« Poprzednie hasło: PRZEŚLADOWANY | Następne hasło: PRZEŚLADOWNIK » |
PRZEŚLADOWCA (66) sb m
prześladowca (65), przeszladowca (1); prześladowca : przeszladowca KochPs (1:1).
Do formy prześladowca zaliczono zapisy: -ſ- (54), -ś- (11).
Wszystkie samogłoski jasne.
sg | pl | |
---|---|---|
N | prześladowca | prześladowcy, prześladowce |
G | prześladowce | prześladowc(o)w, prześladowiec |
D | prześladowcy | prześladowcóm |
A | prześladowcę | prześladowce |
I | prześladowcą | prześladowcåmi |
sg N prześladowca (9). ◊ G prześladowce (6). ◊ D prześladowcy (1). ◊ A prześladowcę (2). ◊ I prześladowcą (12). ◊ pl N prześladowcy (3), prześladowce (3); -y WróbŻołt, BibRadz; -e WujNT; -y : -e RejPs (1:2). ◊ G prześladowc(o)w (8), prześladowiec BielKron (2). ◊ D prześladowcóm (8); -óm (1), -(o)m (7). ◊ A prześladowce (10). ◊ I prześladowcåmi (2); -åmi (1), -(a)mi (1).
Sł stp, Cn notuje, Linde bez cytatu; poza tym XVIII w. (o wilczycy).
W połączeniach szeregowych (4): Leop 1.Tim 1/13; BibRadz 1.Tim 1/13; Nie tuſzę tedy áby nam tym mogł kto ocży zápluſnąć/ żeſmy mśćiwemi/ záwiſnymi/ przeſládowcami/ y krwie cudzey prágnącemi CzechEp 26; Dźiękuię temu ktory mię vmocnił Chriſtuſowi Iezuſowi Pánu náſzemu/ iż mię zá wiernego poczytał/ ná vſługowánie poſtánowiwſzy. ktorym był pierwey bluźnierzem/ y prześládowcą/ y gwałtownikiem [potwarcą Leop ] WujNT 1.Tim 1/13.
W charakterystycznych połączeniach: prześladowca chytry, mgły, niewierny, ostry, silny, stary, uporny, zawiściwy, zły; prześladowca Boży, Chrystusowy, Pana Jezusowy; prześladowca człowieka nędznego (ludzi nędznych) (2), krześcijański (krześcijanow, chrześcijaństwa, krześcijańskich ludzi) (5), Krolestwa Polskiego, narodu ludzkiego, niewinnych, trzody pańskiej, wiernych; prześladowcow bać się; bronić od prześladowiec; prześladowcę na się mieć, pogromić; za prześladowcę [kogo] mieć; modlić się za prześladowce (2); prześladowcom odgryzać się, odsiekać się, zastąpić, zastanowić się; mieć [kogo] prześladowcą nad sobą; prześladowcy potwarzają [kogo], [na kogo] powstali.
»wielki prześladowca« [szyk 5:1] (6): Ten [Jagiełło jako książę litewski] był wielkim przeſládowcą z bráćią ſwą kroleſtwá Polſkiego/ poki go był Pan Bog krztem Swięthym nie oświećił. BielKron 387, 153v, 154, 155, 157, 179.
»nieprzyjaciel i prześladowca« = inimicus et persequens Vulg [szyk 2:1] (3): Iezu ktorys od nieprzijacieli y przeſladowcow nieſprawiedliwey ſmierći prziſądzon był. ſmi⟨łuj⟩ ſie nad nami. TarDuch C2v; WróbŻołt 43/17; Látá Bożego 1175/ Nárádyn wielki Krześćiánow przeſládowcá y nieprzyiaciel vmárł BielKron 179.
»okrutnik i prześladowca« (1): [Psalm 70 jest modlitwą Kościoła] áby był záchowan przy ſłowie Bożym. A áby był od okrutnikow y przeſládowczow wybáwion LubPs Q2v.
»prześladowca a rozbojnik« (1): Iákie tż eprzeſládowce [!]/ á iákie rozboyniki ná ſię maſz/ á iáko thu na tey puſzcży ſrodze ſie około ciebie vſádzili. RejPos 184v.
Synonimy: krzywdziciel, nienawistnik, nieprzyjaciel, przeciwnik, sprzeciwnik.
Cf PRZEŚLADNIK, PRZEŚLADOWACZ, PRZEŚLADOWNIK
MC