[zaloguj się]
[pdf]

PRZEWŁACZAĆ (12) vb impf

e jasne; w inf oba a jasne; w pozostałych formach pierwsze a pochylone.

Fleksja
inf przewłaczać
indicativus
praes
sg pl
1 przewłåczåm
2 przewłåczåcie
3 przewłåczå przewłåczają
praet
sg pl
3 m przewłåczåł m pers przewłåczali
f przewłåczała m an
imperativus
sg
2 przewłåczåj
conditionalis
sg
3 m by przewłåczåł

inf przewłaczać (2). ◊ praes 1 sg przewłåczåm (4). ◊ [3 sg przewłåczå. ◊ 2 pl przewłåczåcie.] ◊ 3 pl przewłåczają (1). ◊ praet 3 sg m przewłåczåł (2). [f przewłåczała.] ◊ 3 pl m pers przewłåczali (2). ◊ [imp 2 sg przewłåczåj.] ◊ con 3 sg m by przewłåczåł (1). ◊ [part praet act przewłåczając.]

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI w.

1. Odkładać na inny termin, opóźniać; protrahere Miech (6):

przewłaczać czego (1): A coż Bog/ zali nieuwolni wybránych ſwoich wołáiących do śiebie we dnie y w nocy? A choćiażby też gniewu ſwego przewłaczał nád nimi [longanimus super illos]. (marg) To ieſt/ chociaż ſię zda iákoby nie rychło ſię mśćił krzywdy ich. (–) BibRadz Luc 18/7.

przewłaczać co (1): Także on [Amurates] przeprawiwſzy ſie przez morze nazwane Helleſpontum iako chytry á obłudny dokonanie walki przewłacżał. MiechGlab 66.

a. Odraczać czynność prawną (4):

przewłaczać co (4): iż częſtokroć Podkomorzowie álbo ich Komornicy przewłaczáli gránice [tj. sprawy o granice] álbo zfolgi niektóréy/ álbo zá potrzebą iednéy ſtrony/ choćia druga niechćiáłá SarnStat 935; kędy de proprio labore idźie, tám Viſia nie idźie, áni ma ſędźia Vizią ſpráwy onéy przewłáczáć dopuſczáć. SarnStat 1284, 463. Cf przewłaczać co komu.

przewłaczać co komu (1): Podkomorzy nie ma przewłáczáć roku ſtronam: wyiąwſzyby ſie zwolili, álbo przyczyná do tego byłá. SarnStat 463.

2. Przedłużać trwanie; perpetuare, praelongare Mącz; promicare Calep (4): Praelongo, Długo czinię/ przewłaczam. Mącz 318c, 292d; Calep 858b.

przewłaczać co (1): [y ſowa Częſto ná dáchu śiedząc hukáłá żáłoſnie, A ſkwierk ſwóy żáłobliwy przewłaczáłá głoſnie. VergKoch 107.] Cf [przewłaczać co czym]; Zwroty.

[przewłaczać co czym: Niemniéy nieſzczeſna Dydo tę noc przewłaczáłá Rozmowámi [noctem sermone trahebat I 748] VergKoch 32.]

Zwroty: [»przewłaczać długo [co]«: Proſzę cię iednák/ nie przewłaczay długo pielgrzymowánia moiego. BzowRóż 92 (Linde).]

»[co] na wiele lat przewłaczać« = in multos annos extrahunt Modrz (1): tedyby y to było/ żeby ſáme ſtrony ſpráwy ſwe przed ſędźią ſpráwowáły/ á rzecżnikowby niepotrzebowáły: ktorzi iednák ſwemi fárbámi wielekroć ſpráwy zátrudniáią/ y ná wiele lat przewłacżáią. ModrzBaz 95v.

[»żywot przewłaczać«: Iuż od dawnégo czáſu ſwóy żywot znędzniony/ Przewłaczam niepotrzebnie od bogów wzgárdzony. VergKoch 57 (Linde).]

a. [Trwać długo [w czym]: w gnuśnośći y pieſzcżoćie/ ieden ná drugiego pátrzáiąc/ przewłacżaćie BusLic 39v.]
3. Opóźniać się, zwlekać (2): Cunctor – Bawie ſzie, przewłącząm. Calep 277a.

[cum inf: Ale ieſliże wſzytkiego zániedba ták ſobie myſlący: Oy przewłacżać Pan przyść/ y dla thego pocżnie drugą cżeladkę trapić GilPos 10v.]

Zwrot: »długo przewłaczać« (1): Ale ſyn długo przewłaczał/ záczym w téy teſknośći/ Niemogłá ſie vćieſzyć z iego obecnośći SiebRozmyśl B.
4. [Przemieszczać łodzie ciągnąc je lądem [co na czym przez co]: Są też Kazacy Moſkiewſcy co ie zowiemy Dońſkiemi/ [...] á z rzeki Donu ná Wołhę cżáſem przechodzą/ Czayki ſwe ná wałkach przez gorę Perowlokę przewłacżáiąc. BielKron 1597 719.]

Synonimy: 1. oddalać, odkładać, przeciągać, przedłużać.

Formacje współrdzenne cf 1. WLEC.

Cf PRZEWŁACZANIE, PRZEWŁACZANY

EB