[zaloguj się]
[pdf]

PRZENAŚLADOWNIK (23) sb m

przenaśladownik (20), przenaszladownik SarnStat (3).

e, oba a oraz o jasne (w tym w drugim a 1 r. błędne znakowanie).

Fleksja
sg pl
N przenaśladownik przenaśladownicy
G przenaśladownika przenaśladownik(o)w
A przenaśladownika przenaśladowniki
I przenaśladowniki(e)m przenaśladownik(a)mi

sg N przenaśladownik (2). ◊ G przenaśladownika (5). ◊ A przenaśladownika (1). ◊ I przenaśladowniki(e)m (4). ◊ pl N przenaśladownicy (4). ◊ G przenaśladownik(o)w (5). ◊ A przenaśladowniki (2). ◊ [I przenaśladownik(a)mi.]

Sł stp, Cn, Linde brak.

1. Gnębiciel, dręczyciel, prześladowca (22): co gdy vſłyſzał bárzo płákáł: iſz iego nieprzyiaćiel ták zginął/ á iſz ſię z tego vcżeń iego nie iáko weſelił. ktoremu záto pokutę naznácżył/ iſz tak wſkázuiąc/ rádość nad zgubą przenáſládowniká pokazał. SkarŻyw 251; [Boże/ ktoryś nam [...] roskazał/ abychmy nieprzyiaćioły naſſe miłowali/ tym ktorzy nas obrażaią dobrze czynili/ a za przenasladownikami ſię modlili/ wołamy vprzeimie ku tobie UstKościel 153v].

przenaśladownik kogo (1): Kárynus Dyakon iego przenáśládownik. SkarŻyw 454 marg.

Przen [czego] (3): y áby przenáſzládownicy czći ſwéy [persecutores honori JanStat 643] przećiwko ſwému ſumnieniu y ſpráwiedliwośći dla łáſki álbo ſczęśćia czyiégo nic nie czynili ku vbliżeniu ſtronie. SarnStat 159 [idem (2)] 790, 795.
a. Na tle religijnym (17): SkarJedn 91; VMieráć od przenáſládowniká męcżeńſtwo ieſt iáwne/ mowi Grzegorz S. SkarŻyw 41, 80, 273, 328.

przenaśladownik czyj [w tym: G sb (4), ai poss (3), pron poss (2)] (9): Leop Esth 9/16; Bo Chrześćiáninowi by dobrze namężnieyſzemu/ nie tylo ſię o ſwoie zbáwienie ſtáráć potrzebá: ale teſz y o duſzách przenáſládownikow ſwoich rádzić im przyſtoi SkarŻyw 273. Cf Wyrażenia.

W przeciwstawieniach: »przenaśladownik ... Chrystusowy kaznodzieja, męczennik« (1:1): O iákie zákryte á táiemne ſą rády Bogá náſzego/ ktory z przenáſládowniká/ męcżenniká: z bluznierce/ wyznawcę: z Pháryzeuſzá/ Apoſtołá: z błędniká/ Doktorá: z wilká/ owcę vcżynić dziś racżył. SkarŻyw 79; ktory [św. Paweł] wcżorá był przenáſládownikiem/ á dziś ſię ſtał Chryſtuſowym káznodzieią. SkarŻyw 208.

W połączeniach szeregowych (2): ták iſz ſam [św. Paweł] to śmie o ſobie mowić: byłem/ powiáda bluzniercą/ przenáſládownikiem/ y Hánbićielem: álem doſtąpił miłośierdzia/ przeto żem niewiádomie cżynił/ w niedowiárſtwie. SkarŻyw 80, 79.

Wyrażenia: »przenaśladownik chrześcijański, chrześcijańskiej krwie« (1:1): ZA cżaſu Alexándrá Ceſarzá przenáſladowniká Chrześćiáńſkiego/ rodzáiu zacnego Pánná y bogáctwy wielkiemi obdárzoná/ w Rzymie/ ná imię Mártyná/ śmiele w Chryſtuſa Páná náſzego vwierzyłá SkarŻyw 20, 50.

»przenaśladownik Kościoła, kościelny« [szyk 2:2] (2:2): mam przed ſobą wiele przykłádow grzeſzących/ ktorych Pan Bog [...] pokutę przyiął [...]. mam Páwłá przenáſládowniká kośćielnego/ ktory ſię ſtał nacżynim wybránym SkarŻyw 172, 81, 370, 371.

»przenaśladownik wiary« (1): pogáńſtwo bowiem przenáśládownicy wiáry/ ná więtſzą zelżywość y zgubę imieniá Chryſtuſowego: mieyſce ono grobu Bożego zámiotáli SkarŻyw 396.

Szeregi: »przenaśladownik i morderca« (1): Ten zá cżáſu Ceſarzá niewiernego/ przenáſládowniká y morderce wielkiego Chrześćiáńſkiey krwie/ vchodząc nie ták śmierći/ iáko ćięſzkiego á wymyſlánego kátowánia [...] vdał ſię ná puſte mieyſcá/ áby krom boiázni mogł w wierze świętey żywotá ſwego dokonáć SkarŻyw 50.

»nieprzyjaciel i przenaśladownik« (1): Tákże y po wſzyćkich źiemicách/ ktore byli pod mocą krolewſką/ opárli á záſtáwili ſie żydowie o duſſe ſwe/ wybiwſzy nieprzyiaćiołj y przenáſládowniki ſwoie [interfectis hostibus ac persecutoribus suis] Leop Esth 9/16.

2. Przeciwnik, zwalczający czyjeś poglądy religijne [czyj] (1): bo był wielki przenáſládownik Arryánow [Cf wyżej: Był ten Cyryllus wielką podporą wierze S. Katolickiey przećiw Arryanom] SkarŻyw 278.

Synonimy: 1. nieprzyjaciel, prześladowca, prześladownik; 2. przeciwnik.

Cf PRZENAŚLADOWCA

RS