[zaloguj się]
[pdf]

PRZYSMAK (128) sb m

a jasne.

Fleksja
sg pl
N przysmak przysmaki
G przysmaku przysmak(o)w
D przysmak(o)m
A przysmak przysmaki
I przysmaki(e)m przysmaki, przysmakami
L przysmaku przysmakåch, przysmak(o)ch

sg N przysmak (23). ◊ G przysmaku (1). ◊ A przysmak (6). ◊ I przysmaki(e)m (2). ◊ L przysmaku (1). ◊ pl N przysmaki (26). ◊ G przysmak(o)w (27). ◊ [D przysmak(o)m.] ◊ A przysmaki (23). ◊ I przysmaki (14), przysmakami (3) CzechEp, LatHar (2). ◊ L przysmakåch (1) BibRadz, przysmak(o)ch (1) RejZwierc.

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI (dwa z niżej notowanych przykładów) – XVIII w.

1. Przyprawa nadająca czemuś lepszy smak, powiększająca walory, podnosząca wartość; condimentum Mącz, Calep, Cn; sapor Calep; conditura, pulpamentum Cn (58): Cżynią z domowey gorcżycze przyſmaki w kthorey ryby y mięſo macżaią/ daie chęć y ſmak ku iedzeniu FalZioł I 50d; RejWiz 56v; Albo też kopru włoſkiego poki ieſzcże zielony thákże z gáłąſkámi nárzezáć [...] w fáſecżkę vłożyć/ ocetkiem przekropić/ á ſolą potroſze przetrząſnąć [...] tákże też to przyſmák y oſobny y długo trwáiący może być. RejZwierc 110v; Tu w Polſzcze [...] Szczuki Ielenie y Loſy/ A ná polu zá gumnem bárzo gęſte kłoſy. Ktemu wſzytki przyſmáki tu ze wſzech ſtron wożą/ [...] Trzęſą ſie thu Apteki/ tłuką ſie możdzerze/ A Polaczek w połmiſkoch ſiedząc ſobie gmerze. RejZwierc 243v; Teżći náſzy przodkowie podobno pijáli/ Ale namilſze piwko/ á bárzo bijáli. Y lepſzą ſpráwę mieli/ bo łbá nie zápárzył/ Gorącemi przyſmáki/ to pił co vwárzył. RejZwierc 252, 110v, 243v; bo nie máſz tego błędu ná świećie ktoryby nie był cżym też dobrym przyfárbowány/ áby go prośći nie poználi: iáko y trućizná nie bywać bez przyſmákow CzechEp 85; Condio – Zprziſmaki czinię, zaprawiąm. Calep 235b, 235b [3 r.]; Y to ieſzcze ná pámieć [!] ſię tu przywieść może/ iż áppetyt rozmáitymi przyſmákámi oſtrzyć czáſem potrzebá LatHar 45v.

przysmak do czego (2): RejZwierc 21v; (marg) [...] o Chrześćianach pod S. Márkiem. (–) Winá wobec wſzyſcy nie piją/ y mięſa nieiedzą áni tego co ſię rucha. do chlebá zwodą/ ſol á Izop to ich przyſmák. SkarŻyw 362.

W porównaniu (2): Roſtropna pracá przy poććiwey ſławie/ Ieſt iáko przyſmák przy wdzięcżney potráwie. RejZwierc 221, 21v.

Wyrażenie: »przysmaki domowe« (2): Przyſmáki domowe [tj. chrzan, koper, ocet itp.] nie koſztowne. RejZwierc 110v marg, Bbbv.
Szereg: »konfekt i przysmak« (1): Inſze konfekty y przyſmáki w áptece: tylko to Polſzcże przyſtoi co ſie w Polſzcże rodźi: kto chce wymyśláć/ tedy po cudzoźiemſkie rzecży do Gdańſká GostGosp 132.
Przen (30): drudzy ty dáry ſzáfuią/ Wydárſzy chleb nędznikom/ pſom gi rozmietuią. A łzámi zálewáią potráwy cudzemi/ Tu więc káżdy rozeznay co zá przyſmák imi. RejWiz 18; Bo możeſz thy ſobie bez wſzetecżnego opilſtwá álbo nikcżemney bieſiády záchowánie vcżynić: iedno teſacżkiem [...] poſkokiem [...] lutenką/ á nawięcey wdzięcżnemi rozmowámi [...] bo to ſą wdzięcżne przyſmáki v ludzi RejZwierc 24v; yako ono Pieſtunka roſkwilone dziecie cieſzi tak go [Kościeleckiego rannego pod Pskowem] tez vcieſzono/ obietnica yakas niepewna odprawiono/ piekni prziſmak y checi dodanie do poſlug PaprUp G3v.

przysmak do czego (11): Z rozmyſłem tym [tj. umiarkowaniem] poważni záwżdy ſzáfowáli/ A náwſzem ſie rozumem pilnie ſpráwowáli. A s cnoty do tych potraw przyſmáki dzyáłáli/ A roſtropnym bacżeniem zwirzchu potrząſáli. RejWiz 16v; bo powiedáią iż to ſą przyſmáki do dobrego ożenienia/ vrodá/ obycżáie/ przyiaciele/ á pomoc. RejZwierc 31v; Abowiemći y bieſiádá pocżćiwa nicz nie wádzi [...] tedyć to ieſt nadobny przyſmák y do ſławy y do dobrego záchowánia RejZwierc 74; Azaſz máło Pan Bog dał rozmáitych przyſmákow do ſnádnego dobrego mienia/ [...] poććiwemu cżłowieku? RejZwierc 111v; pátrz iákoby tám [u Fortuny] było zdrowie twoie/ pátrz iákieby było zbáwienie twoie/ pátrzże iákie tám przyſmáki do tego oboygá ſłyſzyſz. RejZwierc 124, 21, 26, 26v, 61, 241, Bbb.

przysmak czemu (1): Bo powiádáią iż to nawdzięcżnieyſzy przyſmák żołądkowi przegłodzenie. RejZwierc 26.

przysmak k(u) czemu (7): Zełgáć/ zdrádzić/ pochlebić/ to ktemu [tj. pożytkowi] przyſmáki/ Gdyż ná ſwiecie rychley dziś pożywi ſie táki. RejWiz 55, 44v, 80v; [powtarzasz] iż dworzánin w káżdej ſwej ſpráwie co iedno pocżnie/ ma ſie o to ſtáráć/ áby mu wſzytko przyſtało/ y tho mi ſie widzi że w.m.kłádzieſz/ zá ieden przyſmák ku káżdey rzecży GórnDworz E5; Máło ći [przodkowie nasi święci] ználi álábáſtrow/ mármorow/ złotá/ ſrebrá/ pſtrych opon/ y inych dziwnych przyſmákow ku temu v Bogá ſproſnemu grzechowi [tj. pysze] [...] namiotek álbo chroſciána budká tho były mármory y álábáſtry ich RejZwierc 69v, 110v; Lecż ti przedſię cżiń/ ſynu/ co tobie przyſtoi. Cnota ſławą ſię płaci: [...] Takie prziſmaki ſtarzec on ku cnocie dawał Wnukoẃi KochSat C2.

przysmak na kogo (1): widzę ten ſwiát ták márną obłudą/ Ze w nim dobrzy nádzieię máią bárzo chudą/ Bo kto chce z nim dobrze być muśi mu folgowáć/ A iego márnym ſpráwam záwżdy pochlebowáć. Ano ná poććiwego to przyſmáki trudne/ Vdać ſie s wſzeteczćieńſwem ná ſpráwy obłudne. RejZwierc 270.

przysmak w czym (1): Abowiem to ieſt wielki przyſmák y w czytániu y w rozmowach gdy co dworſkiego álbo cztąc ábo ſłuchaiąc s ſtrony przypádnie. RejZwierc 15v.

W porównaniu (1): Bijćie w bębny/ y w trąby: ále nie ná táki Ton/ iáko ſzalonému Marſzowi przyſmáki Czynią/ kiedy żeláznym ſerdakiem odźiány Miedzy woyſki z lotnégo wozá śieie rány. KochEpit A2.

Przysłowia: A ták widziſz iż przemorzenie ieſt cżyſty przyſmák do iedłá. RejZwierc 26v, 26.

Mądrość látom przyſmákiem, mądry karmia látom. CiekPotr 25.

Zwrot: »cukrować przysmakami; przysmaki(em) (o)cukrowany« (1;2): KromRozm I N2v; [papieżowie czarnoksiężnicy] Cukruiąc ſobie Włoſkimi ſwoimi przyſmákámi y oſobę y ſtolicę ſwego tego tám kośćiołá Rzymſkiego: ále ſię w tym nie cżuią/ iáko w niey ieſt wiele złego. CzechEp 424; [niektórzy zakonnicy kilka dni poszczą] zá cżym bywa/ iż ich modlitwy ważne bywáią przed oblicżnośćią BOżą/ ktore tákim przyſmákiem bywáią przed oblicżnośćią Bożą cukrowane. ReszList 165.
Wyrażenia: »czysty przysmak« (1): Acż więc to cżyſty przyſmák/ gdy cnotá do tego/ Bowiem ſie tá przygodzi záwżdy do wſzytkiego. RejWiz 171.

»dobry przysmak« (1): y wiem pewnie/ iż ieſli on [pan Bojanowski] nie będzie pocżątkiem tych gier/ tedy przedſię może im dáć dobry przyſmák trefnoſcią ſwoią. GórnDworz C2v.

»dziwny przysmak« (1): A ták cżłowiek poććiwy vcieſzywſzy ſie ták złemi iáko y dobremi przykłády/ vcieſzywſzy ſie tákiemi dziwnemi przyſmáki/ co ieſt práwy przyiaciel [...] ma tho v ſiebie vważyć iáko [...] przy nim w ſwey ſtátecżnośći ſtać RejZwierc 93v.

»przysmaki ozdobiony« (1): Ale błąd y nyeprawdá ſlowki pyęknemi á lubyeżnemi przyſmáki ozdobyona y ocukrowána/ niż ſye obaczyſz/ w ſerce ſye wkráda. KromRozm I N2v.

Szeregi: »przysmaki i ozdoby« (1): A tho napilniey vważay/ ábyś w ten cżás pomniał ná ſławę á ná pocżćiwość ſwoię/ wſzák wieſz iákie tá záwżdy przyſmáki y ozdoby ludzyom cżyniłá. RejZwierc 27.

»przyprawy i przysmaki« (1): Zás nie przyſtoyny yeſt/ áby dzyecyę nye znáyąc roſkoſſy/ áni też tych przypraw y przyſmákow/ ktore ku roſkoſſy wabyą y łudzą/ przyſzło ku dobrey łáſce Bożey/ á záwołányu yákyemu myedzy ludźmi. GliczKsiąż F.

a. Sos; embamma, intinctus Mącz, Cn (3): Embamma, Latine, Intinctus seu Condimentum, Wſzeláka poliewká w którey chléb maczáyą/ Przyſmák. Mącz 102b, 440b; Calep 358b; [UrzędowHerb 395b].
2. Wykwintna potrawa, smakołyk, frykas, specjał; gustus Vulg; bellaria (pl), conditura Calep (44): RejRozpr B4; Więc rozlicżnych przyſmákow ieſcże náſtáwiaią/ A ktoż wie iáko ie więc ſobie przezywáią. Oliwki/ limunije/ muſtárdy/ kápáry RejWiz 14v; potym przynieſiono Cukry Márcepany/ Z rozlicżnemi przyſmáki ktorych my nie znamy. RejWiz 27, 15, 27, 57v; á s tych dziwnych roznośći tych przyſmákow rozlicżnych/ á co ſie ma inſzego vmnożyć? iedno ſproſna vtrátá/ á potym łákomſtwo/ á potym rozność wrzodow á przypadkow ſzkodliwych rozlicznych RejZwierc 59v; Bowiem rzodkieẃ/ chrzan/ ocet/ ogorek/ barſzcż miły/ V nich wſzytki przyſmáki/ włożywſzy ſłoniny. RejZwierc 242v; ilekolwiek kroć ten narod odſtąpił od Páná ſwego/ tedi nigdy bez ſrogiey pomſty nie byli. Ták że bywáli w tákim vćiſnieniu/ że gnoy gołębi iadáli miáſto przyſmákow ſwoich RejZwierc 258, 26, 58v, 243; Niewiéſz królu/ niewiéſz iáki Obiad/ y co zá przyſmáki/ Ná twym ſtole: ách łákomy/ Swé ćiáło [tj. ciało twego syna] iéſz niewiádomy. KochSob 66; Bo to dźiwak/ co go bogáctwo zubożyło/ Przyrównam go Oſłowi/ choć mu to nie miło: Który przyſmáki nośi koſztowné ná ſobie Przedśię ládá chróśćiſko naydźieſz przed nim w żłobie. PudłFr 20; Bellaria, Fructus et cibi saccharo aut melle conditi, aut alia id genus gulae irritamenta – Prziſmaky po ſtole wſzeliakie, iakie ſą cukri prziſerze, paſtety, y inſze. Calep 127a; Condimentarius, dicitur qui condimenta conficit, aut vendit – Lakotki cziniąci y przedaiąci. Do prziſmakow dobri. Calep 235b; GosłCast 24; Káżda nácya ma ták wiele domá Zywnośći [...] że ſię obeydźie bez dworſkich Potraw zamorſkich. Ichthyophagi máią ryb doſtátek/ Ze im też mięśnych nie potrzebá iátek. Oonia ma przyſmákow nie náſzych Moc/ iáiec ptáſzych. KlonFlis C; [PlutBBud 33 (Linde)].

przysmak czemu (1): Bo iáko ſkoro wyſzło ſłowo twoie [Panie]/ nátychmiaſt wſzytká ſpráwá [o dziele stworzenia] ſię dokońcżyłá. Y nátychmiaſt wyſzłá wielka obfithość owocow y rozliczne przyſmáki vſtham BibRadz 4.Esdr 6/44.

[W przeciwstawieniu: »przysmak ... prosty pokarm«: Lud poſpolity ná báńkietách dźiwuie ſię więc przyſmákom: Ale v Filozofá y przyſmáki y proſty pokarm w iedney wadze. PlutBBud 33 (Linde).]

W porównaniu (1): lepiey być miedzy tákiemi ludźmi/ s ktorych by wżdy y przykłádow dobrych náucżyć á rozmow ſie nadobnych á pożytecżnych náſłucháć mogł. A zbieráć ſobie czo potrzebnieyſzego [...] iáko pcżołká zbyera ſobie z nadobnych zyołek przyſmáki ſwoie. RejZwierc 17.

Szereg: »potrawa a (i) przysmak« (3): RejWiz 25; Vcży ſie drugi rozmáitych potraw á przyſmákow wymyſláć/ á tego ſie nie vcży/ czo mu s tych wymyſłow ſnádnie przypáść może. RejZwierc 14, 267v.

Iron. (1): Nánieſli ná Koronę długow rozmáitych Onych opraw rozlicznych y doſyć obfitych. Y niewiem wierę iáko chociay rozum mamy/ S tych ſie przyſmákow zacnych potym wyplątamy. RejZwierc 248v.

Przen (22): Ach moie miłe ſercże toczes rozdwoiono A rozlicznyzh [!] przyſmakow teraz napoiono RejJóz M6; Otoż około tego wſſytkyego rodzicy niechayby pilni byli/ zá młodu dzyeci ſwych dobrego náucżáli/ á prziſmákow tákich aby im nieſtroili/ s ktorychby ſmák bráły ná wyſokosć á pychę. GliczKsiąż F5v; O mizerny żywocie/ o pochlebſtwo zdrádne/ Toć do ciebie przyſmáki przypadáią ſnádne. RejWiz 122v, 80v; NIewiem kto nam Polakom dobrą myſl popſował/ Lecż zdá mi ſie iż mieſzek/ co hoynie ſzáfował. Gdy do niego poźrzymy/ áno w nim nic nie máſz/ Przez tego mi przyſmáku/ weſołego vkaż. RejZwierz 110; iáwnie znamy/ iż [przyrodzenie nasze] odmienne ieſt/ á záwżdy przykłonnieyſze ieſt do ſwiátá tego obłudnego/ y do nábycia omylnych przyſmákow iego/ niżli do cnoty á poććiwego [...] żywotá ſwego RejZwierc 65, 248v; co z więtſzym vtrapieniém bywa/ Czy ie [dzieci] rodzić/ czy ie grzéść? Tákieć poſpolićie Przyſmáki wáſzé/ czym wy ſobie świát ſłodźićie. KochTr 22; ActReg 132; Ięłám czynić przyſmáki żądzámi ſkłádnémi/ Któré nikomu przed tym nie były odkryté/ Przed nim ſtánęły/ ſczyré/ iáwné/ y odbyté. Lecz on [...] mną wzgárdźił żądliwą GosłCast 49; O nieſzcżeſny zdrádny świećie/ W tobie ſię wſzyſtko złe plećie. Przyſmák dáieſz pochlebuieſz/ Iák dźiećię czackiem hołduieſz. CzahTr H4.

przysmak komu (1): (marg) Młodemu roſkoż [!] bárzo ſmákuie. (–) Iścieć to więtſzy przyſmák młodemu niż z miodem/ A grzebłby ſie do tego by ſnadź y pod lodem RejWiz 22v.

Zwroty: »przysmaki cukrować« (1): A to wſzytko ſwawola márna nam ſpráwuie/ Ktora dziwne przyſmáki wſzędzye nam cukruie. Ale wierz mi byś bacżył potráwáć s pyołynem/ A ná wirzch potrzęſiona gryſzpánem z háłunem. RejWiz 65v.

»objadać się przysmakow« (1): Nie dáy mu ſie zbytnie obiadáć iáko ſzkápye/ thych przyſmákow obłudnych ſwiátá tego/ á nie puſzcżay go ſwowolnie ná thy omylne trawy iego RejZwierc 130.

»przysmaki [I] tuczyć; roztuczony w przysmakach« (1;1): Tá [cnota] ſobie y potomſtwu vmie ſławę zyednáć/ A rzecży niepocżćiwych vcży ſie odżegnáć. Dziwnemi tá przyſmáki ſwe kochánki tucży/ Przypádłość przyſzłych rzecży rozeznawáć vcży. RejWiz 4; BibRadz *3.

»przysmakow skosztować« (1): przetoż gdy ſię inſzych nabożnych modlitw mile nápiáſtuieſz/ będźieſz mogł y tych duchownych przyſmákow kiedy ſkoſztowáć/ ázać ſię też czáſem twoy duſzny żołądek onymi iákożkolwiek porátuie y zágrzeie. LatHar 45v.

Wyrażenia: »dziwne przysmaki« (4): [Pan Bóg] vtwierdził mocno zawiáſy około zátworzenia twoiego a ſtrzeże/ áby wpokoiu záwżdy ſtały gránice twoie y dzywnemi przyſmáki náſyca zebránie twoie. RejPs 216v; RejWiz 4, 65v; Weźmiſz też przed ſię onego Pátriárchę dziwnego Iozephá ſwiętego [...]. Iáko ſie go páni potym rozmiłowáłá/ iáko go dziwnie ku ſwey myſli námawiáłá y ciągnęłá/ obiecuiąc mu dziwne bogáctwá y dziwne przyſmáki do tego/ co to oboie á zwłaſzcżá młodemu było bárzo łákome RejZwierc [203].

»gorzki przysmak« (1): ROzmyſl co zá roſkoſz ná tey nędzney źiemi/ Cży tá ktorą máią y źwierzowie niemi? O biedne roſkoſzy/ o gorzkie przyſmáki/ Ktore wydawáią z śiebie tákie znáki. WisznTr 31.

»smaczny przysmak« (1): Nie dáyże ſie vwodzić temu márnemu ſwiátu ácżci będzie podawał do cżáſu kęs tych ſmácżnych przyſmákow ſwoich RejZwierc 67.

Szeregi: »przysmaki a napoje« (1): [musimy trwać w wierze, by Pan] nie zamknął brany do chwálebnych przybytkow ſwych/ [...] niechcąc ſię więcey ku nam znáć/ iáko to ku kochánkom roſtucżonym w przyſmákach á napoiach z kubká tey maſzkáry Bábilońſkiey BibRadz *3.

»rozkoszy, (i) przysmaki« (2): [proszę Pana Boga, aby ludzie] ten kośćioł Papieſki Babilońſki poznáć mogli [...]. Y rádniey ſobie obieráć vtrapienie z wiernymi Chriſtuſowymi: niżli Sodomſkie roſkoſzy/ y Egiptſkie przyſmáki/ w tym náwiedźionym/ y pomieſzánym Bábilonie NiemObr 100; WisznTr 31.

3. Nęcący, przyciągający smak; pokusa, przynęta, wabik; fomentum, irritamentum Modrz; blandimentum, illecebra, lenocinium Cn (14): Abowyem gdyby yą [małżonkę niebojącą się Boga] ſyn odzyerzał yeſliby ſam był nabożnem/ z żonąby ſie zgodzić nyemogł. Onegoby chwałá boża roſkoſſowáłá/ á onę ſwyát s ſwemi przyſmáki GliczKsiąż P6; A ták márne roſkoſzy ſwiátá omylnego/ Tyć przyſmáki miewáią v ſtanu káżdego. RejWiz 48v; Zaſz nie ma dziwnych wabow co nas ktemu wabyą [...] Zaſz pánienki nie ſkacżą/ muzykowie gráią/ A rozlicżnych przyſmákow káżdemu dodáią RejWiz 104, 103v [2 r.], 171v; A trudno ma być tákie przyrodzenie/ by ſie ná to nabárziey náſádziło/ áby nie miáło być złomiono rozlicżnemi przyſmáki tego łotrá nieſláchetnego á tego ſwiátá mizernego. RejZwierc 191v.

W połączeniach szeregowych (2): ModrzBaz 53v; SkarŻyw 14; [Ták y ty Krześćiáninie vmiey/ vmiey nie ná roſkoſzy/ waby/ przyſmáki/ doſtátki tego świátá: ná one doſtátki wiecżne ſię oglądáiąc ArtTanat F4.]

Zwroty: »usidlić przysmaki [I]« (1): To theż pewnie wiem/ iż choćbych cżego nábył zá márną rádą twoią [czarta]/ iżbych thego nigdy nie vżył áni potomſtwo moie/ gdyż to ieſt nawiętſze ſtáránie twoie ábyś ty káżdego vśidlił tymi pięknemi przyſmáki twemi. RejPos 116.

»uwieść przysmaki [I]« (1): Y fortunie omylney też nie záwżdy dufay/ Rádſzey onego rozumu s poććiwoſcią ſłuchay. Bo tá ſnádnie vwiedzie przyſmáki dziwnemi/ A gdzie ſie ochyniemy áni ſámi wzwiemy. RejZwierc B4.

Wyrażenia: »dziwny przysmak« (2): [czart, ciało, świat] cie záwżdy ku temu wiodą/ vkázuiącći dziwne przyſmáki/ ábyś odſtąpił Páná Bogá ſwoiego. RejPos 133v; RejZwierc B4.

»przysmak smaczny« (1): Toć ſą wdźięcżne przynęty/ to przyſmáki ſmácżne [fomenta dulcia]/ to vćiechy roſkoſzne: ktore ſmyſły ludzkie głaſzcżą/ ćiáłá zápáláią/ myśli zábawiáią/ rozum mamią/ á wolą pod moc y pánowánie ſwe podbijáią. ModrzBaz 53v.

»zdradliwy przysmak« (1): Bo ieſli ſię záraz w ſerce twoie wkrádnie/ álbo świát obłudny z płonnymi kuglárſtwy ſwemi/ álbo ćieleſna pożądliwość z zdrádliwemi przyſmákámi ſwemi/ álbo y ſzátan przeklęty [...] nie ták łatwie gośći tych z domu duſze twoiey zbędźieſz. LatHar 1.

Szereg: »waby i przysmaki« (1): A ztąd ſię to zámyka/ że to Rzecżypoſpolitey ieſt rzecż bárzo pożytecżna/ áby zákazano wnoſzenia wſzytkich rzecży/ ktore do zbytku przynależą: iáko ſą waby do nierządney pożądliwośći/ y wſzelákie one przyſmáki [illecebrae libidinum ac gulae irritamenta omnia] ktore obżárſtwo wzniecáią. ModrzBaz 82v. [Ponadto w połączeniu szeregowym.]
4. To, co jest lub tylko wydaje się dobre, czasem iron. coś zdecydowanie złego; przen (12): Po głoſie też nie poznáć/ bo więc drudzy ſápią/ By w łáźni ſie ſcieráiąc gdy ſobie łby drápią. Rozmáite przyſmáki s tych roſkoſzy roſtą/ Ten idzye z białą máſcią/ drugi zá nim s kroſtą. Bo temu ocży ieſzcże z wiecżorá podbili/ Temu ſie też ná cżele perły wyſádziły. RejWiz 15v; [dworzaninowi] ku nábyciu łáſki thego páná ktoremu ſłużyć będzie/ y ziednániu ſobie miłośći v wſzytkich [nie wystarczą stateczność, powściągliwość itp.] ieſli w ſpolnym życiu/ á w thowárzyſtwie nie będzie miał tych przyſmákow/ tey przyiemnośći/ iżby ſie do niego ieden przed drugim vbiegał. GórnDworz K4v; náthurá/ dawſzy mu [panu grabiemu z Tarnowa] pirwey ine wielkie cnothy/ chciáłá mu theż ten przyſmák [umiejętność zabawnego opowiadania] przydáć/ ku nábyciu ieſzcże więtſzey chęći/ á miłośći ludzkiey. GórnDworz O6v; Vmieyże mu [prawemu przyjacielowi] też tákie przyſmáki okázowáć/ nie tylko ábyś go miał cżym obruſzić/ ále ábyś go iáko możeſz y cżym możeſz nawięcey powinowáćił ſobie. RejZwierc 92; Piękny tho przyſmák we wśi y v dworá/ Kędy przy cnocie ſkromność á pokorá. RejZwierc 215v.

przysmak czyj (1): do ożenienia/ Nie ſtanu wyſokiégo/ nie dobrégo mienia: Náwet áni głádkośći ták wam ſzukáć trzebá/ Iáko wſtydu/ á cnoty [...] Bo ácz to wſzytko dobré/ y má ſwé przyſmáki/ Ale z cnotą złożywſzy/ póydźie między bráki. KochDz 104.

Wyrażenie: »naprzedniejszy przysmak« (1): á dayże ku dyabłu to vtile/ á vważ ſobie co to ieſt honeſtum. Gdyż cie tho pirwſze ku ohydzye ſzpethney przywieść może. [...] A to cie drugie y ozdobić/ y wdzięcżnym á ſławnym y bogátym/ gdyż tho ieſt naprzednieyſzy przyſmák v ludzi/ záwżdy vcżynić może. RejZwierc 268v.
Szereg: »przymioty i przysmaki« (1): ći nowey Wiáry budownicy [...] Káznodzieie záráźliwe z dźiwnemi przymioty y przyſmáki/ ktore poſpolſtwu bárzo ſmákowáły/ podrzucáli WujJud A8v.

Jako ostatni człon we współrzędnym połączeniu wieloczłonowym: »... i ine przysmaki« (1): Krok/ pochod/ kſtałt/ poſtáwá/ y ine przyſmáki/ Okázuią zacnośći iednák iákie znáki. RejWiz 4.

a) Kompromitujący błąd (1): Kto ſię w vprzędzionych słowkach więcey niż w prawdziwem przekłádzie kocha/ ma one pirwſze sławne przekłady/ niech ie cżyta. Tám podobno po myśli ſwey tákie przyſmáki naydzie. BudNT przedm dv.
b) Sztuczki miłosne (1): Phryne białagłowá piękna/ położyłá ſie podle niego/ vżywáiąc dziwnych przyſmákow/ [...] áby ſie mogł ku miłośći zápalić GórnDworz Aav.
c) Przycinek, uszczypliwość (1): ácż ieſt rzecż ſtráſzliwa o to ſie pokuśić/ Szácowáć ludzkie ſpráwy [...]. Ale coż rzec: iuż nielza iedno ná to morze/ Ták y bez wioſłá płynąć chociay zewſząd gorze. Acż tá rzecż bez przyſmákow á dziwnych przymowek Być nie może/ gdyż pełen ſwiát dziś dziwnych głowek. Co y omácmie wſzytko iáko we dnie widzą/ A by rzecż naſłuſznieyſza przedſię o niey ſzydzą. RejWiz 2.

Synonimy: 1. przyprawa; 2. łakoć; 3. pokusa, wab.

Cf PRZYSMAKA

JR