Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: PRZEWIERCIE (?)

Następne hasło: [PRZEWIERCIENIOWY] »

PRZEWIERCIEĆ (6) vb pf

Wszystkie e jasne.

Fleksja

inf	przewiercieć

praet
	sg
3	m	przewierciåł

imperativus
	sg
3	przewierć

conditionalis
	sg
3	m	by przewierciåł

inf przewiercieć (3). ◊ [fut 1 sg przewiercę. ◊ 3 sg przewierci.] ◊ praet 3 sg m przewierciåł (1). ◊ [imp 3 sg przewierć.] ◊ con 3 sg m by przewierciåł (1). ◊ part praet act przewierciåwszy (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde bez cytatu.

Znaczenia

Przedziurawić wiercąc (6)

Przedziurawić wiercąc (6): Efforare, idem quod Perforare, Przewierćieć. Mącz 100c; [Wokabul 1539 K].

przewiercieć co [= zrobić w czymś otwór] (4): ktore [słupy Herkulesa] widząc Alexander kazał ie przewiercieć doſwiacſzáiąc ieſliby były dęte HistAl Iv; SarnStat 501; [migdałowe drzewo [...] nápráwia śię/ [...] gdy ie też przewierći ná kilku mieścach Cresc 1571 68]. Cf »świderkiem przewiercieć«.

przewiercieć co [= otwór] (1) cf [przewiercieć co w czym], »przewiercieć dziureczkę«.

[przewiercieć co [= otwór] w czym: á tám maſz w niey [piszczałce] przewierćieć dwie oce podle śiebie/ y maſz nárzędzić żeby o dwu głoſu piſzcżáłá CygMyśl E.]

W porównaniu (1): Erox ieſth riba wielka ktorą zową Wiſza/ [...] iednę ma chrzęſlkę wzdłuż w miaſto grzbieta/ w nim ieſt tſzcża [= pusta] wſzytka, iakoby ią ſwidrem przewierciał FalZioł IV 34d.

Zwroty: »przewiercieć dziureczkę (a. [dziurkę]) ([u czego])« (1): tedy ſtrzałą przewierćiawſzy v niey ná końcu dźiurecżkę przywięzáć nić mocną długą/ ſtrzeliſz do párkánu BielSpr 63; [Terebrato foramen ad figendum paxilum przewÿercz dziurke wbicz gvosdzik. WokabulŁacPol 278].

»[co] świderkiem (a. świdrem) przewiercieć« [szyk zmienny] (2): FalZioł IV 34d; Iſch Vlka ſkthorem v organyſzcziney wgaſkach myąſchkall yemu tho poradzil abi ſkrzynka wilupyll I przewyerczyall wkruchczye przed koſzczyolem ſzwyetey Mariey Magdaleny ſkrzynką lyudzi vbogich ſzwyderkyem LibMal 1547/124; [CygMyśl E].

[Szereg: »przeżeć albo przewiercieć«: VCżyń z wierzbiny álbo z lipiny iákoby korytko/ coby ná dwá pálcá ná ſzerzą/ ná pułpiędzi ná dłużą ma być ſzyiká/ y maſz ſzyikę przez śieći [lege: przez środek] żegádłem ábo świderkiem przeżeć álbo przewierćieć CygMyśl E.]

Synonimy: przeberować, przebić, przebość, przedziurkować, przekłoć.

Formacje współrdzenne cf WIERCIEĆ.

Cf PRZEWIERCENIE, PRZEWIERCONY