Człowiek (lub każda istota żywa) nieszczęśliwy, godny pożałowania lub politowania (wyraz oddający subiektywne nastawienie emocjonalne autora wypowiedzi); miser Modrz, Cn; aerumnosus, afflictus, calamitosus, misellus, miserabilis, miserandus, prostratus Cn [w tym: w rymie (52)] (219): BierEz Lv; (nagł) Czeklarze puſcili podcżaſzego a piekarza wiodą wieſić (–) Temuć nieborakowi iuż nie maſz lekarża Bo każano obieſić/ nędzne^go Piekarża RejJóz K2, M7; RejKup cc6v; Idzye [młodzieniec] dáley przez pole áli cżłowiek orze/ [...] Wnet mu ſie pług záwádził [...]. Podnieſie gi ná ſtronę/ álić wielki kocieł [...] Zeymie z niego zákrywkę álić doſyć wſzego/ Złotá/ ſrebrá/ pieniędzy/ kámienia cżyſtego. Dziwnie ſie młodzyeniec/ á on theż nieborak/ Prawie ſie ſtoiąc zumiał [...]. Pátrz nie dawno on oracz ledwe w kurpioch chodził/ Iáko prętko gdyś racżył nędzęś mu nágrodził. Ten nieborak z roſkoſzy á dla krotochwile/ Iechał ſobie pomáłu [...]. Pátrzże co mu ſie sſtáło w máludzkiey godzinie RejWiz 125v–126, 71, 168v; RejFig Aa2v, Bb3; GórnDworz L5, Q2v; RejPos 96, 214v, 217v; RejZwierc 5v, 61, 84 [2 v.], 98v; MycPrz I A4v; CzechRozm 89; PaprPan A3v; KochSz Cv; WerGośc 224, 256; Wybije kogo z máiętnośći ten/ kto ſwoię dawno vtráćił/ a wybiwſzy/ wſzyſtko co w domu było wybierze/ [...] y ktemu poczyni wiele złego. Ow nieborak vkrżywdzony pozwawſzy/ od rokow do rokow ćiągnąć ſię/ procuratorom ſypáć muśi/ á wie Bog kiedy [...] doydźie ſpráwiedliwośći. GórnRozm H3v, G4v, H [3 r.], H4, I, I3; PaprUp Cv; KlonWor 22.

W funkcji przydawki orzekającej lub (w zbliżonej funkcji) z elipsą zaimka anaforycznego [w tym: w funkcji przydawki: określa podmiot (45), określa dopełnienie (31), w V (1); z elipsą zaimka: określa podmiot (82), określa dopełnienie (13)] (172): March¹ A3v; A iednoż mu trzey zoſtáli [niewolnicy do sprzedania]: Grámmátyk y drugi śpiéwak/ Ezop z nimi trzeći nieborak. BierEz Bv, N2, R3v; March³ V3; RejŁas w. 35; ſnádniey kożdego ptaká V gniażdá iąć nieboraká RejRozpr F4, C, Iv, Kv; RejJóz Kv, K2v, O5v; RejRozm 399, 402, 404; RejKup d6, e2, f6, f6v, h5 (10); MurzHist D3, P3v; BielKom D2v, D6v; GliczKsiąż H8, 12; LubPs hh4; O nędzneſz to naſienie cżłowiecżego rodu [...]. Ledá co ie vwiedzye ledá co nápádnie/ Ze ſam nieborak ni wzwie kędy w śidło wpádnie. RejWiz 28v, 22, 35v, 39, 44, 54 (18); RejFig Bb, Cc5; RejZwierz 4, 9v, 17v, 30, 78v, 138; gdy pocżął [Izydorus arcybiskup] w Moſkwi kázáć [...]/ poimáli go y dáli do więzyenia ná Smoleńſk/ wſzákże nieborak vćiekł BielKron 388, 302v, 418; Mącz 482c; Prot C2v; [gdy pachołek w niełasce u pana] będą wſzyſcy ſniego dworowáć/ ſzydzić: áni mu nieborakowi pomoże to/ iż ſie będzie trefnie odgryzał GórnDworz M5v; Miedzy kthoremi Tomazo przyſądzon był zá więźniá onemu Rotmiſtrzowi/ cżyiego brátá zábił. A ten/ iáko cżłowiek zá żalem ſwym rozgniewány/ paſtwił ſie iáko naybárziey mogł nád nieborakiem przez wſzytkę drogę GórnDworz Y7v, P2, R4, S7v, T2v, Bb4; Pirwey Moſkwá pirzcháłá/ przed Litwą/ Polaki/ Teraz Moſkwá ſtrwożyłá/ Litwę nieboraki. BielSat G3v, C4v, Dv; RejPos 193, 202, 242v, 246; HistLan Bv; RejZwierc 31, 61 [2 r.], 95v; Z oney ſtrugi wodę pił [Helijasz] [...]. Gdy tám ledwie nieborak/ z oney drogi wytchnął/ Ali potym nie długoż/ onże ſtrumien wyſchnął HistHel Bv, C3; Strum L4v, M, Rv; CzechRozm 89, 132, 138v; Wydárli mu [Turcy Stefanowi Wołoskiemu] Kilią tákże y Białogrod/ On nieborak do Polſki o rátunek w zawod. PaprPan Ee4, Aa2, Ff3v; ModrzBaz 31; StryjKron 537, 642; NiemObr 66, 166, 167; KochDz 107; O cżym dowiedźiawſzy ſię oćiec iego/ bieżał nieborak/ chcąc ſyná ſwego od gárdłá vchronic WerGośc 256, 223, 224, 249; BielSen 6; BielSjem 10, 29; KochTarn 76, 77; BielRozm 17, 23, 25, 28; GórnRozm C3v, F2v, F4v, H4; PaprUp G3; KochFrag 17, 21; SiebRozmyśl H3; KmitaSpit C; SkarKaz 279a; CzahTr L2v; CiekPotr 22, 25, 35, 59; GosłCast 72; Kupiec nieborak przez ogień przez gory/ Wiedźie niepewne choć bogáte fory. KlonFlis D, H4; KlonWor 2, 11, 14 [2 r.], 18 [2 r.], 19 (20); iż kto nádzieię pewnym zyſkiem płáći/ Rad więc ná tym cżęſtokroć nieborak przytráći. PudłDydo B2.

~ W wypowiedziach osoby mówiącej o samej sobie (w sg a. pl) (19): Kxiądz [strzeże się] biſkupá/ biſkup rzymá Wżdy wkáżdym ſtanie przyczyná Ale nam chudym proſtakom Zewſſąd ćirpieć nieborakom RejRozpr D4, A2v; Iakom ia też nieborak teraż też vcżynił Dobregom towarżyſza w nieſzcżęſcium omylił RejJóz K5, Hv; RejKup k3v, Ov, t6v, x4, dd2; MurzHist N2; RejWiz 36, 37, 104, 110, 189v; Blizny z nowu mych dawnych ran ſye odnowiły/ Zátáioné plugátwá z nowu przyſtąpiły/ Skurczyłem ſye nieborak/ znędzniałem okrutnie KochPs 55; CiekPotr 8, 33, 52. ~

W wołaczu [w tym: określa rzeczownik (1)] (7): RejKup bb2v, cc7v; RejWiz 92v, 93; Ktoremu ty ſłowá [...] nam ku wielkiey pocieſze [...] rzec raczył: Idź iuż idź nieboraku/ ábowiem wiárá twoiá ciebie zdrowym vcżyniłá. RejPos 212; CiekPotr 56; A ieſli ſzkutá vwiąźnie ná haku/ Iuż tu ſęk ná ćię fliśie nieboraku. KlonFlis H4.