[zaloguj się]
[pdf]

POTWIERDZENIE (234) sb n

potwierdzenie (182), potwirdzenie (33), poćwierdzenie (17), poćwirdzenie (1), poćwierdzienie (1); potwirdzenie HistJóz, HistAl, KromRozm I, KromRozm II (2), KromRozm III (4), SarnUzn (2), GórnDworz, RejPos (3), RejPosWiecz3 (4), ArtKanc; poćwierdzenie SeklKat (2), MurzHist, MurzNT (2); poćwirdzenie BartBydg; potwierdzenie : potwirdzenie : poćwierdzenie : poćwierdzienie LibLeg (3:–:1), BielKron (10:2), Mącz (7:5), WujJud (1:2), WujJudConf (1:1), SkarJedn (3:–:1), SkarŻyw (4:–:4), ZapKościer (1:–:–:1), WujNT (24:3).

-tw- (212), -df- (2), -tf- (1).

-enie (232), -ęnie (1).

o jasne; -ér- (53), -er- (26); -ér- Oczko; -er- MurzHist, MurzNT (2), Mącz (7); -ér- : -er- OpecŻyw (1:1), BiałKat (2:10), SarnStat (49:5). ◊ -en- (82), -én- (2); -en- : -én- BiałKat (11:1), SarnStat (52:1); w końcowym e wahania.

Fleksja
sg pl
N potwiérdzenié potwiérdzeniå
G potwiérdzeniå
D potwiérdzeniu
A potwiérdzenié potwiérdzeniå
I potwiérdzeniém, potwiérdzenim
L potwiérdzeniu

sg N potwiérdzenié (59); -é (20), -e (8), -(e) (31); -é OpecŻyw, MurzNT -é : -e BiałKat (1:2), SarnStat (17:6). ◊ G potwiérdzeniå (62); -å (54), -a (1), -(a) (7); -å : -a KrowObr (1:1). ◊ D potwiérdzeniu (33). ◊ A potwiérdzenié (47); -é (7), -e (1) BiałKat, -(e) (39). ◊ I potwiérdzeniém SarnStat (5), potwiérdzenim (3) KrowObr, BielKron, KuczbKat; -ém (4), -em (1) SarnStat (4:1). ◊ L potwiérdzeniu (19). ◊ pl N potwiérdzeniå (3). ◊ A potwiérdzeniå (3).

Składnia przydawki dopełniającej równoznacznej z dopełnieniem sprawcy: potwierdzenie przez kogo (4) RejPos (2), SarnStat (2), od kogo (2) BielKron, LatHar.

Sł stp: potwierdzenie, poćwierdzenie, poćwirdzenie, poćwirdzienie, potwierdzienie, potwirdzenie, Cn: potwierdzenie s.v. potwierdzanie, Linde XVII w.: potwierdzenie s.v. potwierdzić.

I. Rzeczownik od „potwierdzić” (200): Approbatio, Potwierdzenie/ dowód/ pochwalenie/ zdánie vmysłu. Mącz 323d.
1. Wzmocnienie, umocnienie, uczynienie silniejszym, trwalszym, wytrzymalszym (43):
a. O człowieku oraz częściach i funkcjach organizmu ludzkiego: uczynienie zdrowszym, bardziej sprawnym, dodanie sił; uleczenie (10): [lekarz Nędza] prętkié a nágłé lekarſtwa dáwáł/ młodemv a zbitemu cżlowiekowi/ tak iż mało s niego duſze niewygnął/ niedáwaiątz żádnego potwierdzeniá ForCnR D3; Te rzecży rozmyśláiąc/ po dąbrowiem chodził [...]. Wonią mi wdzięcżną z kwiećia źiemiá podawáłá/ Oſobne potwierdzenie głowá moiá miáłá. BielSen 5.

potwierdzenie kogo, czego (4): Wino Muſzkatowego kwiatu/ ieſt vżytecżne dla potwierdzenia nieſtrawnego żołądka. FalZioł III 10b; Oczko 19. Cf Wyrażenie przyimkowe.

Zwrot: »wziąć potwirdzenie« = wzmocnić się (1): Widząc Alexander onę wodę [przyniesioną przez rycerza]/ thák mądrze rzekł/ ieſli tę wodę będę pił/ wezmąli też potwirdzenie álbo ochłodzenie [recipient ne sustentationem et nutrimentum] cżłonki wſzi[t]ki Macedonow y perſow HistAl H4.
Szereg: »potwirdzenie albo ochłodzenie« (1): HistAl H4 cf Zwrot.
Wyrażenie przyimkowe: »ku potwierdzeniu« (4): Ten Melchiſedek ofiárował Abráámowi chleb y wino ku potwirdzeniu BielKron 11v.

~ ku potwierdzeniu kogo, czego (2): y tam gdzie rad ſiadaſz dawſzi vchędożić pokroṕ tą wodką á będą przy tobie dobrzy duchowie ku pothwierdzeniu ciebie. FalZioł II 5d; KrowObr 81.

ku potwierdzeniu czyjemu (1): gdy przyſſla w dom ſwóy/ tam nienalazla chleba/ anij wina/ anij ijnſſych potreb ku cżlowiecżemu potwierdzeńiu OpecŻyw 13. ~

α. O psychice ludzkiej: wzmożenie, spotęgowanie (1):
Wyrażenie przyimkowe: »ku potwirdzeniu [czego]« (1): duſzá náſzá/ [...] kiedy muzykę ſłyſzy/ tho iáko ze ſnu/ oczkniewa ſie/ y bierze żywość/ y pośiłek od niej ku potwirdzeniu mocy ſwoiey. GórnDworz H2.
b. O uczuciach i przekonaniach, zwłaszcza religijnych: wzmocnienie psychiczne, podniesienie na duchu; umocnienie w przekonaniu o czymś, przekonanie o prawdziwości lub słuszności czegoś (33):

potwierdzenie kogo, czego (25): KrowObr 47v; KwiatKsiąż I; Tenże Duch ſwięty [...] miłość też ku bliźniemu náſzemu zápala: ábychmy ták bliźnie ſwoie miłowáli/ iáko nas Pan Kryſtus vmiłowáć racżył. (marg) Potwirdzenie miłośći ku bliźnyemu náſzemu. (–) RejPosWiecz3 99, 99 marg; Wiele rzecży onych cżáſow/ działo ſię dobrych y pożytecżnych/ ták w náwrácániu niewiernych/ iáko w potwierdzeniu wiernych/ przez ręce Apoſtołow/ y innych pomocnikow ich. NiemObr 41; Dał to Pan Bog ziemſkiemu chlebowi/ że od śmierći [...] broni/ [...] dał to y temu niebieſkiemu pokármowi [tj. Eucharystii]/ że przećiwko ćiężſzym grzechom/ przez łáſki dodánie/ y duſze potwierdzenie/ oſobliwą nam pomocą ieſt y obroną. LatHar 201. Cf Wyrażenie; Wyrażenia przyimkowe.

potwirdzenie komu (1): Káżdemu [...] Rycerzowi/ ná tym ſwiecie pod Páná ſwego Iezu Kriſtá chorągwią wiernie ſtoiącemu/ [...] przez ſwięte imię iego pozdrowienie/ á przez Duchá ſwiętego potwirdzenie/ Amen. RejPos A4.

potwierdzenie w czym (4): [Luter pisał do zbuntowanego chłopstwa:] nieto moiá rádá ieſt/ ábyśćie ſie wy z Rzrymſkiemi [!] kápłany gwałtownie obchodzili/ ále wáſzy ſtárſzy znamowy wáſzey/ áby ie ktemv przyćiągnęli przez łáſkáwy dowod Piſmá s./ áby w ſwey zátwárdziáłośći potwierdzenia áni ſmiáłośći niemieli. BielKron 203; BiałKat 306. Cf potwirdzenie w czym przez co; Wyrażenie.

potwirdzenie w czym przez co (1): Dla czegoż ty vrzędy [kapłanów i biskupów] Kryſtus w koſcyele poſtánowił? [...] dla przywyedźyenya ludźi ku wyerze y zakonowi yego/ [...] y záchowánya y potwirdzenya w nim [zakonie] przez náukę/ nápominánye/ rząd/ y kárnoſć. KromRozm III H2.

potwirdzenie czyje [= kto jest potwierdzany] (1): To wſſyſtko [w Piśmie Św.] nápiſano przodkyem dla żydow/ [...] Po tym y dla nas/ yáko śwyádſſy Páweł S. to yeſt dla podfirdzenya náſſego. Abyſmy tym mocnyey y ſtaley wyerzyli/ iż pan Yezus Kryſtus yeſt Syn Bogá KromRozm II k.

potwirdzenie czyje [= kto potwierdza] [w tym: pron poss (1), ai poss (1)] (2): MurzNT 33v; rácż [Panie] im [duchownym] ſam dáć twoie potwirdzenie/ żeby w tey pracy nie vſtawáli ArtKanc K16v.

W połączeniach szeregowych (5): O iako ſſcżęſny ij ſwięty on dom byl/ w ktorym takowy goſtz [tj. Chrystus zmartwychwstały]/ [...] taká nauka ij potwiérdzenijé krzeſciańſkié wiary/ ij taká weſolá wielkanotz była OpecŻyw 169v; KromRozm III H2; KrowObr 72v [2 r.]; Rozumieyże/ iáko też maſz thego pozdrowienia vżywáć: iáko ie mówić: iákié pożytki s niego możeſz mieć: iáką náukę/ iákié wiáry potwierdzenie/ y vmocnienié BiałKat 231.

Wyrażenie: »potwierdzenie wiary (krześcijańskiej), w wierze« [w tym: z czego (2)] [szyk 10:6] (15:1): OpecŻyw 169v; prziwiodą dziecie do biſkupa/ a on [...] wmiaſto laſkawego przięczia/ w wierze poczwierdzenia namaże mu tłuſtoſcżią głowę y związe mu ią SeklKat Zv, Zv; MurzNT 58v; KrowObr 72v [2 r.]; RejPosWiecz3 99 marg; BiałKat 231, 306; A wzbudzoną ták iuż máiąc wiárę w cżęſtym rozmyślániu śmierći Páńſkiey y Zmartwychwſtániu iego/ y onych dobrodźieyſtwách Syná Bożego/ máią tey to wiáry ſwey ſzukáć potwirdzenia/ vżywáiąc tego Sákrámentu [tj. komunii św.]. WujJudConf 222v; Potwierdzenie wiáry z rozcżytánia męki Páńſkiey/ S. Anzelmá. LatHar 270, 262; Wiárá z kazánia/ á z piſmá iey potwierdzenie SkarKaz Oooo3a. Cf »dla potwierdzenia«, »ku potwierdzeniu«.
Szereg: »umocnienie i potwierdzenie« (1): A za to rzecz táiemna: iż vwielbienie Chryſtuſowé/ w káżdéy rzeczy wiáry náſzéy ieſt vmocnienié/ y potwierdzenié? BiałKat 306. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]
Wyrażenia przyimkowe: »dla potwierdzenia [kogo, czego]« (2): Chryſtus pan zá páſtérzá/ któremu zléćić owce miał/ prośił: áby nie vſtáłá Wiárá iego/ dla potwierdzenia inſzych bráćiey iego. BiałKat 133v.
~ Wyrażenie: »dla potwirdzenia wiary« (1): Nie tylko dla potwirdzenia wiáry máią vżywáć tego Sákrámentu [komunii św.]/ ále więcey dla zápalenia ku miłośći. WujJud 222v. ~

»ku potwirdzeniu« (4): [chleb y wino/ to ieſt/ ćiało y krew iego [Chrystusa]/ za vpominek ku poćwierdzeniu przyimićie UstKościel 129v.]

~ ku potwierdzeniu kogo, czego (4): NiemObr 6; Przetoż do nich [Tessaloniczan] Paweł ś. ten ćieſzący liſt piſze/ [...] o zmartwychwſtániu y o przyśćiu też Páná Chriſtuſowym/ ku ich potwirdzeniu/ nieco przypomina. WujNT 703. Cf Wyrażenie.

W połączeniu szeregowym (1): Ia ſwoim piſánim / drogi drugim nie zágrádzam/ [...] proſząc iego [Boga] świętey miłośći/ áby on to przedśięwźięćie moie/ ſam forytowáć racżył/ ku chwale ſwey świętey/ y ku cżći ſyná ſwego miłego/ ku potwierdzeniu bráćiey mdleyſzych/ y [...] ku pożyſkániu niektorych ſprzećiwnikow NiemObr 6.

Wyrażenie: »ku potwierdzeniu wiary (krześcijańskiej)« (2): Bo iáko było pothrzebá ku potwierdzeniu Wiáry krześćiáńſkiey Ewángelią kazáć: ták też y dla Heretykow piſáć. Leop *2v; RejPos 34v. ~

»na potwierdzenie« (3):

~ na potwierdzenie kogo (2): SkarJedn 205; Piotr z Ianem poſłan do Sámáryey ná potwierdzenie wiernych Chrześćijánow od Philippá Diákoná náwroconych WujNT 510.

na potwierdzenie komu (1): MurzHist Q2 cf Szereg.

Szereg: »na przykład a poćwierdzenie« (1): wiédzcie to krom wątpięniá/ iżem iá co náwiętſzy a napotrzebnieiſzy dar vtracił na imię/ wiarę/ A ieſli mi ty inſze rzeczy ſą zoſtawione/ zoſtawionéć ſą na moię więtſzą mękę [...] a wám na przykłád a pocwierdzenié abyſcie śię zmoiéi ſzkody nauczyli [...] MurzHist Q2. ~

2. Zatwierdzenie, nadanie mocy obowiązującej (zwłaszcza prawnej), usankcjonowanie, przedłużenie ważności czegoś (często – ponowne); wyrażenie zgody na coś, pozwolenie, akceptacja, aprobata; confirmatio JanStat, JanPrzyw; approbatio, corroboratio, firmitas, ratificatio, ratihabitio JanStat (107): Liſty grániczné przez Kommiſsarze dáné nie potrzebuią potwiérdzenia. SarnStat 844; będźiemy z pilnośćią prośić/ [...] áby naiwysſzy Biſkup Pan náſz ninieyſzé ziednoczenié [...] vtwiérdźił: Zá którym potwiérdzeniém toby ſna było oſtrzégano [= przestrzegane]: iż [...] SarnStat 1105, 999.

potwierdzenie kogo [= udzielone komu] (3): Fridericá wtorego nikczemne potwierdzenie Krzyżakow. StryjKron 295 marg; (nagł) Potwiérdzenié dániny w Inflantćiéch Prokopá Pieniążká. (–) [...] iáko iemu ſámému y potomſtwu iego/ w wieczność przywileiem Królá Stephaná [...] dwie Wáce álbo włośći/ leżące w Inflantćiéch/ ſą dáné/ [...] to iemu ninieyſzą Conſtitucią potwiérdzamy. SarnStat 1207 [idem] 1307.

potwierdzenie czego (58): KrowObr 41, 47v; ktorzy [posłowie] liſty nieśli Witułtowi/ náktorych piſano iż koronie dwie śle do Litwy [...]. W tych też liśćiech było potwierdzenie ziednocżenia ich/ to ieſt Pruſow/ Litwy/ Liwlántow/ y Węgrow. BielKron 386v; Tegoż roku poſeł od Turká Báyzetá przyiechał do krolá Zygmuntá/ [...] winſzował mu wſzego dobrego [...]. Potym [prosił] o potwierdzenie vmowionego przed tym przymierza/ iáko z iego przodki dzyerżał/ y vcżyniono to ieſt. BielKron 407v; SkarJedn 114, 117, 177; SkarŻyw 319, 321, 472; Potwierdzenie od Koſciołá tego nabożeńſtwá [tj. Wianka Panny Marii]. LatHar 513 marg; WujNT 68; Potwiérdzenié tego, wſzyſtkiégo [tj. wyżej wymienionych praw], przez Zygmuntá Trzećiégo, w przyśiędze y Confirm. Praw. SarnStat 132; Inſzé potwiérdzenié Státutów Zupnych, iednákié z piérwſzym, iedno iż krótſzé. SarnStat 337; Potwiérdzenié Torunſkiégo Státutu, z ſtrony Krákowá y Poznániá, y z ámpliácią. SarnStat 504; áby ninieyſzych vſtaw y potwiérdzenia tákże ſucceſsiiéy náſzych czáſów miáły moc wiecznéy mocy ná wieki: [...] przeto ták ninieyſzé vſtáwy náſzé (któré máią w ſobie potwiérdzenié ſtárych) iáko dawnieyſzé wſzytkié [...] pozwalamy naſzą bytnośćią ſkázuiąc/ áby ná wieki były ważné SarnStat 938; Potwiérdzenié Vniiéy między Narody Polſkimi y Litewſkimi ná Seymie Wálnym Lubelſkim, Roku Pánſkiégo 1569. ſkonczonéy. SarnStat 1026, 61, 61 żp, 266, 326, 337 (26). Cf potwierdzenie czego komu; »potwierdzenie praw«; Wyrażenia przyimkowe.

potwierdzenie czego komu (3): Potwiérdzenie dániny w Inflantćiéch Iérzému Farensbekowi. SarnStat 1208 [idem] 1307. Cf »potwierdzenie praw«.

potwierdzenie czyje [= komu potwierdza] [w tym: G sb i pron (7), ai poss (5), pron poss (4)] (16): SkarŻyw 319 marg; ále [Krzyżacy] przywiley z Bułą złotą Fridericá wtorego Ceſárzá pilnie chowáli/ y vkázowáli/ w ktorym im potwierdźił dzierżáwę Kulmienſkiey Zięmie s Pomorſką nádánie/ ktorych im nigdy Konradus niedawał/ Dla tego potwierdzenie Frideriká Ceſárzá [...] máło ważyło/ gdyż tu żadney mocy w rozdawániu tych pańſtw niemiał. StryjKron 295, 295 marg; WujNT 461; tedy máią [listy graniczne] mieć moc wieczną/ choćiayby téż żadnégo potwiérdzenia náſzégo nie było. SarnStat 845, 381, 383, 902, 904, 1088. Cf Wyrażenia przyimkowe.

W połączeniach szeregowych (4): Przez te klucze/ rozumie ſię nawyżſzą zwierzchność y przełożeńſtwo dáne Piotrowi nád wſzytkim kośćiołem: to ieſt moc rozſądzánia náuk/ ieſli ſą prawdziwe ábo fałſzywe: y praw ſtánowienia/ y zgromádzánia ſynodow/ y pirwſzy głos ná nich/ y potwierdzenia ich WujNT 68; Gdyż ſpráwy Páńſkié máią bydź dla wiekuiſtéy pámięći potomnym ludźióm bez wſzelákiégo zgwałcenia obwieſczáné: y potwiérdzenia/ wolnośći/ od podatków ſwobody/ tákże Przywileie y ich ſpiſánia/ y tudźiéż Confirmáciiȩ álbo vmocnienia wiecznym czáſóm máią bydź podáné SarnStat 881; my Miſtrz Lódwik Komendorowie y Zakon Niemiecki [...] wſzyſtki zapiſy/ dárowánia/ wyrzékánia/ zſtępowánia/ zeznawánia/ potwiérdzenia/ Przywileie/ Inſtrumentá/ przedawánia/ kupowánia/ vchwalenia/ ſądy/ Skázowánia/ obrony y dekrety [...] nikczemné czynimy SarnStat 1089, 219.

W charakterystycznych połączeniach: potwierdzenie daniny (4), kontraktu, krztu, listu, nabożeństwa, od podatkow swobody, postanowienia, przymierza (2), przywileju(-ow) (5), statutu(-ow) (13), sukcesyjej, synodow, towarzystwa z Rzymiany, unijej między narody polskimi i litewskimi, ustaw (2), wolności (koronnych) (2), wybierania [= wyników wyborów], zgody, zjednoczenia, życia w regule [jakiej]; potwierdzenie arcybiskupie, biskupow rzymskich, cesarza, książąt Rzesze Niemieckiej, Najaśniejszego Pana (2), papieskie (od papieża) (3), przełożonych Kościoła Powszechnego; hojne potwierdzenie, jednostajne, nikczemne; nie potrzebować potwierdzenia.

Zwroty: »potwierdzenie wziąć« (1): Był też záſię w Ieruzálem ſzpytal z kośćiołem pánny Mariey ktory zową Templárſki/ [...] ći theż przyięli iednę regułę z Rycerzmi Bożogrobſkiemi/ y potwierdzenie wźięli od Papieżá y Ceſárzá BielKron 346.

»potwierdzenia żądać, prosić; o potwierdzenie prosić, starać się; potwierdzenie żądane było« [szyk zmienny] (4:2;3:1;1): Kártáinſki też Synod [...] piſſe do Inocentiuſá papyeżá oznáymuyąc mu ſpráwę ſwoyę przećiwko Celeſtyuſowi kácyrzowi/ áby mocą ſtolice ápoſtolſkyey potwirdzoná byłá/ á błąd Pelágiuſow [...] potęmpyon był [...]. A to potwirdzenya od nyego/ yáko od przełożonego proſſą KromRozm III P4v, P8; vcżynili dekret/ áby poćwierdzenie tego wſzytkiego/ co ſię ná onym zborze dziáło/ od Leoná Papieżá żądane było SkarJedn 117, 114, 177, d7, d10; Y gdy oycowie oni 630 o potwierdzenie tego co poſtánowili Leoná y ſtolice Apoſtolſkiey prośili: odpiſuiąc im wſzytko co ſię wyznánia wiáry dotykáło potwierdził SkarŻyw 319, 319 marg, 321, 472.

Wyrażenia: »list potwierdzenia« = dokument nadający czemuś moc prawną; litera(e) confirmationis a. ratificationis JanStat (3): ábyſmy [...] liſt Párgáminowy potwiérdzenia Przywileiu Iáſnégo Kśiążęćiá y páná Káźimiérzá Królá Polſkiégo/ rć. Ná vſtáwienié práwá naiwysſzego Niemieckiégo ná Zamku náſzym Krákowſkim/ miáſto práwá Máydeburſkiégo [...] raczyli on potwiérdźić SarnStat 951, 365 marg, 902.

»potwierdzenie praw« [w tym: komu (1)] = confirmatio iurium JanStat (12): Iż poſłał był Krol Káźimierz do Papieżá Luciuſá trzećiego. poſły ſwe z porády Getki Biſkupá o pothwierdzenie praw/ zwłaſzcżá duchownym BielKron 356v; ktorym [panom litewskim] pánowie koronni łágodną y vkłádną odpowiedź dáli/ á Krolá vpornym nálegánim do przyſięgi/ y potwierdzenia praw/ y wolnośći Koronnych przywodzili StryjKron 616; (nagł) POTWIERDZENIE PRAW. (–) Lódwik Król obiecuie wſzytkié obywátele króleſtwa, którégobykolwiek ſtanu byli, przy wolnośćiách ich zachować. SarnStat 53, 11, 53 żp, 163, 885, 909 marg (10).

»potwierdzeniem umocniony« (1): któré [darowania itp.] były Apoſtolſkim/ Céſárſkim/ ábo którymkolwiek potwiérdzeniem vmocnioné [vel quacunqua alia firmitate roboratis JanStat 866]: [...] nic temu ſtánowieniu [pokoju między Zakonem Krzyżackim i Polską] nie máią przeſzkádzáć SarnStat 1088.

Szeregi: »pochwalenie i potwierdzenie« = approbatio et confirmatio JanStat (8): [My] ná tym Séymie Wálnym Piotrkowſkim zebráni/ przeſtawáiąc przy pochwaleniu y potwiérdzeniu przerzeczonégo Naiáſnieyſzégo páná świętéy pámięći Królá Káźimiérzá/ téż Státuty wedle tego/ iáko tu ſą wpiſáné/ [...] będźiemy ich pilnowáć/ ſtrzédz/ y chowáć SarnStat 381 [idem 383]; [rozkazujemy] áby ták chwalebny Státut y iego pochwalenié y potwiérdzenié w Mieśćiéch/ w Miáſteczkách kazáliśćie oznaymić y obwołáć SarnStat 902 [idem 904], 383, 902 [2 r.], 904 [2 r.], 905; [UstWojsk 1525/18].

»(ani) przyzwolenie ani potwierdzenie« (2): BielKron 232; Y przetoż one ſynody Arianow y innych haeretykow/ choćia wielkie były: wſzákże iż áni przyzwolenia áni potwierdzenia Papiezkiego nie miáły/ przeto nie dziw iże pobłądziły. WujNT 461.

Wyrażenia przyimkowe: »bez, krom, oprocz, przez potwierdzenia [czyjego]« (1:1:1:1): SkarJedn 214; Przetoſz áby ſię nie rozproſzyło święte zebránie iego/ widząc iſz przez poćwierdzenia Papieſkiego/ żadny zákon mocny być niemogł: ſzedł [św. Piotr Celestyn] pieſzo z dwiemá bráćią do Lugdunu/ do Papieżá Grzegorzá dzieſiątego: proſząc o poćwierdzenie żyćia onego ſług Bozych w Regule świętego Benedyktá. SkarŻyw 472; żadne Koncylium w kośćiele bez ich [biskupów rzymskich] potwierdzenia żadney wagi áni wiáry nigdy nie miáło. WujNT 461.
~ Szereg: »oprocz dozwolenia i potwierdzenia« (1): Miniſtrowie kácerſcy biorą ſobie vrząd kazánia y ſzáfowánia Sákrámenty/ oprocz dozwolenia y potwierdzenia przełożonych kośćiołá powſzechnego. WujNT 452. ~

»dla potwierdzenia [czego]« (2): dlia liepſzego potwierdzenia Contractu thego, wkxięgi vrzędowe wwieść thęn Contract [postanowiono] ZapKościer 1580/14; A Táránowſki Andrzey [...] do Turek był poſłan/ dla potwierdzenia przymierza z Kroleſtwem Polſkim y Wielkim Xięſtwem Litewſkim bez Krolá. StryjKron 777.

»z potwierdzenia [czyjego]« = za zgodą, z upoważnienia (2): Dla cżego [z powodu skazania kanclerza płockiego na śmierć] był Konrad Mázowiecki w wielkich klątwách od biſkupow z potwierdzenia Arcybiſkupiego BielKron 360; tá to iſta Conſtitucia zá czáſu ſczęśliwégo náſzégo pánowánia z potwiérdzenia náſzégo [sub ratihabitione nostra JanStat 1018] byłá dźierżáná SarnStat 952.

»ku potwierdzeniu« (3): Do Reyeſtru przez Iego M. Królá y iego Rádę/ byli wezwáni teráznieyſzy Zupnicy ku potwiérdzeniu SarnStat 371.

~ ku potwierdzeniu czego (1): Pothym Symon poſłał Numoniuſzá do Rzymu z wielką tarcżą złothą [...] ku potwierdzeniu towárzyſtwá [ad statuendam cum eis societatem] z Rzymiány. BibRadz 1.Mach 14/24.

Szereg: »ku wierze [= wiarygodności] a ku poćwierdzeniu« (1): y slubyeli vczyewyemy a dobremy slowy trzimacz te articuli wyſzi opiſzanye na wyeki wyecznyę, a ku lepſzi wyerze a ku poczwyerdzyenyu temu Dali ſzobyę wxzegi wyeſcz ZapKościer 1586/64v. ~

»na potwierdzenie« (3):

~ na potwierdzenie czego (2): ſtánął [św. Medard] ná kámieniu y záwołał: owo gránicá. Ná ten głos iego/ wſzyſcy [swarzący się o granice] ſię vſpokoili/ y ná tym przeſtáli. á ná więtſze zgody oney Boſkiey á nieſpodziewáney/ poćwierdzenie: tám gdzie ſtánął/ iego ſtopę ná kámieniu wyráżoną nálezli. SkarŻyw 527; Bo iż dobra ieſt czyſtość małżeńſka/ lepſza wſtrzymięzliwość wdowia y bezżeńſka/ á nalepſza doſkonáłość pánieńſka: ná potwierdzenie tych wſzytkich ſtanow [...] [Jezus] z nienáruſzonego żywotá pánieńſkiego národzić ſię raczył WujNT 309.

na poćwierdzenie czemu (1): LibLeg 6/160v cf Szereg.

Szereg: »na mocność i poćwierdzenie« (1): a navyanthſzą mocznoſcz y poczwyerdzenye themv wſisthkyemv vyſſey pyſſanemv naſzą pyeczancz vyanthſzą y pyeczanczy Boyar naſzych Radnych kaſzalyſzmy zawyeſzicz LibLeg 6/160v. ~

a. Mianowanie na jakieś stanowisko lub zatwierdzenie mianowania dokonanego przez kogoś innego (18): A ieſliby [obrany sługa kościelny] w potwierdzeniu miltzał [tj. nie wypowiadał się na temat małżeństwa]/ y był potwierdzon/ á potymby w małżeńſtwo wſtąpił niema ſlużyć w kośćiele KrowObr 233v.

potwierdzenie na co (9): niechayże tedy żadny wierny nieſzuka/ od takowych Biſkupow/ áni potwierdzenia ná vrząd Apoſtolſki/ áni [...] KrowObr 132v, 132v; Ten Ludwig krol/ wypráwił [= uzyskał] był ná Arcybiſkupſtwo Hálickie/ y ná biſkupſthwá Przemyſkie/ Chełmſkie/ y Włodźimierſkie/ v Papieżá Grzegorzá potwierdzenie/ w Ruśi. BielKron 378; Bo ieſli idźie o przepowiádánie Ewánieliey/ tedy nie ſámemu Piotrowi/ ále wſzytkim Apoſtołom ten vrząd zwierzony ieſt: [...] á nie tylko to cżynili Apoſtołowie ále y inni pomocnicy ich/ nie rádząc ſię oto Piotrá/ áni od niego/ ná ten vrząd potwierdzenia biorąc NiemObr 38. Cf »dawać potwierdzenie«.

potwierdzenie czyje [w tym: G sb (2), pron poss (1)] (3): Cf Wyrażenia przyimkowe.

W połączeniu szeregowym (1): A więc ty ieſztze nieboże będzieſz/ wſzelki/ przes Ducha Swięthego poſwięcony/ ras krwią Páná Iezu Kryſthá vkrzyżowánego/ od tákowych [...] Biſkupow/ ſzukał/ nowego ſwięcenia/ mázánia/ y ná vrząd Apoſtolſki pothwierdzeniá? KrowObr 132v.

Zwroty: »da(wa)ć potwierdzenie« [w tym: na co (5)] [szyk zmienny] (6): [Cesarz księcia] Sáſkiego chćiał od nich [luteran] oddzielić ále niemogł/ przeto mu też niechćiał dáć potwierdzenia ná páńſtwo iego/ iáko ieſt obycżay BielKron 208v; [Ksiądz Kanonik mówi] iż Papież Ceſárzowi y Krolom ná te ſtany ich [tj. na pełnienie władzy królewskiej i cesarskiej] potwierdzenie dawa. CzechEp 404, 364, 383 [2 r.], 404 marg.

»potwierdzenia dostawać« (1): Potym przyſtąpiło y to/ iż [nowo wybrani papieże] od Ceſárzow muśieli potwierdzenia doſtáwáć. NiemObr 66.

»potwierdzenia prosić, żądać« [szyk zmienny] (2:1): KromRozm III P6; iż káżdy Kátholicki y práwowierny Pátryárchá/ náſtępuiąc ná ſtolicę/ wyznánie wiáry do Rzymu poſyłał/ á poćwierdzenia od Papieża prośił. SkarJedn 210; NiemObr 62.

Szereg: »potwierdzenie abo błogosławieństwo« (2): iż Papież przyznawa zwierzchność świecką Ceſárowi/ krolom/ y inſzym przełożonym ná mieyſcách ich/ y ſam im potwierdzenie ábo błogoſłáwieńſtwo ná ty ſtany dawa. CzechEp 383, 364.
Wyrażenia przyimkowe: »bez [czyjego] potwierdzenia« (1):
~ Szereg: »bez potwierdzenia i pomazania« (1): [papież chce] żeby iemu káżdy przyśiągł obedyencyą/ poſłuſzeńſtwo: y bez iego potwierdzenia y pomázánia/ nie ważył ſię być áni Krolem/ áni Ceſárzem. CzechEp 385. ~

»z potwierdzenia [czyjego]« (1): [król Kazimierz Wielki] we Lwowie kośćioł Metropolſki/ to ieſt Arcybiſkupi/ záłożył s fáry/ do ktorego napierwey Kryſtyná s potwierdzenia Arcybiſkupá Gnieznieńſkiego/ Arcybiſkupem vſtáwił. BielKron 376v.

»z potwirdzenim [czyim]« = za zgodą, z woli, z wyboru (1): Ktorzy Trybuni álbo dzyeſięć mężow/ prawem przynieſionym z Grecyey/ lud wſzelki ſpráwowáli/ s potwirdzenim poſpolitego cżłowieká. BielKron 119.

3. Orzeczenie, wykazanie, poświadczenie prawdziwości lub słuszności czegoś; uwiarygodnienie; confirmatio Vulg, Cn; argumentatio Mącz; adstipulatio, approbatio Cn [w tym: czego (44)] (49): HistJóz B2; [Biskupi w konfesyi napisali] że tego w Piśmie nigdziej nie masz, aby wiarą usprawiedliwieni być byśmy mieli przez śmierć samę tylko Pana Chrystusa. Skąd jakie powstały i jeszcze się mnożą bałwochwalstwa, słupow, obrazow chwalenie, czego nawiętsze potwierdzenie na piśmie z Łowicza wydali [aluzja do art. 33 i 34 wyznania wiary, ułożonego na synodzie w Łowiczu 11.09.1556 r.], aby nas tak uczono miesc jednych więcej za święte rozumienie niż drugich. Diar 70; SKutek zeznánia ná Sądźie ten ieſt/ iże odporna ſtroná/ gdy zeznánie vczyni/ iuż powod od potwierdzenia ſwey żáłoby bywa wolen. GroicPorz yv; Mącz 16a; Iuż tedy zá pomocą páńſką wezmę to przedśię/ cżymbych zacność y pewność piſmá ś. okázáć [...] mogł. Acżkolwiek tá rzecż w ſobie doſyć doſtátecżna y iáſna ieſt/ y od zadnych ludźi/ potwierdzenia nie potrzebuie. NiemObr 68; Suffragator – Ten ktori przizwalia mowa wiwodną napotwierdzeniu [lege: na potwierdzenie] rzeczi pozadanei. Calep 1027a.

potwirdzenie z czego [= na jakiej podstawie] (1): KromRozm I H4 cf »potwirdzenie ani moc«.

potwirdzenie przez co (2): Mącz 305d; [Paweł św. pisał do Koryntian: wiedzcie] iż oycowie wáſzy ná puſzcży pod obłokiem chodzili/ á morſkie wody przeſzli/ y tám byli przez Moiżeſzá pokrzcżeni y wyzwoleni. Okázuiąc to Apoſtoł piſał/ iż to byłá figurá przyſzłego potwirdzenia zbáwienia náſzego/ przez wodę á przez Duchá ſwiętego. RejPos 153.

potwirdzenie czyje (1): on pápier co ná nim tho [tj. wolę człowieka umierającego] ſpiſano/ pápierem ieſt/ y pápierem zoſtawa/ [...] tedy iż on pápier pápierem ieſt/ to s przyrodzenia ma/ ále iż ná nim opiſána ieſt wola á potwirdzenie/ tego ktory teſtáment cżyni/ przeto teſtámentem ieſt RejPosWiecz3 96v.

W przeciwstawieniach: »potwierdzenie ... obalenie, skażenie« (2): Replicatio, [...] odmowy vczinienie/ Potwirdzenie ſwey rzeczy przes ynſzy dowód á skażenie tego co przećiwna ſtroná ku pomocy ſwey ſtronie prziwiodłá. Mącz 305d; á czáſem też [są na brzegu naznaczone] y ánnotácye ktore należą ku potwierdzeniu Kátholickiey wiáry/ á ku obáleniu przewrotnych náuk kácerſkich WujNT przedm 25.

W charakterystycznych połączeniach: potwierdzenie bluźnierstw, błędow swoich (2), Ewanjelijej swej, jakiej sprawy, łaski i chwały, nauki, nowego zakonu, obietnice (3), pokoju i przymierza, postanowienia, powieści [= opowieści] [czyjej], pychy, rzeczy [= wywodu naukowego], rzeczy pożądanej, sentencyjej, swej rzeczy [= oskarżenia], (nowego) testamentu (2), zbawienia naszego, żałoby (2).

Zwrot: »wziąć potwierdzenie« (1): yſz troye bylo poſzwyączenye matky bozey [...] czwarte yeſcze kladą doctorouye przy wnyebo wzyączu gdzye wzyąla [Maryja] laſky y chwały potwyerdzenye PatKaz III 97v.
Wyrażenia: »potwierdzenie prawdy« (3): Cf Wyrażenia przyimkowe.

»potwierdzenie przysięgi(-ąg)« [szyk 2:1] (3): przeto bi dobrze [było] abi y k.m. raczil widacz poddane moye ſwlascza takowe ktorzi vczyekly zzyemie mey aboviem ze to mami myedzi sobą poddane swe yeden drugiemv widawacz wedle zachowania praw y prziſyag potwyerdzenia. LibLeg 11/12v, 11/12, 61v.

Szeregi: »potwirdzenie ani moc« (1): Iż co nyema potfirdzenya áni mocy z piſmá/ yáſna rzecz iż to z czártá yeſt. KromRozm I H4.

»pieczęć i potwierdzenie« (1): ácz ofiárá krzyżowa Páná Chriſtuſowá [...] ieſt oſtátnia pieczęć y doſkonáłe potwierdzenie nowego zakonu y nowego teſtámentu WujNT 287.

»znak i potwierdzenie« (1): Y przyrzekł mu [Bóg Noemu] więcey ſie ták ſrogo niemśćić/ [...] áni Swiátá zaléwáć wodámi/ ná co dał znák y potwierdzenie pokoiu y przymierza/ y zakłádu wiecznego/ miedzy ſobą/ á człowiekiem Tęczę StryjKron 6.

Wyrażenia przyimkowe: »dla potwierdzenia« (5): bo ten znak dla obietnice potwiédzenia [!] dan ieſt. BiałKat 256, 256.
~ Wyrażenia: »dla potwierdzenia prawdy« (1): ie ſliż ten zły człowiek [tj. Kajfasz]/ dla vrzędu ſwego/ [...] przećię miał iákążkolwiek áſſyſtencyą Duchá S. dla potwierdzenia prawdy/ ktorey y fam do końcá nie rozumiał WujNT 354.

»dla potwirdzenia wiary« (2): że niektorzy [chrześcijanie]/ dla potwirdzenia wſzytkiey wiáry/ ten dar cudow mieć mieli WujNT 186, 175. ~

»ku potwierdzeniu« (20): LIſt/ ieſt piſánie Vrzędowe ku wywiedźieniu á potwierdzeniu iákiey Spráwy vczynione. GroicPorz y2v, v3; A Iż też piſzeſz ku potwiérdzeniu pychy Papieżá Rzymſkiego/ iż Piotr ſwięty ſobie w Rzymie Stolec obrał [...]? Powiedz że mi? gdzieżeś to wytzytał/ áby tam w Rzymie Piotr ſwięty ſobie Stolec kiedy obrał? KrowObr 22v; I przywodzićie tám ku potwierdzeniu tey náuki Diiabelſkiey przykład/ o iednym złym Krolu KrowObr 156; SarnUzn F7v; WujJud a6; XIążętá Ruskie [...] vczyniwſzy ziazd z Połowcámi w Stachowie/ poſtánowili pokoy/ y przymierze miedzy ſobą/ á ku mocnieyſzemu onego poſtánowienia potwierdzeniu/ dáli ſobie w zakłádzie ludźi zacnych z obudwu ſtron StryjKron 200; GórnRozm G; haeretycy/ ku potwierdzeniu ſwych błędow/ nawięcey te mieyſca [w Biblii katolickiej] pſuią y fałſzuią/ ktore baczą że im ſą przećiwne. WujNT przedm 5; mieyſcá Prorockie ktore Máttheuſz S. Zydom Ewángelią piſząc/ ku potwierdzeniu Ewángeliey ſwey z Prorokow Zydowſkich przywodźi/ Iáko ono: Z Egiptu wezwałem ſyná mego. [...] WujNT przedm 6; Abowiem ludźie ná więtſzego niż ſámi przyśięgáią: á káżdego ſporu ich koniec ku potwierdzeniu [ad confirmationem]/ ieſt przyśięgá. WujNT Hebr 6/16, s. 43, Hebr 9 arg.

~ Wyrażenia: »ku potwierdzeniu prawdy« (1): A kiedy śie to wſzyſtko weſpołek zbierze ku potwierdzeniu tey prawdy/ iż to ieſt práwy Sákráment álbo Swiątość/ iuż nam nietrzebá inſzych dowodow. KuczbKat 160.

»ku potwierdzeniu (artykułów) wiary« (6): Acz y to co czynił [Jezus] nye wſſyſtko [apostołowie] wypiſáli/ yedno co znácznyey ſlużiło ku podfirdzenyu wyáry KromRozm II d2v; Ieſt też y to Przyśięgá/ kiedy ku potwierdzeniu Wiary przez ſtworzone rzecży przyśięgamy: iáko przez święte Boſkie Ewángelie/ przez Krzyż/ przez Kośći/ y przez imię Swiętych/ y przez rzecży inſze. Abowiem ty iſte rzecży niecżynią ſámy z śiebie ważnośći álbo mocy w Przyśiędze/ ále Pan Bog to ſam dźiáła KuczbKat 285; WujJudConf 31v; z tego [tekstu, tj. Wulgaty] wſzytkie Koncylia y Seymy duchowne świádectwá ku potwierdzeniu wiáry przywodźiły. WujNT przedm 9, przedm 25, s. 159. ~

»na potwierdzenie« (8): Tedy ná wiecżną pámiątkę karániá niepoſłuſzeńſtwá/ y ná poćwierdzenie kápłáńſtwá Aaronowego/ kazał [Mojżesz] kádzielnicę onych odſzcżepieńcow [tj. zbuntowanych przeciwko Aaronowi]/ ná bláchy zlać/ y ná ołtarz przybić: żeby nikt obcy á znarodu Aaronowego nieidący przyſtąpić do ołtarza y ofiáry á kádzenia cżynić nieśmiał SkarŻyw 492, 2.

~ Wyrażenia: »na potwierdzenie prawdy« (1): Czynią cudá w imię Páná Ieſuſowe czáſem y zli y niewierni ludzie/ ná potwierdzenie prawdy WujNT 159.

»na potwierdzenie (chrześcijańskiej) wiary, prawdy wiary« (4:1): Napierwſze cudo [św. Piotr] vczynił ná potwierdzenie Chrześćijáńſkiey wiáry. Dzie: 3. 7. WujNT Aaaaaa4v, 72, 406 marg, 408; SkarKaz 416. ~

II. To, co potwierdza (34):
1. Dowód argument za słusznością jakiegoś poglądu; apodexis (apodixis), argumentum, assumptum, confirmatio, demonstratio, illatio, probatio Mącz (11): Wthore oglądaymy kyedy była [Maryja] poſzwyączona gdzye zgodnye mouyą doctorouye yſz tedyſz kyedy duſſa wlana wczyalo acz tu nyekądy mayą pothwyerdzenye uporny zakonnyczy ktorzy ſyą przeczyuyą zachouanyu od grzechu gdy mouyą yeſt zachouana tedy kyedy duſſa wczyalo wlana a tam poſzwyączona PatKaz III 95; Apodixis, Apodexis, ut quidam volunt. Latine, Evidens probatio, Demonstratio, Iáwne/ Iaſne á niewątpliwe potwyrdzenie Mącz 12c; illatio. Dowód/ Zámknienie/ Potwierdzenie Mącz 123c, 15d.

potwirdzenie czego (2): Mącz 110c; Ale ieſliby kto wątpił około diſtinctiey tego mieyſcá/ niechay cżyta do Koloſenſow 2. káp. gdzie thám ták naydzie piękny wykład mieyſczá tegoż: Powołáni ieſteſcie/ práwi/ ku vznániu TAIEMNICE BOGA, y Oycá y Syná [...]. A iżbyſmy ſie nie dáli vwodzić gornym rozumom/ wnetże przydáie: Hoc autem dico vt nemo vos decipiat in ſublimitate ſermonum. (NOTA) Złoż ty dwie mieyſcá/ á ná oko vyrzyſz potwirdzenie wykłádu ſtárádawnego/ Kredá/ Bo názwawſzy to Myſterium znáiomośći mowi/ Bogá/ y przydáie wykład/ y Oycá/ y Syná. SarnUzn G.

Szereg: »potwierdzenie, (i, a, albo) dowod« [szyk 3:3] (6): Item exemplum species argumentationis, Nieyákiey rzeczy przes rowny przykład dowód/ álbo potwirdzenie Mącz 110c; Loci, apud Dialecticos et Rhetoricos, Pewne nauki z których potwierdzenia y dowody bywayą prziwodzone. Topica graece Mącz 196c; Assumptio, item particula orationis per quam id quod ex propositione ad ostendendum pertinet assumitur, Prziciągnienie/ prziwiedźienie czego ku dowodu y potwierdzeniu. Mącz 432d, 123c, 128c, 188c.
2. Dokument poświadczający zgodność czegoś ze stanem prawnym (5): Privilegium. Handfeſt. potwierdzenie. Mymer1 12v; Privilegium, poczvyrdzenye BartBydg 123b.

potwierdzenie czego (2): Acż tego przełożeńſtwá Biſkupá Cárogrockiego/ nigdy Dámáſus Papież y inni poćwierdzić niechćieli/ ále wpoćwierdzęniu tego Koncylium/ to záwżdy wyimowáli [= usuwali, pomijali]/ niechcąc áby ſię nád inne Pátryarchy prożney cżći prágnienim wynośił. SkarJedn 115; SarnStat 1153.

Zwrot: »otrzymać potwierdzenie [na co]« (1): PRośbámi poddánych náſzych przywiedźieni/ dopuſczamy: áby ná káżdégo woléy z poddánych náſzych było/ prośić y otrzymáć od nas potwiérdzenia [petere et obtinere a nobis confirmationem JanStat 411] ná liſty grániczné SarnStat 844.
3. Bierzmowanie, w Kościele katolickim sakrament udzielany ochrzczonym (przyjmowany przez ochrzczonych) dla umocnienia ich w wierze (kalka z łac. confirmatio) (18): bo acz potwyerdzenye nye yeſt ſzwyątoſzcz potrzebna ale kto by yą wzgardzyl yeſt rzecz kaczerſka PatKaz III 137, 136v; chrzeſt nas omył/ potwierdzénie omyte [tj. omytych] od grzéchu vmacnia BiałKat 263v, 266 marg.

W połączeniu szeregowym (1): Marya Szwyątoſzczy koſzczyelne wſwym zyuoczye przyymouala ktore ſą krzeſth pothwyerdzenye czyalo boze. pokuta, malzenſtwo, oſtathnye pomazanye a ſzwyączenye kaplanſkye PatKaz III 135.

Zestawienie: »sakrament, świątość potwierdzenia« (2:1): BiałKat 266; A gdy ná nie [uczniów Apollosa] włożył ręce Páweł/ przyſzedł ná nie Duch święty/ y mowili obcymi ięzyki/ y prorokowáli. (marg) Páweł dáie Sákráment Bierzmowánia ábo potwierdzenia. (–) WujNT Act 19/6, s. 762.
Szereg: »bierzmowanie a(l)bo (i) potwierdzenie« [szyk 6:2] (8): iż Bierzmowánie álbo potwierdzenie/ tę rzecż z inſzymi Sákrámenty ſpołecżną ma/ áby nową łáſkę dawáło KuczbKat 155; Cżemu ten Sákráment Bierzmowánim álbo potwierdzenim názwano. KuczbKat 155 marg, 155; WujJud 159v; Bierzmowánia S. y potwierdzenia [popowie] zá Sákráment Kośćielny niemáią SkarJedn 346; WujNT 429, 475 marg, 762.
Wyrażenia przyimkowe: »na potwierdzeniu« (3): (marg) Ceremonie ná potwierdzeniu. (–) Naprzód znákiem krzyża s. czoło twoie znaczą: [...] Nád to dawa Biſkup policzek/[...] [potem] krzyżmem pomázuią BiałKat 266, 263v, 266; WujNT 429.

»w potwierdzeniu« (1): Na chrzćieś my ſye odrodźili do żywotá wiecznégo: w potwierdzeniu/ ieſteſmy vmocnieni/ ná nieprzyiaćiele y niebeſpiecznoſći náſzé BiałKat 263v.

Synonimy: I.1. pomoc, posilenie, umocnienie, wspomożenie, zmocnienie; a. pokrzepienie, polepszenie, poprawienie; 2. aprobacyja, pochwalenie, przyzwolenie; a. mianowanie, nominacyja, nominowanie, powołanie; 3. poświadczenie; II.1. argument, dowod, wywod; 3. bierzmowanie.

Cf POTWIERDZIĆ, POTWIRDZANIE

MFr