[zaloguj się]
[pdf]

ROZNIEŚĆ SIĘ (42) vb pf

sie (34), się (8).

o jasne; w inf e prawdopodobnie jasne (tak w roznieść); praet 3 sg m oraz imp z tekstów nieoznaczających é oraz ó; w pozostałych formach e oraz drugie o jasne.

Fleksja
inf roznieść się
praet
sg pl
3 m rozni(o)sł się m pers
f rozniosła się m an
n rozniosło się subst rozniosły się
plusq
sg
3 n było się rozniosło
imperativus
pl
2 rozni(e)ście się
conditionalis
sg
3 f by się rozniosła
n by się rozniosło

inf roznieść się (2). ◊ fut 3 sg rozniesie się (8). ◊ 3 pl rozniosą się (2). ◊ praet 3 sg m rozni(o)sł się (1). f rozniosła się (12). n rozniosło się (8). ◊ 3 pl subst rozniosły się (4). ◊ plusq 3 sg n było się rozniosło (1). ◊ imp 2 pl rozni(e)ście się (1). ◊ con 3 sg f by się rozniosła (1). n by się rozniosło (2).

Sł stp s.v. roznieść, Cn, Linde brak.

1. Przemieścić się w różne strony (2):
Zwrot: »roznieść się po wszemu światu« (1): RejPos 272v cf Szereg.
Szereg: »roznieść się a rozszyrzyć« (1): Iuż wieſz iż Iakob dwoienaſcie pokolenie zoſtáwił po ſobie/ kthore ſie było roznioſło á rozſzyrzyło po wſzemu ſwiátu RejPos 272v.
a. O głosie: rozlec się [gdzie] (1):
Szereg: »roznieść się a zabrzmieć« (1): A ten głos Páńſki iż miał być iáko głos wſzego ſwiátá/ ktory iáko Prorok powiáda/ roznieſie ſie á zábrzmi áż ná oſtátecżnieyſzych końcżynach ſwiátá wſzytkiego RejAp C6v.
b. [Przen: Zaniknąć, zostać unicestwionym:
Zwrot: »wiatrem się roznieść«: Co ſię tych nowych winniczek heretyckich zápádło/ y wiátrem roznioſło SkarKaz 543b.]
2. Rozprzestrzenić się, rozpowszechnić się (40):
Przen: W apostrofie do książek (2):

roznieść się komu (1): Ták ná wſiach iáko y w mieſcie/ Powolnie ſie [książki] im [ludowi na Rusi] roznieſcie BielKom A4.

Zwrot: »na wsze strony się roznieść« (1): Coż miłe Kſiąſzki zaſz ſie precż bierzecie/ A ná wſze ſtrony ſnadź ſie roznieść chcecie RejZwierc B4v.
a. O zjawiskach fizycznych (2):
Zwrot: »roznieść się wszędzie« (1): Bo gdy wiátr s ciepłey ſtrony/ też więc ciepło będzye/ A gdy z źimney/ źimno ſie też roznieſie wſzędzye. RejWiz 149v.
Przen (1): Bowiem iáko żołądek ſwąwolą zápſuieſz/ Potym co to zá niemoc wierz mi pokoſztuieſz. Bo więc to trudno lecżyć gdy iuż ſie roznieſie RejWiz 79.
b. O ideologii i innych zjawiskach społecznych (14): gdyż nie naydzieſz nigdziey w Krześćiáńſtwie mieyſcá żadnego/ gdzyeby ſie zwirzchność Bábilonu thego y tych kupcow iego nie roznioſłá RejAp 149, C6v.

roznieść się miedzy kogo (1): Abowiem ma w ſobie [ten psalm] proroctwo o kroleſtwie Kryſtuſowym/ ktore ſie roznioſło á rozſzyrziło ná wſzytek ſwiát y miedzy pogány. LubPs V5.

roznieść się po czym (3): Tego látá roznioſłá ſie Sektá Zwyngliuſzowá/ powſzem Krześćiáńſtwie BielKron 198v. Cf »roznieść się po wszytkich krainach i narodziech«, »roznieść się po światu«.

Zwroty: »roznieść się po wszytkich krainach i narodziech« (1): WujNT 297 cf »roznieść się a rozszerzyć«.

»na każdym miejscu się roznieść« (1): ábowiem wáſze poſłuſzeńſtwo ná káżdym ſie mieyſcu roznioſło ReszList 178.

»szyroce się roznieść« (1): Gdy vważy odmienność dziſieyſzego ſwiátá/ Ktora ſie ách nieſtotyſz w teráznieyſze látá/ Ták ſzyroce roznioſłá w wielkiey omylnośći/ Ze prawdá potłocżona buiáią chytrośći. RejWiz 3v.

»roznieść się na (wszytek) świat, na świecie, po światu« [szyk zmienny] (2:1:1): Abowiem w tym [w opowiadaniu ewangelii] naſłáwniey ſie roznioſło ná ſwiát kroleſtwo Kryſtuſowe LubPs cc5; A Wſzákoż ieſli kto będzie ozdobion ſtanem ſlácheckim/ iákoż ſie iuż to z dawná ná ſwiecie roznioſło/ thedyć ieſzcże nie to práwe ſláchectwo RejZwierc 52, 191; JanNKar C2v.

»roznieść się wszędzie (a. wszędy)« [szyk zmienny] (2): Iuż oná wola iego roznieſie ſie wſzędzye RejWiz 112v, 193.

Szeregi: »roznieść się i rozkrzewić« (1): y ták ſię [ten kościół] widomie roznioſł y roſkrzewił nigdy nie vſtáiąc/ ále záwżdy roſnąc WujNT 393.

»roznieść się a (i) rozszerzyć« [szyk 1:1] (2): LubPs V5; Pokázuie im z piſmá/ nie tylko to co o nim ſámym/ ále y to co o kośćiele iego opowiedziano było: iż ſię miał począć od Ieruzálem/ y miał ſię rozſzerzyć y roznieść po wſzytkich kráinách y národziech. WujNT 297.

c. O wiadomościach: stać się jawnym, powszechnie znanym, sławnym; divulgari PolAnt, Vulg; egredi Vulg; disseminari Mącz; spargi Modrz (20):

roznieść się do kogo (1): A nie pytáli ſie o nim poćichu/ áni pokątnie/ ále áż ſie tho roznioſło y do krolá y myedzy wſzytki przełożone miáſtá onego. RejPos [36].

roznieść się miedzy kogo (4): A oni wźiąwſzy pieniądze/ vczynili iáko ie nauczono/ y roznioſłá ſię tá powieść miedzy Zydy áż do dniá tego. BibRadz Matth 28/15; RejPos [36]; ModrzBaz 40v; WujNT Matth 28/15.

roznieść się czym (1): Niewątpże tedy y ty w tem Therſyto/ żeby y twoie ſromoty y háńby/ ktoremiś y vrząd ná ktorym ieſteś ſplugáwił/ niemiáły kiedykolwiek ná iáśnią ſię pokázáć. Naprzod złorzecżeniem wiela oſob roznioſą ſię miedzy poſpolſtwo. ModrzBaz 40v.

roznieść się po czym [= między kim] (1): A roznioſłá ſie oná powieść o nim po wſzytkim żydoſthwie y po wſzythkich inych pogránicżnych kráinach. RejPos 221.

roznieść się dokąd (6): RejPos [36]; Iego ſławá z możnymi wſzędy ſię zrownáłá/ Iego zacność poſtępkow przodek otrzymáłá. Roznioſłá ſię pod inſzych Monárchow Triony SapEpit Bv.Cf »w ine narody się roznieść«, »roznieść się na świat«.

Frazy: »rozniosą się głosy« [szyk zmienny] (2): Albo iż ſławá twoiá też ſzcżypána będzye/ A roznioſą ſie głoſy o niey ná ſwiát wſzędzye. RejWiz 188; RejPos 25v.

»rozniosła się (po)wieść« = divulgatum est verbum PolAnt, Vulg (4): BibRadz Matth 28/15; RejPos 221; SKoro ſię rozniosłá wieść o zábiciu Włádisłáwowym w Polſcze/ wielka záłość y ſmutek ſercá ludzkie/ z ſmierći Páná przyrodzonego záfráſowáłá StryjKron 607; WujNT Matth 28/15.

»rozniosła się sława« (3): OpecŻyw 45; Bowiem tá Páńſka ſławá/ roznioſłá ſie wſzędzye. RejWiz 155; RejZwierc 119v.

Zwroty: »daleko, szyroko się roznieść« = egredi procul Vulg [szyk zmienny] (2:1): bo to w krotkim cżaſie Iuż ſie ſzyroko roznieſie RejJóz G; y roznioſlo ſie imię Ozyaſſá dáleko Leop 2.Par 26/15; Latius opinione disseminatum est hoc malum, Dáley ſie rozniosło niżliſmy mniemáli. Mącz 185c.

»głośno się roznieść« (1): Przeto mi ſie też tu W.W. zániecháć niechciáło/ áby W.W. owſzem tá ſławá więczey ruſzáłá/ kthora ſie iuż głośno o W.W. roznioſłá RejZwierc 119v.

»jawno się roznieść« (1): iż ieſli ſie ziáwi ten nowy krol/ o ktorym ſie iuż iáwno głoſy roznioſły/ o ktorym ſie iuż y Proroctwá wſzytki ſciągnęły: [...] RejPos 25v.

»roznieść się po wszytkich krainach« (2): A sſtał ſie ſtrách miedzy wſzythkimi ſąſiády onymi/ á roznioſło ſie to po wſzytkich kráinach żydowſkich onych RejPos 296, 221.

»roznieść się w ine (a. rozliczne) narody« [szyk zmienny] (2): áby potem byli tego ſwiádomi y wnukowie ich á potem y w yne národy áby ſie to roznioſlo. RejPs 114, 161v.

»na potomki się roznieść« = stać się znanym i w przyszłości (1): á iá zá czáſow ſwoich ludziom będącym/ będę wyſláwiał możnoſć rámienia twego co ſie potem y ná potomki ich roznieſie. RejPs 104.

»roznieść się na świat, po wszytkie ziemi« (1:1): Y roznioſla ſie ta ſláwa po wſſytkié ziemi. OpecŻyw 45; RejWiz 188.

»roznieść się wszędzie« (3): Ieſli jem to k myſli będzie Bocż ſię to roznieſye wſſedzie RejKup p2; RejWiz 155, 188.

d. Objąć działaniem więcej obiektów (2):

roznieść się nad kim (1): RejAp 116v cf Szereg.

Zwrot: »na wszytek narod się roznieść« (1): gdy im zoſtáwił w widomych znákoch chlebá y winá/ niewidomą łáſkę/ ktora ſie hoynie ná wſzytek narod ludzki roznioſłá RejPos 87.
Szereg: »roznieść się a rozciągnąć« (1): gdy Bonifácius w Rzymie wzyął ná ſię białą infułę/ á wzyął zwirzchność nád wſzyſtkimi Biſkupy Krześćijáńſkiemi/ ktora ſie potym ták potroſze rozſzyrzáłá/ iż ſie roznioſłá á roſciągnęłá nád wſzyſtkiemi krolmi y kſiążęthy RejAp 116v.

Synonimy: 1.a. rozlec się; 2. rozciec się, rozejć się, rozgłosić się, rozlać się, rozlecieć się, rozsiać się, rozsławić się, rozsłynąć się, rozszerzyć się, roztoczyć się.

Formacje współrdzenne cf NIEŚĆ.

Cf ROZNIESION

RS