[zaloguj się]
[pdf]

OPOWIEDZIANY (106) part praet pass pf

opowiedziany (104), opowiedzion (1), opowiedzany (1); opowiedzany Calep; opowiedziany: opowiedzión SarnStat (19:1; 605).

opowiedziany (54), opowiedzian (49), opowiedziany a. opowiedzian (1).

Pierwsze o jasne; opo- (22), opó- (1); opo- : opó- SarnStat (19:1; 558); e jasne; w formach złożonych a jasne, w formach niezłożonych a oraz o pochylone; w formie złożonej N pl m pers opowiedzeni drugie e jasne.

Fleksja
sg
mNopowiedziany, opowiedziån, opowiedzión fNopowiedzianå, opowiedziåna, opowiedzi(a)n(a) nNopowiedziåno, opowiedzian(e)
G Gopowiedzianéj, opowiedziany Gopowiedzian(e)go
A Aopowiedzianą Aopowiedzian(e)
I I Iopowiedzianym
pl
N m pers opowiedzeni
subst opowiedziané
G opowiedzianych
A subst opowiedzian(e)

sg m N opowiedziany (11), opowiedziån (15), opowiedzión (1); ~ (attrib) opowiedziany (8); ~ (praed) opowiedziån (15), opowiedzión (1), opowiedziany (3) BudBib, WujNT, SkarKaz; -ån : -ón SarnStat (8:1). ◊ f N opowiedzianå (4), opowiedziåna (4), opowiedzi(a)n(a) (1); ~ (attrib) -anå (1); ~ (praed) -åna (4) RejPos (3), SkarJedn, -anå (3) CzechRozm, SarnStat (2). ◊ G opowiedzianéj (3), [opowiedziany]; ~ -éj (1), -(e)j (2). ◊ A opowiedzianą (2). ◊ n N opowiedziåno (30), opowiedzian(e) (6); ~ (attrib) -an(e) (1); ~ (praed) -åno (30), -an(e) (5); -an(e) PatKaz II, BibRadz (2); -åno: -an(e) WujNT (3:2). ◊ G opowiedzian(e)go (2). ◊ A opowiedzian(e) (2). ◊ I opowiedzianym (1). ◊ pl N m pers opowiedzeni (2). subst opowiedziané (16); -é (2), -(e) (14). ◊ G opowiedzianych (4). ◊ A subst opowiedzian(e) (2).

Składnia dopełnienia sprawcy: opowiedzian(y) przez kogo (27), od kogo (9), z kogo (2) SkarŻyw, SkarKaz; przez kogo PatKaz II, LubPs (2), Leop (2), BibRadz (3), RejPosWstaw, CzechEp (2), GostGosp, LatHar; od kogo BielKron, BiałKat; przez kogo : od kogo RejPos (10:4), CzechRozm (1:1), SarnStat (3:2).

Sł stp s.v. opowiedzieć, Cn, Linde brak.

1. Oznajmiony, przekazany do wiadomości, zgłoszony; nunciatus, propositus JanStat; dictus Vulg (38):

opowiedzian(y) komu (11): TarDuch A4; Iezus narodzony przez Anioły opowiedźian páſtyrzom. BibRadz Luc 2 arg; Ktoryby Vrzędnik/ Włodarz/ Kmieć/ cżynił ſobie pożytek potáiemnie/ ku ſzkodźie Páńſkiey/ ma to bydź Pánu opowiedźiano/ przez Kmiećiá ktoregokolwiek. GostGosp 166; WujNT Luc 2 arg, Gal 3/16; Woiewodźie ma bydź Podwoiewodzégo niedbałość opowiedźiána [Palatino debet deferri ... JanStat 238]. SarnStat 235; Który téż będźie do tych táiemnic przypuſczon/ ktoré Kánclérzowi y Podkánclérzemu króleſtwá będą opowiedźiáné [quae Cancellario ... pandentur JanStat 292]. SarnStat 323, 558, 605; Naprzod nie żáłowáli ſię ná ſzukánie y pracą dźiećiątká im opowiedźiánego. SkarKaz 519a. Cf opowiedziany komu od kogo, Ze zdaniem dopełnieniowym.

opowiedziany komu od kogo [= z polecenia czyjego] (1): ony pociechy ſwoie ktore obiedwie miáły przez Anyoły Páńſkie im od Páná opowiedzyáne RejPos 303v.

Ze zdaniem dopełnieniowym [komu] (1): Potym też y to ieſt opowiedźiane wiernym/ iż tego nie kto inſzy więcey cżynić miał/ wiernym dźiatkom Bożym/ iedno ludźie zli CzechRozm 229.

Wyrażenie: »[czyim] imieniem opowiedziany« (1): Abowiém przekłádánié y zwłóká Roków [...] ináczéy niech nie będźie: iedno opowiedzeniém práwdźiwéy niemocy: á oń [!]/ którégo imieniém byłá opowiedźiána [cuius nomine proposita extitit JanStat 481]/ przyśięże ſámotrzeć SarnStat 769.
a. Podany do wiadomości publicznej, obwieszczony urzędowo; ogłoszony, rozgłoszony; (ad)nunciatus PolAnt, Vulg; denuntiatus (solenniter) Calep, JanStat; manifestus PolAnt; promulgatus solenni ritu et more Calep (25): Diar 58; BibRadz 1.Petr 1/12; RejPos 301; á ten Luterſki Chryſtus to wizytko pſuie/ co iedno pierwſzy z Rzymu opowiedziány poſtánowił. SkarŻyw 520; CzechEp 175; Calep 526b; áby [...] nie niewádząc temu/ iż tákowe Liſty Séymowé wynidą/ álbo Séym Wálny będźie opowiedźian [non obstantibus literis huiusmodi et Conventus generalis publicatione JanStat 455]: przedśię ſądy Ziemſkié wſzędy były ſądzoné SarnStat 718, 756, 825.

opowiedzian(y) komu (6): BudBib Esth 3/14; SkarJedn 27; CzechEp 155; Gdyż tedy to zoſtawa że niektorzy wchodzą do niego [do odpoczynienia Boga]/ á ći ktorym [odpoczynienie] pierwey opowiedźiano było [quibus prioribus adnuntiatum est; ktorym napierwey to zwiáſtowano á rzecżono było Leop]/ nie weſzli dla niedowiárſtwá WujNT Hebr 4/6; iáko pokóy w Národzeniu Odkupićielá Páná náſzégo Iezu Kryſtá ludźióm dobréy woléy przez Anyoły opowiedźiány [quam pax ... hominibus bonae voluntatis denuntiata per Angelos JanStat 863] SarnStat 1086 [idem] 4.

opowiedzian przez co [= czym] (3): A ieſliby tákowy mężobóycá [...] vćiékł/ [...] niech będźie bezecnym/ przez iáwné obwołánié Woźnych opowiedźian [infamis ... pronuntietur per ministeriales proclamationibus mediantibus publicandus JanStat 607]. SarnStat 933, 605, 691.

opowiedziany czym (1): iż tákowé rzeczy ſą przyrodzonym y Boſkim práwem y dekrétem Stolice Apoſtolſkiéy iáko okrutné y nieſpráwiedliwé opowiedźiáné [... iure ... decreto ... execrantes JanStat 902] SarnStat 1118.

opowiedzian w czym (1): iż to wſzytko w nowym Teſtámencie przez Apoſtoły miáło być obwołano y opowiedzyano. LubPs X4.

opowiedzian jakim (2): A ieſliby tákowy mężobóycá [...] vćiékł/ [...] niech będźie bezecnym przez Woźnych iáwné obwołánié opowiedźión [infamis ... pronuntietur ... proclamationibus mediantibus publicandus; ... opowiedźian JanStat 607]. SarnStat 605, 933.

opowiedziany jako jaki (1): SarnStat 1118 cf opowiedziany czym.

Ze zdaniem dopełnieniowym (1): przez ſędźiégo ſkazánié pozwány ma bydź ſkazan/ y opowiedźian/ że odpadł [et pronuntietur cecidisse JanStat 632]. SarnStat 691.

cum inf [zawsze: być jaki] (2): iż iáko vporny y ſprzećiwiáiący ſie práwu koronnému poſpolitému/ z króleſtwá y z pańſtwá iemu podległych był wywołan/ y wywołány bydź opowiedźian [debebit ... banniri et proscriptum pronuntiari JanStat 672]. SarnStat 832, 29.

Wyrażenia: »w imię [czyje], imieniem [czyim] opowiedzian(y)« (1:1): Trzeba było tego áby Chryſtus vćierpiał y zmartwych wſtał/ żeby w imię iego pokutá opowiedzianá byłá ná odpuſzcżenie grzechow wſzytkim narodom. SkarJedn 27; CzechEp 155.

»na wszytki strony opowiedziany« (1): nie naydzyeſz nic iedno ſtrách/ grozę/ á ſrogą pomſtę/ ná wſzytki ſtrony przez Moiżeſza obwołáną/ y opowiedzyáną RejPos 174v.

Szeregi: »obwołany i opowiedziany« (2): LubPs X4; RejPos 174v; áby po wſzytkich kráinach był obwołány ten wyrok/ y opowiedziány [ut poneretur lex ... manifesta] wſzytkim narodom BudBib Esth 3/14.

»obran i opowiedzian« (2): áby [...] nowy Król obran był y opowiedźian [ut ... novus rex eligatur et denuntietur JanStat 11]. SarnStat 66, 14.

[»otworzony i opowiedziany«: Niebezpieczeństwa R.P. naszy z różnych stron obawiać się potrzeba, dobrze baczemy, wszakże z [s] otworzony i opowiedziany nieprzyjaźni niskąd jeszcze nie wiemy. AktaSejmikPozn 1600/220.]

2. Zapowiedziany, przepowiedziany; obiecany; praedictus PolAnt, Vulg; dictus Vulg; praeannuntiatus PolAnt (50): áby ſie ziſćiło co było opowiedziano przez proroká [quod dictum erat per prophetam; co ieſt rzeczono ... WujNT] Leop Matth 13/35, *2v; Abowiem iáko was podkáią rzecży wyżſzey opowiedźiáne/ ták ie podka prágnienie y dręcżenie ktore im ieſt zgotowáne. BibRadz 4.Esdr 8/57, Gen 15 arg, 4.Esdr 9/1, Hebr 2/3; BielKron 265v; Mniey ſie zda nie podobnego co bywa przed tym opowiedzyano. RejPos 271 marg, 118v, 258v, 259v, 260; BiałKat 351; RejPosWstaw [1433]v; BudBib 4.Esdr 8/57, 9/1; BudNT 2.Cor 9/5; CzechRozm 188; CzechEp 153, 409; LatHar 234; WujNT 392, Zzzzzv; wiele cudow przy iego [ś. Jana] ſię národzeniu sſtáło: iż z niebá opowiedźiány/ v ołtarzá przy ofierze SkarKaz 419b.

opowiedzian(y) komu (13): Zydowie będąc w niewołi wyznawáią grzechy ſwoie/ że dla nich przypádło ná nie wſſyſtko złe/ co im było opowiedziano przez proroki Leop Bar 2 arg; wiedz pewnie żeć weźmie zapłáthę ſwoię: ták iáko mu to ſrodze ná wielu mieyſcach ieſt opowiedzyano. RejPos 184v, 17, 102v, 158v, 180v, 195v (11). Cf Ze zdaniem dopełnieniowym opowiedzian komu.

opowiedzian na kogo (1): á kthoby nie ſłuchał onych ſwiętych ſłow iego/ tám iuż byłá opowiedzianá ſroga pomſtá ná tákiego káżdego. RejPos 121v.

opowiedziany przez co (1): ktore [wojny] niemogą być ſpráwiedliwe/ ieſliby wprzod niebyły przyſtoynie przez vpominánie ſię ſwego opowiedźiane [nisi rebus repetitis legitime indicantur]. ModrzBaz 136.

opowiedzian czym (1): Gdyż im tho było z dawná obiecano á záſlubiono/ [...] y wiele obietnicámi á obwołániem Prorokow y Pátriárchów ſwiętych opowiedzyano RejPos 195v.

opowiedzian(y) o kim, o czym (6): mamy ſie mu przypátrowáć z właſnych dziwów iego/ [...] ktore o nim z dawná opowiedzyáne przez Proroki były RejPos 11, 17, 270v; Iż ſię ſynowi cżłowiecżemv ſkońcżyć miáło wſzytko co o nim przez Proroki opowiedźiano było. CzechEp 295, 154. Cf Ze zdaniem dopełnieniowym opowiedzian o kim, o czym.

Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym z zapowiednikami: co (2), to (1); iż (6), że (1)] (7): BibRadz I 428d marg; RejPos 11v, 12; iż ſie to w nim wykonáć miáło/ y koniec ſwoy wźiąć/ co było przez Proroká Ezá: 53. opowiedźiano. iż miał być zá iednego złoſniká pocżytány. CzechRozm 237v; Haeretycy że też mieli być czáſow náſzych ieſt opowiedziano. WujNT Yyyyy4.

~ opowiedzian komu (1): Iákoż to ieſzcże w teyże to ſpołecżnośći Troyce ſwięthey Moiżeſzowi opowiedziano było/ iż ſie miał okázáć Prorok ná ten ſwiát RejPos 121v.

opowiedzian o kim, o czym (1): Pokázuie im z piſmá/ nie tylko to co o nim ſámym/ ále y to co o kośćiele iego opowiedziano było: iż ſię miał począć od Ieruzálem/ y miał ſię rozſzerzyć y roznieść po wſzytkich kráinách WujNT 297. ~

W połączeniach szeregowych (2): co nam [...] o tym to Pánu náſzym z dawná ieſt opowiedzyano/ z dawná w tháiemnicach Boſtwá Troyce s. ſpráwiono á poſtánowiono. RejPos 270v, 195v.

W charakterystycznych połączeniach: opowiedziany dawno (2), dawno przedtym, drzewiej, istotnie, mianowicie, napirwej, przedtym (3), srodze, wyższej (2), z dawna (6).

Wyrażenia: »pod figurą [kogo] opowiedzian« (1): iáko piſmo powieda o złośćiwym cżłowieku/ iż przyodzyanie iego będzie cżerẃ/ [...] A to káżdemu tákiemu pod figurą onego nędznego bogacżá iſtotnie opowiedzyano ieſt RejPos 264.

»opowiedzian(y) przez usta [czyje], usty [czyimi]« [szyk 1:1] (1:1): A nie trzebá iuż więtſzych á mocnieyſzych przywileiow iedno ty ktoreć iuż ſą opowiedzyáne przez vſtá Páná tego/ [...] iż iuż ſądzon nie będzyeſz/ iż iuż nie vmrzeſz RejPos 196v, 195v.

Szeregi: »objawion i opowiedzian« (1): iáko to z dawná o tym ſwiętym Kſiążęciu nam od Bogá Oycá obiáwiono y opowiedzyano było/ á iż iuż to ieſt RejPos 17.

»opowiedziany i obwołany« (2): iż táka ſpráwá á tháka myſl miáłá káżdemu przekażáć ná potym/ y do ſwiátá tego/ y do onych god wiecżnych ſwięthego kroleſtwá iego/ przezeń opowiedzyánych y wſzytkiemu ſwiátu obwołánych RejPos 224, 209v.

»przejrzan i opowiedzian« (1): Ian s. ktory był z dawná przez Proroki przeyrzan y opowiedzian/ iż ſie miał zyáwić pirwey á vprzedzić Páná náſzego RejPos 11v.

»opowiedziany i zgotowany« [szyk 1:1] (2): A toć ieſt tá wiecżerza wdzięcżna Páná twoiego/ tobie od niego opowiedzyána y zgotowána. RejPos 158v, 102v.

3. Przedstawiony, wytłumaczony, objaśniony, opisany słowami; declaratus JanStat (16):

opowiedziany komu (11): á ſłow błogoſłáwieńſtwá przyyąć nie chcieli/ ktore im przez Apoſtoły ſwięte opowiedzyáne były. LubPs Z; Ale wnet łácná á krociuchna ieſth náuká Duchá s. káżdemu iáwnie opowiedzyaná przez Dawidá s. iż ſerce ſkruſzone á vniżone ieſt záwżdy ná wielkiey piecży v Páná. RejPos 228v, 117, 264, 293v, 316, 350v; BiałKat 13 marg; CzechRozm 228v; SarnStat 556. Cf Ze zdaniem dopełnieniowym opowiedzian komu.

opowiedzian ku czemu [= na temat czego] (1): że ku wierze mey w iednego Bogá/ y Iezuſá Chriſtuſá/ doſyć mi ieſt od ćiebie opowiedźiano: y ná tym ia przeſtawam. CzechRozm 224v.

opowiedziany przed kim (1): będą powinni ſpráwiedliwość dobrą z niego [z występku] vczynić/ wedle przyczyny zaſługi przed niémi opowiedźiánéy [coram eis introductae JanStat 895] przez onę oſobę zbiegłą SarnStat 1112.

Ze zdaniem dopełnieniowym (2): Przetoż to ieſt iáśniey opowiedziano/ oco więtſze nieſnaſki vrość miáły SkarJedn 9.

~ opowiedzian komu (1): RejPos 17v cf »oznajmion i opowiedzian«. ~

W charakterystycznych połączeniach: opowiedziany jaśnie(j) (3), jawnie (3).

Wyrażenia: »nie w figurze, ale jawnie opowiedziany« (1): to prorocztwo ſymeonouo bylo nye w fygurze ktorey ale yawnye przeſz anyola opouyedzyane PatKaz II 62.

»listem opoẃiedziany« (1): którzy obráni od wſzyſtkich wobec będą/ á nam otworzyſtym liſtem będą opowiedzeni [patentibus literis illorum declarati JanStat 485]. SarnStat 556.

»w osobie [czyjej] opowiedzian« (1): RejPos 316 cf »znać dan i opowiedzian«.

»w świętych słowiech, w piśmiech świętych, w słowie bożym opowiedziany« [szyk 2:1] (1:1:1): RejPos 293v cf »ukazany a opowiedziany«, RejPos 294v cf »zostawiony a opowiedziany«; CzechRozm 228v cf »opisany i opowiedziany«.

Szeregi: »opowiedziany i doznany« (1): niechćieć przyiąć opowiedźiáney y doznáney prawdy/ ieſt grzech śmiertelny WujNT 43.

»opisany i opowiedziany« (1): ktorać [wiadomość woli bożej] też doſyć znácżnie y doſtátecżnie w ſłowie Bożym ieſt opiſána y opowiedźiána. CzechRozm 228v.

»oznajmion i opowiedzian« (1): wiernym Páńſkim iáwnie á iáſnie to ieſt oznaymiono y opowiedzyano/ iáko ſie [Chrystus] zyáwić miał RejPos 17v.

»sprawiony a opowiedziany« (1): Abyś ſie też ty w żadne obłędliwe piſmá áni rády nie wdawał/ iedno w ty ktore tobie ſą iáwnie á iáſnie przez Ducha s. ſpráwione á opowiedziáne RejPos 117.

»ukazany a opowiedziany« (1): tymi drogámi á tymi gośćińcy/ kthore nam ſą vkazáne á opowiedzyáne w ſwiętych ſłowiech/ ſpráwach/ y w náukach Páná tego. RejPos 293v.

»znać dan i opowiedzian« (1): co ieſt tym ſwiętym ludzyom w oſobie wiernych wſzythkich iáſnie znáć dano y opowiedzyano. RejPos 316.

»zostawiony a opowiedziany« (1): iákie błogoſłáwieńſtwá [...] wſzędy á wſzędy w piſmiech ſwiętych/ ſą zoſtáwione á opowiedzyáne iemu [każdemu wiernemu]. RejPos 294v.

4. Nakazany; indictus Mącz (2): Mącz 87c; iáko ſamże to wſpomina [...] Chryzoſtom [...] opowiedźiáne być te poſty przez Zácháryaſzá Proroká LatHar 124.

Synonimy: 1. oznajmiony, rzeczony; a. obwieszczony, ogłoszony, rozgłoszony; 2. przepowiedziany, przerzeczony, rzeczony, zapowiedziany; 3. objaśniony, opisany, wytłumaczony; 4. nakazany.

Cf NIEOPOWIEDZIANY, OPOWIEDZIEĆ

KK