[zaloguj się]
[pdf]

PRZEPASAĆ (24) vb pf i impf

pf (23), impf [praes] (1) Mącz.

e jasne; w inf -pa- (1) RejPos, -på- (1) LubPs; drugie a jasne; w imp -på-; w pozostałych formach -pa- (11), -på- (5); -pa- Leop, BibRadz, Mącz, BielSat, BielRozm, LatHar, WujNT (2), JanNKarGórn; -på- OpecŻyw (2), KochFrag; -pa- : -på- BielKron (1:1), RejPos (1:1).

Fleksja
inf przepasać
praet
sg pl
3 m przepasåł m pers przepasali
f przepasała m an
imperativus
sg pl
2 przepåsz przepåszcie
con praet
sg
3 f by była przepasała

inf przepasać (3). ◊ fut i praes 1 sg przepasåm (1). ◊ 2 sg przepaszesz (1). ◊ 3 sg przepasze (2). ◊ praet 3 sg m przepasåł (4). f przepasała (1). ◊ 3 pl m pers przepasali (1). ◊ imp 2 sg przepåsz (3). ◊ 2 pl przepåszcie (1). ◊ con praet 3 sg f by była przepasała (1). ◊ part praet act przepasåwszy (6).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVII(XVIII) w.

1. Przewiązać wokół czegoś (23):
Zwroty: »we dwoję przepasać« (2): Y ty nedzne Siennicczki [!] co śiáno przedáią/ Widźim iáko ná łáwce śiáno roſtrząſáią. Zwinie ſnopek by kądźiel/ we dwoię przepáſze/ Co żywo ſtawia śieći ná pieniądze wáſze. BielSat B4v [idem] BielRozm 15.

[»wkoło przepasać«: iże ſtáwiáiąc tyki w pośrzodku mácice káżdą ku ſwey tyce maſz przywięzowáć w koło przepáſawſzy we śrzodku Cresc 1571 321.

»przepasać we śrzodku«: Cresc 1571 321 cf »wkoło przepasać«.]

Przen (1):

W porównaniu (1): KochFrag 22 cf Zwrot.

Zwrot: »w poły [co] przepasać [czym]« (1): Ale y źiemia nie ieſt bez ſwoiéy ozdoby/ Bo y tę Bóg oſzláchćił dźiwnémi ſpoſoby: To/ [...] górámi/ to láſy/ [...] A w poły ią przepaſał morzem vrownánym KochFrag 22.
a. Przewiąz(yw)ać wokół pasa i bioder, włożyć (wkładać) przepaskę okrywającą męskie genitalia lub pas, za który podciąga się szatę, aby ją skrócić (20): Incingo et praecingo, Przepáſam. Mącz 54a.

przepasać kogo (1): Matka by go [Jezusa] byla przepáſala/ ale dlá iégo wietſſeé [!] ſromoty niedopuſſcżona. OpecŻyw 138.

Zwroty: »przepasać biodra« [w tym: czym (1)] (2): [Jan Chrzciciel] Chodził w odzyeniu s ſierśći Wielbłądowey przepaſawſzy biodrá ſwoie ſkorą. BielKron 137, 30.

»przepasać biodra« [gotując się do drogi] [szyk zmienny] (2): A ſkoro baranka pożywatz ięli/ boty na nogi włożyli/ biodrá ſwé przepáſali/ láſkami ſie podpiérali/ [...] bo tak s przykázaniá mieli. OpecŻyw 90; A Elizeuſz prorok zawołał iednego z ſynow [...] y rzekł mu/ przepaſz biodrá ſwoie [Accinge lumbos tuos]/ á wezmi tę bańkę oliwy w rękę twą/ á idz do Rámothá Gilehadſkiego BudBib 4.Reg 9/1.

»biodra przepasać« [na znak pokory, poddania się] (1): Benádáb vciekł do miáſtá y ſkrył ſie. Słudzy iego wiedząc być miłoſierne Zydy/ wyſzli przećiwko im włożywſzy ná głowę káptury/ á biodrá przepáſawſzy/ mowiąc ku Achábowi/ ſługá twoy Benádáb prośi o żywot/ da tobie dań iáką mu chceſz vłożyć. BielKron 85v.

Przen (13):
Zwroty: »przepasać biodra (swoje)« [jako znak gotowości do drogi lub innego, zwykle ciężkiego, zadania] = accingere lumbos Vulg, PolAnt (4): TarDuch B8; ODpowiedziáwſſy tedj Pan Iopowi [...] rzekł/ [...] Przepaſz iáko mąż biodra ſwoie/ będęćie pytał/ á tj mnie odpowieday. Leop Iob 38/3; Gdyż to ieſzcże z dawná o nim [o Bogu] Prorok powiedał: Iż wyſzedł ná ty ſwięte ſpráwy ſwoie/ przepáſawſzy iáko mocny Obrzym ſwięte biodrá ſwoie RejPos 346; BudBib Iob 38/3.

»przepasać biodra« [jako znak chęci służenia komuś] (1): Słuchay iż [Bóg] chce przepáſáć ſam biodrá ſwoie/ á ſłużyćći poſádziwſzy cie v ſtołu ſwoiego. RejPos 346.

a) Udzielić czegoś [kogo] (3):

przepasać czym (2): Gdyż ten Pan Bog moczą ſwoyą mnie przepaſáć racżył Y ná drogę niezmázáną ták mie ſam przeznácżył LubPs Ev; Pŗykllády ná vocales. [...] Buog ktory mie pŗepáſall ŝillą. JanNKarGórn G4.

Zwrot: »przepasać pasem [czego]« (1): Lekcia z kxiąg Eccleziáſtykuſá Cap: 44. [...] y vbłogoſlawił go w chwale/ y przepáſał go páſem ſpráwiedliwośći. Leop BBB3.
b) Stać się jakimś (5):
Zwrot: »przepasać biodra (swoje)« [w tym: czym (4)] = succingere lumbos PolAnt, Vulg (5): A przetoż przepáſawſzy biodrá vmyſłu wáſzego trzeźwością/ doſkonáłą nádźieię mieyćie w łáſce ktora wam ieſt przynieśioná/ áż ſię okaże Iezus Kryſtus. BibRadz 1.Petr 1/13; RejPos 346; PRzepáſáłá mocno (wdowá święta Chryſtuſowá N.) męſtwem biodrá ſwoie: y vmocniłá rámię ſwoie. LatHar 456; Stoyćieſz tedy przepáſawſzy biodrá wáſze prawdą/ á oblokſzy páncerz ſpráwiedliwośći/ y obuwſzy nogi w gotowość Ewángeliey pokoiu WujNT Eph 6/14, 1.Petr 1/13.
2. W funkcji impf: stanowić odzienie [kogo] (1): ſam Iozef był obletzon wbyałą ſuknię a barzo ſwyatłą/ a płaſtz pawłotzny złotem wyſzywany przepaſał go HistJóz B4.

Synonim: 1. obwiązać.

Formacje współrdzenne cf 2. PASAĆ.

Cf PRZEPASANIE, PRZEPASANY

LWil