« Poprzednie hasło: [PUŁKWARTOWY] | Następne hasło: [PUŁŁANIE] » |
PUŁŁANEK (5) sb m
pułłanek (4), połłanek (1), [pułanek]; pułłanek Diar, GrzepGeom, GostGosp, SarnStat; połłanek Calep.
W przykładach z LustrRus zapis pół- traktujemy jako puł-, zgodnie z informacją wydawców (cf Przedmowa [w:] LustrRus I, s. XXXVII).a pochylone; e prawdopodobnie jasne (tak w -ek); w poł- o prawdopodobnie pochylone (tak w poł-).
sg | pl | |
---|---|---|
N | półłånek | pułłånki |
G | pułłånka, pułłånku | pułłånków |
A | pułłånek | pułłånki |
I | pułłånkiem | pułłånk(a)mi |
L | pułłånku | pułłånk(a)ch, pułłånkoch |
sg N półłånek (1). ◊ G pułłånka (2), [pułłånku]. ◊ [A pułłånek.] ◊ I pułłånkiem (1). ◊ [L pułłånku.] ◊ pl [N pułłånki.] ◊ G pułłånków (1). ◊ [A pułłånki. ◊ I pułłånk(a)mi. ◊ L pułłånk(a)ch, pułłånkoch.]
Sł stp: połułanek, Cn: półłanek w innym znaczeniu s.v. siedzę na półłanku, Linde XVII – XVIII w.: półłanek.
[pułłanek czego [= należący do czego]: Karczmarz na półłanku folwarku wójtowskiego płaci et pro labore mc. 1½ LustrLub 27.
pułłanek czyj: Wójt Kasprowycz mieszczanin lubelski dzierży łanów 3½ i karczmę, karczmarz jego na półłanku osobnym, a kmieć też na półłanku wójtowskim LustrLub 33; in fundo villae Klyessczowa wymierzono łanów krótkich, niezupełnych 12 [...], w których łaniech zamyka się półłanek popa ruskiego wolny LustrLub 78.]
W charakterystycznych połączeniach: pułłanek w jednym polu, osobny, pomierny, wolny, z pełna; pułłanek nie osiadł, spustoszał; z pułłanku dawać, płacić; na pułłanku osadzić (osadzony), siedzieć (osiadły); po pułłanku mieć.
W przeciwstawieniach: »([cały]) łan (a. [laneus]) ... pułłanek« (2): Wsi nowo nasiadłe mają płacić z każdego łanu osiadłego po dwu gr, a pułłanka po jednemu. Diar 90; Ze wśi záśię/ gdźie ſzoſów niémáſz/ máią dáwáć z łanu álbo z włóki/ álbo zrzebiów/ álbo śládów po ſześći groſzy: á z pułłanków po trzy groſzé. SarnStat 972; [W tej wsi kmieci osiadłych 7 in laneis 5; trzej mają po łanie, a czterej po półłanku. LustrKrak I 75; W tej ⟨wsi⟩ kmieci osiadłych 22, siedzą na różnych rolach, jedni na łaniech, drudzy na półłankoch. LustrKrak II 44, I 37, 86, II 25, 27, 29, 39; Karczmarzów 10 [...], z których 7 ex laneis et tabernis per mc. 3, 2 z półłanków per mc. 1½, a dziesiąty ex laneo 1½ mc. LustrLub 23; W tej wsi kmieci 34, na półłankach wszyscy siedzą okrom dwu, którzy po całem łanie trzymają. LustrSand 238].
»pułłanek pusty [= niezasiedlony]« [szyk zmienny]: Item z półłanku pustego płaci młynarz mc 0/12/0 LustrKrak II 34, I 59, 176; pan wojewoda Cracoviensis dał woźnicy swemu półłanek pusty, który i [lege: ji ‘go’] do tego czasu dzierży bez czynszu i roboty LustrLub 33; Półłanki 2 puste, jeden do folwarku sieją, [...] Drugi półłanek tego roku spustoszał, jeszcze nie osiadł [tj. nie został zasiedlony] LustrLub 88; Półłanków pustych 13, które najmują na każdy rok, komu potrzeba, targiem jednakim per gr 30 et per capones 12 LustrSand 132, 132.
»pułłanek rolej«: LustrRus II 4; Jest też pop ruski, który ma półłanek rolej na cerkiew nadany staradawna [lege: z staradawna], tylko w jednym polu na tymże gruncie królewskim. LustrLub 65, 59.]
Synonimy: połrolek, połślad, połśladek, połśledzie, połźrzebek, pułwłoczek.
Cf [PUŁŁANIE]
MFr