[zaloguj się]

PRZEŚLADOWAĆ (479) vb impf

-ſ- (334), -ś- (142), -s- (2), -(s)- (1).

Wszystkie samogłoski jasne (w tym w -śla- 13 r. błędne znakowanie).

Fleksja
inf prześladować
indicativus
praes
sg pl
1 prześladuję prześladujemy
2 prześladujesz prześladujecie
3 prześladuje prześladują
praet
sg pl
1 m prześladowåłem, -m, -em prześladowåł m pers
2 m m pers -ście prześladowali
3 m prześladowåł m pers prześladowali, prześladowali są
f prześladowała m an
n prześladowało subst prześladowały
fut
sg pl
1 m będę prześladowåł m pers
2 m prześladować będziesz m pers będziecie prześladować, prześladować będziecie
3 m będzie prześladowåł, prześladować będzie m pers prześladować będą, będą prześladować
n subst będą prześladować
imperativus
sg pl
1 prześladujmy
2 prześladuj prześladujcie
3 niech, niechåj prześladuje niech prześladują
conditionalis
sg pl
1 m m pers bysmy prześladowali
3 m prześladowåłby, by prześladowåł m pers by prześladowali
con praet
sg
3 m by był prześladowåł
impersonalis
praet prześladowåno
con by prześladowåno
participia
part praes act prześladując

inf prześladować (65).praes 1 sg prześladuję (1).2 sg prześladujesz (35).3 sg prześladuje (48).1 pl prześladujemy (1).2 pl prześladujecie (3).3 pl prześladują (63).praet 1 sg m prześladowåłem, -m, -em prześladowåł (15).3 sg m prześladowåł (70). f prześladowała (2). n prześladowało (1).2 pl m pers -ście prześladowali (1).3 pl m pers prześladowali (61), prześladowali są (1) TarDuch. subst prześladowały (2).fut 1 sg m będę prześladowåł (2).2 sg m prześladować będziesz (2).3 sg m będzie prześladowåł (5), prześladować będzie (4); będzie prześladowåł KrowObr (2), WujNT; prześladować będzie CzechEp, NiemObr; będzie prześladowåł : prześladować będzie BielKron (1:1), RejPos (1:1).2 pl m pers będziecie prześladować (4) OpecŻyw, KrowObr, CzechEp, WujNT, prześladować będziecie (1) BielKron.3 pl m pers prześladować będą (21), będą prześladować (11); prześladować będą OpecŻyw (2), BibRadz, BielKron, RejZwierc, KołakSzczęśl; będą prześladować KrowObr (2), Leop; prześladować będą : będą prześladować RejAp (1:3), RejPos (2:2), CzechRozm (2:1), CzechEp (6:1), WujNT (4:1). subst będą prześladować (1).imp 2 sg prześladuj (1).3 sg niech, niechåj prześladuje (5).1 pl prześladujmy (3).2 pl prześladujcie (3).3 pl niech prześladują (1).con 3 sg m prześladowåłby, by prześladowåł (7).1 pl m pers bysmy prześladowali (1).3 pl m pers by prześladowali (9).con praet 3 sg m by był prześladowåł (1).impers praet prześladowåno (2).con by prześladowåno (1).part praes act prześladując (25).

stp, Cn notuje, Linde XVII w.

1. Planowo i ustawicznie wyrządzać komuś zło; gnębić, dręczyć (bardzo często o prześladowaniu z powodów religijnych); persequi Vulg, PolAnt, Calag, Cn; insequi PolAnt, Modrz, Cn; vexare Calep, Cn; venari PolAnt; exagitare, exercere, incessere, insectari Cn [w tym: kogo, co (435)] (462): [Chrystus mówi do apostołów: Czujcie ze mną.] Nie z ſwiatem/ ktorytz mie zawżdy przeſladuie. OpecŻyw 98v; [Maryja do Jezusa, gdy miano mu łamać kości na krzyżu] Ale iako widzę ijże ij vmarlégo cie przeſladuią OpecŻyw 152, 28v, 82; Abowiem kthoregos ty bił przeſladowali ſą/ y przydali boleſci ranam mogim [Ps 68/27]. TarDuch A7, A6; March2 D3; Tego więcej prześladują w kim niejaką cnotę czują BierRozm 12; Tako ie przeſladuy miły panie w nawałnoſci twey á w gniewie twoim racży ie zaſmęcić. WróbŻołt 82/16; Ach wieleli ieſzcże dni ſlugi twego miły panie/ kiedy ſąd vcżyniſz nad thymi ktorzy mnie przeſladuią. WróbŻołt 118/84, B6 [2 r.], 34/3, 70/11, cc6, dd5 (15); A vpádnie tym rádoſć/ ktorzy vpornie á bez rozumu przeſládowáli mnie/ y tem ktorzy znienawiſći á bez przyczyny żártownie nágrawáli mię. RejPs 52; Abowiem to ieſt nieczłowiecza ſrogoſć przeſládowáć tego kto nic niewinien RejPs 86v, 23v, 24v, 26, 58, 68 (11); RejKup q4v, ſ5; W pokorze ſie nigdy nie vznaway/ Boć tákiego wſzyſcy przeſláduią/ Przymowkámi dobrą myſl zepſuią BielKom F4, Av; Boć złośnicy ták ſie ſrodze ſnadź ná to vdáli/ Aby mye w krnąbrnośći ſwoyey tu przeſládowáli LubPs bb6v, B2v, B6, D4v, H2v, K4 marg (15); KrowObr B4v, 237v, 238 [2 r.], 240v [2 r.]; zlutuyćieſie [!] nádemną/ wżdam tylko wy przyiaćiele moi/ boć mię ręká Páńſka dotknęlá. Cżemu mie przeſláduiećie iáko y Bog: á náſycaćie ſie ćiáłá mego? Leop Iob 19/22; Thego co ćći potáiemnie vwłacżał bliźniemu ſwemu/ przeſládowałem. Leop Ps 100/5 [przekład tego samego tekstu LubPs X3], Iob 19/28, Ier 15/15, 1.Mach 3/5, Matth 5/12, Act 7/52, Gal 1/23; BibRadz Ps 34/3, Matth 10/23, 1.Cor 4/12, Gal 4/29; á ktorzy nie będą chcieć [przystać do fałszywego proroka]/ będzye ie przeſládował/ ták iż będą vciekáć w gory/ w puſtynie BielKron 136; [Żydowie] Páwłá związawſzy poſłáli do Rzymá ná ſtrátę/ y inych wiele potráćili/ y drugie przeſládowáli. BielKron 146, 4v, 52, 67v, 72, 78v (25); GrzegRóżn Gv; OrzQuin K4v; Słuchayże dáley co ſie sſtáło miedzy tymi wiernemi á miedzy onymi fáłſzyrzmi co ie przeſládowáli. RejAp 95, BB4v [2 r.], 55, 93v, 103, 145, 145v; HistRzym 125v, 127; Dyabeł nie omieſzka dobrych przeſládowác [!]. RejPos 23v marg, 21v, 22v, 49v marg, 80, 228 [2 r.] (17); RejZwierc 124v, 152v; KSiążęta prześládowały mię prozno/ lecż słow twoich lękáło ſię ſerce moie. BudBib Ps 118/161 [przekład tego samego tekstu LubPs cc]; iż ták zwykli żydowie mowić: Cżemuſz ſie wy krzesćijánie oto ná nas gniewaćie/ [...] y rozmáitymi ſpoſoby nas ná káżdy cżás/ [...] przeſláduiećie/ iż to Przodkowie náſzy Iezuſá wáſzego zábili CzechRozm 171, 229 [4 r.], 229v, 232, 243v, **v; PaprPan [Gg]4; Verfologen. Prześládowáć. Persequi. Calag 499b; By mię był nieprzyiaćiél iáwny móy ſzácował/ By mię był ten/ co mi źle myśli/ prześládował: Nigdyby mi ták ćięſzkié iego złorzéczenié Nie było KochPs 81; SkarŻyw 83; [Neron] Piotrá też s Páwłem ſtráćił wiernych przeſláduiąc/ [...] Y nieznośne tyrańſtwá ſproſne inſze płodził StryjKron 51, 41; iż nigdy wierny Chriſtyánin/ [...] inſzych prześládowáć/ krwie prágnąc/ [...] nie ma CzechEp 20, *4, 17 [4 r.], 19, 20 marg, 22 [2 r.] (36); Po cżym też łatwie poznáć/ kto ieſt z owiecżek Chriſtuſowych/ [...] á kto záśię z świátá będąc [...]/ ſpráwy świeckie wykonywa/ tych ktorych w nienawiśći ma/ przeſláduiąc/ y o ich ſię zniſzcżenie vprzeymie ſtáráiąc. NiemObr 18; Ale nie tylko ſam Papież oſobą ſwą/ zwierzchnośći świeckiey zdawná ſię ſprzećiwiał/ y onę lekce poważał/ y prześládował NiemObr 171, 4, 12 [2 r.], 99, 151, 167, 170; Vexo – Nagabam, wexuię, przeſliaduię. Calep 1119b; Y mey/ nieprzyiaćiel/ duſzy/ Prześláduiąc/ przykro tuſzy GrabowSet I4; Niech zelżon będźie/ kto mnie prześláduie GrabowSet Pv, Rv, T4; LatHar 621; A gdy was prześládowáć będą w tym mieśćie; vćiekayćie do drugiego. WujNT Matth 10/23 [przekład tego samego tekstu BibRadz, CzechEp 98]; Zydowie Páwłá S. prześláduią, y wydáią Pogánom. WujNT 392 marg; [Babilon] miał krolá Nábuchodonozorá ktory lud Boży prześládował/ y w niewolą przywodził WujNT 808, Matth 5/13[12], Ioann 5/16, s. 349, Ioann 15/20 [2 r.], s. 369 (20); PowodPr 32; [władca Carogrodu] świętego Biſkupá Chryzoſtomá [...]/ dla iádu y gniewu nań żony ſwey Eudoxyey/ prześládował SkarKazSej 680b, 687a; KlonWor 1v.

prześladować dla kogo, dla czego (18): WróbŻołt Z3v, 118/86; tzemu ludzi pobożne/ dla nich [dla świętych obrazów] przeſláduiećie/ y głodem morzyćie? KrowObr 113; Leop Matth 5/11; RejPos 263v, 336; RejZwierc 141v; CzechRozm 229 [2 r.]; Pátrząc w to/ iż żaden ktory ná ſwym właſnym vmie przeſtáwáć/ [...] nie przeſláduie nikogo dla wiáry/ choćiażbyſię z nim nie zgadzał. CzechEp 98, 29, 35 [2 r.], 93 marg; KołakSzczęśl B2; WujNT Matth 5/11, Luc 21/12, s. 512.

prześladować o co (2): BielKron 367; Co gdyby X⟨iądz⟩ K⟨anonik⟩ cżynił/ nigdyby o wiárę nikogo nie prześládował NiemObr 17.

prześladować prze co (1): áby cie ni przecż inego [świat] nie przeſládował/ iedno dla imieniá Páńſkiego. RejPos 336.

prześladować kim (1), czym (8): [Syn mówi do Świata [postać komedii]:] Ciche ludzi przeſláduieſz złemi. BielKom D5v, G2; KrowObr 50v; [Luter] piſał liſty do Papyeżá leoná [...] proſząc/ áby [...] roſkazał im [jego przeciwnikom] milcżenie/ iáko by go więcey piſániem nieprzeſládowáli BielKron 194v, 458; RejPos 336; RejZwierc 192; RejPosRozpr c3v; GrabowSet G.

prześladować w kim (1): NiemObr 5 cf W przen.

W połączeniach z part praes act określającym sposób prześladowania (10): BibRadz Thren 3/52; ieden Máchometan przeſládował mię wielekroć mowiąc/ pśie Krześćijáninie BielKron 457v, 65v, 97, 458; Tá to Iezabel przeſládowáłá Heliaſzá zacnego Proroká/ ſtoiąc mu o gárdło. RejAp 30; CzechRozm 229; CzechEp 21; Ale przed tym wſzytkim będą was imáć/ y będą prześládowáć/ podawáiąc do bożnic y więźienia/ wodząc przed krole y przed ſtároſty dla imieniá mego. WujNT Luc 21/12 [przekład tego samego tekstu CzechRozm ], s. 512.

W połączeniach szeregowych (43): Wſſytcy cie biją/ bluznią vrągaią/ wſſytcy cie mily Iezu przeſladuią/ a nad tobą motz maią OpecŻyw 108; WróbŻołt E6v, R3; [Grzechem przeciw czwartemu przykazaniu jest] Gardzić przełozonymy/ duchownemy/ [...] krzywdę ym czinić przeſladować ie/ y omawiać. SeklKat H3, Z3; KrowObr 133, 154v; Błogoſláwieni ieſteśćie/ gdy was będą przeklináć ludzie/ y będą was przeſládowáć/ y wſzytko złe mowić przećiwko wam kłámáiąc ná was dla mnie Leop Matth 5/11 [przekład tego samego tekstu RejPos, CzechRozm 229, CzechEp 20, KołakSzczęśl, WujNT]; BielKron 238v; RejAp 10v, 109, 175; RejPos 263v; CzechRozm 183v, 185, 229; Mniema Xiądz⟩; Kanonik⟩ iż mu ſię godźi/ y powinien ieſt/ przeto iż ieſt Krześćiáninem/ heretyki nie tylko lżyć ále też y przeſládowáć y mordowáć CzechEp 15; [Kto jest chrześcijaninem?] Tenli co prześláduie/ inſtyguie/ krwie prágnie bliźniego/ ná nię goni/ lży/ háńbi/ nienawidźi? CzechEp 25, 14, 15, 17, 20 [3 r.], 26 (22); NiemObr 18; KołakSzczęśl B2; WujNT Matth 5/11, s. 392; Gdy záśię drudzy/ poſłáńce Boże kápłany kátolickie prześláduią/ vćiſkáią/ wyganiáią/ y niekiedy morduią: [...] iákoż P. Bog tey pożycżáney [...] látorośli [tj. nowokrzczeńców] wykorzenić nie ma [...]? PowodPr 30.

W przeciwstawieniach: »całować (3), miłować (3), czcić, czynić modlitwę [za kogo], folgować, pieścić, rozkoszy rozmnażać ... prześladować« (8): [Krowicki o kulcie relikwii w Kościele rzymskokatolickim] Glowy/ Czáſſki/ Ręce/ Nogi iedni ſrebrne/ drudzy woſkowe/ ſtáwiáli/ kośći vmárłych ludzi cáłowáli/ á żywe przeſládowali KrowObr 80, 80 marg, 258v; BielKron 224v; A thu więc dopirko obacżyſz/ iáko dyabeł kſiążę ſwiátá tego nie omieſzka nigdy ſwych kochánkow pieśćić á im folgowáć. Iáko y dziś folguie á ich roſkoſzy rozmnaża: A iáko theż záſię nie omieſzka wiernych Páńſkich przeſládowáć RejPos 23v; A ták byśćie więcey powinni byli nam dźiękowáć y nas miłowáć/ niż ſie ná nas gniewáć y nás przeſládowáć. CzechRozm 171; CzechEp 44; NiemObr 17.

W porównaniu (1): Rácż ye vcżynić yáko lás co gi pali ogyeń/ A yák gory ktore trawi záwżdy ſrogi płomyeń/ Ták ye też rácż przeſládowáć w twoyey nawáłnośći LubPs S6.

Przysłowie: Ten ktory cie nie miłuie/ on cie záwſſe przeſláduie. March1 A4v; March3 V6.

W charakterystycznych połączeniach: prześladować apostoły św., biskupa, bracią zakonną, człowieka, dzieci boże, grzeszącego, heretyki (6), Izrael, kacerze, kapłany katolickie, katoliki, kaznodzieje, krola, krześcijan(y) (chrześcijany, chrystyjany) (15), krześcijaństwo, lud (boży, krześcijański) (7), lud izraelski (żydowski) (2), ludzi(e) ciche (pobożne, święte) (4), nabożniki, narod izraelski, narody ludzkie, nieprawe, nieprzyjacioł(y) (2), oblubienicę pańską, odszczepieńce, ojca (2), papieża (2), prawowierne, proroka (proroki, prorokow) (9), rzymską stolicę, sługi (stadko) [Chrystusa] (6), święte boże (pańskie) (2), wierne (chwalce, owieczki, zwolenniki) (pańskie) (15), wiernych (a wybranych) (4), wygnanego cesarza, złośnicę, złych ludzi, zwierzchność świecką, żydy (2), żywe (3); prześladować dla grzechow, dla imienia (pańskiego) (2), dla prawdy, dla (rożnej) wiary (3); prześladować klątwą, mieczem (2), ogniem (2), pisaniem, potwarzami, śmieszki swemi, wymysły, wzgardą, złemi; prześladować o monarchiją, o wiarę; prześladować w członkach (prawdziwych) (2), w osobach naszych, w uczniach, w wiernych; prześladować w gniewie, w krnąbrności, w nawałności (2); prześladować barzo, bez rozumu, dziwnie, fałszywie, (ile) (na)więcej (moc) (3), rozmaicie, upornie, uprzejmie; prześladować jeden drugiego.

Zwroty: »ciężko prześladować« (1): Po czym wſzytkim ſam Antychriſt w perſonie ſwey właſney ma ſię okázáć/ [...] ktory będzie więcey y ćiężey zwodził y prześládował [...] niżli przed nim wſzyścy. WujNT 837.

»prześladować Kościoł (boży a. święty, a. Pana Chrystusow(y), a. Pański), zbor« = persequi Ecclesiam (Dei) Vulg, PolAnt [szyk zmienny] (20:1): WróbŻołt ſſ6v; LubPs M; Bowiem ſlyſzeliśćie o záchowániu moim niegdy w żydowſtwie żemći náder przeſládował kośćioł Boży Leop Gal 1/13, 1.Cor 15/9, Philipp 3/6; Nieprzyiaćiele domowi ktorzy przeſláduią kośćioł Pańſki. BibRadz Cant 1 arg, I 438c marg, 1.Cor 15/9; Dziwna rzecż/ iż Alexándrow potomek/ Ptolomei/ Antygoni/ przeſládował kośćioł Boży BielKron 265v; Tám iuż Apoſtoł wypiſuie/ gdy iuż vpadł ſzáthan ná ziemię/ iáko znowu przeſládował pod figurą oney niewiáſty Koſcioł s. RejAp CC2v; RejPos 336; RejPosRozpr c3v; [św. Paweł o sobie:] Co ſie tknie zápálcżywey miłośći/ ktorą mial [lege: ktorąm miał] żywąc według zakonu/ [...] tedy tá ták wielka we mnie byłá/ żem dla niey zbor przeſládował [Vulg Philipp 3/6]. CzechRozm 208; Pan świátá wſzytkiego/ głowá kośćiołá tego/ ktory ty przeſláduieſz/ [...] ćiebie o pokoy prośi SkarŻyw 165; WujNT 43, 44, 512, 1.Cor 15/9, Gal 1/13, s. 717; SkarKazSej 700b.

»aż na krew prześladować« (1): przedśię [ksiądz Powodowski] przećiw temu [co sam mówi] cżyni: Nas ták okrutnie nienawidząc y áż ná kreẃ nas náſzę prześláduiąc CzechEp 93.

»nieprzyjacielskie prześladować« (1): ták ſię nam ſtał [ksiądz Powodowski] nieprzyiaćielem/ y ták nas nieprzyiaćielſkie przeſláduie CzechEp 91.

»prześladować ([kogo]) niewinnego (a. serca niewinnego), niewinnie, bez winności, w niewinności« = gratis persequi Vulg [szyk zmienny] (8:2:1:1): O ſynácżku móy miły/ ij komus ty tzo zlégo vdzialál/ iż cie tak niewinnégo ij ieſſcże maluſkiégó przeſladuią. OpecŻyw 28v; WróbŻołt 118/161; RejPs 86; Nye dáyże tey pocyechy Boże wſſey rádośći/ Tym co Myę przeſláduyą w moyey niewinnośći LubPs I3v; Y ten złośnik co nye myał miłoſyerdzya żadnego/ Przeſláduyąc thu cżłowieká ſercá nyewinnego [niech będzie wiecznie potępiony] LubPs Zv; iż Nábchodnozor [!] będąc złym okrutnikiem á báłwochwálcą/ przeſláduie y pobiera ludzi niewinne á lepſze nád ſię. BielKron 93; Ale tu Pan miánowicie to temu miáſtu [tj. Rzymowi] obiecowáć racży: iż iáko ono wiązáło/ mordowáło/ przeſládowáło niewinne ludzi/ tákże go też to pewnie á nieomylnie nie minie RejAp 109, 47v; RejPos 72v, 336; tedy [ksiądz Powodowski] nie tylko to po ſobie pokázuie iż ſpráwy iego nie ſą Chriſtiáńſkie: ále iż też nas bez náſzey winnośći przeſláduie y wſzech przećiw nam pobudza. CzechEp 91, 8.

»prześladować okrutnie, okrucieństwem (a. okrutnością), sercem okrutnym« [szyk zmienny] (2:2:1): Czo zá żal ma ſerce cżłowieká wiernego/ gdy zna nád ſobą przeſládowánie złych á niewiernych ludzi ktorzi ſercem okrutnym przeſláduią go/ żadney litośći iemu nie okázuyąc. LubPs bb2 marg; Cżemu Attilá przeſláduieſz lud Boży wielkim okrućieńſtwem? BielKron 298, 148, 152v; RejAp 106.

»pokrycie [= podstępnie] prześladować« (3): A ya w ſrogim prágnyenyu wyodę nędzny ſwoy wyek/ Widząc iż mye pokrycye przeſláduye cżłowyek LubPs O6v [idem ArtKanc]; Tu ſię okáżuie [!] przyrodzenie obłudnych ludźi ktorzy pokryćie przeſláduią wierne/ á iáko niedźwiadkowie ogonem obrażáią. BibRadz II 138a marg; ArtKanc Q11.

»srodze, srogim sercem prześladować« (9:1): LubPs ee4v; Nieprzyiaćiele moi ſrodze mię przeſládowáli/ łowiąc mię iáko ptaká bez przyczyny. BibRadz Thren 3/52; A pod figurą tego ſtárożytnego nabożeńſtwá y poſtánowienia twego ſrodze á rozlicżnie przeſláduią wierne owiecżki twoie. RejAp 22v, 23v; RejPos 283v; SkarŻyw 299; CzechEp *2, 351; Bośćie ſłyſzeli [...]: iżem ſrodze prześládował kośćioł Boży [supra modum persequebar Ecclesiam Dei]/ y burzyłem gi WujNT Gal 1/13; wnetże heretycy kośćioły wydźieráć/ Katholikom imioná odeymowáć/ [...] y ſrodze prześládowáć kośćioł Boży poczęli. SkarKazSej 700b.

»prześladować aż do śmierci, aż na śmierć« = skazywać na śmierć; persequi usque ad mortem Vulg, PolAnt (2:1): Leop Act 22/4; BudBib Act 22/4; WujNT Act 22/4. Cf W przen.

»zapalczywie prześladować« (1): Páweł Apoſtoł [...]/ wyżáłowáć tego nie mogł/ iż nieumieiętną gorliwośćią vnieśiony/ zápálcżywie prześládował/ tych ktorych był powinien cżćić y miłowáć NiemObr 17.

Szeregi: »bić abo (i) prześladować« (2): Słudzy iego [Aleksego] bili y przeſládowáli go. HistRzym 126; RejPos 336. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»bość i prześladować« (1): Rogow dzieśięć [apokaliptycznej bestii] známionuią rozmáite á niezliczone ſpoſoby ktorymi wierne bodzie y prześláduie. WujNT 866.

»draźnić a prześladować« (1): Mowię wam/ miłuyćie nieprzyiaćioły wáſze/ błogoſławćie tym ktorzy was przeklináią/ dobrze cżyńćie tym ktorzy was máią w nienawiśći/ á modlćie ſię zá tymi ktorzy was draźnią y przeſláduią CzechEp 8.

»prześladować i na gardło stać (a. wydać)« (2): A ták y my ich náśláduiąc [tych, którzy tłumaczą, że prześladują innowierców dla chwały bożej]/ nie tylko prześláduiemy/ ále y ná gárdło wydáć gotowi ieſteſmy. CzechEp 47, 92. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»prześladować i instygować« (1): y cżynią [papiści] tę modlitwę raz w rok w kośćiele zá nimi [za heretykami]: á potym ie cáły rok przeſláduią y ná nie inſtyguią CzechEp 44. [Ponadto w połączeniach szeregowych 9 r.]

»karać i prześladować« (1): Tám go [proroka Amosa w Samarii] Amázyaſz krol rozmáicie karał y przeſládował. BielKron 92.

»kląć (a. przeklinać) i prześladować« (2): KrowObr 62v; A ták ći dwá Papieżowie [w okresie tzw. niewoli awiniońskiej] z wielkim vpadkiem wſzyſtkiego Chrześćiáńſtwá/ ieden drugiego klął y przeſládował. StryjKron 457. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.]

»prześladować abo na krew fołdrować« (1): iż wiernemu y prawdźiwemu Chriſtyáninowi/ [...] nie godźi ſię nigdy/ [...] nikogo prześládowáć ábo przećiw niemu ná kreẃ iego y zelżywość fołdrowáć. CzechEp 28. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.]

»lżyć i prześladować« (1): Ktory [świat] záwżdy wierne dla prawdy ma w nienawiśći: y ſrodze ie lży y prześláduie. CzechEp *2.

»prześladować i męczyć« (1): Potym [cesarz Waleryjanus] był zwiedzyon od jednego odſzcżepieńcá/ iż okrutnie przeſládował y męcżył Krześćiány. BielKron 152v. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»(abo, nie) prześladować i (abo, ani, a) mordować (a. zamordować)« [szyk 9:8] (17): iż Pan zniſzcży złoſliwego/ áby więcey nie mordował á nie przeſládował wiernych Páńſkich. RejAp 154; Ieſzcże y to też złá pomſtá gdy kto z zázdrośći iákiego ſzcżęśćia nienawidźi drugiego: y mśći ſie tego nád nim y onego ábo przeſláduie/ ábo morduie. CzechRozm 243; [Chrystus] kazał Ewánielią przepowiedáć/ nie morduiąc/ áni prześláduiąc tych ktorzy Ewánieliey nie byli poſłuſzni/ ále ſię od nich odłęcżyć. CzechEp 336, 11, 16 [2 r.], 29, 42, 44, 50, 52; NiemObr 18, 152, 161, 170; Poślę do nich Proroki y Apoſtoły/ á z nich niektore zámorduią y prześládowáć będą [et ex illis occident, et persequentur] WujNT Luc 11/49; PowodPr 30. [Ponadto w połączeniach szeregowych 12 r.]

»prześladować i najeżdżać« (1): ktory [Łokietko] dziwnym obycżáiem przeſladował y náieżdżał Przemyſłáwá o Monárchią. BielKron 367.

»nienawidzieć (a. mieć w nienawiści) a (i) prześladować« (2): A the wſſyſtkie przeklętſtwá/ [Bóg] obroći ná nieprzyiaćiele twoie/ y ná the kthorzy ćiebie nienawidzą á przeſláduią [qui oderunt te et persequuntur]. Leop Deut 30/7; CzechRozm 250. [Ponadto w połączeniach szeregowych 10 r.]

»obrażać i prześladować« (1): modlćie ſię zá temi ktorzi was obrażáią y prześláduią [qui laedunt et insectantur]: ábyśćie byli ſynmi Oycá wáſzego ModrzBaz 67v.

»prześladować albo oskarżać« (1): Tyberyus záſię tym śmiercią groźił/ ktorzyby Krześćiány przeſládowáli álbo oſkarżáli BielKron 140v. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.]

»prześladować i potwarzać« = persequi et calumniari Vulg (3): [Luter modlił się:] Oycże moy Niebieſki Boże/ [...] dziękuię tobie/ iżeś Syná ſwego Páná Kryſtuſá mnie obiáwił/ [...] ktoregom miłował/ ktoregom wielbił/ ktorego Rzymſki Papież s ſwoimi náſládowcy przeſládował/ y potwarzał BielKron 224v; WujNT Matth 5/45[44], s. 828. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.]

»przeciwić się i prześladować« (1): Abowiem [Kościoł rzymski] wiele ſkáził ábo wywroćił náuki Apoſtolſkiey/ [...] wielu rzecżam ſie też przećiwi y przeſláduie. RejPosWstaw [1434].

»przykrość czynić i prześladować« (1): A choć mu [św. Pawłowi] nawiętſzą przykrość żydowie cżynili/ y nawięcey go przeſládowáli/ wſzákże w żadnym mieśćie/ [...] bes tego nie było/ áby ktorzy z żydow wierzyć nie mieli. CzechRozm 76v.

»straszyć i prześladować« (1): y iuż wiemy iáko ią [niewiastę [Vulg Apoc 12], tj. Kościół ] vſtáwicżnie ten iádowity ſmok ſtráſzy y przeſláduie. RejAp 103v. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»targać (a. targnąć) się i prześladować« = infestare et insectare PolAnt (2): BibRadz Matth 5/44; Tárgną ſie ná was rękomá ſwymi/ y przeſládowáć was będą [...] dla imienia mego [Vulg Luc 21/12]. CzechRozm 229.

»(nie) trapić ani (i) prześladować« (2): Bo gdźieby to [bojaźń bożą i wstyd] ludźie w ſobie mieli: tedyby ći nigdy nikogo nie trapili/ áni przeſládowáli: nie imáli/ áni do więźienia dawáli: ále by rádſzey ſámi to wſzyſtko od inſzych ćierpieli. CzechRozm 229; WujNT 60. [Ponadto w połączeniach szeregowych 5 r.]

»uciskać (a. ucisnąć, a. ściskać) a (i) prześladować« [szyk 3:1] (4): Xſiążąt wyele co imyenyá twego nye poználi/ Ci mye Pánye vćiſnęli á przeſládowáli LubPs cc; Narod Syreyſki przeſládował á zćiſkał oycá moiego [Syrus persequebatur patrem meum]/ ktory wſſedł był do Egyptu Leop Deut 26/5; BielKron 49v; RejZwierc 141v. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»(już) urągać, (już, i) prześladować« (2): Thaci ſą ktorzy bluznią y boga y cżłonki iego, Iuż z nich vrągaiącz, iuż pzeſladuiącz [!] WróbŻołt Z6v; CzechEp 21. [Ponadto w połączeniach szeregowych 4 r.]

»prześladować i wojować« (1): Ten to Adád [...]/ przeſládował y woiował narod Izráelſki BielKron 78v.

»prześladować i (a) wyganiać« (2): RejPos 277v; Quacabundus monárchá [...]/ ná Indyách wſchodnich/ długo Chrześćijány prześládował/ y wyganiał. SkarKazSej 687a. [Ponadto w połączeniach szeregowych 7 r.]

»prześladować i wykorzeniać« (1): Kácerze/ odſtzepieńce/ y vporne Pánu náſzemu/ według możnośći będę przeſládował y wykorzeniał. KrowObr 128v.

»(nie) prześladować i (ani, abo) zabijać« [szyk 3:2] (5): KrowObr 187; A ácż ie przeſládowáć będą y drugie zábijáć będą/ przedſię on ie ożywiáć [...] obiecuie RejAp BB3; [trędowatego] od domu y od towárzyſtwá ſpolnego ſwych ſąśiad odłącżano/ nie zábijáiąc go/ áni prześláduiąc/ ále ná ſtronie żywnośćią opátruiąc CzechEp 48, 48; NiemObr 17. [Ponadto w połączeniach szeregowych 3 r.]

»abo prześladować abo zdrowie odejmować« (1): Ponieważ Chriſtyánin práwy/ rácżey ma ſam prześládowánie ćierpieć/ y rácżey duſzę ſwą położyć/ niżby ábo kiedy miał kogo prześládowáć/ ábo mu zdrowie iego odeymowáć CzechEp 16.

»prześladować a zgładzić« = persequi et conterere PolAnt (2): BibRadz Thren 3/66; Rzekł Pan Bog do Moiżeſzá/ [...] ieſzcże y zgłádzę pámięć Amálechá s ſwiátá/ iż on widząc lud ſtrapiony żydowſki przeſladował á zgłádzić chciał. BielKron 31v.

»nie tylko prześladować, ale też i żywota pozbawić« (1): miáſto modlitwi y ſkromnego znoſzenia/ tych co od nich [...] odſtępuią/ nie tylko przeſláduią/ ále też y żywotá pozbáwić vśiłuią. CzechEp 51.

W przen (22): Boć przeſladował nieprzyaciel duſzę moię/ á vniżył na tym ſwiecie żywot moy. WróbŻołt 142/3 [przekład tego samego tekstu LatHar 170, 609], 7/6; SeklKat Z3; LubPs ee4v; [św. Paweł o sobie] ktorym tę drogę [tj. wiarę w Jezusa Chrystusa] przeſládował áſz do śmierći/ wiążąc/ y dawáiąc do ćiemnice/ męże y niewiáſty Leop Act 22/4; BibRadz Ps 7/6; Theżći ſie Piłat chłubił przed Pánem náſzym/ iż miał moc y wypusćić go y vkrzyżowáć go. A tákże y oni drudzy co przeſládowáli ſwięthą náukę iego. RejAp 92v; gdy właſny sługá ich [żydów] á on przebrány Hetman ich [tj. św. Paweł przed nawróceniem]/ ktory wielkim duchem á ſrogim ſercem iáwnie przeſládował imię Páná tego/ sſtał ſie wneth przećiwnikiem ich RejPos 283v; Ale iż mnie przeſládowáli y ſłowá moie/ y wasći [lege: was ci] przeſládowáć będą/ y ſłowá y wyznawánie wáſze/ ktore o mnie cżynić będzyecie [Vulg Ioann 15/20] RejPos 335v; GrzegŚm A2v; BudNT Act 22/4; á nam izali ſię niegodzi/ prawdźie páńſkiey świádectwá wydáwáć? nie tylko w ten cżas kiedy nas rádźi ſłucháią/ ále pogotowiu kiedy ſię świát burzy/ y w oſobách náſzych ſłowo Boże prześláduie NiemObr 5; LatHar 170, 609; WujNT Act 22/4.
Zwrot: »prześladować prawdę« [szyk zmienny] (6): [papież] Będzie Ewánielią práwdą Boża [!] názywał/ y będzie kxięgi iey cáłował/ ále tę prawdę Bożą będzie/ mietzem y ogniem przeſládował KrowObr 50v, 240v; RejAp CC3, 106; CzechEp 351; ArtKanc L4.
Przen (47): tákowe by były nieznoſne krewkoſći ludzkie/ ktore przyrodzenie przeſláduią/ iżby theż wſzyſcy w ſidło roſpácżenia byli przyciągnieni HistAl Gv; Iż on [Krowicki] Proroki święte Biſkupy/ ſwoim głupim iádowitym ięzykiem zábija/ y przeſláduie iuż vmárłe OrzList e2v; Izali liſt kthory ſię chwieie potrzeſz? á źdźbło ſuche przeſládowáć będźieſz? BibRadz Iob 13/25; (nagł) Leniſtvvo. (–) SProſna zarázo/ niechęći złośliwa Ktora ſwe dobro/ wzgardą prześladuieſz/ A w proznowániu/ teſknicą wiek pſuieſz GrabowSet G; Ci trzey nieprzyiaćiele [ciało, świat i diabeł] ſzturmuią przećiwko mnie/ y prześláduią mię/ cżáſem otworzyſto y iáwnie/ á cżáſem kryiomko y potáiemnie/ a záwżdy złośliwie. LatHar 588.

Ze zdaniem dopełnieniowym (1): Máło tęż [!] dbam o zadrosć [!]/ ktora przesláduie To co godnosć záleca Prot Ev.

Szereg: »prześladować a gryźć (a. kąsać) stopy« [szyk 2:2] (4): [zły duch nigdy się nie uspokoi] áby nie miał gryść á przeſládowáć ſwiętych ſtop Páná tego/ [...] tho ieſt/ ſwyętych ſpraw á ſwiętych náuk iego. RejPos 26, 26, 26v, 27.
a) O niegodnym postępowaniu człowieka wobec Boga (37): WróbŻołt B6; I obatzyſz thám/ co to ieſt przeſládowáć/ Páná Ieżu Kryſtá Syná Bożego prawdę Bożą/ y ſtadko máłe iego. KrowObr 240v; Krolowie będą przeſládowáć Báránká. RejAp 144v marg [idem] Ee.

prześladować w kim (1): k temu [papież] páná Chriſtuſá w cżłonkách iego prawdźiwych prześláduie/ y morduie/ á ná to mieyſce ſwoie nabożne pochlebce záleca/ vbogáca/ y forytuie. NiemObr 157.

W przeciwstawieniu: »prześladować ... forytować, ubogacać, zalecać« (1): NiemObr 157 cf prześladować w kim.

Szereg: »prześladować i mordować« (1): NiemObr 157 cf prześladować w kim.
α) O św. Pawle przed nawróceniem (30): RejPs 78; y vpadwſſy ná źiemię vſlyſzałem głos kthory do mnie mowił: Szawle/ Szawle/ cżemv mię przeſláduieſz? A iam odpowiedzał/ Ktoś ieſt Pánie? Y rzekł do mnie: Ia ieſtem Iezus Názáreńſki/ ktorego ty przeſladuieſz. Leop Act 22/7-8; BibRadz Act 9/4, 5; RejPos 147v [2 r.], 282v [2 r.], 284v [3 r.], 285 [2 r.], 325v; BudNT Act 26/14, 15; Bo iáko Pan Chriſtus żywie w członkách ſwoich/ ták też ćierpi/ [...]. Száwle/ prawi/ czemu mię prześláduieſz? WujNT 697, 44, Act 9/4, 5, 22/7, 8, 26/14, 15; PowodPr 25 [zawsze przekład i nawiązania do tego samego tekstu].

prześladować w kim (4): CzechRozm 229; CzechEp *4; Páweł pierwey Chriſtuſá w wiernych iego przeſládował. WujNT Bbbbbb 2v. Cf »prześladować zapalczywie«.

Zwrot: »[w kim] prześladować zapalczywie« (1): że [św. Paweł] y Chriſtuſá w cżłonkách iego prześládował zápálcżywie: y był potwarcą/ bluźniercą y prześládownikiem/ iáko ſam wyznawa. CzechEp 49.
β) Znieważać, bluźnić (2): O mizerny tzłowietze/ [...] iáko ty ſtánieſz przed tym Pánem/ kthorego ty krew naſwięthſzą przeſláduieſz KrowObr 203.
Szereg: »draźnić a prześladować« (1): ále záwżdy [człowiek] był ſprzećiwnikiem iego [Boga]/ á záwżdy draźnił á przeſládował ono ſwięte á dobrotliwe Boſtwo iego. RejPos 171.
a. O zwierzętach: chcieć zabić (3): Zali kiedy wilká owcá prześláduie? by namniey: ále wilk owcę. CzechEp 37, 37 marg.

prześladować czym (1): Y myſz nędzna gdy v niey orzechy obacżą/ Bárzo ią więc motyką przeſládowáć racżą. RejWiz 48.

2. Ścigać, iść w ślad za kimś w złych zamiarach; persequi Vulg, Cn; fugare, incessere, protelare Cn [kogo, co] (12): Drogá ich [moich przeciwników] nyechay będzye zákryta ciemnoſcyą/ [...] Anyol Páńſki nyech ye tu záwżdy przeſláduye/ Sidłá ich co mi ſtáwyą nyech wſſytki popſuye [Ps 34/5] LubPs I3, Q3; RejAp 103v; A gdy widźiał ſmok iż był zrzucon ná źiemię/ prześládował niewiáſtę ktora byłá porodźiłá mężczyznę WujNT Apoc 12/13 [przekład tego samego tekstu RejAp ], s. 865.

W charakterystycznych połączeniach: prześladować nasienie [= potomstwo] niewieście, niewiastę (2).

Szeregi: »prześladować albo gonić« (1): [Dawid do Saula] Kogo przeſláduieſz álbo goniſz [quem persequeris Vulg 1.Reg 24/15]? BielKron 67.

[»prześladować i iść za [kim]«: A gdy wydzal ſmok/ yze zrzvcon ieſth na zyemÿe/ przeſzladowal y ſzedl za nyewiaſthą [persecutus est mulierem] TomZbrudzAp 12/14[13].]

»prześladować a ułapić« (2): Iż ći ktorzy ſtrzegli ná duſzę moię/ vcżynili o mnie rádę ſpołecżną/ mowiąc: Opuśćił go Pan Bog: Podźmy iuż przeſláduymy á vłáṕmy go [persequemini et comprehendite eum Vulg Ps 70/11]. LubPs A4v, A3.

Przen [kogo, co] (4): Grzeſſne ludzie przeſláduie złe: á ſpráwiedliwym odpłácone będą dobrá. Leop Prov 13/21; á nieprzyiaćioły iego będą ćiemnośći przeſládowáć. Leop Nah 1/8; Grzechy go [złodzieja] prześláduią/ ſumnienie go trwoży: Przed ocżymá mu ſtoi ſtráſzliwy ſąd Boży. KlonWor 37.

W porównaniu (1): Z wiátry deſzcżámi/ iák ſię morze wádźi/ Ták płáćż z wzdychániem/ moy wiek prześláduie GrabowSet Lv.

3. Przepędzać, wypędzać; persequi Vulg, PolAnt, Cn [dokąd] (5): Y po wſzech ſzkołach cżęſto ie męcżąc przymuſzałem bluznić/ obfićie też ſzáleiąc ná nie/ prześladowałem áż y do cudzych miaſt. BudNT Act 26/11; WujNT Act 26/11.

prześladować skąd (3): OpecŻyw 77; Oto ia poſyłam do was Proroki [...]: I będziećie ie przeſládowáć zmiáſtá do miáſtá/ áſz przydzie ná was wſzelka krew ſpráwiedliwa/ ktora wylaná ieſt ná ziemię [Vulg Matth 23/34]. KrowObr 5v [przekład tego samego tekstu OpecŻyw, WujNT]; WujNT Matth 23/34; [A gdy was przeſládowáć będą w tym miesćie/ vćiekayćie do drugiego [Matth 10/23] (koment) Niektore kſięgi [mają]. Z miáſtá tego: vćiekayćie do inſzego/ á ieſli y z tego przeſládowáć was będą/ vćiekayćie do drugiego. CzechNT D3].

W połączeniach szeregowych (2): A ſtych iedny pobijecie/ drugié vkrzyżuiecie/ a niéktoreé będziecie bicżowátz w ſynagogach/ a będziecié przeſladowatz od miaſta do miaſta OpecŻyw 77 [przekład tego samego tekstu] WujNT Matth 23/34.

Synonimy: 1. ciemiężyć, draźnić, gnąbić, męczyć, nagabać, ściskać, trapić, uciskać, weksować; 2. gonić, pędzić, ścigać.

Formacje współrdzenne cf ŚLADOWAĆ.

Cf PRZEŚLADOWANIE, PRZEŚLADOWANY, PRZEŚLADUJĄCY

MC