[zaloguj się]
[pdf]

PRZEKŁOĆ (19) vb pf

e jasne; w inf, fut, praet, imp i con o jasne; impers praet i part praet act z tekstów nieoznaczających ó.

Fleksja
inf przekłoć
praet
sg pl
3 m przekłoł m pers przekłoli
f przekłoła m an
imperativus
sg
2 przekol
conditionalis
sg
3 m by przekłoł
impersonalis
praet przekłoto
participia
part praet act przekłowszy

inf przekłoć (7). ◊ fut 1 sg przekolę (1). ◊ 2 sg przekolesz (2). ◊ 3 sg przekole (2). ◊ praet 3 sg m przekłoł (2). [f przekłoła.] ◊ 3 pl m pers przekłoli (1). ◊ imp 2 sg przekol (1). ◊ con 3 sg m by przekłoł (1). ◊ impers praet przekłoto (1). ◊ part praet act przekłowszy (1).

Sł stp notuje, Cn: przekłuć, Linde także XVII w.

Przebić ostrym narzędziem; perforare Vulg, PolAnt; fodere Vulg; ferire, lancinare Mącz; configere Calag; percudere, pertundere Cn [w tym: kogo, co (17)] (19): KrowObr 102; Gdy potym rozſwiecono/ nioſą bożą mękę/ Vźrzał áno przekłoto y nogę y rękę. RejFig Dd6v; Chłopá wzgorę nágiego wzgorę wſzrotowáli. V boku máchárzynę ze krwią powieſili/ Drugiego by ią przekłoł/ ſlepo przypráwili. RejFig Dd8; Mącz 183c; Erſtechen. Przekłoć/ przebość/ et przepchnąć. Configere. Calag 175b; [Przekłoli ręce moie y nogi moie/ y zlicżyli we mnie wſzyſtki kośći moie. WróbŻołt 1567 22/17 (Linde)].

przekłoć czym (3): Izali zárzućiſz wędę w nozdrze iego [lewiatana]? á ćierniem przekoleſz czeluśći iego? BibRadz Iob 40/21; [WróbŻołt 1567 48]. Cf przekłoć do czego czym, »dać przekłoć sobie«.

przekłoć do czego [= przybijając] czym (1): Tákże ſługá/ ábo niewolnik/ kthoryby śiodmego roku odeyść niechciał od Páná ſwego/ będąc wolno puſzcżony/ áleby ſobie dał do podwoiá vcho ſzwáycą przekłoć/ ten ná wieki/ (to ieſt do żywotá ábo do miłośćiwego látá) ſłużyć ma CzechRozm 86.

Zwrot: »dać przekłoć (sobie)« [w tym: czym (2)] (4): CzechRozm 86; Ciebie dla cżłowiecże dał Bog przekłoć ſobie/ bok ręce nodze obie SkarŻywBog 357 [idem ArtKanc F14v]; ArtKanc D19v, F14v.
Przen (2): Oto dufaſz w trzćinnym kiiu w tym przełomionym Egipćie: Ná ktorym wſpárliby ſie cżłowiek/ wnidzie w rękę iego y przekole ią Leop Is 36/6.
Zwrot: »przekłoć sobie« (1): Otho teraz vfaſz w Egiptćie w tey trćinney laſce złąmáney/ ná ktorey ieſliby ſię kto podpárł/ tedy przekole ſobie rękę/ á oná przeniknie ią [et ingredietur in manum eius et perforabit eam] BibRadz 4.Reg 18/21.
α. O zabiegach leczniczych [czym] (5): Páſterz widząc on iego bol/ Szydłem ſpuchłą ránę przekłoł: Y wſzytkę ropę wypuśćił/ Y tákoż mu bolu vlżył. BierEz Q3v; á thak gdy by miał wrzod zebrany á niechciał go przekłoć żelazem tedi tego Iaſkru przyłoż nań FalZioł I 56b, V 79; Miewa téż kóń ochfátné trzy prążki ná nośie/ wthéy śrzedniéy námácawſzy goreczkę przekol ią puſzczádłem á day krwi iść. SienLek 169, 131.
a. Zadać śmiertelną ranę (1): [Ipokrás wyiąwſzy Dekę s thyłu przekłoł Gáliená áż do ſercá HistPonc G7.]
[Zwrot: »sam siebie przekłoć« = zabić się: Toż też cżytamy o Ikáſcie Laiſowey żenie mátce Aedipuſowey/ kthorey gdy dwá ſynacżkowie ſámi ſie pozábijáli/ [...] w tákową żáłość przyſzłá niehámowną/ iże też ſámá ſiebie przekłołá y zámordowáłá. GilPos 211.]
Szeregi: »przekłoć i zabić« (1): ále oto iuż biorę ten noſz pod moie odzienie/ y zdrádą go przekolę y zábiyę. March2 D3.

[»przekłoć i zamordować«: GilPos 211 cf Zwrot.]

b. O zranieniu przez zwierzę [co (= to, co powstało przez przekłucie)] (1):
Zwrot: »rankę przekłoć« (1): Dobry téż gnoy z vchá człowieczégo gdy nim ránkę pomáże/ kthorą wąż álbo Niedźwiadek przekłoł. SienLek 153v.

Synonimy: przebić, przebość, przedziać, przekować, przerazić.

Formacje współrdzenne cf 2. KŁOĆ.

Cf PRZEKŁOCIE, PRZEKŁOTY

LW