[zaloguj się]
[pdf]

OBWIĄZAĆ (24) vb pf

obwiązać (23), obięzać (1) RejKup.

W inf: obwiązać (2) SkarŻyw, SkarKaz, obwięzać (2) Mącz. ◊ W imp: obwiąż (1), obwięż (1) FalZioł (1:1). ◊ W pozostałych formach: obwiąz- (17), obięz- (1) RejKup.

o oraz a jasne.

Fleksja
inf obwiązać
praet
sg pl
3 m obwiązåł, obięzåł, obwiązåł jest m pers obwiązali
plusq
pl
3 m pers byli obwiązali
imperativus
sg
2 obwiąż
impersonalis
con by obwiązåno
participia
part praet act obowiązåwszy

inf obwiązać (4). ◊ fut 3 sg obwiąże (2). ◊ praet 3 sg m obwiązåł (6), obięzåł (1) RejKup, obwiązåł jest (1) LibMal. ◊ 3 pl m pers obwiązali (2). ◊ plusq 3 pl m pers byli obwiązali (1). ◊ imp 2 sg obwiąż (2). ◊ impers con by obwiązåno (1). ◊ part praet act obowiązåwszy (4).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVI w. (jeden z niżej notowanych przykładów).

1. Owinąwszy, okręciwszy związać; obligare Mącz (12): náſyṕże grynſzpanu w rány obwiązawſzy záś á przywiń/ iż mu nieodpádnie SienLek 182v.

obwiązać co [= co zostało obwiązane] (3): Obligare vulnus, Obwięzáć ránę Mącz 193c; BielSpr 45; LatHar 737.

obwiązać co [= czym] około kogo, około czego (3): we dwá [pierścienie napierśnika] ná dole záwlecżeſz dwie ſznurze złotogłowowe z napięknieyſzych farb/ ktore obwiąże około ſiebie kápłan BielKron 34v; [Sybilla] Będąc młoda/ chodziłá w cżarnym odzyeniu myſląc/ obwiązawſzy włoſy około głowy BielKron 133. Cf Zwrot.

obwiązać czym (4): FalZioł II 2d; LibMal 1547/124v; tácy co s Proc tęgo ćiſkáią/ gdy ná woynę idą/ trzy proce ná ſię włoży/ iedną głowę obwiąże/ drugą żywot/ trzećią w ręku ma BielSpr 45; Wźięli tedy ćiáło P. Iezuſowe/ y obwiązáli ie prześćierádły z wonnymi máśćiámi LatHar 737.

Zwrot: »obwiązać w koło [co około czego]« (1): záwięzáć ten gárniec mocno z wierzchu chuſtámi oſmolonemi/ obwiązawſzy w koło około gárncá knoty ſuche/ coby dobrze gorzáły BielSpr 74v.
Przen [kogo] (1):
Szereg: »obięzać i upętać« (1): A tak idz a kwap ſię pilnie Bocz ſię Czart ma kniemu ſyluie [!] A ma teraz nan czas prawie Bo go zaſtał weſley ſprawie Wktorey go glupi kxiądz zoſtawił Miaſto nauky wbłąd wprawił Wiodl obieſzal y vpęthał A barzo by nato ſtękal RejKup o4v.
a. Przywiązać; circumponere PolAnt [komu, czemu (żywotne)] (2): Gdyby mu [sokołowi] ſie złamała koſć w nodze albo w ſkrzydle/ obwiąż że mu Aloe ciepło prziłożywſzy/ á nie ruſzay tak przez dzień y przez nocz. FalZioł IV 23b.

obwiązać co około czego (1): Ktoby zaś pogorſzył iednego ſtych maluczkich/ ktorzy w mię wierzą dalekoby mu lepiéi było gdy by mu obwiązáno pod ſpodni kamień młyńſki około żyie [!] iego i tak był wrzucon w morze. MurzNT Mar 9/41.

2. Zobowiązać; astringere Miech; facere PolAnt [w tym: kogo (11), co (1)] (12):

obwiązać do czego (1): Bo zbáwićiel twoy/ ácżćię z obrzezánia wybáwił/ ále ćię do Chrzſtu/ ktory y ſam dla przykłádu twego przyiął/ obwiązał SkarŻyw 3.

obwiązać na co (2): RejPos 106; Saul krol świecki mogł lud ſwoy ná poſt obwiązáć SkarKaz 121a.

obwiązać czym [= przez co] (7): vſtáwicżnie łamiemy ſobye on ſlub/ y ony Cyrográphy ktoremi nas byli mocnie obwiązáli oniſz tho przodkowie naſzy RejPos 103v; SkarŻyw 504. Cf Zwroty.

cum inf (2): RejPos 102v; co ieſt mocnie zapiſámi y przyſięgámi przez Krole náſze vtwierdzono/ zwłaſzczá przez Iágiełá/ ktory ſię obwiązał/ y potomki ſwoie mocnemi zapiſámi y przyſięgámi ty czterzy artikuły dzierżeć. StryjKron 612.

Ze zdaniem dopełnieniowym [aby] (2): MiechGlab 48; Przyśięgą lud obwiązał/ áby przy Bogu ſwym ſtali. SkarŻyw 504 marg.

W połączeniu szeregowym (1): [Jozue] boiąc ſię áby po iego śmierći P. Boga ſwego/ który ie wywiodł z Egiptu niezápomnieli: chćiał ie teſtámentem ſwym vćwierdzić/ obwiązáć/ y przyśięgą á przymierze [!] vmocnić. SkarŻyw 504.

Zwroty: »przysięgą obwiązać« = facere iurare PolAnt [szyk zmienny] (4): Tegoż Hilderika ociec iego przyſięgą obwiązał [sacramenti nodis astrinxit] vmieraiąc aby w ſwim kroleſtwie na krzeſciany łaſkaw nie był MiechGlab 48; BudBib 2.Par 36/13; SkarŻyw 504 marg; StryjKron 612.

»obwiązać ślubem« (1): Genuinum frangere in aliquo, Obwięzáć kogo ślubem. Mącz 144b.

»testamentem obwiązać« (1): SkarŻyw 504 cf W połączeniu szeregowym.

a. Potwierdzić, usankcjonować [co czym] (1): Moyżeſz/ on lud gruby [...] do oney źiemie prowádząc/ práwá tákowe przepiſał y ceremoniámi zwierzchownymi obwiązał/ cżego wſzytkiego przeſtrzegáiąc/ mogli pokoy y zgodę poźwierzchownie/ między ſobą záchowáć. NiemObr 8.

Synonimy: 1. obtoczyć, obwinąć, opasać, upętać; 2. obligować; a. potwierdzić.

Formacje współrdzenne cf WIĘZAĆ.

Cf OBOWIĄZAĆ, OBWIĄZANIE, OBWIĄZANY

JR