[zaloguj się]
[pdf]

PRZYBLIŻYĆ SIĘ (147) vb pf

się (84), sie (63).

Fleksja
inf przybliżyć się
praet
sg pl
2 m przybliżyłeś się m pers
3 m przybliżył się m pers przybliżyli się
f przybliżyła się m an
n przybliżyło się subst przybliżyły się
imperativus
sg pl
2 przybliż się przybliżcie się
3 niech, niechåj się przybliży
conditionalis
sg pl
3 m m pers by się przybliżyli
f by się przybliżyła m an

inf przybliżyć się (9). ◊ fut 1 sg przybliżę się (1). ◊ 3 sg przybliży się (26). ◊ 1 pl przybliżymy się (1). ◊ 3 pl przybliżą się (7). ◊ praet 2 sg m przybliżyłeś się (2). ◊ 3 sg m przybliżył się (41). f przybliżyła się (3). n przybliżyło się (21). ◊ 3 pl m pers przybliżyli się (11). subst przybliżyły się (3). ◊ imp 2 sg przybliż się (7). ◊ 3 sg niech, niechåj się przybliży (3). ◊ 2 pl przybliżcie się (2). ◊ con 3 sg f by się przybliżyła (1). ◊ 3 pl m pers by się przybliżyli (1). ◊ part praet act przybliżywszy się (8).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde bez cytatu s.v. przybliżyć.

1. O stosunku przestrzennym: podejść, przybyć bliżej; appropinquare Vulg, HistAl, PolAnt; accedere Vulg, PolAnt; approximare, propinquare Vulg; parere, procedere HistAl; appellere, applicare Mącz (87):
a. O ludziach będących w ruchu w stosunku do obiektów (w zasadzie) nieruchomych (83): RejPos 111; BudNT Act 23/15; MWilkHist I3v; Wſtáńćie/ podźmy: oto ſię przybliżył/ ktory mię wyda. LatHar 693; Tedy Hetman przybliżywſzy ſię poimał go [Pawła]/ y kazał go dwiemá łáncuchy zwięzáć WujNT Act 21/33, Matth 26/46, Luc 18/40, 19/41, 24/15.

przybliżyć się do kogo, do czego (17): Paiąk ieſth riba morzka rzecżona tako: iż vchem biie/ bo ma na kończu ſkrzelow oſtre koſci: kthoremi bije czo ſie do niego przybliży FalZioł IV 30c; Vſłyſzawſzy to Darius ze ſie Alexander przibliżył do Tyru, poſłał liſty mieſzcżanom á ſtarſzym mowiąc [...] BielŻyw 150; HistAl Bv; MurzNT Luc 19/29, 24/28; Gdy ſie przybliży Iudás y woyſko iego do tey rzeki: przepráwićli ſie do nas pierwey/ niebędziemći mu mogli zdołáć Leop 1.Mach 5/40, 1.Mach 5/42; Pothym gdy ſie Krol do ołtarzá przybliżył/ obroćił ſie kniemu Arcibiſkup iął mowić Collectam z Pontyfikału BielKron 329; Appellere ad aliquem, Przibliżić ſie do kogo. Mącz 287a, [305]a; RejPos 66v; BudNT Luc 19/29; CzechRozm 135; LatHar 162; WujNT 130 marg, Luc 19/29. Cf przybliżyć się do kogo na co.

przybliżyć się do kogo na co [= w jakim celu] (1): Y przybliżę ſię do was ná ſąd/ [...] mowi Iehowá Cewáoth BudBib Mal 3/5.

przybliżyć się dla czego [= w jakim celu] (1): PRzybliżćie ſię narodowie dla wysłuchania BudBib Is 34/1.

przybliżyć się k(u) komu, ku czemu (21): Nikodém ku lewé ręce [Jezusa] ſie rzucil/ ktorą odbiwſſy/ ku nogám ſie przybliżyl. OpecŻyw [155], 62, 145v, 168; tedibi [Turcy] wziely y Choczym tedi bi ſſye prziblizily kv Camienczv LibLeg 11/44; HistAl A5v, C, E8v; MurzNT Mar 11/1, Luc 19/37; Przybliżćie ſię ku mnie á ſłuchayćie tego BibRadz Is 48/16, Tob 10/15; BielKron 328v; HistRzym 11v [2 r.]; Tobiaſz [...] ſzedł wſwą drogę áſz ſię przybliżył ku Niniwenu. BudBib Tob 10/15; LatHar 719; WujNT Luc 7/12, 24/28, Iac 4/8. Cf Zwrot.

przybliżyć się dokąd (2): Wołoſki Woiewodá [...] przybliżył ſię ſmiele tuż pod oboz náſzych StryjKron 757; y przybliżą ſię [bogaci książęta] ná ono mieyſce ſmutku y boleśći/ gdzie im wiecżne męki zgotowáne ſą. SkarŻyw 121.

cum inf (1): A gdy Sámuel przynośił cáłopalenie/ tedy Peliſztymcżycy przybliżyli ſię walcżyć ná Izráelá BudBib 1.Reg 7/10.

Ze zdaniem celowym (2): Leop Eccle 4/17; y przybliżył ſię [Judasz] ku P. Iezuſowi/ áby go pocáłował. LatHar 719.

Zwrot: »[ku czemu] bliżej się przybliżyć« (1): A gdy ſie ku mieſtzu bliżéy przybliżyli [zwolennicy]/ s konij ſwych zſiedli OpecŻyw 154v.
Przen (31):

przybliżyć się do kogo, do czego (5): WróbŻołt 106/18; Wſſelkim pokármem brzydźiłá ſie duſſá ich [synów ludzkich] y przybliżyli ſie aż do bran piekielnych. Leop Ps 106/18; RejPos 177v; Tym [znakiem krzyża] cżłonki ſwoie obmuruy/ á złe ſię do ćiebie nieprzybliży. SkarŻyw 120; LatHar 161.

przybliżyć się czemu (1): Boć nápełnioná ieſt wſſyſtkim złym duſſá moiá: á żywoth moy przybliżył ſie piekłu. Leop Ps 87/4.

przybliżyć się k komu, ku czemu (2): Dobrze cżin dobrim przybliżyć ſie zaiſte ktobie ludzſka miłoſć BielŻyw 44; WróbŻołt 118/150.

W przeciwstawieniu: »przybliżyć się ... odejść« (1): Appropinquauerunt perſequentes me iniquitati: a lege aut tua longe facti ſunt. Ci kthorzy mie przeſladuią przybliżyli ſie ku żłoſci [!]/ a od zakonu twego daleko odeſzli. WróbŻołt 118/150.

Zwrot: »ku drzwiam się przybliżyć« = bezpośrednio zagrażać (1): A day Boże by ſie me ſłowá [przepowiadające nieszczęście] odmieniły/ Aleć ſie iuż ty ku drzwiam bárzo przybliżyły. WisznTr 7.
a) O człowieku wobec Boga: okazać pobożność, zaufać Bogu (5):

przybliżyć się do kogo (2): Pytháią [ludzie sprawiedliwi] mię o ſądziech ſpráwiedliwośći: á chcą ſie przybliżyć do Bogá. Leop Is 58/2. Cf Zwrot.

przybliżyć się k komu (3): WróbŻołt 31/6, K7; Ráno tho okaże Pan/ ktorzy kniemu przysłuſſáią/ á ſwięte przytuli kſobie/ á ktorych wybierze ſobie przybliżąſie kniemu. Leop Num 16/5.

Zwrot: »przybliżyć się [do kogo] ustami« = oddać Bogu cześć tylko słowami, nie czynami (1): Przybliżył ſię do mnie (mowi Pan Iehowáh.) lud ten vſtámi ſwoimi/ y chwali mię wárgámi ſwoimi CzechEp 106.
b) O Bogu i świętych wobec człowieka: okazać łaskę, wziąć w opiekę (12): Przyblizyłeś ſię w dźień w kthorym ćiebie wzywał BibRadz Thren 3/57; BudBib Thren 3/57; ArtKanc K9v; GrabowSet N4.

przybliżyć się do kogo, do czego (2): Przybliżayćie ſie do Bogá: tedyć ſie przybliży do was. Leop Iac 4/8; RejPos 224.

przybliżyć się k(u) komu, ku czemu (5): Przybliż ſie ku duſſy moyey á rácż yą wybáwić LubPs Q, ff; á owſzem ſie przybliży ku káżdemu/ ktho go iedno s chutliwą wiárą ſzukáć będzie. RejPos 133, 112v; BudBib Ps 68/18[19].

Zwrot: »przybliżyć się do modlitw« = wysłuchać modlitw (1): Swięty Mikołáiu przybliſz ſie do naſzych modlitw łáſkáwie y miłośćiwie KrowObr 163.
c) O słowach (4): Modlitwá korzącego ſie/ obłoki przeniknie: á dokąd ſie nieprzybliży/ nie poćieſſy ſie Leop Eccli 35/21.

przybliżyć się do czego (1): Kto chwali Bogá w ochotnośći/ będzie przyięt: á prośbá iego aż do obłokow przybliży ſie. Leop Eccli 35/20.

przybliżyć się ku czemu [= ku komu] (1): Appropinquet deprecatio mea in conſpectu tuo domine [...]. Niechći ſie przybliży modlitwa moia ku oblicżnoſci twey miły panie WróbŻołt 118/169.

przybliżyć się przed co [= przed kogo] (1): Niechay ſię przybliży modlitwá moiá przed oblicżność twoię/ Pánie. LatHar 154.

d) Dotknąć kogoś, doświadczyć [ku czemu] (1): Skuſzony ieſteś łákomſtwem: ále ſłucháćlimię będzieſz/ w boiázni y w ſłuſzbie Bożey doſkonáłym zoſtánieſz/ y bicż Boży ku domu ſię twemu nie przybliży. SkarŻyw 35.
b. O obiektach nieruchomych w stosunku do ludzi będących w ruchu [komu] (1): Poniżey zá tym/ przybliżąć ſię ſámy/ Znácżna robotá cnych Pruſakow/ Támy KlonFlis G3.
c. O obiektach będących w ruchu wzajemnym ku sobie [do kogo, do czego] (2): przykazał bog wſzechmogący dwiemá goram [...]/ á złácżáiąc ſie przybliżyły ſie do ſiebie iáko ná dwanáſcie łokiet HistAl M3v; ták iż iedni do drugich [tj. wojska egipskie i izraelskie] przez cáłą noc niemogli ſie przybliżyć. BibRadz Ex 14/20.
d. W funkcji impf: O elementach topografii: być blisko siebie [ku czemu] (1): Tánáis albo Don/ proſto ſie obroćił ku wſchodu ſłońcá pothym miedzy Cázanem á Aſtráchanem/ przybliżył ſie ku Woldźie rzece BielKron 431.
2. O stosunku czasowym: nadejść, nastać (o czasie lub wydarzeniach w stosunku do człowieka); appropinquare PolAnt, Vulg; adventare Mącz (56): BierEz O4v; A idąc przepowiedáicie/ mowiąc że śię przybliżyło Króleſtwo niebieſkié. MurzNT Matth 10/7, Mar 1/15; Leop Mar 1/15; BibRadz Is 5/19, Matth 10/7; Y Przybliżył ſię mieſiąc ſiodmy BudBib 1.Esdr 3/1, Gen 47/29; BudNT Matth 10/7; Rácż weyźrzeć y wſpomnieć/ ná ſwe obiecánie/ boć ſię iuż przybliżyło świátá dokonánie. ArtKanc K14v, S20v; A gdy vyźrzyćie Ieruzálem woyſkiem obtoczone: tedy wiedzćie żeć ſię przybliżyło ſpuſtoſzenie iego. WujNT Luc 21/20; Y Przybliżyło ſię święto Przaſnikow/ ktore zowią Páſchá WujNT Luc 22/1, przedm 23 [2 r.], Matth 3/2, s. 9 marg, Matth 4/17, s. 15 marg (12).

przybliżyć się do kogo (1): Y vzdrawiayćie niemocne ktorzy w nim ſą/ á powiedayćie im: Przybliżyło ſię do was kroleſtwo Boże. WujNT Luc 10/9.

przybliżyć się komu (10): PatKaz III 141v; przyblizy ſię wam kroleſtwo boże/ to ieſt/ będzie wyrzuczon grzech od was SeklKat X2; RejPos 12v; BiałKat 171; KuczbKat 385; BudBib Am 6/7; KarnNap C3v; gdy ſię iey [Eufrozynie] iuſz koniec żywotá przybliżył/ do oycá ſwego [...] wſkazáłá/ áby [...] SkarŻyw 15; SiebRozmyśl E4v. Cf Zwrot.

przybliżyć się na kogo (3): wſzákże to wiedzćie/ iż przybliżyło ſię ná was kroleſtwo Boże. BudNT Luc 10/11, Luc 10/9; WujNT Luc 10/11.

W przeciwstawieniach: »przeminąć (4), przejść ... przybliżyć się« (5): Nocći przeminęłá á dźień ſię przybliżył BibRadz Rom 13/12; RejPosWstaw [212]v; NiemObr 16; WerGośc 267; WujNT Rom 13/12 [zawsze przekład tego samego tekstu].

Frazy: »przybliżył się czas« = appropinquavit tempus PolAnt, Vulg [szyk zmienny] (6): Ktorys gdy ſie cżas przybliżył naſwiętſzey męki twoiey/ [...] mowiłes żydom ſzukaiącym cie/ [...] TarDuch D5v; A gdy śię przybliżył czas owoców/ poſłał [pan] ſługi ſwoie do onych to winiarzow aby wźięli pożytki iego MurzNT Matth 21/34; BibRadz Matth 21/34; A gdy ſię przybliżył czás obietnice ktorą był przyśiągł Bog Abráámowi; rozrodźił ſię lud y rozmnożył w Egipćie WujNT Act 7/17, Matth 21/34, Luc 21/8.

»przybliżyła się godzina« = appropinquavit hora Vulg (2): á ono przybliżyłá ſię godźiná/ y Syn człowieczy będźie wydány do rąk grzeſznikow. LatHar 693; WujNT Matth 26/45.

»koniec się przybliżył« = finis appropinquavit Vulg, PolAnt (4): Aleć koniec wſſyſtkich rzecży przybliży ſie. Leop 1.Petr 4/7; BudNT 1.Petr 4/7; WujNT 1.Petr 4/7, s. 805 marg [zawsze przekład tego samego tekstu].

»śmierć się przybliży« (1): Si autem mors adventet, Ieſliby ſie przed tym śmierć przibliżyłá. Mącz 481b.

Zwrot: »blisko się [komu] przybliżyć« (1): Stroycie pokutę/ vznawaycie ſie/ Abowiem gdy ták vcżynicie/ bliſko ſie wam przybliży Pan y ſwięte kroleſtwo iego. RejPos 276.
W przen (1): nieboyże ſię Oycże á bądz do końcá męſkiego ſercá/ boć ſię iuſz przybliżyłá koroná [tj. męczeństwo] náſzá. SkarŻyw 553.
3. Wejść w stosunki rodzinne [czemu] (3): Iam przyiał ku twemu dworu/ żądáiąc ſie przybliżyć twemu rodu. HistRzym 9, 103, 110v.
*** W dosłownym tłumaczeniu łac. appropinquare (1): Pomazali teſtamenth iego [Boga] oddzieliło ſie od gniewu oblicże iego/ y przybliżyło ſie [appropinquavit Vulg Ps 54/22] ſercze iego. TarDuch A5v.

Synonimy: 1. nadejść, przybyć, przymknąć się; 2. nadejść, nastać, nastąpić.

Formacje współrdzenne cf BLIŻYĆ SIĘ.

Cf PRZYBLIŻENIE, PRZYBLIŻENIE SIĘ

ALKa