[zaloguj się]
[pdf]

PRZYMKNĄĆ SIĘ (16) vb pf

sie (13), się (3).

Fleksja
inf przymknąć się
praet
sg
3 m przymknął się
f przymknęła się
plusq
sg
3 m był się przymknął
f była się przymknęła
imperativus
sg
2 przymkni się
conditionalis
sg pl
2 m m pers byście się przymknęli
3 m by się przymknął m pers
n by się przymknęło subst

inf przymknąć się (6). ◊ fut 2 sg przymkniesz się (1). ◊ [3 sg przymknie się.] ◊ praet 3 sg m przymknął się (5). f przymknęła się (2). ◊ [plusq 3 sg m był się przymknął. f była się przymknęła.] ◊ imp 2 sg przymkni się (1). ◊ [con 3 sg m by się przymknął. n by się przymknęło. ◊ 2 pl m pers byście się przymknęli.] ◊ part praet act przymknąwszy się (1).

Sł stp, Cn brak, Linde XVII(XVIII) w. s.v. przymykać.

1. Przybliżyć się (niekiedy o działaniach podstępnych); assistere Mącz (8):
a. W przestrzeni (8): Wſzák to cżęſto widamy [...] Gdy ſie ſłońce z mieſiącem w poł zyemie przeſadza/ Iż go iego promienie doſięgáć nie mogą/ [...] Acż gi przedſię będzye znáć/ ále bárzo bládo/ Aż ſie ſłońce przymknąwſzy/ oświeći gi rádo. RejWiz 145.

przymknąć się do czego (1): Assistere ad fores, Przimknąć ſie do drzwi. Mącz 396c; [TarnConsil 27].

przymknąć się k(u) komu, k(u) czemu (4): BielKron 459v; Ták ći ſye biédnéy Europie doſtáło/ Ieno że wołu chćiáłá przyśiéść máło: Bo ſye znienagłá przymknął z nią ku wodźie KochPieś 7; ActReg 144; Y coż cżyniſz/ powiáda [Dedalus]/ Icáre [...] Ieśli ſię k Słońcu przymknieſz złocżyſtemu w zgorę/ Woſk v ſkrzydeł roſtopi/ y opalić ſkorę. RybGęśli C.

przymknąć się pod co (1): [Tytus obległ Jeruzalem] był odſiecżon od miáſtá/ bo nań s tyłu Zydowie vderzyli/ gdy ſie pod ſáme mury przymknął BielKron 147.

Zwrot: »przymknąć się bliżej« [szyk zmienny] (3): Krolowa przymknęłá ſie bliżey/ dziwuiąc ſie onym rzecżam nigdy nie widánym BielKron 122v, 459v; ActReg 144; [Ale iż ſye tu był [Turek] bliżey do Korony przymknął/ Tedy o gotowoſći/ y o obronie rádźili TarnConsil 27].
b. [O czasie (bezpodmiotowo):
Fraza: »ku dniowi się przymknęło« = zaczęło świtać: zaczem galery [...] na kotwicach stały, [...] czekając, aby się co ku dniowi przymknęło. RadzPodróż 230.]
c. [Zbliżyć się w poglądach do kogoś [do kogo]: á co potym wymyſlono w tych 500. lat do náſzego wieku/ to żebyśćie odrzućili [...]: bárzobyśćie ſię do nas Ewángelikow prżymknęli Respons I.]
2. Przybyć, nadejść; accurrere, advolare, afferre se Mącz (8): Afferre se, Przimknąć ſie/ Wráźić ſie. Mącz 122b.

przymknąć się [do kogo], do czego (1): Romam accurrit, Przimknął ſie do Rzimu Mącz 74a; [Nowin inszych nimasz na tęn czas, [...] jakoż to jeszcze pod wątpienim, będzie znowu co pisać abo dalibog powiadać, gdy się sam W⟨asza⟩ M⟨iłość⟩ do nas na tęn czas przymkniesz. ListyPol II 1549/372; KmitaŁów B2v; ták głowny nieprzyiaćiel/ wymierzywſzy ták wiele świátá [...]/ áby ſię do nas przymknął [...] dáley ſię nie ruſzy? BusLic 42].

przymknąć się k(u) komu (2): LibLeg 11/77; Saſki z ſwoim woyſkiem przymknął ſie ku Ceſárzowi BielKron 227v.

przymknąć się dokąd (1): [mówi drużba na weselu:] Náſzáć to tu rodźiná przez pochyby iśćie. Trudnoć ie bowiem poznáć w tákowym vbierze/ [...] Muſzę ſię ia tám przymknąć á rozgádáć z nimi ZbylPrzyg A2v; [ſámá [królowa] do Oſtromi pod bok Krolowi ſie przymknęłá BielKron 1597 365].

Zwrot: »prętko się przymknąć« (1): Advolare ad homines translatum, Prętko ſie przimknąć/ hnet przibieżeć. Mącz 505d.
Przen [do kogo, [do czego]] (1): DZbanie móy piſány/ Dzbanie poléwány/ [...] Iákokolwiek zwano Wino/ co w ćię lano/ Przymkni ſye do nas/ á day ſye náchylić KochPieś 4.
[Zwrot: »z prędka [od czego] się przymknąć«: Gdy zprędká tęten od nóg do vſzu ſie przymknie [subito cum creber ad auris visus adesse pedum sonitus II 732]/ Wnet oyćiec vpátruiąc po ćięmnośći krzyknie/ Synu vćiekay VergKoch 60.]
a. Skupić się wokół kogoś [ku komu] (1): y wybrał im [Arystoteles przed śmiercią uczniom swoim] Teofraſta [...] ku ktoremuż po iego ſmierci wſzitka Academia ſie przymknęła. BielŻyw 107.

Synonimy: 1. przybliżyć się; 2. przybieżeć, przybyć, wrazić się.

Formacje współrdzenne cf MKNĄĆ.

MN