

Wyrażenie przyimkowe: »z przelęknienia [czego = z powodu czego]« (1):A o vſchłą rękę powiedał/ iż tho przyſzło s przelęknienia nowego poświącániá [tj. wprowadzenia nowego kultu, obcych bóstw] kto w tym nie bywał/ á gdy k ſobie przyſzedł/ záſię zdrowie przyſzło ná ſwe mieyſce przyrodzone. BielKron 83.

Synonimy: banie się, bojaźń, niepokoj, postrach, przestrach, strach, troska, trwoga.

Cf PRZELĘKNĄĆ SIĘ

SBu