[zaloguj się]
[pdf]

PRZYWŁASZCZENIE (23) sb n

przywłaszczenie (22), przywłoszczenie (1); przywłaszczenie : przywłoszczenie Mącz (10:1).

a pochylone, o oraz pierwsze e jasne, końcowe e pochylone.

Fleksja
sg pl
N przywłåszczenié przywłåszczeniå
G przywłåszczeniå
D przywłåszczeniu
A przywłåszczenié
I przywłåszczeni(e)m

sg N przywłåszczenié (15); -é (1), -(e) (14). ◊ G przywłåszczeniå (2). ◊ D przywłåszczeniu (2). ◊ A przywłåszczenié (2); -é (1), -(e) (1). ◊ I przywłåszczeni(e)m (1). ◊ pl N przywłåszczeniå (1).

Składnia przydawki dopełniającej, równoznacznej z dopełnieniem sprawcy: przywłaszczenie przez kogo (1).

Sł stp, Cn brak, Linde bez cytatu s.v. przywłaszczyć.

1. Uczynienie czegoś czyjąś własnością a. danie do użytkowania; publicatio Mącz; usucaptio Calep; appropriatio JanStat [w tym: czego (3)] (5): Usucaptio – Prziwłaſzczenie rzeczi nieiakiei zadługim boziwanim [lege: pożywanim]. Calep 1145b.

przywłaszczenie ku czemu (1): Publicatio, Wzięcie/ Przywłaſzczenie ku skárbu krolewskiemu/ też osławienie/ wydánie ná ſwiátło. Mącz 329b.

W połączeniu szeregowym (1): Tákże wſzyſtká źiemiá Pomorzka [...] ku króleſtwu Polſkiému/ máią y teraz należéć: á wſzyſtkié dárowánia zdánia/ zſtępowánia/ przywłaſczenia przez Króle/ Kśiążotá [!] [...] vczynioné/ z przerzeczonych Ziem [...] nic temu ſtánowieniu nie máią przeſzkádzáć SarnStat 1088.

Wyrażenie: »przywłaszczenie sobie« = zabranie, kradzież (2): Wylicżenie krotkie grzechow przećiwko Dźieśięćiorgu Przykazániu Bożemu popełnionych. [...] Przećiwko Siodmemu. KRadźież/ y iákiekolwiek w ſzáfunku przeniewierzenie/ ábo rzecży iákiey/ nád wolą tego cżyiá ieſt/ przywłaſzcżenie ſobie/ ábo inſzemu dárowánie. LatHar 117, 117.
2. Wyrażenie przekonania, że coś jest czyjąś cechą, przysługuje komuś itp., przypisanie; ascriptio, imputatio Mącz [w tym: czego (3)] (5): Imputatio, Prziwłaſzczenie/ przipiſánie. Mącz 333c, 374c; [papież do patriarchy Konstantynopola:] Iákie to ieſt y iáko brzydkie y opłákáne świętokrayſkiey cżći przywłaſzcżenie/ iſz ſię vniwerſalſkim Pátryárchą zowieſz y piſzeſz SkarJedn 246.
Wyrażenie: »przywłaszczenie sobie« = uzurpacja (2): CzechEp 406; iż go [Chrystusa] we trzech rzecżách niewinnie oſkárżono: to ieſt/ o bunty/ [...] o dániey y cżynſzow Ceſárſkich zákazánie/ y o Kroleſtwá źiemſkiego ſobie przywłaſzcżenie. LatHar 317.
3. Nadanie, udzielenie; addictio, attributio, imputatio, vendicatio Mącz (11): Addictio, Przyrzeczenie/ Przywłoſzczenie. Mącz 87a, 85d, 333c.

przywłaszczenie czego (1): zbáwienie náſze zależy ydźie z przipiſánia/ z prziwłaſzczenia łáski Bożey przes Kryſtuſá á nie z náſzych zasług. Mącz 333c.

Szereg: »przypisanie, przywłaszczenie« [szyk 1:1] (2): Attributio, Prziwłaſzczenie/ przipiſánie. Mącz 464a, 333c.
Przen: Odniesienie korzyści duchowej (z ofiary Chrystusowej) [czego] (2): Abowiem prawdá y rzecż Sákrámentu nie tylko ieſt przywłaſzcżenie dobrodźieyſtw Kryſtuſowych/ ále ſámego Kryſtuſá y śmierći y zmartwychwſtánia iego WujJudConf 257v; [AktaSynod I 323].
Wyrażenie: »przywłaszczenie sobie« (1): Acz grzechy bywáią odpuſzczáne przez modlitwy/ przez poſty [...] wſzákże przećie nie ináczey bywaią odpuſzczáne/ iedno przez moc y zaſługę krwie Pána náſzego [...]. Co gdyby ſektarze baczyć chćieli/ nie potwarzáliby Kátholikow/ mowiąc/ że vymuią krwi Páná Chriſtuſowey [...]: Przeto/ iż z pokorą vżywáią tych ſpoſobow od Páná Chriſtuſá náznáczonych/ ku przywłaſzczeniu ſobie dobrodzieyſtwá/ y zaſługi krwie iego świętey. WujNT 817.
a. Poświęcenie, ofiarowanie; dedicatio, devotio, dicatio Mącz; mancipatio Calep (4): Devotio, Posłiubienie/ prziwłaſzczenie/ poſwięcenie. Mącz 508a, 85b, c; Calep 634a.
4. Wzięcie pod opiekę, adoptowanie, przysposobienie; przen: o Bogu wobec ludzi; adoptio Vulg (2):

przywłaszczenie w co (1): Gdy go [Boga w modlitwie „Ojcze nasz”] ábowiem wyznawamy Oycem/ y odpuſczenié grzéchów [...]/ y przywłaſzczenié w dźiedźictwo króleſtwá Bożego: á nie tylo przywłaſzczoné ſynowſtwo wyznawamy: ále bráterſtwo z iednorodzónym Synem Bożym złączóné BiałKat 198v.

Wyrażenie: »synowskie ([a. synow]) przywłaszczenie« = adoptio filiorum Vulg (1): Bo ktorekolwiek Duch Boży rządźi/ ći ſą ſynmi Bożymi. Bośćie nie wźięli duchá niewolſtwá znowu ku boiáźni: áleśćie wźięli duchá ſynowſkiego przywłaſzczenia WujNT Rom 8/15; [GilPos 78v].

Synonimy: 3. ofiarowanie, przypisanie; 4. przysposobienie.

Cf PRZYWŁASZCZYĆ

PP