[zaloguj się]
[pdf]

PRZYCHYLAĆ (7) vb impf

-chy- (6), -chi- (1).

a prawdopodobnie jasne (tak w przychylać się).

Fleksja
inf przychylać
indicativus
praes
sg pl
1 przychylåm przychylåmy
3 przychylå
praet
sg
1 m -em przychylåł
3 m przychylåł
imperativus
sg
2 przychylåj
conditionalis
sg
2 m by przychylåł

inf przychylać (1). ◊ praes 1 sg przychylåm (2). ◊ [3 sg przychylå. ◊ 1 pl przychylåmy. ◊ praet 1 sg m -em przychylåł. ◊ 3 sg m przychylåł.] ◊ imp 2 sg przychylåj (2). ◊ [con 2 sg m by przychylåł.] ◊part praes act przychylając (2).

Sł stp, Cn brak, Linde XVI w. (jeden z niżej notowanych przykładów).

1. Pochylając zbliżać, pochylać ku czemuś (1):

[przychylać co ku czemu: Drugdźie też z winnego drzewá przypráwiaią ſobie chłodnice ábo przechodniki nád śćieſzkámi/ ták iż od dołu máćice proſto puſzcżáią ná żerdźiach poprzecżnych wierzchy iedney ku drugiey przychyláiąc máćic iteż gáłęźi ſobie przećiwnych/ ták iż gdy śię zeydą [...]/ tedy pod onym będźie chłodne śiedzenie álbo przechodzenie. Cresc 1571 293.]

przychylać do czego (1): chceſzli miéć Tárás dobry y coby go długo było/ [...] Day bić kólé dębowé ták miąſzſzé iáko dobra Bróżyná/ kół od kołu ná trzy łokćie: á niechay to kólé biją mocno ná łokieć od Grobléy w bórtę/ przychyláiąc do Grobléy poſurno. Strum H2v.

2. Nadawać czemuś jakieś położenie (3): Admoveo, Przitykam/ dotykam/ przitaczam/ przichilam Mącz [234]a.

przychylać co (2): Przy thakowym rodzeniu [tj. gdy płód jest zwrócony do szyjki macicy nogami] ma baba pilnoſci przyłożyć iżeby rącżki dziecięcze nadoł mogła przychylać/ albo iżeby mogła wſzythko dziecię ſluſznym obycżaiem nawrocić FalZioł V 21b. Cf przychylać co do czego.

przychylać co do czego (1): Ieſtliby [akuszerka] tego vcżynić [odpowiednio ułożyć płodu] [...] nie mogła/ tedy iuż tak niechay gidzie noſzkami/ rącżki przychylaiącz do vdzikow FalZioł V 21b.

3. Wzbudzać w kimś życzliwe uczucia wobec kogoś [ku komu] (2):
a. W sobie (2):
Zwrot: »przychylać myśl« (2): Nieprzychylay myſli ku niewiáſtam wſzetecznym [Ne dederis scortis animam tuam]/ ábyś máiętnośći twey nie ſtráćił. BibRadz Eccli 9/6; BudBib Eccli 9/6.
b. [W kim innym: zjednywać uczucia:
Zwrot: »przychylać serca«: A gdy ku niemu [Absalonowi] przyſthępował iáki cżłowiek/ áby go pozdrowił: wyćiągał rękę ſwoię/ á viąwſſy/ cáłował go: á cżynił tho wſſyſtkiemu ludu Iſráelſkiemu [...] y przychylał ku ſobie ſercá [sollicitabat corda] ſynow Iſráelſkich. Leop 2.Reg 15/6 (Linde s.v. przychylić).]
4. [Kierować się czymś w działaniu, mieć za cel [co]:

przychylać do kogo: Także iuſz moy miły Chrzęſcianinie wſzitki ſprawy rozważ/ ieſliby ie przichilał do Pana Chriſtuſa ErazmNow 50v, 79.

przychylać ku czemu: ErazmNow 42v; Boć ſie nie zawżdi ſtawa ſwiątoſć [tj. sakrament]/ ieſli lada iako mowią słowa pańſkie nad ktorą rzeczą/ ale ſie wten czas ſtawa z żywiołu świątość/ kiedy słowo Boże ku temu przychilamy ſprawnie WannNow 34v.

przychylać ku komu: iedno wſzitki [sprawy swe] przichilać ku Panu Chriſtuſowi. ErazmNow 47.

przychylać za co: ktorą [ofiarą] przychyla Kapłan/ za grzechy inſſych ludzi WannNow 5.

Zwrot: »ku dobremu końcowi przychylać«: Barżo to wielki wyſtęp/ rzecz dobrą nie dobrze ſprawować/ to ieſt nie dobrim ſercęm nie ku dobręmu końcowi przichilaiąc. ErazmNow 43.
W przen: Bierz z tąd zwyczay iſzby wnet vmysł twoy obrocył ku Panu Bogu [...]/ y ku duſzi ſwoiey to przichilai. ErazmNow 42v.
Zwrot: »[gdzie] serce przychylać«: zdrowye/ żonę/ dzyeci/ maiethnoſc/ wieczei niſz czyebie miłowałem/ o timem wyeczei miſli myał/ tamem ſwe ſerce przichilal NowModl 2.
Przen [kogo ku czemu]: Tak teſz y to opak rozumiey Pana Chriſtuſa chcieć przichilać ku Ludzkim vſtawam/ Ale lepiey vſtawy Ludzkie wſzitki przichilac do Pana Chriſtuſa ErazmNow 79.]
*** Bez wystarczającego kontekstu (1): Adverto, Przymykam/ przychylam/ mam báczność/ baczę. Mącz 486d; [Przychilam/ Inclino, acclino, admoveo. Volck Vvv2].

Synonimy: 1. naginać, skłaniać, zbliżać, zginać; 2. przytykać, spuszczać, stykać; 3. pozyskować, przyciągać, przykłaniać, skłaniać, zjednawać.

Formacje współrdzenne cf CHYLIĆ.

AĆ