[zaloguj się]
[pdf]

PRZYJĄĆ (2372) vb pf

Fleksja
inf przyjąć
praet
sg pl
1 m przyjąłem, -em, -m przyjął m pers przyjęlismy, -smy przyjęli, -chmy przyjęli
f -em, -m przyjęła m an
2 m przyjąłeś, -eś, -ś przyjął m pers przyjęliście, -ście przyjęli
f -ś przyjęła m an
n -eś przyjęło subst
3 m przyjął, jest przyjął, przyjął jest, przyjuł m pers przyjęli, są przyjęli
f przyjęła m an
n przyjęło subst przyjęły, przyjęli
plusq
sg pl
2 m -eś, -ś był przyjął m pers -ście przyjęli byli, -ście b(e)li przyjęli
3 m był, b(e)ł przyjął, przyjął był m pers byli, b(e)li przyjęli, przyjęli byli
f była przyjęła m an
imperativus
sg pl
2 przyjmi, przyjḿ, przyjm, przymi przyjmicie, przyjḿcie, przyjmijcie
3 niech, niechåj przyjmie niech, niechåj przyjmą
conditionalis
sg pl
1 m bych przyjął, bym przyjął m pers bysmy przyjęli, bychmy przyjęli
2 m przyjąłbyś, byś przyjął, by przyjął m pers byście przyjęli
f by przyjęła m an
3 m by przyjął, przyjąłby m pers przyjęliby, by przyjęli
f by przyjęła m an
n by przyjęło subst by przyjęły
con praet
sg pl
1 m bych był przyjął m pers
3 m by był przyjął m pers by byli przyjęli
impersonalis
praet przyjęto
con by przyjęto, przyjęto by
participia
part praet act przyjąwszy

inf przyjąć (578). ◊ fut 1 sg przyjmę (29). ◊ 2 sg przyjmiesz (42). ◊ 3 sg przyjmie (106). ◊ 1 pl przyjmiemy (11), przyjmiem (2); -em ArtKanc; -emy : -em BielKron (3:1). ◊ 2 pl przyjmiecie (10). ◊ 3 pl przyjmą (33). ◊ praet 1 sg m przyjąłem, -em, -m przyjął (27). f -em, -m przyjęła (3). ◊ 2 sg m przyjąłeś, -eś, -ś przyjął (36). f -ś przyjęła (1). n -eś przyjęło (2). ◊ 3 sg m przyjął (437), jest przyjął (2), przyjął jest (1), [przyjuł]; przyjął : jest przyjął : przyjął jest Leop (9:1:1). f przyjęła (76). n przyjęło (19). ◊ 1 pl m pers przyjęlismy, -smy przyjęli (22), -chmy przyjęli (4) RejPos (2), WujJudConf, SkorWinsz; -smy (21), -śmy (1). ◊ 2 pl m pers przyjęliście, -ście przyjęli (45). ◊ 3 pl m pers przyjęli (249), [są przyjęli]. subst przyjęły (6), przyjęli (1) [n] OpecŻyw. ◊ plusq 2 sg m -eś, -ś był przyjął (2). ◊ 3 sg m był, b(e)ł przyjął (5), przyjął był (3); był przyjął RejJóz, HistRzym, WujJud, PaprUp; przyjął był OrzQuin, WujNT; był przyjął : przyjął był BielKron (1:1); ~ był (7), b(e)ł (1) PaprUp. f była przyjęła (2). ◊ 2 pl m pers -ście przyjęli byli (1) BiałKaz, -ście b(e)li przyjęli (1) PaprUp. ◊ 3 pl m pers byli, b(e)li przyjęli (4), przyjęli byli (1) ZapWar; ~ byli (4), b(e)li (1) PaprUp. ◊ imp 2 sg przyjmi (182), przyjḿ (17), przyjm (1), [przymi]; przyjḿ KrowObr, RejZwierz, HistLan, KlonKr; przyjmi : przyjḿ : przym LubPs (8:7), RejZwierc (4:1), PaprPan (2:1), ArtKanc (14:2), GórnTroas (3:–:1), CiekPotr (2:1); ~ -ḿ (11), -m (1) RejZwierz, -(m) (5). ◊ 3 sg niech, niechåj przyjmie (5). ◊ 2 pl przyjmicie (28), przyjḿcie (2) LubPs, MączLub, przyjmijcie (1) CzahTr; ~ -ḿ- (1) LubPs, -m- (1) MączLub; ~ przyjmiciéż (1) GosłCast. ◊ 3 pl niech, niechåj przyjmą (3). ◊ con 1 sg m bych przyjął (9), bym przyjął LatHar (2). ◊ 2 sg m przyjąłbyś, byś przyjął (10), by przyjął (3); by przyjął OpecŻyw, RejPs; byś przyjął : by przyjął HistAl (1:1). f by przyjęła (1). ◊ 3 sg m by przyjął, przyjąłby (95). f by przyjęła (8). n by przyjęło (4). ◊ 1 pl m pers bysmy przyjęli (12), bychmy przyjęli (5) LibLeg, LubPs, RejPos (2), BudNT. ◊ 2 pl m pers byście przyjęli (5). ◊ 3 pl m pers przyjęliby, by przyjęli (59). subst by przyjęły (1). ◊ con praet 1 sg m bych był przyjął (1). ◊ 3 sg m by był przyjął (4). ◊ 3 pl m pers by byli przyjęli (1). ◊ impers praet przyjęto (8). ◊ con by przyjęto, przyjęto by (3). ◊ part praet act przyjąwszy (142).

Sł stp notuje, Cn s.v. a jeszcze, za dobre mieć, za pokutę co przyjąć, Linde XVI (cztery z niżej notowanych przykładów) – XVII(Cn, XVIII) – XVIII w.

Znaczenia
I. Zgodzić się, nie odrzucić, zaaprobować, zaakceptować (w stosunkach między ludźmi lub między człowiekiem a Bogiem a. inną siłą wyższą), ustosunkować się, głównie pozytywnie (tak w kontekstach bez wyrażonej oceny), rzadko (i tylko z wyraźną oceną) negatywnie [w tym: kogo, co (1597)] (1672):
1. Gdy ktoś coś mówi lub (rzadziej) czyni: uznać za stosowne; accipere PolAnt, Vulg, Mącz, Modrz, Calag, JanStat, Cn; recipere Vulg, Mącz, PolAnt, Modrz; facere PolAnt, Mącz, Calag, Cn; assumere PolAnt, Vulg, JanPrzyw; percipere Vulg, HistAl; excipere, suscipere PolAnt, Vulg; admittere Mącz, JanStat; oboedire Miech; cedere, complecti Mącz; probare Calag; capere Vulg; acceptare JanPrzyw; approbare JanStat; habere, interpretari Cn (799):
A. Odnośnie do wypowiedzi (501):
a. Odnośnie do czyjegoś zdania nieskierowanego do osoby oceniającej lub działań bezpośrednio z nią niezwiązanych: przyznać rację, uznać za prawdziwe, słuszne; nie zaprzeczać (173): Leop Act 22/18; A tak w ich roſpráwach nie máſz nic czegoby ſię przyiąć nie godźiło BibRadz I 274a; Orygenes tego cżáſu był w Alexándriey Doktor vcżony Krześćiáńſki/ [...] ktorego kſiąg wiele przyięto y wiele popalono w Krześćiáńſtwie BielKron 150v; Grynianus theż poſeł krolá Fráncuſkiego vpomina Luteryany/ áby Koncilium przyięli/ á co by tám było poſtánowiono/ áby to mocno trzymáli. BielKron 223v, 143, 204v, 220, 233 [4 r.], 235, 236, 408; Conditionem repudiare aequissimam, Nie chcieć prziyáć [!] ſpráwiedliwych poſtępków Mącz 352d, 432c; RejPos 1, 242v; Przeto ty/ ieſli wieſz wywody ich/ powiedz ie przedemną/ [...] á ieſliby też były z BOgá/ tedy ie y ſam przyimę y pocáłuię. CzechRozm 191, 160v; Y o tem też wętpić nie trzebá/ że wiele z praw Rzymſkich przyiąć trzebá [multa ex legibus Romanis mutuanda esse] ModrzBaz 98; Rádzę ábyſmy zachodnych Doktorow piſmá przyięli SkarJedn 290, 305, 316; SkarŻyw 75; CzechEp 228, 263; nie dziw że ie [heretycy dekrety koncyliów] rozmáićie potwarzáią/ iáko ná on czás Cherintyanowie y fáłſzywi Apoſtołowie nie przyięli tego Ierozolimſkiego/ Arianowie Niceńſkiego/ á Trydentſkiego dziśieyſzy haeretykowie. WujNT 463, Act 22/18; JanNKar E; á która stroná przed nimi [urzędnikami ziemskimi] lepſzé y znácznieyſzé znáki vkaże/ y przez ſtárſzé y świádki wywiodłáby ſwoię ſpokoyną poſseſsią ná onym imiéniu/ [...] á vrzędnicy oni przyięliby to: tedy tám máią bydź czynioné gránice y kopce nowe vſypáné SarnStat 472 [idem 1176] 472, 1176 [2 r.]; [I na them ieſtheſmi gdziebi rzecz naſſza bila a wmoczy naſchey vznalibiſzczie. tho czo ſzią godzi ſąſziadowi a prziaczieliewi dobrze zachowanemu prziiacz. ZapWpolActCon 1537 2/91].

przyjąć kogo [= czyje słowa] (2): Ktorego [Francuza Watabla] iż zemną przyiąć [ksiądz Powodowski] nie chćiał/ niechże ſłucha Chrizoſtomá/ który ták ná to krotko mowi. CzechEp 264, 300.

przyjąć czego (2): NiemObr 58, 128 cf »niewdzięcznie przyjąć«.

przyjąć od kogo (7): bo ná rzecz tylko ſámę okiem mierząc/ ták ná nię wſzyſtkę myśl/ y pióro ſwé ſkłádaſz/ iż téż nic ſye ná żadnégo ſtanu człowieká nie oglądaſz/ áni o to dbaſz/ iáko kto/ to co piſzeſz/ od ćiebie prziymie. OrzQuin E. Cf »wdzięcznie przyjąć«.

przyjąć komu (1): A ieſli mi [heretyk] nie przyimie wykłádu [pisma] tedy mu ia vkażę drugie mieyſce/ gdźie iáwnie mowi/ nie o boiázni/ ále o cżći/ o chwale/ y o błogoſłáwieńſtwie. WysKaz 36.

Ze zdaniem dopełnieniowym (1): przyimi thák zá wdzyęcżne/ iż thu ieſt naprzod położoná pámiąthká onego poſelſthwá Anyelſkiego RejPos 269.

Z określeniem przysłówkowym wyrażającym aprobatę lub (wyjątkowo) dezaprobatę (20): CzechEp 264; Ażeby nie tylo trzy Zbory S: ále wſzytki ine powſzechne/ [...] ze cżćią przyięli. SkarJedn 316. Cf »niewdzięcznie przyjąć«, »wdzięcznie przyjąć«.

W połaczeniu szeregowym (1): A zá tym téż iuż drugim, chcąli, wolno będźie [tę ortografię] przyiąć, chwalić, gánić, ábo y ſwoie wydáć. JanNKar D4v.

W przeciwstawieniach: »przyjąć ... negować (2), odmienić, odstępować, porzucić, wzgardzić« (6): wezwawſſy Ceſarz wſſytek ſenat/ kazał przed nim cżyść ſpiſek wyznánia wiáry Sáſkow/ ktorego doktorowie Papieſcy popráwiáli niegdzie przyięli á drugdzie odmienili BielKron 208, 208, 233; ieſliby ták Zydowie mowić chćieli/ żeby dla niezgod niechćieli nowego Teſtámentu przyiąć tedyby też dla tychże muſieli ſwoy ſtáry porzućić. CzechRozm 146; któré [znaki graniczne] ieſli vrząd Ziemſki prziymie/ á ſtroná druga będźie mu negowáłá/ powód [...] ma probowáć przez przyśięgę SarnStat 472 [idem] 1176.

Zwroty: »za dobre przyjąć« = boni consulere Mącz, Calag, Calep, Cn; facere boni Mącz, Calag, Cn; grate recipere Mącz; accipere aequo animo a. amice a. grate a. in optimam partem a. moderate, optimi consulere, ratum habere, interpretari grate a. grato animo Cn [szyk 5:2] (7): ále to was oſtrzegam/ ábyśćie Długoſzá czytáiąc zá dobre przyięli co tám v niego naydźiećie. OrzRozm K4v; Grate recipit, Prziyął zá dobre. Mącz 149a, 26a, 113c; Calep 135b; GórnDworz C6; Vor gut anſehen. zá dobre przijąć. pochwalić. Probare. Calag 549a; [TerentMatKęt O6v].

»[czego] niewdzięcznie przyjąć« (2): ále odłożył [cesarz] ſpráwę iego [Atanazjusza]/ do tego cżáſu/ áżby y oni oycowie przy tym byli: cżego niewdźięcżnie przyiął Atánázyus/ y ofuknął Ceſárzá Konſtántynuſá. NiemObr 128, 58.

»wdzięcznie, za wdzięczne, z wdzięcznością przyjąć« [w tym: od kogo (6)] [szyk zmienny] (10:5:1): KromRozm I A2v; GliczKsiąż Q3v; BibRadzBaz ktv; TAk mniemamy vprzeymy á miły cżytelniku/ gdy tho proſte piſánie [...] vyzryſz y cżythać będźieſz/ iże tę proſtotę wdzięcżnie prziymieſz GrzegRóżn A2; SienLek 194; Tákże Troiánie [...] przyięli ono wdzięcżnie/ co białegłowy zrobiły GórnDworz Z2; RejPos 269; To ná krótce odemnie zá wdźięczné przyymi BiałKat 366; KwiatOpis D; Cżytayże [...] co Finees kápłan vcżynił/ y iáko to wdzięcżnie Pan Bog od niego przyiął/ gdy dwoie záſtawſzy ná ſwowolnym grzechu/ oboie miecżem ku ziemi przebił. RejZwierc 33, 27v; Iuż tedy rozmowy te odemnie zá wdzięcżne przyimićie/ y ony pilnie cżytayćie CzechRozm A8, A8; CzechEp 364; NiemObr 57; tedy my dla dobrégo Rzeczypoſpolitéy tákiéy ſukceſsiiéy dźiedźicznéj w Páńſtwie Litewſkim [...] wiecznémi czáſy odſtępuiemy: y ktemuſmy obá Narody [tj. Polaków i Litwinów] przywiedli/ iż ná tym z obu ſtron przeſtáli/ y od nas wdźiecznie to [zrzeczenie się sukcesji] przyięli. SarnStat 1012.

Szeregi: »(po)chwalić i przyjąć« (2): Wſzyſcy tę rzecż pochwalili y przyięli BielKron 41; CzechEp 216. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»(i) przyjąć i potwierdzić (a. utwierdzić)« (4): PatKaz II 59; WujJud 39; A to wſzyſtko/ czego ſie ieno W.M. vymiećie/ niech Pan Bóg prziymie y vtwiérdźi OrzJan 71; Y owſzem wſzyſtek Kośćioł przyiął ią [litanię] y potwierdźił przed tyśiącem lat ná [...] Koncylium Aureliáneńſkim LatHar 172.

»przyjąć i wyświadczyć« (1): Lecz te kśięgi iáko właſne tego Dionyzyuſzá Areopágity/ przyiął y wyświádczył trzeći zbor powſzechny Konſtántynopolſki WujNT 471.

»przyjąć i zganić« (1): Ia kożdèmu zdánié iego właſnè wcále zoſtáwuię: [...] gdyż to wolno każdèmu przyiąć y zgánić JanNKar D3.

W przen (1): dobre ſerce [tj. zamiar nawracania pogan] iego [św. Antoniego] Pan Bog przyiąwſzy/ z táiemney rády ſwey/ tego iemu niedopuśćił SkarŻyw 543.
α. Uznać za obowiązujące (o przepisach prawnych i zobowiązaniach) (90): [Tatarzy] Pięciori Moyżeſzowe kxięgi przijąwſzy obrzazuią ſie, y ſtarego zakonu obycżaie chowaią MiechGlab 20; na drugim seimie slachczie ziem Mazoweczkich volno bandzie albo na dalse czassi thą constituczią prziiacz albo abrogowacz i nie prziiącz. ZapWar 1545 nr 2646, 1545 nr 2646 [4 r.]; KromRozm I Fv, H4v; KromRozm II h4, t3v; A to też wſſyſtko krzeſćiyańſtwo przyyęło nye inácey/ yedno yáko ono/ co przez Apoſtoły było podano. KromRozm III C4v, C4; UstPraw K2v; IAn dzyeſiąty/ ten był dwie lecie Papieżem/ záſię Formozowy vſtáwy przyiął przećiw woley wſzytkich BielKron 172v; Ale yż w Senaćie byłá więtſza połowicá Biſkupow/ przetho onych ártykułow przyięte [lege: przyjętych] od doktorow y z onymi kſięgámi/ Senath nieprzyiął BielKron 219; Gdy ieſzcże Krześćiánie dzierżeli Ieruzálem był tám klaſztor S. Ianá/ kthorego regułę przyiąwſzy pánowie z Rodis/ ná tym byli fundowáni áby ſtrzegli grobu Bożego od Sárácenow BielKron 346, 99v, 205v, 209, 219, 229v, 230, 346; Lex repudiata est, [...] Skáżono tę vſtáwę/ nie przyęto tego ſtátutu. Mącz 352d, 357c [2 r.], 358a; RejPos 102, 102v, 297v; bo wſzyſcy Oycowie święći/ [...] obrázy przyięli WujJud 51v, 51v marg, Mm7v; WujJudConf 12v; SkarJedn 311; WOiewództwo Ráwſkié ácz proceſs nowy przyięło/ wſzákóż zá zwoleniém á prośbámi Poſłów z niego/ ma bydź wiecznie wolné od pámiętnégo SarnStat 821, 199; SkarKaz 81b.

przyjąć od kogo (3): ktory [porządek apostolski] od przodkow ſwych z ſtárádawná/ y owſſem od początku [Grecy] przyyęli KromRozm III L5v; KrowObr 127; SarnStat 1183.

cum inf (1): I wielé inſzych rzeczy ieſt/ ktoré przyięli dźierżeć MurzNT Mar 7/4.

Z określeniem przysłówkowym wyrażającym aprobatę (6): LibLeg 7/32v; Rozumiał temu Likurgus iż ſie thy prawá drugim ćięſzkie zdáły być/ przetho zmyſlił przed Senatem Spártańſkim álbo Lácedemońſkim/ iż ty práwá Bog Apollo poſłał do nich przezeń áby ie dzierżeli/ przeto ie chćiwie przyięli/ mnimáiąc by od Bogá BielKron 272v; y wſzytko to ochotnie [król etiopski] przyimie/ co iedno ſię o zgodzie ná ſynodzie poſtánowi. SkarJedn 310, 319; [ZapWpolActAdv 1545 202/199v; Chtoru vgode weſpol y zawiatem ymyenym Balczerowym, Olbricht Kanya ziencz y poſſel yego, y Hannuſſ ſyn yego wlaſſny, mocznye y prawie przyyely. ZapWpolKośc 1547 2/77v, 1551 9/351]. Cf »przyjąć wdzięcznie«.

W połączeniach szeregowych (2): Chceſz vſtáwy krześćijáńſkich Oycow [...] vććiwie przyiąć/ vtzyć/ y chowáć? KrowObr 127; SarnStat 20.

Zwroty: »dekret przyjąć« [szyk zmienny] (9): Nieprzyięli tego Dekretu Kſiążęta/ [...] á dáli náſpiſku przecż go nieprzyięli BielKron 206; Poſłał też Ceſarz do Norymbercżánow/ áby nowy dekret przyięli o wierze BielKron 233v, 206v, 233 [2 r.], 233v [2 r.]; przerzecżeni posłowie Ormiáńſcy [...] ten zdrowy Synodálſki dekret [...] ze wſzelákim nabożeńſtwem y posłuſzeńſtwem przyięli/ przyimuią/ y obłápiáią. SkarJedn 319.

»kondycyją (a. artykuły kondycyjej) przyjąć« [szyk zmienny] (9): dał ſie [lantgraf] ná rádę Maurycego y Krfierſtá z Brándeburgu/ ktorzy ſnim ſzli zá przyrzecżenim przed Ceſárzá/ dniá 8. Cżerwcá powiedziawſzy mu pierwey ártykuły kondycyyey ktore miał przyiąć BielKron 229v, 195, 237; Piſze ieden Grecki Hiſtoryk Nicephor Gregorás/ iż z tey vniey Lugduńſkiey Grekowie trzy Kondycye przyięli. SkarJedn 263, 265, D5; StryjKron 200, 577; Phil C3.

»prawo przyjąć« = iustitiae approbare JanStat [szyk zmienny] (15): Kthore Práwo potym Káźimirz wielki/ Krol Polſki/ s przyzwoleniem Rády ſwey y wſzytſthkiego [!] Kroleſtwá przyiął GroicPorz a3v; poſłał krol przes poſły ſwe do Ieruzálem y do miaſt Iudſkich liſty ſwe áby práwá obcych źiem przyięli [ut irent post leges alienorum terrae]. BibRadz 1.Mach 1/46; BielKron 108v, 121v, 208, 272, 272v; RejPos 74v; BudBib 1.Mach 1/46; Więc y tem ſamem ktorży to nowe Polſkie práwo prżyięli/ álbo potomſtwu ich/ prżiydźie do tego zá czáſem/ że będą niewolnikámi GórnRozm I, I; Wſzákóż [...] tego dokłádáli [panowie Księstwa Mazowieckiego] y wárowáli ſobie: áby im było záwſze wolno do praw y Státutów polſkich przypátrzywſzy ſie im dobrze/ przyſtąpić y przyiąć ie SarnStat 1146, 60, 1151, 1309.

»przyjąć na się, do siebie« [szyk zmienny] (5:1): yſſ ieſſly przerzeczonich Xiąſtw poſlowie [...] naſie by tho ku pozytku koronnemu przyeli. czo my ludzie koronny, ku ich dobremu wieſć chczemy, thedy [...] ConPiotr 35; ZapWar 1550 nr 2655 [2 r.]; Mącz 227a; RejPos 74v, 333; [ZapWpolActAdv 1545 202/199v; Item obye dwye ſthronye mayą dacz zopopulnye ſthrony po kąſzv zyemye kthore mayą myecz ſzpolną drogą, tho yeſth myedzy ląnkamy y myedzy rolyamy, kthore dzyaly mayą dzyerzecz y zapyſzacz pod zakladem ſtha grzywyen, kthory zaklad dobrowolnye naſzyą przygyąly. ZapWpolKośc 1551 9/351].

»przyjąć ku trzymaniu« (1): y wiele ſą innych rzeczy ktore im do chowánia ſą podáne (marg) przyiięli ku trzymániu. G. (–) WujNT Mar 7/4.

»przyjąć wdzięcznie, z wdzięcznością« [szyk zmienny] (1:1): RejPos 333; y owſzem z wielkimi dźięki, wdźięcznośćią, y pochwałą ludzką to odemnie, ták ná ſéymikoch, iáko y ná Wálnym Séymie przyięto. SarnStat *7v.

»przyjąć zakład« [szyk zmienny] (4): A czi panowie Chlewiensczi Gabriel y Kristow na ssię przerzeczony zaklad prziięli ZapWar 1550 nr 2655, 1550 nr 2655; GliczKsiąż I; Mącz 227a; [podzakladem 50 zlothich kozdey po pulkopyu groſchey polſkych liczącz kthorey thak Pany Margorzatha przez pana Andriſſa oycza ſwego gy dziathek ſwich yakoy Hanus ſcholcz na ſzyą dobrowolnye ſſą przyąly ZapWpolActAdv 1545 202/199v; ZapWpolKośc 1551 9/351].

»przyjąć w zwyczaj« (1): Y przyięli żydowie w vrocżyſty zwycżay [Susceperuntque ... in sollemnem ritum]/ wſſyſtko co ná on cżás cżynić pocżęli/ á co im Márdocheus przez liſty cżynić roſkazał. Leop Esth 9/23.

Szereg: »przyjąć i (a) potwi(e)rdzić« (3): á iuż teraz piſzcie práwá iákie ſobie chcecie wymyſlić/ námowimy Senat tákież Pátrycyuſy iż ie prziymą á potwirdzą. BielKron 108v; Accipere rogationem, Vcziniony ſtátut prziyąć y podtwirdzić. Mącz 357c, 424b. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]
b. Odnośnie do wypowiedzi skierowanych bezpośrednio do osoby słuchającej lub działań skierowanych na nią: nie sprzeciwić się, wysłuchać i zwykle chcieć się zastosować, postąpić zgodnie z tym (229): PatKaz II 57v; LibLeg 11/158v; MurzNT Ioann 17/8; Posłowie wdzięcznie przyście IchM ku sobie przyjąwszy i odprowadziwszy, karty tej od nich nie wzięli Diar 51; Leop Ier 15/16; Ktory [pokój] oni przyięli z przyſięgą krolewſką y pánow iego BibRadz 1.Mach 6/61, 1.Mach 9/71, Luc 10/30; Intercessioni cedere, Prziczinę prziyąć á nieprzećywić ſie woley tych którzi ſie prziczyniáyą. Mącz 44c; Vadimonium mortis accipere, Rękoymie prziyąć zá yednego ná śmierć skázanego/ że go ná pewny czás má ſtáwić. Mącz 476a, 75c; RejAp 120v; HistRzym 101v; RejPos 196v, 197, 198v, 260v, 321; WujJud 95; BudBib Ier 2/30; CzechRozm 157v; ze [...] Kaſztelan Gnieznienſki [...] bronic chcial ſpotwarzonich braciei ale [król] ſurdis auribus tego ſluchal/ y nieprzijal obroni iego PaprUp I; Wiem tez otym zes wḿ znim mowic raczeł oPana Gniezninskiego. A ledwa niewiem iako toprzyiął ywḿ iako odprawił. ActReg 115, 127, 167, 172; bo po znácżney ſzkodźie Polak obacży/ co to bydź w niezgodźie. Dopiero przyymą drudzy rády zdrowe GrochKal 14; Phil D; Phrygiiéy Królu/ on náſz Pánie święty/ Przyymi náſzé łzy rzewné/ przym lámenty GórnTroas 14; A on [doktor zakonny] [...] rzekł do Ieſuſá: A ktoż ieſt moy bliźni? A przyiąwſzy rzecz iego Ieſus/ rzekł [Suscipiens autem Iesus dixit]: [...] WujNT Luc 10/30, Act 2/41, 2.Cor 8/17; przeto coć podawam, Y o co żądam, przyimi, [errata dodaje: y] pozwol z ſwey ſtrony. CiekPotr 38; SkorWinsz A3v.

przyjąć od kogo (25): OrzQuin F3v; A ktożkolwiek od Krolá gadkę przyiął/ á niezgadłby iey/ tedy gárdło ſtráćił HistRzym 8v; RejPos 138; CzechRozm 137; A gdy go [Jakuba] inni ſynowie [...] ćieſzyć chćieli: niechćiał od nich poćiechy przyiąć SkarŻyw 349; NiemObr 41; ActReg 30; Wymowkę ſłuſzną od Kmiećiá że nie może wyniść przyiąć GostGosp 162; LatHar 327. Cf »przyjąć łaskawie«, »niewdzięcznie przyjąć«, »poselstwo przyjąć«, »przyjąć prośbę«, »wdzięcznie przyjąć«.

Z określeniem przysłówkowym wyrażającym aprobatę lub rzadziej dezaprobatę (52): Panna dóſtoyna przyięla z niewymowną radoſcią ono poſelſtwo OpecŻyw 38; PatKaz I 8v; HistAl D5v; Leop Act 17/11; Moyá vprzeyma chuć [...] to czyni: ábych żáłoſćiwie przyiął ten liſt/ ktoryś wáſzá M. do mnie [...] piſał OrzList d; GórnDworz Dd3v; RejPos 260v; SkarŻyw 14, 166; Tegoż Piotrá [...] Páweł beśpiecżnie ſtrofował/ co on ſkromnie od niego przyiął. NiemObr 41; ArtKanc O16; GosłCast 18. Cf »przyjąć łaskawie«, »niewdzięcznie przyjąć«, »wdzięcznie przyjąć«.

W przeciwstawieniu: »wzbraniać ... przyjąć« (1): Navki też od niego [kapłana] niemam ſię w zbraniać/ ale ią mam przyiąć SeklWyzn c4v.

Zwroty: »przyjąć za dobre« [szyk zmienny] (2): BielKron 209; A proſzę was bráćia ábyśćie zá dobre przyięli poćieſzenia [ut sufferatis verbum solacii] WujNT Hebr 13/22.

»przyjąć łaskawie, z łaską, w łaskę« [w tym: od kogo (3)] [szyk zmienny] (4:2:1): LibLeg 11/10v; Dobry paſterzu Pietrze/ łáſkáwie przyimi wzdychánie modlitw náſzych KrowObr 162v; proſzę niech oni [Litwa] prawdę tę ku dobremu ſwemu z łáſką ode mnie prziymą OrzQuin Pv; Strum A4v; GórnTroas 48; A ode mnie prziymiyćie ná ten cżás tę moię/ Przyiaćielſką przeſtrogę wſzyſcy w láſkę ſwoię. CzahTr F2v; GosłCast 17.

»przyjąć modlitwę« [szyk zmienny] (2): O poćieſzyćielko vbogich Márya/ [...] prziymi twoich ſlug nabożne modlitwy. KrowObr 176; SkarŻyw 120.

»niewdzięcznie przyjąć« [w tym: od kogo (2)] (4): a thak gdj staroſta Camienieczkii tego odemnie niewſdziecznie przyal atak my cziny tedj yvsz snym chcze miecz pokoii LibLeg 10/153; BielKron 57; GórnDworz Cc3v; [św. Piotr] chociay był miłoſnik iego [Jezusa]/ gdy ſie pytáł o Ianie s. iż tego niewdzyęcżnie przyiął od niego RejPos 281v.

»poselstwo przyjąć« [w tym: od kogo (1)] [szyk zmienny] (7): Archaniol prziiąwſſy to poſelſtwo z ſtąpil ku blogoſlawioné dziewici weſolo OpecŻyw 7v, 38, 175; PatKaz I 8v; BielKron 57; RejPos 241v; Tegoś [syna] będąc pánienką/ z pánieńſtwem pocżęłá/ Skoroś od Gábryelá poſelſtwo przyięłá. LatHar 517.

»przyjąć prośbę« [w tym: od kogo (1)] [szyk zmienny] (4): Vpros wſſego dobrégo. [...] Gdyż prziymie prozbę wſſelką/ Ktory dlá nás narodzon/ y ſyn téż twoy rzecżón. OpecŻyw 190; ćiſz dwá [Bóg i Chrystus] wyſłuchawáią Lothá/ y przedſię obádwá mowią iáko ieden [...] otom przyiął prośby twoie. SarnUzn C7v; ArtKanc O16; GórnTroas 48; [ZapWpolActAdv 1550 205/141v].

»przyjąć w się, do siebie, k sobie« = ad se adicere Vulg (2:2:1): Słowo mądre kthory kolwiek vsłyſſy vmieiętny/ będzie go chwalił/ á prziymie go kſobie Leop Eccli 21/18; GórnDworz Dd5; RejPos 197v; CzechRozm 156v; Odpowiedz Pánno słowo ſwe/ A przyimi w śię słowo práwe ArtKanc A5.

»słowo przyjąć« = suscipere verbum Vulg, PolAnt; percipere verbula HistAl; excipere verbum PolAnt; accipere a. adicere verbum Vulg [szyk zmienny] (15): OpecŻyw 88; HistAl Dd5; iż go [Żydzi Chrystusa] vkrzyżowáli/ á ſłow błogoſłáwieńſtwá przyyąć nie chcieli LubPs Z; Leop Eccli 21/18, Act 17/11; ktore [miasta] ſie báwiły cżym inſzym á niechciáły przyiąć ſwiętych ſłow iego [Boga] RejAp 43; tho ma ſwą oſobną wdzięcżność/ kiedy kto te ſłowá ktoremi go dotkniono przyiąwſzy/ obroći rzecż ná tego kto go doiechał GórnDworz Q; RejPos 62, 336v; RejPosWstaw [1432]; BudBib 4.Esdr 16/37, 1.Mach 14/47; SkarŻyw 55; ArtKanc A5; Abowiem ſłowá ktoreś mi dał/ oddałem im: á oni ie przyięli WujNT Ioann 17/8.

»wdzięcznie, za wdzięczne (a. za wdzięk), z wdzięcznością przyjąć« [w tym: od kogo (8)] [szyk zmienny] (26:2:1): MetrKor 38/321; BierEz G4v; Ieo Kro. mcz naſch myloſcziwi pan wdzyecznye prziyancz raczil poklon y powolnoſcz kthoram [...] pan Voyewoda wſzkazal yego Kro. mczi LibLeg 11/169, 10/120v, 155v, 11/137, 164v; Diar 26; Y przyiął záwdzyęk prorockie vpominánie Iozáfát. BielKron [842]v, 311, 348; OrzQuin M; Iż [Jeruzalem] nie poznáło á niechciáło przyiąć wdzyęcznie náwiedzenia ſwoiego RejPos 195v, 62, 285, 355v; Ty ſłowá ſtárzec ſłyſząc od dziecięciá ſwego/ [...] Wdzięcżnie przyiął od dziewki ony iey obmowy HistLan A4; RejZwierc 258v; RejPosWstaw [1432]; CzechRozm 2, 209; KarnNap Dv; Słuchay mię Ianie/ á vpominánie moie wdżięcżnie [!] ku pożytku twemu przyimi. SkarŻyw 35; wiedząc [...] ziaką wdziecznoscią vczynnośc, prace, przemowy. y starania przyiął to wḿ sam tam iuz wiedziec raczysz. ActReg 114, 50, 53, 170; GrabPospR N3v; CzahTr I4; [ZapWpolActCon 1549 14/42v, 43].

Szeregi: »nie słuchać ani przyjąć« (1): ále gdy [Izraelczycy] nie chcieli zá nim [Chrystusem] iść/ á nie chcieli ſłucháć áni przyiąć ſwiętego głoſu iego/ iuż theż nielza było/ iedno [...] RejPos 300.

»przyjąć i wypełnić« (1): Atoż iżby P. Bog od ćiebie táką kaźń oddalił [...]/ tedy maſz pokutę/ ktorać teraz vſtáwioná będzie/ wdzięcżnie przyiąć/ y prawdziwie wypełnić. KarnNap Dv.

»(nie) przyjąć ani (a) zrozumieć« [szyk 1:1] (2): A day nam [Panie] miłośćiwie á nieomylnie zrozumieć á przyiąć to ſwięte poſelſtwo twoie. RejPos 241v, 210.

W przen (7):
Zwroty: »przyjąć w serce, do wnętrzności serca« [szyk zmienny] (2:1): iż ieſliże wdzyęcżnie prziymieſz w ſerce ſwoie to ſwięte vpominánie iego [...] RejPos 285v, 260v; O iáko to ſą potężne á przerażáiące słowá/ kiedyby ie ten ktory kroluie do wnętrznośći ſercá ſwego przyiął [si in intimos animi sensus ... recipiatur]. ModrzBaz 22v.

»przyjąć do uszu; uszy przyjmą (a. przyjąć będą mogły)« = assumunt aures Vulg (1;2): Leop Ier 9/20; Do iutrá tedy rozmowę odłożmy/ [...] bo y więczey cżásu będzie/ [...] iż vſzy náſze tho co w. m. powieſz/ przyiąć w ſię będą mogły. GórnDworz Dd5; O nędzniku [...]/ ktory kolwiek ſtánieſz w licżbie á w pocżcie tych złośćiwych/ [...] iż ſie nie vznaſz á nie prziymieſz do vſzu ſwoich thego náwiedzenia á tego vpominánia Páná ſwoiego. RejPos 260.

αα. O Bogu i Maryi (79): OpecŻyw 19v; MurzNT 153v; RAcż [...] Pánie/ Wyrozumieć ſłowá moie á przyyḿ me wołánie LubPs B4; BibRadz 3.Reg 8/59; iż długo Pan odwrácał od niey [poganki] oblicże ſwoie/ iż niechciał przyiąć żadney przycżyny zá nią RejPos 76; BudBib Prov 6/35; Boże wſzechmocny/ Dźienne wzdychánie/ y płácż przyimi nocny GrabowSet M4, H2v, H3, Mv, M2v, P, Q2v [2 r.], X3; SkarKaz )(3.

przyjąć od kogo (5): Przyimiż teraz od nas/ ácżkolwiek ſłábe/ y twych zaſług niegodne dźiękowánia. LatHar 486; O iedyny Boże náſz/ przyimiſz chwałę od nas. ArtKanc K14v. Cf »wdzięcznie przyjąć«.

Zwroty: »głos przyjąć« [szyk zmienny] (5): Paná ia wzywáć będę/ [...] A on w vſzy ſwé prziymie móy głos płáczliwy. KochPs 113, 9, 80; Odmień płácż mnie w weſele/ nákłoń twego vchá/ A rácż głos przyiąć/ Pánie ſtrapionego duchá. GrabowSet Q4, M4.

»przyjąć łaskawie« [szyk zmienny] (4): RejPs Ff7v; O pánie/ v którégo w ręku wſzytki boie/ Prziymi łáſkáwie dźiś prośby moie. KochPs 126; ArtKanc I5v; LatHar 14.

»miłościwie przyjąć« [szyk zmienny] (4): Rácż iuż przyyąć miłośćiwie pilne proźby moie LubPs ee4v; LatHar 178, 620 [2 r.].

»przyjąć modlitwę (a. modlitwy ofiarę)« = percipere orationem Vulg [szyk zmienny] (16): RejPs 226v; A [Pan] nye przeſłuchał żáłoſney proźby ſługi ſwego/ Lecż przyiął modlitwę moyę ſercá pokornego. LubPs B5, T2, ee3 marg; Prziymi Boże modlitwy ludu twego z offiárámi offiar KrowObr 169; Leop Ps 85/6; RejPos 185; KochPs 90, 204; SkarŻyw 201; GrabowSet B4v; Rácż też máluchną tę niegodney modlitwy moiey ofiárę [...] łáſkáwie przyiąć y przypuśćić LatHar 14, 183, 486, 490, 620.

»przyjąć za ofiarę« (1): á przymi gi [wołanie] kſobie záłáſkáwą ofiárę RejPs 208v.

»przyjąć prośbę« = percipere obsecrationem a. precationem Vulg; orationem suscipere PolAnt [szyk zmienny] (23): LubPs ee4v; WróbŻołt 142/1; Leop 4.Esdr 8/24; Pan wyſłuchał modlitwę moię/ á Pan przyiął prośbę moię. BibRadz Ps 6/10; Ciebie oycze wzywam/ [...] Rácz vprzeymé prośby przijąć w vſzy ſwoie KochPs 205, 17, 30, 126, 178, 194; ArtKanc I5v, Q14v; Boża mátko [...] łzámi oblane przyimi prośby moie. GrabowSet R4v, Q3; Chryſte przyimi prośby náſze. Chryſte wyſłuchay modlitwy náſze. LatHar 342; O Pánie Boże/ [...] rácż przyiąć prośby nas niegodnych ſług twoich LatHar 646, 87, 155, 159, 170, 178, 180, 620.

»przyjąć do siebie, k sobie« (1:1): RejPs 208v; Cáły dźiéń wołam/ Boże móy/ do ćiebie/ A ty prośb niechceſz przyiąć mych do śiebie. KochPs 30.

»przyjąć słowo« = orationem recipere Modrz; accipere a. percipere verba Vulg [szyk zmienny] (7): On [Bóg] wdzyęcżnie prziymie ſłowá me/ rozumiem dobrze temu LubPs X6, E3v, N6; ModrzBaz 22v; WujNT Act 2/14, 7/38; Słowá vſt moich/ myśl ſercá moiego Pokorną/ przyiąć rácz [Panie] vniżonego SzarzRyt A4.

»wdzięcznie przyjąć« [w tym: od kogo (3)] [szyk zmienny] (10): PatKaz II 81; Będę ya chwalił Boże moy imyę ſwyęte twoye/ [...] A ty wdzyęcżnye tákye chwały Boże przyiąć racżyſz LubPs Qv, E3v, X6, ee3 marg; iśćie wiedz pewnie/ że tákiey modlitwy á tey cżuynośći Pan od ciebie wdzyęcżnie przyiąć nie racży. RejPos 185; KochPs 101, 178; przyymi wdźięcznie ślub od ſługi twégo ZawJeft 19; LatHar 154.

Szereg: »przyjąć i przypuścić« [szyk 1:1] (2): áby [Bóg] tę modlitwę/ miłośćiwie przypuśćił/ y przyiął/ á żywotá mię wiekuiſtego domieśćił. LatHar 490, 14.
W przen (20): Nie przyimie żadnego vbłagánia (marg) wł: nieprzyimie oblicża wſzelkiego vbłagánia (–) BudBib Prov 6/35.
Zwroty: »przyjąć z ust [czyich]« (1): Przyimi proſzę z vſt iego [niewinnego] [Accipe quaeso ex ore eius] zakon/ á położ słowá iego w ſercu twym BudBib Iob 22/22.

»przyjąć w uszy, do uszu« = auribus percipere Vulg [szyk zmienny] (17:1): DOmine [...] auribus percipe obſecrationem meam [...]. Panie boże [...] racży przijąć w ſwe vſzy prozbe moię WróbŻołt 142/1; LubPs N6, T2; Wyſluchay modlithwę ſlugi twego/ á prziymi w vſſy proźbę ſtworzenia twoiego Leop 4.Esdr 8/24, Ps 85/6; Do ćiebie ia/ boże żywy/ Vćiekam ſye nieſzczęśliwy [...]. Prziymi w vſzy móy płácz ſrogi KochPs 207, 9, 16, 17, 80, 90 (10); LatHar 170, 183; wſzyścy ktorzy mieſzkáćie w Ieruzálem/ [...] przyimićie do vſzu ſłowá moie. WujNT Act 2/14.

α. Odnośnie do decyzji sądu (też bożego) lub działań sądowych strony przeciwnej: nie zakwestionować, uznać za prawomocne (20): [Chrystus na sądzie mówi:] A tak cżo prawo vczinj Zobu ſtron prziyąċ muſyemy RejKup bb5; gdy Pan ná ſłowá ſwego Rzeczniká nieprzyzwala/ może ie odmienić y nieprzyiąć ich przed ſkazánim. GroicPorz e2v; ZApowiedź Vrzędną powinien káżdy przyiąć zá roſkazánim Sędźiego/ ná ſwego goſćiá/ komorniká/ y ktorego kolwiek dłużniká. GroicPorz eev, ee2 [3 r.], oo3; UstPraw C4; Quid si veretur ne res protrahatur satisaccipiat, Yeſli ſie obawa áby ſie rzecz nieodwlokłá/ niechay rękoyemſtwo/ álbo zapis przimie. Mącz 36c; GDy kto práwem przekonány będąc/ ſkazánia Sędźiégo niechćiałby przyiąć: chcemy/ [...] áby káżdemu było wolno od ſkazánia [...] áppellowáć SarnStat 535 [idem 807], 194, 807, 955; [Yſz Yakub ſpyrwu: potym Balcer na lyſt moy a zundanye podſtaroſcziego ſBorzewſkym y pana Bormyſtrza yednanya nyeprzyul ZapWpolKośc 1547 1/65v, 1546 1/65v].

przyjąć od kogo (3): yakom ya nyeprzyyąl swyadestwa dosthathecznego oth pana doctora hy oth hynych dobrych ludzy ZapWar 1528 nr 2458, 1528 nr 2458; tylko o wrocenie ſkárbow Tarquiniuſowi chcą [posłowie] mieć ſpráwę przed krolem [Porseną]/ á rozeznánie od niego przyiąć ſpráwiedliwe. BielKron 106.

Z przysłówkiem wyrażającym aprobatę (3): ZapWar 1550 nr 2665; widzimy iż áni żaden krol/ áni żaden potentat/ áni żadny ſwięty od tego dekretu nigdy do wyſzſzego práwá áni do ſiedmi miaſt áppellowáć nie mogł/ iedno iż gi ſkromnie káżdy przyiąć á ná ſobie gi nośić muſiał RejZwierc 166. Cf Zwrot.

W połączeniu szeregowym (1): ná którym ſkazániu obiedwie ſtronie przeſtáć będą powinné/ y ono przyiąć/ y chwalić/ y chowác pod ſczérośćią wiáry ſwéy. SarnStat 1073.

Zwrot: »wdzięcznie przyjąć« (1): Na ktore [postanowienie] strony przerzeczone pozwoliły, y wdzięcznie thęn Contract przyięli ZapKościer 1580/13.
β. Zatwierdzić, uznać prawomocność (6): Aieſliby prziięli takie zapiſi, niemayą nicz vazycz. Alie zapis o przedanie dzieſięcziny odlug Koſczielny abo dvchownei oſobie mogą prziiącz y ſpravovacz ſądem Duchownem ComCrac 20v; SarnStat 214.

przyjąć od kogo (1): To téż im [obywatelom tych województw] wáruiemy/ iż gdy ná przyſzły Séym/ który będźie piérwſzy po Koronáciiéy/ popráwę praw ſwych przynioſą: tedy ią od nich przyiąć/ y to im trzymáć y vtwiérdźić będźiem powinni. SarnStat 1182.

przyjąć komu (1): Vrzędnik ma w káżdym rozchodźie ſtrzedz/ áby nie był więtſzy nakład niz pożytek: [...] bo mu ſłuſznie Pan tego nie ma przyiąć ná licżbie. GostGosp 16.

W połączeniu szeregowym (1): áby naiwysſzy Biſkup Pan náſz ninieyſzé ziednoczenié [...] we wſzyſtkich iego Artykułách/ obyczáioch/ rozrządzenin [!] y punktćiéch przyiął/ vmocnił/ wdźięczny vczynił/ y ná wieczną téy rzeczy pámięć vtwiérdźił SarnStat 1104.

c. Odnośnie do wypowiedzi głoszonej w imieniu Boga: uznać za słowo boże, za prawdę wiary, uwierzyć (99): MurzNT 116; Yeſli wam kto będźye Ewányelią powyádał ináczey niżliſcye przyyęli/ nyechay będźye ánáthemá KromRozm II b3; KromRozm III A4v; Leop PP6; Náucza [apostoł] áby wierni iego przyiąwſzy raz świátłość iego [Boga] wſzytkim ią oznáymowáli BibRadz I 37b marg, 1.Tim 1/15; thy chowa [Pan] w tym kroleſtwie ſwoim/ ktorzy przyięli ſwięte odkupienie iego/ á vwierzyli ſwiętym ſłowom/ ſpráwam/ á poſtępkom iego. RejPos [344]v; RejPosWstaw [1433]v; BudNT 1.Cor 15/3; NiemObr 162; ArtKanc K19; niechćieć przyiąć opowiedźiáney y doznáney prawdy/ ieſt grzech śmiertelny WujNT 43, Matth 11/14, s. 557, 652, 2.Thess 2/10, s. 719, 733; Mędrſzy Turcy co pod Gábryelá Anyołá zaſłoną Alkoran przyięli: niźli Ewángelicy SkarKazSej 699b.

przyjąć czego (2): ktorych [fałszywych dekretów] ieſli raz prziymieſz/ muſi ſię náuká ś. onych Oycow y przodkow wáſzych łámáć. ReszPrz 109; WujNT Phillipp 4/9.

przyjąć od kogo (8): KromRozm I Fv; A przeto by też y ſam Páweł [...] powyedał nam co mimo to/ coſmy [...] od tego koſcyołá przyyęli/ nyechay będźye ánáthemá KromRozm II t2, t3v; BiałKat 351; WujJudConf 29v; SkarJedn 45; ktorą [regułę wiary] ludzie od ſwych Apoſtołow raz przyiąwſzy/ nigdy iey więcey odmieniáć nie máią WujNT 543. Cf »przyjąć naukę«.

Z określeniem przysłówkowym wyrażającym aprobatę (4): A ći byli przednieyſzy z Teſſáloniki ktorzy przyięli ſłowo Boze ze wſzytką ochotą WujNT Act 17/11. Cf »wdzięcznie przyjąć«.

W porównaniach (8): MurzNT Luc 18/17; Ktobykolwiek nie przyiął kroleſtwá Bożego iáko málutki/ nie wnidzie do niego. Leop Mar 10/15; Ktoż kolwiek nie prziymie Kroleſtwá Bożego iáko dźiećiątko/ żadnym ſpoſobem nie wnidźie do niego. BibRadz Luc 18/17; BudNT Luc 18/17; ModrzBaz 10; WujNT Mar 10/15, Luc 18/17, s. 271 [zawsze przekład tego samego tekstu].

W połączeniach szeregowych (4): Ktorycheśćie [rzeczy] ſię też náucżyli/ y przyięli/ y ſłyſzeli/ y widzieli we mnie/ ty cżyńcie/ á Bog pokoiu będźie z wami. BibRadz Philipp 4/9; ktore [ustawy apostolskie] kośćioł krześćiáńſki przyiął/ potwierdził y trzyma/ od wiele ſet lat. BielKron 219v; SkarJedn 271; WujNT Philipp 4/9.

W przeciwstawieniu: »zarzucić ... przyjąć« (1): Szkodliwać to rzecz ieſth bárzo/ zárzućić [...] vrząd Biſkupi: á ná tho mieyſce prziyąć błąd Kácerſki. OrzList fv.

Zwroty: »ewanjeliją (a. ewanjelijum, a. ewanjelijon) przyjąć« = evangelium accipere PolAnt, Vulg; evangelium recipere Vulg [szyk zmienny] (13): KromRozm II x; Ieſliby wam kto inſſą Ewángelią przepowiádał/ niżli thę ktorąśćie przyięli/ przeklętym niechay będzie. Leop Gal 1/9, 1.Cor 15/1; BibRadz 1.Cor 15/1; WujJud 66 [2 r.]; RejPosWstaw [1434]v; OZnaymiam lepak wam bráćia Ewánielion/ [...] ktoreśćie y przyięli BudNT 1.Cor 15/1; A Ewánielium Chriſtuſowe ieſt tákie/ w ktorym ſie ſpráwiedliwość Boża pokazuie/ przećiw tym ktorzyby ono przyiąwſzy w Chriſtuſá Iezuſá vwierzyli. CzechRozm 94v; WujNT 103, 1.Cor 15/1, 2.Cor 11/4, s. 652.

»przyjąć naukę« [w tym: od kogo (2)] [szyk zmienny] (21): BierRaj 19; WróbŻołt pp; KromRozm I M3; KromRozm II d3; BibRadz I 138d marg, 178c; ktorzy iedno chcą tę náukę ktora w Auſzpurku powiedzianá ieſt pryiąć [!] BielKron 213v; RejAp 82; Náſtánie cżás gdy práwey nauki nieprzymą w domu Izráelſkim. HistRzym 51; Nie doćiſka nas ono przeklęcie Páńſkie co vcżynił nád onymi miáſty/ ktore niechciáły przyiąć ſwiętey náuki iego RejPos 159, 10, 79v, 259; KuczbKat 385; RejPosWstaw [1433]v; CzechRozm 258; Ia ćiebie náucżam [...]/ poſmákuieć náuká moiá/ przyimieſz ią/ y wniey ſię vkochaſz. SkarŻyw 453, 363; BielRozm 9; WujNT 575; WysKaz 14.

»przyjąć słowo (boże), mowę bożą« = excipere verbum PolAnt, Vulg; accipere a. suscipere verbum (Dei), recipere sermonem Vulg [szyk zmienny] (21:1): KromRozm III C8; LubPs M4, V4; Leop Act 2/41, QQ5v; BibRadz 1.Thess 1/6; RejPos 132; przyięliśćie nie ſłowá ludzkie/ ále prawdźiwe będące ſłowo Boże. WujJudConf 29v; RejPosRozpr b3v [2 r.]; CzechRozm 257v; SkarJedn 45; Wy bráćia ſtáliśćie ſię náſládowcámi náſzymi y páńſkimi/ przyiąwſzy mowę (Bożą) CzechEp 25; NiemObr 89 [3 r.]; Day Krolom ſerce tákie/ by thwe Słowo przyięli/ By złych Kośćioł wzgárdźili ArtKanc K10, K18; WujNT Act 17/11, 1.Thess 1/6, 2/13 [2 r.], Iac 1/21.

»wdzięcznie, z wdzięcznością przyjąć« (2:1): Nápominánie ku krolom/ áby wdzięcżnie prziyęli prawdę Ewányeliey. LubPs dd6v marg, M4; CzechRozm 258.

Szereg: »ani poznać ani przyjąć« (1): A wſzákoż/ ták iáko Ian ſwięty piſze/ przedſię iey [nauki bożej] ciemnośći áni poznáć áni przyiąć nie chciáły áni mogły. RejPos 338.
W przen (3): boze raczi my dac ſerce ſkruſſone ktorebi latwye przijalo boſkᾳ naukα BierRaj 19; RejPos 338.
Zwrot: »w serce przyjąć« (1): ále ábyſmy ie [słowa] obacżywſzy/ á lepyey zrozumiawſzy/ ſnádniey w ſerczá ſwe przyiąć mogli RejPos 132.
B. Odnośnie do osoby (299): A yeſthli by ſzyą swyatkowye nyepodobali powodowj thedi on obwynyoni ma pithacz dla ktori prziczini ich nyechcze przyąncz MetrKor 40/814; BielŻyw 105; WróbŻołt Bv; thedi yego mcz Ilyaſch voyewoda poſlal naſch kv w.m. zebi go w.m. prziyal. abi bil w.m. prziyaczyelyem LibLeg 11/162; Iam przyſzedł w imię oycá moiego/ á nie prziymuiećie mie: prziydzielić inny w imię ſwoie/ tedy go prziymiećie. Leop Ex 2/9, Eccli 35/16, Ioann 5/43, QQ5v; BielKron 467; Vos in omni fortuna quaecunque erit complector, Was we wſzelákim ſzczęściu yákoſzkolwiek owa będzie prziymę/ To yeſt [...] ya was záwżdy będę miłował. Mącz 340c; CzechEp 19; NiemObr 57; ArtKanc A15v; Ioſephie ſynu Dawidow/ nie boy ſię przyiąć Máriey małżonki twey. WujNT Matth 1/20, Ioann 5 arg, 5/43, 2.Cor 7/2.

W przeciwstawieniu: »odrzucić ... przyjąć« (4): BibRadz Gal 4/14; Nie odrzućiliſcie mdłośći moiey w ciele/ áleſcie mię przyięli iáko Anyołá RejPosRozpr cv; BudNT Gal 4/14; WujNT Gal 4/14 [zawsze przekład tego samego tekstu].

a. Uznać proponowanego kandydata na stanowisko; też wybrać samodzielnie; eligere, praeficere, praeponere Calag (36): LibLeg 6/190v; Przywroćił ony wygnáne biſkupy/ y przyyęli ye ludzye/ odſtąpiwſſy onych/ ktore im był zbor on złoſciwy wſtáwił. KromRozm III P6; Leop Dan 11 arg; Látá [...] 1254. GWilelmus Holonderſkie kſiążę ná Ceſárſtwo wybran/ ále go Papież nie przyiął BielKron 184, 177, 177v, 181, 325 [2 r.], 367, 368v, 393; Tedy Krol roſkazał áby iego doſtoyność byłá daná Gwidonowi [...]. A vsłyſzawſzy pánowie ſkazánie Krolewſkie/ pochwalili ie/ á przyięli Gwidoná HistRzym 68v; PaprUp B3v, C3v.

przyjąć na co (3): BielKron 346v; Est iam annus ut repulsam tulit, Iuż temu rok yeſt [...]/ yáko go nie chciano ná doſtoynosć prziyąć Mącz 429a; SarnStat [994] marg.

przyjąć za kogo (15): ná ktorego gi [płaszcz papieski] wdzyeieſz/ tego prziymiemy zá Papieżá. BielKron 188, 322v, 327v; WierKróc Bv; PaprPan Gg4v; Zu einem Feld-Heuptman machen. Zá Hetmáná przijąć. Praeficere bello. Calag 588b; SkarŻyw 355 [2 r.]; á kogo obierze on ſtan [szlachecki]/ tego inni poddáni rádźi nie radźi przyiąć zá Páná muſzą GórnRozm A; PaprUp L3v; potym zá zwoleniém Rycérſtwá y Pánów ſzláchty/ [...] Corki náſzé/ gdyby nie byłá płeć mężczyńſka/ ſobie zá Pány y Dźiedźice Króleſtwá Polſkiégo przyięli SarnStat 882, 9, 882, 890; iż lud radby był Gotty Aryany zá pány przyiął/ iedno dla religiey nie śmiał. SkarKazSej 706b.

Z określeniem przysłówkowym wyrażającym aprobatę (3): BielKron 346v; że z nich [synów Władysława Jagiełły] iednégo/ [...] ſobie po czáſu żywotá náſzégo zá Królá/ [...] pokornie y poſłuſznie przyięli [obywatele Królestwa Polskiego] SarnStat 890, 9.

Szereg: »przyjąć i mieć« (1): onégo álbo onę [syna lub córkę króla] niech máią zá dźiedźicá [...]: y obywátele Króleſtwá będą go powinni przyiąć y mieć [assumere teneantur et habere JanPrzyw 4]. SarnStat 882.
W przen (1):
Zwrot: »z rąk [czyich] przyjąć« (1): Krolá do Polſki z rąk Papieſkich przeto byli przyięli [obywatele Królestwa Polskiego] OrzRozm D2v.
Przen (1): Iáko kwiát vſchnie gdy náſtánie gorącość ktora wypuſſcżoná ieſth ná ćię/ będzieſz [Azja] niemogłá [...]/ ták że ćię niebędą mogli przyiąć mocarze/ y miłoſnicy twoi. Leop 4.Esdr 15/51.
b. Odnośnie do Chrystusa w okresie wcielenia: uznać za Boga-Mesjasza (25): KromRozm III B5; BielKron 467; RejPos 8, 11v, 28 [2 r.], 29v; KuczbKat 35; áby cżekáli/ á gdy przyidzie áby weń wierzyli/ y onego pod vtrátą zbáwienia ſwego przyięli SkarŻyw 484; Miedzy ſwe właſne/ przyſzedł, iegoż nie przyięli/ Páná ſławy vkrzyżowáli ArtKanc E9v, B12; LatHar 105, 106, 530, 687 [2 r.]; K temu opiſuią [ewangeliści]/ iáko tego Páná y Meſſyaſzá ná świát zeſłánego Zydzi [...] przyiąć niechćieli WujNT przedm 31, Ioann 1/11, 12, s. 322 marg; SkarKaz 483.

Z określeniem przysłówkowym wyrażającym aprobatę (1): bo tho byłá [...] bárzo pocieſzliwa [rzecz] dobrym/ ktorzy go [Chrystusa] potym z rádoſcią przyiąwſzy/ poználi. RejPos 35v.

Szereg: »przyjąć, (a) poznać« [szyk 1:1] (2): Obiecał [Jezus] też tho záſię vkázáć [...] niedowiárkom ſwoim/ ktorzy go thu przyiąć á poznáć niechcieli/ iż to máią poznáć iáki to był Krol RejPos 4v, 57v.
Przen (1): Pan [...] ciáło weźmie y będzye iadł iáko cżłowiek/ [...] będzye kwitnął iáko ſłońce ná zyemi/ prziymą go niebioſá y zyemiá BielKron 19.
c. Uznać za swojego Boga i przez to stać się wyznawcą (54): Y kthokolwiek by mnie [Chrystusa]/ przyiął/ tenći nie mnie prziymuie/ ále tego ktory mię poſlał. Leop Mar 9/36; BibRadz Ioann 13/20; Iż iedno thym thylko dopuśćił być ſyny Bożemi/ ktorzy go [Pana] przyięli/ á poználi go/ á dzierżą mocno wiárę iemu. RejPos 57, 71v, 329; BudNT Mar 9/36; Bog ſam z łáſki ſwey vſpráwiedliwia nas/ [...] gdy z cáłey wiáry przyiąwſzy go [Chrystusa] od Bogá dánego ná nim przeſtáwamy. CzechRozm 209; CzechEp 302; LatHar 481.

Z określeniem przysłówkowym wyrażającym aprobatę (6): WIerna duſzo z rádośćią przyimi Krolá ſwego/ podday ſię woley iego ArtKanc A15v. Cf »wdzięcznie przyjąć«.

Zwroty: »Boga przyjąć« [szyk zmienny] (4): BielKron 132; RejPos 298; Zydy odrzućił P. Bog iż Bogá w Troycy nie przyięli. SkarKaz 275b marg; KuczbKat 145.

»przyjąć Ducha (Świętego)« = accipere Spiritum (Sanctum) PolAnt, Vulg [szyk zmienny] (16): OpecŻyw 75v, 96v, [170]v; Myſmy przyięli nie Duchá/ tego świátá/ ále Duchá/ ktory ieſt z bogá KrowObr 54, 10, 123; Mącz 144a; RejPos 117v, 153; poſłáli do nich [apostołowie do mieszkańców Samarii] Piotrá y Ianá/ ktorzy przyſzedſzy modlili ſie zá nimi/ áby przyięli Duchá S. WujJud 159v; BudNT Act 8/17; Po zmartwywſtániu Syná Bożego Philip święty z innemi Apoſtoły [...] przyiął Duchá S. y zoſtał świádkiem wielkim prawdy iego [Chrystusa] SkarŻyw 385; MWilkHist L; WujNT Ioann 14/17, s. 441, 614.

»(pana) Jezu(sa) (Kryst(us)a), Krystusa przyjąć« = accipere Iesum Christum Dominum Vulg [szyk zmienny] (5:4): RejPos 28, 29v, 300; ále że bez wiáry Páná Chriſtuſá przyiąć nie możemy WujJud 98; CzechRozm 206; NiemObr 21; Iákośćie tedy przyięli Ieſu Chriſtá Páná/ w nimże chodźćie [...] vmocnieni wiárą WujNT Col 2/6, s. 307, 521.

»na się przyjąć« (1): iż przez Krztu táiemnicę/ ludźi okrzcżonych ſmyſły otworzone y vmocnione bywáią/ áby Páná Bogá na śie przyiąć [...] mogli. KuczbKat 145.

»wdzięcznie przyjąć« [szyk zmienny] (5): RejPos 4, 17, 146; CzechRozm 206; Krolu miłośćiwy/ przyimi Chriſtuſá Páná/ y z Ewánielium iego wdźięcżnie NiemObr 21.

Szeregi: »(ani) poznać ani (a, i) przyjąć« [szyk 6:1] (7): Obiecał też [Pan] záwżdy ſie mśćić nád niewiernemi ſwoimi/ ktorzy go przyiąć áni poznáć nie chcieli RejPos 5v; O nędzneſz to złożenie tych nędznych mocarzow s ſtolczow ich/ kthorzy go poznáć áni przyiąć nie vmieią RejPos 57v, 29, 57, 57v, 196; WujNT 307.

»przyjąć a (i) (u)wierzyć« (4): iż ieſli go [Syna Bożego] wdzięcżnie przijmieſz á vwierzyſz weń/ iuż żadny ſąd áni ſrogość nád tobą nie záwiſnie RejPos 146, 29v, 300; nie poydźieſz s śmierći do śmierći/ ále do żywotá wiecżnego zemną/ gdyś mię przyiął y vwierzył. GrzegŚm 40.

W przen (1): ſtárzy ludzye zwáli ie [greckie prorokinie] mulieres Entheás po Grecku/ to ieſt/ niewiáſty ktorych ſerce Bogá przyięło. BielKron 132.
α. O bogach pogańskich (5): Ieſli Pan Bog ieſt prawdziwy Izráelſki/ cżemuſz go nie náſláduiecie? A ieſli też Báálim/ cżemu go iuż rádniey nie prziymiecie BielKron 84v; iż gdy oni [sofiści] nie chćieli według tey proſtoty wierzyć/ [...] inſze nicżemne Bogi pogáńſkie y Zydowſkie [...] przyięli GrzegRóżn Kv, D, E4v, G4v.
d. Bóg wobec człowieka: obdarzyć łaską, udzielić opieki; apprehendere Vulg, PolAnt; facere accedere Vulg; colligere, recuperare PolAnt (163): BierRaj 18v; OpecŻyw 11v, 26v; TarDuch D7v; Me autem propter innocentiam ſuſcepiſti [...]. Ales ty mnie przijął miły panie dla niewinnoſci moiey WróbŻołt 40/13, 58/18, 88/19, ee3v, pp2, 118/116, 122, 145/9; RejPs 220v; LubPs P2v; KrowObr C4v; nietykáyćie ſie niecżyſtego: á ia was prziymę y będę wam oycem Leop 2.Cor 6/17[18], Ps 3/5[6], 17/17, 29/2, 106/17, 145/9, Is 42/1, Hebr 2/16 [2 r.]; BibRadz Eccli 2/6, Rom 14/3; Pomy á wroćmy ſie do Páná ſwoiego/ ábowiem on prziymie á vzdrowi nas RejPos 112v; BudNT 2.Cor 6/18, Hebr 2/16; CzechRozm 34 [4 r.], 34v, 45 [2 r.], **2; Pánie Iezu Chriſte przyimi to dziećię/ á opiekay ſię tą málucżką corecżką moią SkarŻyw 224, 126, 172, 369; NiemObr 12; ReszPrz 57; przyimiſz twe nieużytecżne sługi/ á odpuść nam náſze wſzytki długi. ArtKanc P9; GrabowSet G4, P, T2; LatHar 66, 485, 555, 561; WujNT Luc 1/54, Rom 14/3, 15/7, 2.Cor 6/17[18]; Iáko [Bog] przyiął ſyná márnotrawcę/ iáko Mágdálenę [...] y inne w nowym teſtámenćie grzeſzne. SkarKaz 348a, Oooo2a.

przyjąć do kogo (8): O Pánie Iezu Kryſte/ rácż mię przyiąć do ſwoiey rzeſze. ArtKanc K12. Cf »przyjąć do siebie«.

przyjąć do czego [= udzielić czegoś] (7): Y tych co go [Boga] wzywáyą w prawdzye á w ćichośći/ Miłośćiwie ye prziymie do ſwej opátrznośći. LubPs ff, Q2; RejAp BB6v; RejPos 300, 303; Przeto przyimuyćie ſię ſpołem/ iáko y Chriſtus przyiął nás do ſławy Bożey. BudNT Rom 15/7. Cf »do łaski przyjąć«.

przyjąć k(u) czemu (8): Bóg tych ktory śię go zaprzeli/ ku wierze przyiąc niechce. MurzHist G3; MurzNT A4; Ale mie prziyḿ ſłuſſkę twego k wſſytkiemu dobremv Gdyż twego rátunku wzywam LubPs bb5; WerGośc 208; ArtKanc C18v, D9. Cf »przyjąć ku łasce«, »przyjąć k możności«.

przyjąć w co (44): Cf »przyjąć w braterstwo«, »w łaskę przyjąć«, »przyjąć w miłosierdzie«, »przyjąć w opiekę«.

Ze zdaniem celowym (1): A ták kto Páná chce przyiąć/ áby mieſzkał w nim: ma chowáć przykazánie Boże WujJud 99v.

Z określeniem przysłówkowym wyrażającym życzliwość (8): W ręce twoye miły Pánye porucżam ya tobye/ Duchá mego/ ábyś racżył mile przyiąć k ſobye LubPs H2. Cf »łaskawie przyjąć«, »wdzięcznie przyjąć«.

W przeciwstawieniach: »opuścić (2), odepchnąć, odrzucić ... przyjąć« (4): Gdyż nigdy żaden [...] nie był ſłychan ták vpádły/ áby go on [Bóg] kyedy przyiąć nie miał/ á żeby go odepchnął od miłoſierdzya ſwoyego RejPos 167v; Gdy oćiec moy y mátká moiá opuśćili mię/ Iehowá przyiął mię. BudBib Ps 26/10; SkarŻyw 52; ArtKanc M.

W porównaniach (5): Możnoſcią práwice twoiey wyzwoliſz duſzę moię/ A przyymieſz ią iáko wdzyęcżną oblubienicę ſwoię. LubPs dd6v; Iáko złotá w piecu probował ich [Bóg ludzi sprawiedliwych]/ á iákoby zupełną offiárę przyiął ie Leop Sap 3/6; BibRadz Sap 3/6; BudBib Sap 3/6, Eccli 15/2.

Zwroty: »przyjąć w braterstwo« (1): iż Chriſtus nie przyiął w bráterſtwo ſwe Aniołow/ ále przyiął potomki Abráhámowe CzechRozm 34v.

»w łaskę, do łaski, ku łasce, łaskawie przyjąć« [szyk zmienny] (30:1:1:3): Pragnę ku tobie moy mily oytcże/ abyś ſie iuż nad grzéſſnymi ſmilowál/ [...] a ku ſwé laſce przyiąl. OpecŻyw 149v; WróbŻołt pp2; SeklWyzn g2v; MurzHist I2v; MurzNT 9; iż nam [Bóg] przez Syná ſwego yedynego páná Yezu Kryſtá wſſyſtkę myerźyączkę y winę odpuſćił/ á w łáſkę ſwoyę nas przyyął KromRozm II c3; LubPs Y3v; RejAp 1; iż s cżáſem ſwjm záſię go [grzesznika] ożywić miał/ á przyiąć go záſię w łáſkę á w miłoſierdzie ſwoie. RejPos 101v; Prziymiſz nas łáſkáwie do ſiebie/ iáko dobrotliwy Ociec náſz RejPos 207, 29v, 74, 106v, 120, 143v [2 r.] (16); RejZwierc 124, 241v; WujJudConf 93v, 113; KarnNap B2; ArtKanc D9, T4; GrabowSet G2; LatHar 155, 675; ták nie doſyć ma Pan Bog áby vſpráwiedliwionego grzechy odpuśćił/ y do łáſki go ſwoiey przyiął: ále [...] SkarKaz 349a.

»przyjąć w miłosierdzie, w zmiłowanie, miłościwie« [szyk zmienny] (8:1:6): Iuż práẃie dokońcá odłożywſſy ná ſtronę niełáſkę ſwoię/ rácz przyiąć nas wmiłoſierdzie ſwoie RejPs 126v, 96, 120, 134; ZAcnie cie będę wywyzſzáć w chwale ſwey moy Pánie/ Ześ mię wdzięcżnie przijąć racżił w twoie zmiłowánie. LubPs H, M2 marg, aa2; [Bóg] nie tylko áby cie miał miłośćiwie w łáſkę przyiąć/ ále ieſzcże ſam obiecuie do ciebie przyść RejPos 143v, 54, 87v, 248v, [249]v, 307, 354v; LatHar 155.

»przyjąć pod moc, k możności« (3:1): A ácżem zgrzeſſył prziyḿ mye pod moc Boſką twoyę. LubPs L2v; Ty moy oycże wſſechmocny zá me nyewinnośći/ Przyyąłeś myę łáſkáwye k twey ſwyętey możnośći LubPs L3, O5, ff4.

»przyjąć w opiekę, na opiekę« [szyk zmienny] (5:1): racz miły panie w łaskawą opiekę przyiąwſſy nas bronic a ſzczycic nas od wſſech nawałnoſci RejPs 137; OGlądawſſy miły pánie zewſſąd vdręczenie moie ſnadz też to ſluſſnie maſz vczynić przyiąć mię ná opiekę ſwoię RejPs 187, 73v, 82v, 120v; RejPos [249]v.

»w poczet [kogo] przyjąć« (1): Iákoby ćię Pan ten y Miſtrz miał w pocżet ſług y vcżniow ſwych przyiąć: ieſlibyś ſie pierwey w tym wſzytkim nie záprzał CzechRozm 234.

»przyjąć k(u) sobie (a. ku mnie samemu), do siebie« = ad se facere accedere Vulg [szyk zmienny] (25:7): BierRaj 17v, 19; nagotuię wám mieſce/ zaſie przydę ij prziymę wás ku mnie ſamému OpecŻyw 95v; WróbŻołt 61/3; proſimi abi tez [...] z tey niskoſci vciskow naſſych przyiąc ku ſobie nas [...] raczyl naſz mily panie. RejPs 142v, 96, 134; On ſam nas do ſiebye prziymie á zawżdy s tym gotow By nas bronił LubPs M4, B2v, H2, L4, O5, Q2 (10); Leop Num 16/10; á rácż nas ty nędzne á błędne ſynacżki ſwoie/ iáko miłośćiwy Ociec náſz ku ſobie przyiąć. RejPos 186, 130, 207, 307; RejZwierc 124; W tym fráſunku ia przedśię gárnę ſye do ćiebie/ A ty mię/ pánie/ przyymi do śiebie. KochPs 100; NiemObr 138; ArtKanc D2v, E8v, M, Q, T4 [2 r.]; GrabowSet Q3v.

»wdzięcznie przyjąć« (4): ktorą [ofiarę] byś ty miłoſciwie a wdzięcznie ku ſobie przyiąc raczył RejPs 96; A lud wyerny [...] On ſam wdzyęcżnye przyyąć racży pod moc Boſtwá ſwego. LubPs ff4, H; RejPos 216.

Szeregi: »przyjąć, (i) przyłączyć« (2): nie tylko áby ią [owieczkę, tj. człowieka] záſię przyiąc miał/ nie tylko áby záſię do ſtadká ſwoiego przyłęcżyć miał/ ále ią bierze ná rámioná ſwoie. RejPos 168v; NiemObr 138.

»przyjąć abo wziąć« (1): Abowiem tá mowá: przyiąć/ ábo wźiąć naſienie Abráhámowe [tj. ludzi]/ mogłoby tákże być mowiono/ iáko y ono/ Wźiąć kſztałt ſłużebnicy. CzechRozm 34.

W przen (4): Iam ieſth vbogi y boleſć cirpiączy/ zbawienie twoie Boże przijęło mie. TarDuch A7v; Prziymi wierne ſercá nas nędznych do ſiebie LubPs hh3.
Zwrot: »przyjąć pod swą rękę, pod skrzydła« (1:1): Rácż myę ſtrzedz moy miły Pánye [...]/ Prziymi myę pod ſwięte ſkrzydłá twey boſkiey możnośći LubPs D4; Rácż nas przez ſwą ſrogą Mękę/ przyiąć pod ſwą możną rękę ArtKanc D8v.
2. Gdy ktoś coś daje lub oferuje: wziąć dar; suscipere Miech, HistAl, Vulg, PolAnt, JanStat; assumere HistAl, JanStat; accipere Vulg, PolAnt; recipere HistAl; ferre PolAnt; acceptare, obtinere JanStat (278): Owaćiem wąż rozgę vrwał/ W zębiech dzierżąc lwowi dawał: Ale on iey niechćiał przyiąć BierEz M; BielŻyw 171; ZapWar 1550 nr 2655; Koronę złotą/ y łáncuch z pierzćieńmi/ ktoreśćiemi poſláli/ przyięliſmy Leop 1.Mach 13/37; BielKron 351; Ci go [ludzie św. Izaaka] pokornie vpomináli/ áby iákie imienie ná wyżywienie klaſztoru [...] przyiął. SkarŻyw 324, 334; ActReg 156 [2 r.]; [Andromacha do Astianaksa:] Płácż y pocáłowánié/ y wárkocz ſtárgány Prziymi/ á oycu odnieś mé ſerdeczné rány. GórnTroas 54; SarnStat 194, 923 [2 r.].

przyjąć od kogo (16): I rzekł Pan do Moizeſſá: Prziymi od nich [dary od książąt]/ że będą ná poſlugę ku potrzebam Przybytkowym Leop Num 7/5; SkarŻyw 462; Iż tedy tego [co Mu szatan ofiarował] Chriſtus/ będąc poſłuſzny Bogu oycu ſwemu/ od niego [tj. od szatana] nie przyiął CzechEp 423; SarnStat 980; SiebRozmyśl [A2]v; CzahTr F3v; [Przymiż odemnie iábłko Venus młodá SądParysa B4]. Cf Zwroty.

Ze zdaniem dopełnieniowym (2): RejFig B; A ták Dawid przyiął wdźięcznie od niey [od Abigail] ono co mu przynioſłá BibRadz 1.Reg 25/35.

Z określeniem przysłówkowym wyrażającym rodzaj odniesienia się (zwykle aprobatę lub (wyjątkowo) dezaprobatę) (24): Tedy krol on dar weſele przyiął. HistRzym 100; CzahTr F3v. Cf »niewdzięcznie przyjąć«, »wdzięcznie przyjąć«.

W przeciwstawieniach: »przyjąć ... (wz)gardzić (2), oddać« (3): Ktory Krol [Batymansa] wdźięcżnie od nich [Nigrytów] przyiął dáry y záſię oddał [tj. zrewanżował się darami] BielKron 451v, 383; Venus mi ią [Helenę] ſámá Napierwey zálećiłá/ y zá żonę dáłá. [...] Miałem gárdzić? przyiąłem KochOdpr B4.

Zwroty: »przyjąć dar (a. podarek, a. podarze), upominek« [w tym: od kogo (4)] = recipere donum HistAl; suscipere donum Vulg [szyk zmienny] (10:1): Rátay nowych fig názbierał/ A Páná imi dárował. Pan podárze prziyął wdzięcżnie: Z rátáiem mowił ochotnie BierEz A2, I2v; LibLeg 7/32; Gdy Alexander widział dary/ wdzięcżnie ie przyiął/ y poſly wielce vććił. HistAl L4v; Leop Prov 6/35; Przyiąwſzy dáry krolowa od Sálomoná/ wroćiłá ſie do domu. BielKron 78, 67, 451v; HistRzym 100; Wſzákoż chcącći pokazáć wdzięcżnośći ſwey znáki/ Przyiḿ proſzę dziś odemnie ten dar ládá iáki. HistLan A4; Phil I3.

»niewdzięcznie przyjąć« (1): á gdy go [libertyna] pytáli Przecżby niewdzięcznie przyiął/ cżym go dárowáli? On powiedział/ iż [...] RejFig B.

»wdzięcznie, za wdzięczne, z dzięką przyjąć« [w tym: od kogo (7)] [szyk zmienny] (19:2:1): BierEz A2; v.k.m. raczil vſtnego poſſelſtwa mego doſtatecznie viſluchacz y lyſti yego Czeſſarſkyey Mczy wſdziecznie a myle przyącz LibLeg 11/106v, 7/32; HistAl L4v; BielKom A3v; BibRadz 1.Reg 25/35; Drudzy chodzą po vlicách noſząc wodę ſwieżą dáiąc pić kto ich o nię żąda dla Bogá/ kthorym ieſli ktho co da/ prziymą wdzięcżnie y dziękuią. BielKron 260v, 299, 414v, 451v; OrzQuin Q4; RejZwierc A2v, 84v, 97, 99v; BielSpr 48v; Toć ſą dobrodźieyſtwá od nieboſzcżyká Krolá [...] Coronie tey/ y wſzyſtkim obywatelom iey vcżynione/ ktoſz táki zwas będźie/ ktorych zá wdźięcżne nie przymie? BiałKaz Lv; Perſki Krol Artáxerxes od chłopká proſtego/ Przyiął wdzięcżnie garść wody/ widząc ſzcżyrość iego. StryjWjaz A2v; KochOdpr B4; Przyiął on chleb zdzięką S. Benedict SkarŻyw 250; PudłDydo B4; SzarzRyt A2v.

Szereg: »przyjąć a nie gardzić« (1): Drugi raz ie poſłał [książę pieniądze]/ proſząc áby to od niego przyiął [św. Bernardyn]/ á niegárdził. SkarŻyw 462.

Iron. (1): Sąć ſą [dary]/ Ziolom wſkok narychtowáne/ Dwá ſześći pálcow przećiw nim ſtłoczone [tj. prawdopodobnie: dwie pięści]. Prziymże ten/ boć ieſt twey oſoby godny/ O lepſzym niewiem/ ná zamyſł vporny. KlonKr F4v.

W przen (3): Leop Prov 6/35; Prziymi mirrę pokuty/ przez ktorą wſzytki żądośći ćieleſne vſmierzyſz. HistRzym 100.
Zwrot: »przyjąć z ręki [czyjej]« (1): on [Abraham] odpowiedział/ Siedḿ owiec prziymieſz z ręki moiey [accipies de manu mea]/ áby mi były na świádectwo/ iżem ia wykopał tę ſtudnią. Leop Gen 21/30.
a. O dedykowanym lub przedstawionym utworze literackim (w dedykacjach lub wypowiedziach adresowanych do czytelnika) (92): Przeto miłoſćiwa goſpodze wielmożna páni Anno Woynicka/ prziymi tego teraz ku czćy á ſlawye ná potem twoyey/ Márchołtá March1Wiet A2, A2; MycPrz I [D]v; Rácżże iuż tedy przyiąć mnie s tym wirſzem moim/ A ogárni mdłość iego/ bácżnym ſądem twoim. StryjWjaz A2v; KTo mi każe rym piſáć nierozmyślnie/ táki Ma wolą prziiąć choćia będźie ledá iáki. KochFr 76; SkarKaz )(4v; Ktore [wierszyki] proſzę rácż przyiąc CzahTr G.

przyjąć od kogo (50): Prziymiſz tho W.M. iáko od práwie życżliwego y ſługi y práwego przyiacielá ſwego. RejZwierc 240, 179v; WujJud b3; WujJudConf 18; CzechEpPOrz **v; Wáſzá Kró⟨lewska⟩ M⟨iłość⟩ tedy/ iáko Pan z Pánów/ mądry y ludzki/ przyiąć to będźieſz raczył odemnie naynizſzégo wiernégo poddánégo ſwégo OrzJan 4; Przyimiże tedy odemnie Stániſłáwie Licháński Przyiacielu y Kollego moy tę trochę prace KlonWor ded *4. Cf Zwroty.

Ze zdaniem dopełnieniowym (1): Prziymi wdzyęcżnie coć piſzę boć nie ze złey woley/ Ale ábym do łáſki twey przyſzedł powoli. PaprPan B2.

Z określeniem przysłówkowym wyrażającym życzliwość (66): SienLek 44; Szcżyrość rzecży będzieſz miał/ przyimiże ią ſzcżyrze StryjWjaz A3; CzechEpPOrz **v; KołakSzczęśl A2v. Cf »z łaską przyjąć«, »wdzięcznie przyjąć«.

Zwroty: »przyjąć dar (a. podarek, a. podarze), upominek, za szczodrak, za upominek, za dar« [w tym: za upominek i dar (1), upominek za dar (1)] [w tym: od kogo (13), do czego (1)] (9:4:1:3:2): Racżyż tedy łaſkawa goſpodze od ſługi ſwego [...] przyiąć ten mały dar za wielki GlabGad A3v; MiechGlab *2v; WróbŻołtGlab A3v; Czo przijąć miłoſć waſza za ſzczodrak odemnie racżycie. LudWieś ktv; SeklKat A3; BielKom nlb 4; Prziyḿ zá wdzyęcżne moy miły brácie krześćiáńſki/ Ten máły vpominek iáko zá dar Páńſki. LubPs ggv; PRzimćieſz zacne Xiążętá do ſkárbu ſwoiego Ty piękne vpominki Ianá Mącżyńſkiego MączLub nlb 13; GrzepGeom B3v; BudBibKaw A3v; A ia/ [...] z łáſką ten máły vpominek ábyś odemnie przyiąć raczył/ proſzę. Oczko B; BielSen 4; OstrEpit A3; KołakCathOkuń A2v; KołakSzczęśl A2v; Nie wątpię że W.M. to podárze wdźięcznie odemnie ſługi ſwégo prziymą SarnStat 550; PaxLiz A3v.

»przyjąć za dobre« [w tym: od kogo (2)] (5): RejJóz A4; Nie mamći ſkárbow myſliſtwá/ [...] Kſiąſki á pápiru kártá/ Miáſto wyżełká á chártá. Przijmicie zá dobre. BielKom A4v; RejZwierz A4; RejZwierc 210; Odemnie theſz proſze przimicie zadobre to przeſpietzne piſanie PaprUp L4.

»z łaską, w łaskę, łaskawie przyjąć« [w tym: od kogo (9)] [szyk zmienny] (11:2:8): ForCnR Av; GroicPorz B2; co rácz W.M. odemnie łáſkáwie á miłośćiwie przyiąć. OrzRozm A4v; Poſyłam tedi w. m. Kśiążki té proſząc ábyś w.m. óné y ze mną weſpółek w łaſkę ſwą przyiąć raczył. Strum B5; PaprPan Cc4; Oczko B; WerKaz 277; KochWrJan 18; Wtzim niewatpie ze to laſkawie odemnie przyac bedziecie ratzeli PaprUp A2v; KochCzJan A3; GrabowSet A3; KochFrag 4; KołakCathOkuń A2v; Czytelnik łáſkáwy [...] z łáſką pŗyymie, y łáſkaw będźie JanNKar Av, A4v; SarnStat 330; SiebRozmyśl [A3]; y Waſzey mośći ten dar przypiſuię: Rozumieiąc/ że káżdy prziymie to łáſkáwie KlonKrGum Av; CiekPotr )?(2v; CzahTr A3v; PaxLiz A3v.

»wdzięcznie, za wdzięczne(-o), z wdzięcznością (a. z wdzięcznym sercem), wdzięcznym umysłem przyjąć« [w tym: od kogo (25), czego (1)] [szyk zmienny] (20:15:4:1): RejKupSekl a6v; GliczKsiąż A4v; Ale ia od ciebie moy miły á kreśćiáńſki brácie żadney iney zapłáty nie żądam/ iedno ábyś z wdzięcżnym ſercem tę moię pracą á to piſánie [...] przyiąć racżył. LubPs A5v, A2v, A5v, A6, ggv [2 r.]; przyymi odemnie zá wdźięczne to krotkie porządku wypiſánie GroicPorz C3, B2; OrzList f3v; KochSat ktv; Przeto zwdzięcżnośćią táki klenot prziyąć maćie Gdyż gi k ſwemu pożytku potrzebny vznacie. MączLub nlb 13; GórnDworz A3; GrzepGeom B3v; RejPos A4, A6, 267v, 357; RejZwierc 254v, 268v; BudBibKaw A2v; MycPrz II C4, D2; Strum Q3; BiałKaz H2; PaprPan B2; ModrzBazBud ¶6; CzechEp *4v; Przetoż o ſzcżęśliwa duſzo/ te wierſze ná grobie Prziymi z wdźięcżnośćią odemnie KlonŻal D4; KochSz A2; To moie piſánie rácż W.M. odemnie wdźięcżnym vmyſłem/ iákim y ia do W.M. poſłał/ przyiąć. WerGośc 205; WisznTr 4; BielSen 4; Wiérſzów ći ſwoich garść niemáłą nioſę/ Któré/ byś wdźięcznie przyiął/ o to proſzę. PudłFr 15; KmitaPsal ktv; iednák kto żołnierſką [...]/ condycyą nieboſzcżykowę wſpomni/ przyimie od domowego cżłowieká bárzo zá wdźięcżno. GostGospSieb +4v; SarnStat 550; CzahTr G; GosłCast 7.

W przen (2): Prziymićiéſz ten kwiateczek [tj. tekst Castus Ioseph] ták ślicznéy ozdoby GosłCast 11, 7.
b. Bóg (i wyjątkowo Maryja) od człowieka i Chrystusa (też o czynach traktowanych jako dar, ofiarowanych z intencją złożenia hołdu) (76): Przez twé práce ij klopoty/ racż téż mily Iezu przyiątz moie roboty. OpecŻyw 30v; Gdyż ty wiernym twym obyáwiſz tu zbáwienie ſwoye/ Obácż/ á przyyḿ ſpołu z nimi też vfánye moye. LubPs D4; KrowObr 88; Leop 2.Reg 24/23; RejAp 8v; Záthym namilſza ſioſtro y żono dobrze ſie miey/ boć ſie nieupokoię/ áż vznam prziymieli pan bog moię pokutę. HistRzym 116, 116v; BudBib Eccli 35/12; Boże przyimi ſerce y ſkruchę ich. SkarJedn 308; A Pan Bog miłośierny niewzgárdzi pokutuiącym ſercem wáſzym/ y przyimie pokorę wáſzę. SkarŻyw 125, 125, 263; ArtKanc E5v; Boże moy/ o wſzech Pánie/ Zal/ płácż/ niewinne łkánie/ Przyimi GrabowSet B3v; PRzyimi/ Pánno Márya/ Wianek znákomity LatHar 516, 50, 141, 147, 548, 552; SkarKaz 161a.

przyjąć od kogo (16): RejPos 130; złotá nam nie trzebá: ále day oleiu do kágáńcow kośćielnych/ á kádzidłá/ dla ſłuſzby Bożey/ á to Bog przyimie od ćiebie/ y twoię dobrą wolą. SkarŻyw 224; SkarKaz 161a. Cf »przyjąć łaskawie«, »przyjąć offiarę«, »wdzięcznie przyjąć«.

Z określeniem przysłówkowym wyrażającym aprobatę (18): Rácżże przyyąć dobrowolnye moye wyrzecżenye LubPs bb4; StryjKron 161; RAcż Pánie BOże/ náſz/ miłośćiwie przyiąć prośby y ofiáry LatHar 626. Cf »przyjąć łaskawie«, »wdzięcznie przyjąć«.

Zwroty: »dar (a. podarek) przyjąć« = munus suscipere Vulg [szyk zmienny] (4): OpecŻyw 26v; Nie ofiáruy [Bogu] dárow złych boć ich nie prziymie Leop Eccli 35/14; WujJud 237v; Rácż [Panie] przyiąć wdźięcżnie/ y te máłe podárki moie przerzecżone/ z powinnym pokłonem LatHar 239.

»przyjąć łaskawie, z łaską« [w tym: od kogo (1)] (1:1): OpecŻyw 26v; A ia nędzny robak/ coć Pánie przynoſzę? Bol/ wzdychánie/ z łkániem/ przyimi z łáſką proſzę GrabowSet K2.

»przyjąć ofiarę, za ofiarę« [w tym: od kogo (6)] = accipere sacrificium PolAnt [szyk zmienny] (28:1): BierRaj 19; OpecŻyw 139v; W tym pieniu żąda prorok dobrego panu Chriſtuſowi opowiedaiącż iako mu bog ociecz miał żeſłać pomoc z nieba y iako miał przijąć ophiarę iego na krzyżu. WróbŻołt Gv, Q3; Diar 46; Prziymyeſz od nas ty ofiáry coć ponyeſiem wdzięcżnie LubPs N4v; Przyimi Boże tę niepomázáną offiárę KrowObr 169v, 169v, 170, 170v [2 r.], 183v, 184, 188; Przyimiż [Boże] ofiárę zá wſzytek lud twoy Izráelſki thobie ofiárowáną BibRadz 2.Mach 1/26; RejPos 10v, 56v; KochPs 77; SkarŻyw 91, 207; KmitaPsal A4v; ZawJeft 47; Rácż ią [ofiarę] przyiąć/ y ku cżći błogoſłáwioney Máryey/ wiekuiſtey Pánny/ y wſzyſtkich Swiętych LatHar 107, 93, 106, 166, 626; bo ofiáry y modlitwy od nas nie przyimie P. Bog/ y wzgárdźi ſłużbą náſzą/ ieſli my przyiáźnią bliźniego gárdźim/ á z nim ſię nie poiednamy. SkarKaz 316a, 158a.

»przyjąć do siebie, k sobie« (2:1): RejPs 171v; I ieſzcże tám dáley proſiſz. Aby Bog/ ná tę offiárę vbłagáną/ y weſołą twarzą weyrzał/ y przyiął thę offiárę do ſiebie. KrowObr 170v, 184.

»przyjąć za swoje« (1): Co vczynił Dawid z niewymowną rádośćią/ [...] máteryą y koſzt ná kośćioł P. Bogu oddáiąc [...]/ áby iuż P. Bog przyiął zá ſwoie. SkarKaz 454a.

»wdzięcznie, za wdzięczne przyjąć« [w tym: od kogo (8)] [szyk zmienny] (13:1): Przyimi o wſzechmocny Boże náſze ſpráwy zá wdzięcżne LubPs T6v, E4; I proſiſz Bogá/ áby wdziętznie od ćiebie przyiął/ tę Offiárę twoię niepomazáną KrowObr 170v; Kaim też iż od młodſzego brátá Pan ofiárę wdzięcżniey przyiął/ prze zazdrość zábił niewinnego Ablá brátá ſwego. RejPos 56v, 10v, 13v, 39v, 119v, 147v [2 r.]; Ná ten cżás (wdźięcżnie) przyimieſz ofiárę ſpráwiedliwośći/ obiáty/ y cáłoſpalone ofiáry LatHar 166, 147, 239; SkarKaz 453a.

W przen (4): á wſſákoż przyiąwſſy kſobie nowy napoy przyſlug moich á dzięki moiey/ nigdy imienia iego ſwiętego wżywáć [!] nieprzeſtanę. RejPs 171v.
Zwrot: »przyjąć z ręki [czyjej]« (3): Nie podobaćie mi ſie y dáru nie prziymę z ręki wáſzey. WujJud 237v; LatHar 93; SkarKaz 158a.
Przen (1): PRzyiąłeś Boże wiecżny/ w mym ciele/ mieſzkánie/ A nie racżyłeś gárdzić/ nędznym dáchem GrabowSet P2.
α. O bogach pogańskich (5): Ale bogini [Diana] vżaliwſzy ſie iey [Ifigenii]/ przyięłá Lánią miáſto cory krolewſkiey BielKron 56v.

Z określeniem przysłówkowym wyrażającym życzliwość (2): Potym ich [Litwinów] pop [...] położy rękę na Kozłá álbo ná Byká/ y prośi wzytkich Bogow [...]/ áby raczyli od nich miłośćiwie przyiąć obchod y ofiárę onego Swiętá StryjKron 161. Cf »wdzięcznie przyjąć«.

Zwroty: »przyjąć ofiarę« [w tym: od kogo (1)] [szyk zmienny] (2): Boże náſz rácz ofiáry náſze przyiąć/ á łáſkáwie tych potraw pożywáć StryjKron 160, 161.

»przyjąć upominek« (1): Chćieliſmy twe gęśli oddáć páſterſkiemu Bogu [...] Niechćiał przyiąc vpominku KlonŻal B3.

»wdzięcznie przyjąć« (1): Mactus est hoc sacrificio, Deo dicitur, Rácz wdzięcznie przyiąć/ niecháy ći ſie podoba táto ofiárá. Mącz 203a.

c. Człowiek od Boga (8): Ciebie prośimy Pánie pokármy przyiąwſzy/ Day że ich vżywamy bez grzechu pomazy ArtKanc T12.

przyjąć od kogo (2): A tak gdyż cie yuż ſłyſſeli Co ſcze od Oijczá prziyeli Dobrodzeyſtwá czoſcze brali Iákoſcze ye Safowali RejKup z2. Cf »wdzięcznie przyjąć«.

Z określeniem przysłówkowym wyrażającym życzliwość (3): á dar miłośći twey/ ktorego ſię przez nádźieię zá twoią ſpráwą ſpodźiewamy/ day ábyſmy rzecżą ſámą ſtátecżnie y mile przyięli. LatHar 617. Cf »wdzięcznie przyjąć«.

Zwroty: »przyjąć dar« [szyk zmienny] (2): Gdy wierni w dzyeń ſwiątecżny w Ieruzalem przyięli dar Duchá ſ. y rozmáitemi ięzyki mowili rzecży wielkie o Bodze RejPosWstaw [1433]; LatHar 617.

»wdzięcznie, za wdzięczne przyjąć« [w tym: od kogo (1)] (2): Ale nieupham tego o żadnym/ ktory ie [dobrodziejstwa] v śiebie vważyć vmie/ iżeby nietylo zá wdźięcżne ich przyiąć niemiał. Ale żeby mu y dźiękowáć niemiał. BiałKaz Lv; RejPos 185.

Przen (2): Ktore [dziecię nowo narodzone] żarliwość modlitw ludzkich vprośiłá/ Nabożeńſtwo przyięło pobożność powiłá. SkorWinsz A2v.
Zwrot: »u siebie przyjąć« (1): tego ſie vcż/ iáko ten ták zacny klenot [tj. Chrystusa] v ſiebie przyiąć/ y iáko gi przy ſobie zádzierżeć. RejPos 148.
d. O dobrach natury (2):
Zwrot: »przyjąć za dobre« (2): Ziemiá co da Kmiotkowi/ to przyimie zá dobre KlonWor 79, 77.
e. Zgodzić się na objęcie stanowiska lub tytułu (46): przijmiż ojcza ſwego doſtoienſtwo, á krolem bądz BielŻyw 165; MiechGlab 48; (nagł) List poſlany Atenom od Alexandra (–) Alexander ſin Filipow y Olimpiey krolowey/ żadnym obycżáiem Krolewskiego imieniá nie przyymiemi áż pod mocną ręką Grecką pogáńſtwo podbiyemy. HistAl D7, D4v, F8v; KromRozm III P4; GroicPorz ee4v; wſzyſcy byli pocieſzeni gdy Alexándrá vſłyſzeli oycowſkie mieyſce przyiąć BielKron 123v; zá złą ſprawą Lokietká wygnáli á po Wacſłáwa poſłáli/ kthory záſię kroleſtwo Polſkie przyiął BielKron 325v, 64, 91, 101 [2 r.], 107v, 140 (14); SkarJedn 117; [św. Romuald] Przyiął Opáctwo Kláſſyńſkie tám gdzie był mnichem zoſtał SkarŻyw 573, 334, 462; ActReg 47, 149; Phil Q; wiáry Powſzechnéy poznawſzy iaſność/ Koronę Króleſtwá Polſkiégo przyięliſmy/ dla rozmnożenia Krześćiańſkiéy wiáry y dobrégo ſtanu y pożytku Ziem náſzych Litewſkich SarnStat 987,75 [2 r.], 196; KlonKr E.

przyjąć od kogo (2): Hermolaus Barbarus, Człowiek w Wenecyéy domem wielki/ y náuką ſławny/ będąc w Rzymie Poſłem/ przyiął był Arcybiſkupſtwo od Papieżá OrzQuin C3v. Cf »przyjąć stolec«.

Z określeniem przysłówkowym wyrażającym aprobatę lub dezaprobatę (5): BielKron 405; Lecż co [tj. biskupstwo] niezchući przyiął [Bonifacjusz]/ z chućią wielką ſprawował. SkarŻyw 527, 290 [2 r.]; ktore [królestwo] on [Zygmunt] z wielką ochotą y rádością przyiąwſzy/ á triumphy z zwykłymi ceremoniámi [...] odpráwiwſzy/ nie mieſzkaiąc do Krákowá [...] przyiáchał StryjKron 707.

Zwroty: »na się przyjąć« (1): Przyſzedł ſam Biſkup z kápłany do iego [św. Abramiusza] cháłupki: prośi áby kápłanem zoſtał/ á on vrząd páſterſki ná śię przyiął. SkarŻyw 235.

»przyjąć stolec, stolicę« [w tym: od kogo (1)] [szyk zmienny] (5:1): SAlomon ſyn Dawidow z Bethſábee/ ieſzcże zá oycá przyiął krolewſki ſtolec BielKron 75v, 102, 146v, 148, 301v; ktory [papież] ſtolicę tę od niego [od szatana]/ ze wſzytką zwierzchnośćią y ſławą przyiął y ná niey záśiadł CzechEp 423.

»urząd przyjąć« (2): ále gdy wſzyſcy oni biſkupi y z poſłem Papieſkim ktory tám był/ wiedli go [św. Hugona] do tego/ áby ochotnie ten vrząd przyiął: vczynił to z poſłuſzeńſtwá. SkarŻyw 290, 235.

3. Gdy ktoś coś komuś wyrządza, poddaje go czemuś, gdy coś się z kimś dzieje: poddać się, wykazać gotowość; suscipere Modrz, Vulg, Cn; accipere PolAnt, Vulg; apprehendere Vulg; assumere JanStat; subire Cn (89): RejJóz Mv; Prziymyćie karánie/ by ſie kiedy nierozgniewał Pan: ábyśćie niezginęli zdrogi z ſpráwiedliwey. Leop Ps 2/12; BibRadz Lev 26/23, Eccli 32/16; moi potomkowie będą was żelázną miotłą káráć (to ieſt miecżem) gdyśćie nie chćieli rożdżáney przyiąć. BielKron 319, 211v; Mącz 42a; RejPos 330v, 333; Ktore [męstwo] każe [...] dla rzecży ſpráwiedliwey waśń y nieprzyiaśń możnych przyiąć ModrzBaz 39v; ROſkoſzy ná świát ſczéréy niepodano/ Ale do káżdéy żółći przymiéſzano. Zkąd ćię potyka/ co twéy duſzy miło/ Maſz przijąć y to/ co nie gmyśli było. KochFr 72; LatHar 560; WujNT Matth 8/17, Hebr 11/35.

przyjąć od kogo (6): áby byli iáko inſtrumentá á iáko ſprawce tey ſwiętey męki iego/ ktorą on dobrowolnie od nich [Żydów] przyiąć miał RejPos 100; SkarKaz 315b; GosłCast 37. Cf »pokutę przyjąć«, »przyjąć wdzięcznie«.

Z określeniem przysłówkowym wyrażającym aprobatę lub (wyjątkowo) dezaprobatę (30): BierRaj 22; SeklWyzn a4v; Ale gdyż nie w naſzey moci ſzczęſcie połozono Muſim przyąć z dobrą wolą czo przynieſie ono RejJóz I7v; RejKup r2; Abowiem to iuż wiemy/ iáko á s ktorych przycżyn tę ſwiętą mękę ſwoię [...] dobrowolnie dla nas przyiąć racżył RejPos 104, 29v, 31v, 100 [3 r.], 116v; A iżeś ludzie zgorſzył [...] boſo do Pąpieżá [!] po rozgrzeſzenie poydzieſz. [...] Przyiął to zwielką pokorą S. Wilhelm SkarŻyw 166, 180, 291, 298, 372; CzechEp 25; LatHar 289, 652; złupienie máiętnośći wáſzych przyięliśćie z weſelem WujNT Hebr 10/34; SkarKaz 350b. Cf »niewdzięcznie przyjąć«, »przyjąć wdzięcznie«.

Zwroty: »przyjąć za dobre« = nie protestować; boni consulere Modrz [szyk zmienny] (16): Aleć tu ſłuſze ná mądre/ Y krzywdy przyiąć zá dobre: Zwłaſzcżá ktorą cżynią oni/ Ktorzy z ſobą nie ſą zgodni. BierEz I, I3; Y ſnadz by mi ſie też co niepomyſly trefiło wſſytko przyimę zá dobre RejPs 83; BielKom E3v; RejZwierz 14, 40; á ieſlić ktho co vcżyni około poſwarku wiáry/ muſiż zá dobre przyiąć/ bo ſie oni [Turcy] o wiárę nie gadáią iedno ręką cżynią BielKron 261v, 114, 149v, 313v, 357v, 402; Ægre ferre ac pati, Nierádo cierpieć. Nie zá dobre prziyąć. Mącz 4a; BielSat C4v; A tym cżáſem one przychodnie námáwiáć/ áby za dobre przyięli/ ieſliby ſię co przykro widźiáło ModrzBaz 126v; BielRozm 22.

»niewdzięcznie przyjąć« (1): y práwie wyſwobodził duſſe ich [Bóg Żydów] zonych ćiemnoſći proſtoty ich [...]. Niewdzięcznie to przyiąwſſy lekce ſobie vważyli wyroki iego á ſpraw iego zánic ſobye niemieli RejPs 159v.

»pokutę (a. srogość pokuty) przyjąć« [w tym: od kogo (1)] [szyk zmienny] (12): PatKaz III 137v; SeklWyzn a4v; á gdi [grzesznik] prziymie pokutę yawną [...]: tam potim może mu dać ſpowiednik [...] odpuſti SeklKat X3; BielKron 420v; Day iey [duszy] owocu pokuty y z wodą ſkruchy/ á przez to dwoie podnieſie ſie przez nabożeńſtwo przyiąć ſrogość pokuty. HistRzym 66, 45v; Ieſliſz práwie pokutuiący/ a przeſzłe grzechy obmyć [...] chceſz/ táką o demnie [!] pokutę przyimi: [...] SkarŻyw 166, 172, 263 [2 r.], 569; WerGośc 220.

»na się przyjąć« [szyk zmienny] (7): s ktorych przycżyn thák dobrowolnie Pan ią [mękę] ná ſię przyiąć racżył. RejPos 100 marg, 31 marg; KuczbKat 35; ReszPrz 82; LatHar 273, 289; Lecz to przeklęctwo przyiąwſzy ná ſię Chriſtus/ wybáwił nas od niego. WujNT Gal 3 arg.

»przyjąć wdzięcznie, za wdzięczne« [w tym: od kogo (3)] [szyk zmienny] (7:1): OpecŻyw 128; Przyyḿcye wdzyęcżnie łáſkáwe od Páná karánye LubPs B2, ee3v, ii; RejPos 46, 50; HistLan D2; bez woléy iego [Boga]/ włos nie ſpádnie z ćiebie Głowo moiá: lecz prziymi záwdźięczné od niego/ Co ná cię zeſzle z góry GosłCast 20.

Szeregi: »przypuścić i przyjąć« (1): Ták z przyrodzenia náturá Polſka niczego niewolnego przypuśćić do śiebie y przyiąć niemoże. OrzRozm M.

»przyjąć i ścirpieć« (1): żywą ſobie żywoty ſwemi pocżćiwemi [ci, którzy umartwiają swe ciała]/ [...] gotowi przijąć y ſcirpieć wſzytko złe y dobre dla tego imieniá iego ſwiętego. RejAp 61.

W przen (1): Serce ſtruchláło/ á łzy zámrożone/ [...] Zadney żáłośći chęć przyiąć nie vmie GrabowSet A4.
Przen (1): Sen v proſtaków przyymie y złé poſłánié. KochPieś 18.
a. Podporządkować się, zwłaszcza politycznie, uznać zwierzchnictwo (7): Boetius nadnimi [dręczonymi przez cesarza ludźmi] litoſć maiąc, taiemnie do grekow liſty poſłał, aby opiekę y też włodarſtwo Rzimſkie przyięli BielŻyw 168; iż lud radby był Gotty Aryany zá pány przyiął/ iedno dla religiey nie śmiał. Lecz Fráncuzy pogány przyiąć wolał SkarKazSej 706b.
Zwrot: »posłuszeństwo, poddaność przyjąć« [w tym: od kogo (1)] = subiectionem assumere JanStat [szyk zmienny] (3:1): iż Cżechowie znamowy niektorych pánow ná Seymie ſwym/ miely przyiąc poſłuſzeńſtwo Papieſkie BielKron 198, 224v; zá powodem Ceſarzá Micháłá [Grecy] z iednocżeni ſą znowu/ y poſłuſzeńſtwo kosćielne przyięli. SkarJedn 263; SarnStat 1093.
Przen (1): Możné narody przyymą iárzmo twoie [tj. Boga]. KochPs 67.
4. Gdy ktoś przybywa dokądś lub coś przynosi (506):
A. Pozwolić komuś wejść do swego domu lub kraju (i często zatrzymać się tam na dłużej, zamieszkać); dopuścić do swego towarzystwa lub grona; udzielić gościny; recipere HistAl, PolAnt, Vulg, Mącz, Modrz, Calag, JanStat, Cn; suscipere Miech, HistAl, PolAnt, Vulg, JanStat; excipere PolAnt, Vulg, Mącz, Calag; assumere Vulg, PolAnt, Mącz; accipere PolAnt, Mącz, Cn; colligere, eligere Vulg, PolAnt; complecti Mącz, JanStat; admittere Modrz, Cn; induere HistAl; asciscere, demittere Mącz; sumere PolAnt (497): BierEz G3, G3v; OpecŻyw 15, 33v; ForCnR B4, B4v, C; MetrKor 40/812; BielŻyw 13; Kthorzy [bracia] gdy vciekli do Iwana wielkiego kxiędza Moſkiewſkiego, on ie przziąwſzy [!] dał im ku mieſzkaniu kxięſtwo Kozanſkie. MiechGlab 73; LibMal 1548/141; HistAl D7v, E8v; Gdy tedy [Jezus] przyſzedł do Galileiéi/ przyięligo Galileiczycy MurzNT Ioann 4/45, Matth 10/14, 18/5, 25/35; Leop Matth 18/5, Mar 9/36, Act 17/7, Rom 2/7; OrzList dv; á kto tákowego zbiegá przyimie/ tedy go winien wroćić z winą trzech grzywien. UstPraw Fv; RejZwierz 8; Abowiem łáknąłem/ á wyśćie mi dáli ieść/ prágnąłem/ y dáliśćie mi pić/ byłem gośćiem/ y przyięliśćie mię. BibRadz Matth 25/35; Nie zápominayćie przymowánia gośći/ ábowiem przez tho niektorzy nie wiedząc przyięli Anioły. BibRadz Hebr 13/2, 1.Par 12/18, Iudith 13/5, 1.Mach 10/1, Matth 10/14, 18/5 (11); OrzRozm Cv; Gdy ſie tráfi cudzozyemiec do was chocia nie z wáſzego rodu/ przyimicie á miłuycie go/ pámiętáiąc ná to żeſcie y wy byli cudzozyemcy w Egipcie. BielKron 44; ANáſtázyus wtory Papież [...] ſie dał zwieść Achácyuſowi biſkupowi/ ktorego záſię przyiął wypędzonego y rozgrzeſzył BielKron 161v, 53v [2 r.], 65, 109v, 130v, 141v (14); Mącz 102c; Y przydáło ſie cżáſu tego że był iednego pielgrzymá ná noc przyiął HistRzym 64, 13v, 32, 35, 37v, 64; RejPos 329; HistLan B; WujJud 260 [3 r.]; BudBib Ruth 2/19, Iudith 13/15; Pan rzekł/ idź do Sárepti/ [...] A tám cie oto prziymie/ iuż iedná niewiáſtá. HistHel bv; A do ktoregokolwiek miáſtá wnidziećie/ á przyimą was/ iedzćie co położą przed was. BudNT Luc 10/8, Mar 9/36, Luc 10/10, Act 15/40, 17/6[7]; StryjWjaz B; CzechRozm 43v; Calag 272a; Oćiec moy y mátka moiá opuśćili mię/ przyimi mię/ Oycże oſieroćiáłych/ y poćiecho zmordowánych. SkarŻyw 151, 167, 184, 332 [2 r.], 570; ReszPrz 111; ReszHoz 117; przy onym mieyſcu były folwárki Kśiążęćiá oney wyſpy/ imieniem Publiuſzá: ktory nas przyiąwſzy/ trzy dni przyiaćielſkie podeymował. WujNT Act 28/7, Matth 10/14, 18/5, 25/35, 38, 43 (29); A iáko onego márnotráwnego ſyná przyiąwſzy oćiec/ oblokł go w ſzátę drogą SkarKaz 348b; SkarKazSej 682a; [KsięgiEklez L6v; Leop Act 28/7 (Linde)].

przyjąć do czego [= do grona] (6): Tego to [papieża Wigiliusa] Ceſárzowa Teodorá kazáłá przywieść do Konſtántynopolá á rozmáicie bić/ iż niechciał przyiąć Antymá odſcżepieńcá do ſwego kościołá. BielKron 163v; Mącz 432c; SarnUzn H5v; RejPos 328; Wſzák y mężni Ruſacy znáiąc ták zmyſlnego/ Przyięli go [rotmistrza Jakuba Jordana] z rádoſcią do orſzaku ſwego. PaprPan D4v. Cf »w łaskę przyjąć«.

przyjąć do czego [= dokąd] (19): Vcżyniwſzy ſobie pokoy z nimi [Sabinami i Etruskami] Tárquinius/ przyiął ie do miáſtá BielKron 102v; OrzQuin V4v; RejPos 193; ModrzBaz 38; Náſtąpił brát iego [króla Wilhelma] Henryk ná kroleſtwo/ ktory [...] wdzięcżnie przyiął do Angliey S. Anzelmá. SkarŻyw 336; PudłFr 7. Cf »przyjąć do domu«, »przyjąć do gospody«, »w łaskę przyjąć«.

przyjąć k czemu (2): ieſtli chceſs/ gotowem cie zaſie przyiątz k ſwé przyiazni OpecŻyw 105v. Cf »przyjąć k swemu towarzystwu«.

przyjąć miedzy kogo (5): rozgrzeſz pokutuiącego/ á przyimi miedzy wybráne Boże SkarŻyw 166; Tedy przyſzedł biſkup z onym Bázyliuſzem do świętego Ekwicyuſzá/ proſząc áby go miedzy ſwoie zebránie przyiął. SkarŻyw 211. Cf »miedzy się przyjąć«.

przyjąć na co [= dokąd] (2): ⟨z n⟩ich to nięktorem [!] naricerſtwo ⟨paſſował [mówi Ptolemeus] niek⟩torem lepak na ſwoy dwor przyiął BielŻyw 113. Cf »przyjąć na gospodę«.

przyjąć w co [= do grona] (14): Ci kiedy godność rowną w nim ſobie bacżyli/ Chętliwie go w ſwoy orſzak ták zacny przyięli. PaprPan Ccv. Cf »przyjąć w liczbę«, »przyjąć w środek swoj«, »przyjąć w towarzystwo«.

przyjąć w co [= dokąd] (27): Powiedzcie im [Litwinom] By was przyięli w ſwe włośći BielKom A4. Cf »przyjąć w dom«, [»przyjąć w gospodę«].

przyjąć za kogo (1): O Iupiter boże nawyſzſzy/ [...] proſzę cie áby mię przyyął zá ſwego poddánego. HistAl M8v.

Z określeniem przysłówkowym wyrażającym życzliwość lub (wyjątkowo) nieżyczliwość (125): BierEz P4; Niewiaſta Márta ijmiéniem przyięla go [Jezusa] weſolo w ſwóy dóm OpecŻyw 60, 10v, 31, 62; ForCnR B4v; BielŻyw 113; MiechGlab 31; HistAl D8; HistAlHUng A4; RejWiz 26v; Otho (pry) poſlał Dawid poſly ſwoie z puſſczey: áby pozdrowili Páná náſſego [Nabala]/ á on ie nie cudnie przyiął Leop 1.Reg 25/14, 1.Mach 5/25, Luc 19/7, Philipp 2/29; Pośle [Bóg] do pánny Aniołá/ Aby go z wiárą przyięłá. BielKron 134v, 181v, 447, 459; Complecti arcta familiaritate, Vprzeymie kogo prziyąć/ álbo ſie potowárzyſzić. Mącz 62b, 271c; gdy ćieſlá páłacu dobudował/ tedy [...] przyſzedł do domu/ á żoná iego z wielkim weſelem á rádośćią przyięłá iego. HistRzym 108, 56, 62, 62v, 84v; RejPos 348; HistLan A4v; PaprPan D4v, Ccv; ModrzBaz 17v; Ceſarz go [św. Teodora] z wielką ochotą przyiął y cáłował SkarŻyw 188, 134, 165, 166; ActReg 59, 168; WujNT Luc 19/6, Philipp 2/29. Cf »z czcią przyjąć«, »łaskawie przyjąć«, »niewdzięcznie przyjąć«, »wdzięcznie przyjąć«.

W przeciwstawieniach: »przyjąć ... chronić się, wypędzić, wypuścić, wyrugować« (4): Przyymi záwſze wdzięcżnie dobrego/ Ale śię chroń przewrotnego BierEz Iv; Bo acżkoli żydowie rano z weſelim ij z wielką cżcią go [Jezusa] przyięli/ ale w wiecżor ſromotnie go wypędzili OpecŻyw 73v; BudNT Iac 2/25; Lepiey gośćiá nie przyimowáć/ niżli przyiąwſzy/ ſromotnie go z domu wyrugowáć. LatHar [255].

W porównaniach (3): Leop Ps 16/12; muſiał [św. Piotr] zniść do Muroná/ gdzie go zwielkiemi procesſyámi lud poſpolity/ iáko Aniołá Bożego przyiął. SkarŻyw 472, 236.

Zwroty: »z czcią (a. poczciwością, a. uczciwością, a. poczesnością), poczciwie (a. pocześnie, a. uczliwie) przyjąć« = honorifice a. cum honore recipere HistAl; suscipere gloriose PolAnt [szyk zmienny] (15:4): OpecŻyw 31, 73v; A gdyż grekowie to poznali iż on [Epimenides] tak bogu miły był, z pocżciwoſcią go przyięli. BielŻyw 25, 63; W thym ſlyſząc Egipcżykowie przyſcie Alexandrowe [...] poddáli ſie mu/ á iego w Egipcie poććiwie przyięli HistAl B7, Cv, E7v; BielKron 229v; Tedy Papież Grzegorz podźwignąwſzy ią [matkę] z źiemie przyiął ią z wielką pocżeſnośćią do domu ſwego. HistRzym 39, 132v; Y przyſzli [anioł i pustelnik] pirwey do onego dobrego [gospodarza]/ ktory ie z wielką poććiwoſcią y z wielką wdzięcżnoſcią przyiął RejZwierc 175; BudBib 1.Mach 12/43; SkarJedn 137; Názáiutrz Biſkup [...] vżalił ſię barzo/ iſz kiedy Theophilá z vrzędu ſkładał. y poſławſzy ſobie poń/ zwielką go cżćią przyiął y przeprośił. SkarŻyw 171, 348, 357, 408, 518; WujNT 60.

»przyjąć w dom (a. domek), do domu« = excipere in domum Vulg, PolAnt; colligere in domum PolAnt; recipere in domum Vulg; hospitio accipere, in domum admittere, tecto recipere Cn [szyk zmienny] (26:10): OpecŻyw 60, 62, 158v; ForCnR E2; SeklKat Q4v; Iſch roku theraſznyeyſzego wpowodz przyąll yą [Sabinę] wdom ſwoy Thomek ſoltiſz LibMal 1551/163; GroicPorz mm3v; Leop Luc 10/38; BibRadz I 10b marg, Luc 10/38; áż ie [lewitę z żoną] vyrzał ieden ſtáry mąż ktory ie przyiął do ſwego domu. BielKron 52v, 25v, 52v, 70v, 342v; Blande et benigne hospitio excipere, Wdzięcznie á ochotnie kogo w dóm prziyąć Mącz 25d, 35c, 36a; HistRzym 29v, 37v, [39], 84v, 124v [2 r.]; ktora [niewiasta] byłá przyięłá Heliaſzá w domek ſwoy/ gdy vciekał przed złym krolem z gárdłem ſwoim. RejPos 113, 163, 211, 347v; KochMon 26, BudBib Iudic 19/18; LatHar +++, 466; iż on [Jezus] wſzedł do nieiákiego miáſteczká: á niewiáſtá niektorá imieniem Marthá/ przyięłá go do domu ſwego. WujNT Luc 10/38, 16/4, s. 262, Bbbbbb 3; [SzczerbSpecSax 142 (Linde)].

»przyjąć do gospody, na gospodę, [w gospodę]« = recipere hospitio Vulg [szyk zmienny] (2:1): gdzie wſpomina/ iż niektorzy niewiedząc/ ánioły ná goſpodę przyięli. CzechEp 268; Wiárą/ Ráháb nierządna nie zginęła weſpoł z niewiernymi; przyiąwſzy z pokoiem do goſpody ſzpiegi. WujNT Hebr 11/31, Act 10/23; [proſzymy aby W M raczyla [...] poſly naſſego vbogego myaſta kſobye przyyącz wgoſpode ZapWpolActCon 1529 121/42].

»(jako) gościa przyjąć« [szyk zmienny] (6): Chcemy wiedźieć co tho zá ludźie ábo gośćie coś ie w dom przyiął. BibRadz I 10b marg; Ceſarz wdzyęcżnie tákie gośćie [królów Zygmunta i Władysława] przyiął/ ſtáł ná zamku Włádźiſław/ ále K. Zygmunt w goſpodzye. BielKron 414; O czym [pielgrzymce cesarza Ottona do grobu św. Wojciecha] Bolesław więdząc [!]/ z wielką go cżćią przyiął iáko gośćiá ſwego SkarŻyw 357, [408]; GórnTroas 12; LatHar +++.

»przyjąć w liczbę [kogo]« [szyk zmienny] (3): Bierzmowanie nic ynego niebyło iedno dziecięcia [...] paſterzowy/ albo biſkupowy offiarowanie/ aby go przyiął wliczbe ſwoich owiec SeklKat Zv, Zv; W liczbę wiernych poddanych prziymi mię dźiś twoich CzahTr G.

»w łaskę, do łaski, z łaską, łaskawie, łaską przyjąć« [w tym: do czego [= dokąd] (1), w co [= do grona] (1)] = benigne recipere HistAl; cum favoribus complecti JanStat [szyk zmienny] (24:3:1:19:1): Wzglądniż tu ná miłégo pana Iezuſa/ iako laſkawie nanie [chorych] wezrzál ij przyiąl OpecŻyw 47; natychmiáſt z ſilną laſką ij miloſcią go [Jezusa] przyięli [Maryja, Marta i Magdalena] OpecŻyw 73v, 25; OpecŻywSandR nbl 3v; ForCnR B4; LibLeg 10/62; SeklWyzn 4v; [Józef] Był przedan do ziemie czudżey Potym iego pan w Egipcie [...] Wielką gi był łaską przyijął. RejJóz A3, P4v, Q2; SeklKat Zv; HistAl H7v; HistAlHUng A4; MurzHist C4; RejZwierz 30v; Przyiął Tullus łáſkáwie Albany nie wzruſzáiąc ich praw w namnieyſzey rzecży BielKron 101v, 70v, 200, 229v, 230, 233v (11); Humaniter aliquem accipere, Lucko á łáskáwie kogo prziyąć. Mącz 35d; Prot A4; HistRzym 115v, 120; RejPos 144; RejZwierc 101v; BiałKaz M2; PaprPan Hh; [król] zazle im [Zborowskim] niemial/ owſzeki do Laſki przijawſzi do radi ſwei wezwal PaprUp F2; ActReg 106, 108, 115, 118, 119; WujNT 2.Cor 2 arg; ábyſmy do karánia oſoby zbiegłéy nie vſpieſzáli ſie/ [...] ále ábyſmy go w piérwſzą łáſkę iáko iné poddáné przyięli. SarnStat 1112; CzahTr A2, A2v, F4v, G2v, G3 [2 r.].

»niewdzięcznie przyjąć« (3): BielKron 420v; iżem niewdźięcżnie przyięłá Chryſtuſá z Apoſtołmi iego/ przeto ná mię tę plagę [tj. pożar] przepuścił WerGośc 219 [idem BielKron]; SkarŻyw 352.

»posły przyjąć« [szyk zmienny] (3): Soliman wdzięcżnie poſły [cesarza Ferdynanda] przyiął y cżeſthował ie pod namiothy BielKron 313v, 200, 217v.

»przyjąć do siebie, k(u) sobie, na się, sobie« [szyk zmienny] (17:11:1:1): OpecŻyw 182; GlabGad L4v; Gdzie yego Cz.m. vſrzawſchi pokorę moyę gniew swoy Ceſſarſky mnye odpuſczil a mnie ksobye laskawye przyacz raczil LibLeg 10/62; Thąſch Vlianna [...] gdi knyemu mąza opuſzczywſchi prziſla ku ſſobye yeſth y przyąll LibMal 1551/161; Bądźże pochwalon pan bog/ że mię ták ſpoſobił/ tą poważną oſobą/ [...] Iż mię s chucią do ſiebye dziś racżyłá przyiąć BielKom B3v; BibRadz Act 15/40; iż gdy [król Midas] przyiął do ſiebie w dom wdzyęcżnie Bachuſa [...] pytał go Bachus cżegoby chciał od niego zá to okazánie wdzięcżne. BielKron 25v; Rzekł też Pan Bog do Moiżeſzá/ prziymi k ſobie Aaroná brátá twoiego y s ſyny iego BielKron 34, 20v, 26v, 97v [2 r.], 154, 161v (12); tedy iedná sławna dziewká imieniem Lucyná [...]/ zlutowawſzy ſie nádemną/ przyięłá mie ku ſobie. HistRzym 27, 61v, 62; RejPos 194v; PaprPan Hh; KarnNap ktv; SkarJedn 392; CzechEp 62; ZapKościer 1585/60v; CzahTr A2v, G3; PudłDydo Bv; [ZapWpolActCon 1529 121/42].

»miedzy się przyjąć« [szyk zmienny] (3): LibMal 1543/67v; SeklKat X3; Brácia ziednocżeni [...] ziecháli ſie do Brunſzwiku [...]/ thám przyięli krolá Angielſkiego miedzy ſię BielKron 216v.

»przyjąć w środek swoj« (1): Iako gdi ktory Mieſſczanin s iednego Miaſtha do drugiego sie prowadzi thedi takowego nieprziimą w środek swoy ListRzeź w. 19.

»przyjąć w sw(oj)e towarzystwo, k swemu towarzystwu« = asciscere a. assumere in societatem, recipere in familiaritatem Mącz [szyk zmienny] (9:1): LibMal 1543/67v; IAnus napierwey [...] we Włoſkich źiemiách pánował/ przyiąwſzy kſobie w thowárzyſtwo Saturnuſá krolá Kreteńſkiego BielKron 275v, 154, 213, 338; Adsciscere sibi aliquem in societatem, Prziyąć kogo k ſwemu towárziſtwu Mącz 373a, 36a, 432c; przyimićie mię w ſwoie towárzyſtwo/ święći Boży SkarŻyw 208, 189.

»wdzięcznie, z wdzięcznością, za wzdzięczne przyjąć« = benigne suscipere Miech; amplecti PolAnt; blande excipere Mącz; libenter excipere Vulg [szyk zmienny] (37:2:1): BierEz Iv; Pothym gdy do Lęcżycze [książę Bolesław] priyſzeł [!], tamże też Konrat kxiążę Mazowieczkie wdzięcżniego prziął MiechGlab 18, 18; thedi choczia yego C.M. bibil myeſzczanyna albo chlopa yakiego prziſlal domnie [...] tedibich bil za wzdzieczne przyąl LibLeg 10/152; RejJóz Q; BibRadz Iudic 19/4, 1.Reg 25/35; Boiąc ſie Lácedemonowie Alcybiádeſá [...]/ piſáli [do Persów] áby zábit był/ co Perſowie rádzi vcżynili/ chocia go byli wdzyęcżnie przyięli. BielKron 121, 21, 25v, 97v, 116, 122 (17); Mącz 25d; HistRzym 28 [2 r.], 29v, 30, 107v; RejPos 113, 347v; RejZwierc 175, 175v; Ktora [małżonkę]/ z iákąmeśćie rádośćiam/ z iákim weſelim/ z iákam w dźięcżnośćiam przyięli byli BiałKaz Kv; StryjWjaz B; SkarŻyw 20; KochWz 139; A gdyſmy przyſzli do Ieruzálem/ wdźięcznie nas przyięli bráćiá. WujNT Act 21/17; PudłDydo A3.

Szeregi: »przyjąć i (a) chować (a. przechować, a. zachować)« = suscipere et fovere JanStat (6): Kthory go [wojewoda węgierski Łokietka] przyiął wdzięcżnie á chował v ſiebie. BielKron 368v, 20v; CzechEp 60; Przetóż ktoby ie [Cyganów] przyiąć y przechowáć śmiał/ áby był pozwan od káżdégo SarnStat 523; áby żaden nie śmiał przyiąć y záchowáć ták zbiegłégo kmiećiá iáko y rodźicá/ y ſługi [...] któryby liſtu nie miał SarnStat 1178, 1112.

»przyjąć a przygarnąć« (1): iż gdy iuż nic nie będę miał/ iż mię wżdy [przyjaciele] prziymą á przygárną do domow ſwoich RejPos 193.

»przyjąć, (i) puścić (a. przypuścić)« [szyk 1:1] (2): A gdy [hetman Manahen] przyiechał do Tábráin miáſtá/ mieſzczánie go niechcieli puśćić y przyiąć. BielKron 88; Calag 589a.

W przen (6): BudBib Gen 32/20; Ktorego [swojego syna] odeſtałem á ty iy to ieſt wnętrzá moie przyimi. BudNT Phil 1/12; Mądrzy ktorzy w ſwych xięgách wſzyſtko opiſuią. Cżemu ia tákże vfam że mię y nágiego/ Mátká moiá [tj. ojczyzna] do ſiebie przyimie ſyná ſwego. CzahTr G3, A2v, G3.
Zwrot: »pod skrzydło swe przyjąć« (1): tedy o to proſzę vniżenie/ [...] ábyś mi to W.M. wſzyſtko condonuiąc Y mimo ſię puśćiwſzy pod ſkrzydłá ſwe [...] przyiąć racżył CzahTr A2; [poddane oiczizny swey aby mw pod skrzidlo swe przyąl i z niemi sie laskawie obchodzil. CorfusDocum ⟨1592⟩ nr 192].
Przen (18): PatKaz I 6v; A ktoby przyiął iedno dziećiątko thákowe w imię moie/ mnie przyimie. BibRadz Matth 18/5; Mącz 226a; GosłCast 4.
Zwroty: »przyjąć ku sobie« (1): Chodząc tedy około ſzukałem/ ábych ią [mądrość] przyiął ku ſobie [summerem illam ad me]. BudBib Sap 8/18.

»wdzięcznie przyjąć« (1): Nietylko [lud polski] wdźięcznie przyiął [Józefa, tj. tekst Castus Ioseph], vgłaſkał, y w nim ſie vkochał; ále, y w ſzáty nowé [...] go przyodźiał GosłCast 4.

a) Uwierzyć w Boga, stać się Jego gorliwym wyznawcą (12):
Zwroty: »przyjąć w dom« [szyk zmienny] (2): Iáko maſz przyiąć w dom ſwoy Páná ſwego. RejPos 112v marg; KarnNap D2v.

»przyjąć gościa« [szyk zmienny] (2): A ták obácż [...] iákoś powinien wdzięcżnie przyiąć ták zacnego goſciá/ ktory duchownie przez łáſkę á przez miłość ſwą záwżdy ſie bierze [...] do przybytku ſercá twoiego. RejPos 3v; KarnNap D2v.

»przyjąć w serce (a. przybytek serca), do przybytku (serca), w przybytku serca« (4:3:1): A chceſzli go przeſpiecżniey przyiąć do tego nędznego przybytku twoiego/ [...] oto wnet maſz przed ocżymá thwemi on świety teſtáment iego (marg) Pewne przyięcye Páńſkie do przybytku ſercá ſwego (–) RejPos 87v; y wſzthek dom [człowieka niewiernego] iego náwroćił ſie z niewiáry ſwoiey/ á przyięli [...] w ſercá ſwoie Páná onego RejPos 244v; A nálazſzy cie [Boga]/ ábychmy cie wdzyecżnie przyięli do przybytkow ſwoich RejPos 352, 1, 3v, 157v, 163v, 355v.

»przyjąć k sobie« (1): RejPos 293 cf Szereg.

»wdzięcznie przyjąć« [szyk zmienny] (4): Ach milá fortuno [...] Przijdzi k nám przijmiecie wdźięcżnie każdy ForCnR E3v; iż Krol náſz á Zbáwiciel náſz idzie do nas. A my [...] ábychmy [...] chędożyli myſli y ſercá ſwoie/ iákobychmy go [Boga] wdzięcżnie przyięli w nędzne przybytki ſercá ſwego RejPos 1, 3v, 352.

Szereg: »poznać a przyjąć« (1): A thu ſie iuż możeſz obacżyć [...]/ co tho ieſt poznáć Pana [...]: gdyż ſłyſzyſz/ iż kto go pozna/ pozna á prziymie k ſobie Boſtwo wſzytko w Troycy iedyne. RejPos 293.
α. O Bogu lub świętych wobec człowieka (zwykle duszy zmarłego) (60): przyimi nas Márya dziewico nád dziewicámi/ vproś nam wſzyſthkim odpuſztzenie grzechow KrowObr 162v, 155v, 164v; RejPos 153; Przyimi oblubieńcże [tj. Chrystusie] moy ſługę twoię/ á otworz mi wrotá do wiecżney rádośći twey SkarŻyw 70, 115, 209; Bo Kśiądz mowi pax tecum, gdy kogo bierzmuie: [...] Piotrowi go y inſzym przyiąć roſkázuie CzechEp 363; Oycże w ręce twoie polecam duchá mego: rácż przyiąć mnie/ tobie ſię po śmierći ſtáwiącego. LatHar 283, 54, 70; [TraktKom 325].

przyjąć do czego (4): Páná Bogá zá nie [zmarłych] proſzą/ áby [...] do wiekuiſtego odpocżynienia onych przyiąć racżył. ReszHoz 123. Cf »przyjąć ducha«, »przyjąć ku sobie«.

przyjąć do czego [= dokąd] (18): Mamy przeto vdźieláć rzeczy docżeśnych tym/ ktorzi nas do wiecznych domow przyiąć máią. ModrzBaz 38; SkarKaz 634a. Cf »przyjąć do krolestwa«, »przyjąć do przybytkow«.

przyjąć k czemu (1): A mnie (przydźie cżas) przymie [Bóg] k ſwey bezbiedney chwale RybGęśli C3.

przyjąć na co (1): Przyimi Pánie ſługę twego [...] ná náznácżone iemu z łáſki twoiey mieśce zbáwienia. LatHar 655.

przyjąć w co (2): O národzone dźiećię/ wygłádź z nas grzechy wſzyſtkie/ przez łáſkę y dobroć twą/ przyimi nas w chwałę wiecżną ArtKanc B4v. Cf »przyjąć ku sobie«.

przyjąć w co [= dokąd] (3): WróbŻołt 64/5; Kryſtus/ nie piérwéy w Króleſtwo ſwoie nas przyiął/ áliż Práwo [...] które ná nas przyrodzóné miał pan dijabeł/ vmorzył OrzQuin P2v. Cf »przyjąć w krolestwo«.

W porównaniu (1): matko myloſyerdzya ty nas od nyeprzyaczyela ſtrzezy a wgodzyną ſzmyerczy przyymy yako myla matka PatKaz III 91.

Zwroty: »przyjąć ducha, duszę (a. duszyczkę)« [w tym: do czego (1)] = suscipere spiritum Vulg [szyk zmienny] (9:7): BierRaj 17v; Leop Act 7/58[59]; proſzę ćie moy Panie Iezu Kryſte/ przymi duſzyczkę moię/ ieſli poydę ſtego ſwiátá BielKron 224v; GórnDworz Y7; A kámionowáli Szcżepaná wołáyączego á mowiącego/ Pánye Iezu prziymi duchá moyego. RejPos 22v, 24; Ty też moy miły Pánie z niebá z wyſokośći/ Przyyḿ więc duchá moiego ziemiá niech ma kośći. RejZwierc 272v; BiałKaz G2; SkarŻyw 70; ArtKanc D13v; [Boże] przyimi nákoniec cżáſu ſwego grzeſzną duſzę moię/ do wiekuiſtey chwały. LatHar 237, 54, 300, 652, 658; WujNT Act 7/59.

»przyjąć do krolestwa, w krolestwo« [szyk zmienny] (6:1): przymy yego [umierającego] wkrolewſtwo. thwego oczcza nyebyeſzkyego PowUrb *3; OrzQuin P2v marg; BiałKaz N; rácz nas przyiąć po śmierći/ do kroleſtwá ſwego. ArtKanc D13v, N8v, S8, T15.

»w łasce przyjąć« (1): [Boże] racz tez moyα duſſα w yey ſcyala wiſſcyu wteyze laſce przijᾳć BierRaj 17v.

»przyjąć do (wiecznych) przybytkow« = recipere in aeterna tabernacula Vulg [szyk zmienny] (10): RejPos 193v [2 r.], 194 v [2 r.]; SkarŻyw 141; Rácż ie [wiernych] onych niebieſkich przybytkow twoich domieśćić/ do ktorycheś przyiął záraz po ſmierći pierwſzego męcżenniká LatHar 100; Czyńćie ſobie przyiaćioły [...] áby gdy vſtániećie/ przyięli was do wiecznych przybytkow. WujNT Luc 16/9 [przekład tego samego tekstu: SkarŻyw, WysKaz, SkarKaz], s. 262; WysKaz 13; SkarKaz 423b.

»przyjąć k(u) sobie, do siebie« [w tym: do czego (2), w co (1)] [szyk zmienny] (4:2): RejPs 102; On mie ſobye będzye wzywał oycem ſwoim beſpyecżnie/ A ia go prziymę ku ſobie w zbáwienie ſwoie wiecżnie. LubPs T5; Iuż tedy pánie moy przyimi do ſiebie tę duſzę z rádoſcią GórnDworz Y7; KochPs 73; ArtKanc K2v; O Pánie Iezu Chryſte cżáſu śmierći moiey przyimi do śiebie duchá mego LatHar 54.

W przen (2):
Zwrot: »przyjąć w ręce« [szyk zmienny] (2): Gdy będźiemy mieć pomrzeć/ [...] rácż Pánie náſze duſze/ w ręce ſwoie przyiąć ArtKanc D13v; LatHar 31.
αα. Ο bogach pogańskich (2):

przyjąć do czego (1): Ieſli śmierćią zwáć mamy/ kiedy miedzy bogi Iowiſz kogo przypuśći/ á z tego pádołu Przyimie do nieśmiertelnych Boháterow ſtołu. KlonŻal A3v.

Zwrot: »duszę przyjąć« (1): [bogowie] Zbaẃcie mię tych fráſunkow: á tę moię duſzę/ Prziymicie [...]. Zyłám doſyć ná ſwiecie iák fortuná chciáłá/ Teraz záſię pod ziemią iuż będę buiáłá. PudłDydo nlb 2.
a. Powitać u wejścia; gratulari adventum Calag (31): przyięla Marią troytza ſwięta/ [...] ij z wielkim weſelim poſadzili ią na ſtoltzu krolewſkim OpecŻyw 185, 182v, 183 [3 r.], 183v [4 r.], 184, 185; potym oni y wſzytki kráiny okoliczne przyięły go [Holoferna] z wieńcy z táńcy y z bębny. BibRadz Iudith 3/9, Tob 11 arg; WujNT Luc 8/40.

Z określeniem przysłówkowym wyrażającym życzliwość (26): a ono ią [Maryję] niebo przyięló [!] z weſelim/ archaniolowie z ſpiéwanim OpecŻyw 186, 154v; BielKron 413, 413v; A gdyż iuż Euſtáchius bliſko miáſtá był/ [...] Ceſarz wyiáchał przećiw iemu á przyiął go z wielką rádośćią. HistRzym 130v; RejPos 61v; SkarŻyw 412; ArtKanc E14v. Cf Zwroty.

Zwroty: »łaskawie przyjąć« (2): Przyſſli anieli w wielkoſci ku panu Iezuſu/ a padwſſy/ dali iemu cżeſtz ij chwálę [...]/ A pán Iezus laſkawie ij pokornie przyiąl ie [anioły] OpecŻyw 38, 85.

»przyjąć z poczes(t)nością (a. ze czcią, a. z poczciwością), poćciwie« = honorifice recipere HistAl [szyk zmienny] (5:1): Perſowie widząc go [Aleksandra] otworzyli mu brony mieyskie y poććiwie go przyięli. HistAl F8v; BielKron 408v; Widząc tedy dworzánie oſobę Ceſárſką [...] przyięli go zpocżeſnośćią HistRzym 41v, 38v, 46; Dźiś ćię [Jezusa] ze cżćią przyięli/ á w Piątek ćię vkrzyżowáli ArtKanc E5v.

»przyjąć wdzięcznie« (1): Przyzwolił Włádziſław [być królem Czechów]/ przyiechał do nich poććiwie/ ktorego przyięli wdzięcżnie BielKron 327v.

Szereg: »przywitać i (albo, et) przyjąć« [szyk 2:1] (3): Mariá laſkawie Iudáſſa gdy przyſſedl przyięla albo przywitala. OpecŻyw 85; BielKron 413; Calag 160b.
b. Pozwolić zostać członkiem zgromadzenia, zespołu; ascribere Mącz (27): ieſliby then czeladnik ſſkodę [...] iemu [panu] nagrodził, y pothem odprośił, takowego może za śię Cech prziiącz ListRzeź w. 37, 25; zakon náſz dawno tákiego nieprzyiął/ z ktorego by ſię wiecey pożytku cżći Boſkiey [...] ſpodziewáć miał. SkarŻyw 461, 411 [2 r.].

przyjąć do czego (6): Ale iż Rzymiánie dáli znáć Hetmánom [...] o iego [Tarkwiniusza] wypędzeniu [...]/ przeto go do woyſká nie przyięli BielKron 104v; obiecuie go [wiernego] miłośćiwie Pan przyiąć do tey ſwiętey ſpołecżnośći ſwoiey RejPos 61v. Cf »przyjąć do klasztoru«.

przyjąć w co (5): IVżći powiem bráćiſzku ná tym nie ſtráćimy/ Chociaż go [Łukasza Kościeleckiego] ták bez Sakry w ten orſzak prziymiemy PaprPan L4v; ktorego [Ariusza] [...] iáko [...] Heretyká przyiąć w vcżeſnictwo kośćielne Athánázyuſz niechćiał SkarŻyw 389, 389; á niktorych też [kniaziów] w wiárę ſwoię przyiąwſzy [książę Daniło] przychylnych ſobie ziednał StryjKron 330. Cf »w prawo przyjąć«.

przyjąć za kogo (1): Ascribere in numerum scholasticorum, Prziyąć zá żaká. Mącz 374c.

Z określeniem przysłówkowym wyrażającym aprobatę (1): Bráćia ſzpitálni przyięli tę owiecżkę [tj. nawróconego ewangelika] z chęćią ReszList 174.

Zwroty: »ku braterstwu przyjąć« (1): któré [szlachtę litewską] ſámá Króleſtwá Polſkiégo Szláchtá [...] ku bráterſtwu y ſpowinowáceniu przyięli [ad fraternitatis ... consortia receperunt JanStat 748]. SarnStat 990.

»przyjąć do klasztoru, do zakonu, w zakon« [szyk zmienny] (3:1:1): wielebny Oycże dośić ſię iuſz Márynus vkarał/ prośiem ćię przyimi go názad do klaſztoru SkarŻyw 184; S. Antoni prośił ich [franciszkanów]/ áby go do zakonu ſwego przyięli SkarŻyw 542, 211, 332, 570.

»w prawo [jakie] przyjąć« (1): Civitate donare, W práwo mieyſckie kogo prziyąć. Mącz 55a.

Przen [w co] (1): A kiedy iuż cżás przydzie mego záwołánia/ Daſz mi [Boże] kwit poććiwego ná wſzem záchowánia. Aby mię w cech przyięto RejZwierc 271v.
α. Przyłączyć do państwa (6): [Polacy] przez przyięćié świętéy wiáry prawdźiwéy nas [Litwę] przyięli SarnStat 993.

przyjąć do czego (2): [księstwa litewskie] do praw/ przywileiów/ wolnośći/ ſwobód/ y nádánia iego [Królestwa Polskiego] przyięliſmy SarnStat 1211. Cf »w jedność przyjąć«.

Zwroty: »[do czego] w jedność przyjąć« (1): iáko to teraz ieſt o Ifflanty quȩſtia v nas/ mamyli ie do Korony w iedność przyiąć [...] czyli nie OrzRozm S4v.

»łaskawie przyjąć« (2): áby Naiáſnieyſzy Pan Káźimiérz Król Polſki/ przerzeczoné Mieſzczány [...] łáſkáwie przyiął SarnStat 1102, 1080.

»pod posłuszeństwo przyjąć« (1): ktory [książę pruski] w iechał do Rygi láthá 1547. Mieſzcżány pod poſłuſzeńſthwo przyiął. BielKron 437v.

B. Pozwolić wnieść, wprowadzić rzecz lub ideologię; suscipere Vulg (9): Leop Act 7/43; Papież Iulius poſłał do Polſki Iubileuſz álbo odpuſty/ y ſkrzynię żelazną ná pieniądze [...]. Náſzy nie chćieli ich przyiąć BielKron 408; WujNT Act 7/43.

przyjąć do czego [= dokąd] (2): A gdyśćie wy one Czeſkie kácerſtwá [...] do Polſki ſwowolnie przyięli/ wſzytki ty Prywileie [...] máćie ná ſye w they Exekucyey gotowe. OrzRozm G, Ov.

Zwroty: »z czcią przyjąć« (1): dáleko przed Rzym wychodząc z wielką cżćią w dom ſwoy ćiáło [św. Bonifacjusza] [...] przyięłá [św. Aglais]. SkarŻyw 441.

»w dom przyjąć« (1): SkarŻyw 441 cf »z czcią przyjąć«.

»przyjąć w pośrzodek siebie« (1): Ale iżeś nieſzcżeſna corko Bábilonſka [tj. Polsko] puśćiłá [...] nity tego vſzykowánia ſwego/ przyiąwſzy w pośrzodek śiebie zámieſzánie religiey PowodPr 5.

»ku sobie przyjąć« (1): Dobrzeć ſie Hipoćriſis [!] w Polſzcze zámnożyłá/ Te to zdrádne práktyki ku ſobie przyięłá. MycPrz I B3.

W przen (1):
Zwrot: »przyjąć gościa« (1): [papież] poſłał kośći świętego Floryáná męcżeńniká do Polſki [...]. przyiął tákiego gośćiá Kázimierz/ ſam pieſzo idąc zá onym drogim ſkárbem. SkarŻyw 403.
II. Bez nadrzędnego elementu aprobaty (choć może on występować drugorzędnie) (694):
1. Potraktować, uznać za kogoś, coś, jakie(go)ś; accipere PolAnt, Modrz, Calag, Vulg; recipere Mącz, Calag; suscipere Vulg; interpretari Calag [w tym: kogo, co (63), za kogo, za co, za jakie (57)] (70): BierEz Dv; MurzHist A3v; Głos twoy zá głos Kryſtuſá/ ktory wtobye przełożon yeſt y mowi/ przyymę. KromRozm I I3; KromRozm II t3v; kthore dobrowolne ziáwienie [przyczyny pozwu] pozwány może ieſli chce zárázem zá głowną żáłobę przyiąć GroicPorz ſ2v, v2; Leop Esth 9/21; UstPraw B4v; y owſzem godzi ſie przyiąć tho co powie [godny zaufania człowiek] zá iedno ſwiádectwo GórnDworz D7v; WujJud 31v; CzechRozm 66v, 107v; poyrzy tylko w niebo/ Prziyḿ zá Bogá y wodzá tylko páná z niego [tj. z nieba]. PaprPan Ff4v; A iáko to názbyt prędkiemu vwierzeniu przycżytáią/ wſzytko co vsłyſzyſz zárázem zá pewne przyiąć ModrzBaz 21; Zu dem beſten wenden. W dobry obycżay przijąć. Interpretari in partem bonam. Calag 587b, 588a; KochPs 120; CzechEp 209, 350; NiemObr 75; ArtKanc M18v; ActReg 128; Antychriſt przyidzie nie w imię Chriſtuſowe/ ále w imię ſwoie: ktorego Zydzi zá Meſſyaſzá przyimą. WujNT 324, 517, Xxxxxv; PowodPr 11, 12; Nie iżby miał mu mowić: vderz mię w drugą ſtronę [gdy ktoś uderzy w jeden policzek]: ále ták to ma przyiąć/ iż ſię mśćić tego niechce SkarKaz 311b, 382a, 514a; SkarKazSej 695a.

przyjąć jako kogo (2): nie mnimay mię kto bez rozumu być/ á iesli nie/ tedy iako bezrozumnego przyimiećie mię BudNT 2.Cor 11/16; WujNT 2.Cor 11/16.

Zwrot: »za wdzięczne, wdzięcznie przyjąć« [w tym: od kogo (2)] [szyk zmienny] (3:1): BielŻyw 50; Erit humanitatis vestrae nostram tenuitatem boni consulere, [...] waſzá miłość będziecie raczili zá wdzięczne prziyąć náſzę chudobę. Mącz 428c; CzechRozm **7; Słychamy [...] co Finees kápłan vcżynił/ y iáko to wdźięcżnie Pan Bog od niego przyiął WerKaz 296.
Szereg: »znać [= uznać] i przyjąć« (1): ktorymi [wywodami] Iezuſá Páná odrzucáli [Żydzi]/ Niechcąc go znáć y przyiąć zá Meſyaſzá CzechRozm 68v.
a. Uznać za kogoś bliskiego: członka rodziny, herbu itp. (32): HistAl A3v; Iozefie ſynu Dawidow/ nie boy ſię przyiąć Máryey zá małżonkę twą BibRadz Matth 1/20; BielKron 92v, 380v; Militem rivalem ego recipiendum censeo, Mnie ſie widźi/ abyście tego to rycerza zá towárziſza miłośći wáſzey prziyęli Mącz 36a, 55a, 412c; GrzegŚm 64; CzechRozm 119; Burger Recht geben. Dáć komu mieyſckie práwo: Et, Zá ſąśiádá w miesćie przijąć. Donare civitate. Calag 107b; CzechEp 29; ActReg 10 [3 r.]; SarnStat 75; prośim [Jezusa] áby nas przyiął zá niewolniki y poddáne ſwoie. SkarKaz 519b.
Zwroty: »przyjąć sobie« [w tym: kim (1)] [szyk zmienny] (4): y tą panną ofyeroual [Duch Św.] wboſtwye ſwym ſynu bozemu, aby yą przyąl ſobye matką PatKaz II 48; BielKron 28; RejZwierc 272v; CzechRozm 36.

»przyjąć za swego« (4): ktora [służebnica Abrahama] potym miáłá ſyná Izmáelá/ ktorego oná ſláchetna Sará przyięłá zá ſwego właſnego. RejPos 42; Kiedy przydzie iuż on czás záwołánia twego/ Ráczyſz mię [Boże] ſobie przyiąć zá właſnego ſwego. RejZwierc 272v; GrabowSet B, Cv.

»przyjąć za syna (a. synaczka)« [też o Bogu i Maryi wobec ludzi] [w tym: ku czemu (2)] [szyk zmienny] (10): PatKaz III 91v; LibLeg 6/55; MurzNT A4; [papież Sykstus] przyiął zá ſyny ſwoie dwu Lewitu/ Wáwrzyńcá y Wincentego. BielKron 153, 28; RejPos 61v; RejZwierc 178v; CzechRozm 36; Y [Jezus] záſłużył to nam/ áby nas Oćiec niebieſki zá ſyny ſwe ku wiecżnemu dźiedźictwu przyiął. WerGośc 208; SkarKazSej 681b.

»przyjąć wdzięcznie« (1): A gdy ſie do niey [Kirke] był Vlixes przybłąkał/ przyięłá go zá miłoſniká wdzyęcżnie. BielKron 25v.

2. Odebrać, pobrać coś od kogoś (w działaniach o charakterze prawnym, handlowym itp.); suscipere Vulg, JanStat; accipere Calep; acceptare, assumere, percipere JanStat [w tym: co (45)] (46): ZapWar 1537 nr 2494; KOń álbo inne źwierzę w fanćie dáne ieſli by zdechło/ tedy ten ktho ie przyiął niebędźie go winien płáćić GroicPorz rv; Leop Num 7/6; Ktoryby vrząd przyiął zapis/ coby należał mieſzczáninowi ná imienie zyemſkie: táki zapis ieſt niczemny UstPraw F4, F3v, I4v; RejFig Aa6; Mącz 91d; RejZwierc 59; ZapKościer 1580/9, 1583/39v, 1588/82v; Calep 903b; Dług nie zápiſány, máiętnośćią płácąc ma ſtróná przyiąć. SarnStat 694, 374, 433, 440, 775, 1254; [Badacz przodkiem a povodem they tho sprawy Mayacz przyſſobye szyna stharſſego Nyeboſczykowego [...] Przyaly za doſſycz vczynyenye od thego Iamrozego Hibramka ZapWpolKob 1548 1/31v].

przyjąć od kogo (16): ZapWar 1527 nr 2385; BielŻyw 60; GroicPorz rv; Potym [Aaron] od wſzytkich przyiął dwu Kozłu zá grzech BielKron 38v, 124v, 207; HistRzym 26v; RejPos 47; ieſliby kto [...] okazał to iáſnémi documenty/ żeſmy tákową wieś/ [...] od niego przyięli [...]: tedy SarnStat 90, 634. Cf Zwroty.

[przyjąć ku czemu: Zroſkazanya yego m. yeſtheſmi tho vczinyli yzeſmi tho ſukno na rathuſch. ku zachownanju prziali. ZapWpolActCon 1537 9/91.

przyjąć za co: Przyjęliśmy za owoc z ogrodu dziecięcego na glinkach roku 1555 – fl. 10 InwMieszcz 1559 nr 90.]

W przeciwstawieniach: »wrocić (4), oddać, puścić ... przyjąć« (6): WIerzyćiel Fant winien dłużnikowi táki wroćić iáko od niego przyiął GroicPorz rv; kiedy ktho dźiedźictwo zmárłego Przyiaćielá przyięte/ záś dla długow wielkich/ ták ſpełná iáko przyiął puſćić chce GroicPorz p3, oo; A ieſliby [żupnik] po oddániu Zup ſwégo vrzędu ták wiele/ iáko przyiął/ nie oddał/ tedy [...] SarnStat 375, 375 [2 r.].

Zwroty: »przysięgę [od kogo] przyjąć« [szyk zmienny] (5): Podlug kthorey przyſzyągy kaſdy Rothmyſtrz od swych dzyeſząthnycow ma przyſzyągą przyyącz MetrKor 38/287; LibLeg 11/181; Amurat chcąc ſnim [królem Władysławem] w dobrey przyiáźni mieſzkáć/ [...] wźiął przymierze/ y przyſięgi od ſiebie przyięli twarde BielKron 304, 124v, 391.

»do siebie, k(u) sobie przyjąć« [w tym: od kogo (2)] [szyk zmienny] (5:2): iżem ich [majętności] áni od tego.N. áni od żadnego innego [...] ku ſobie nieprzyiął GroicPorz aa2, aav, aa2; Ia slachetni Adrian Zęſtkowſki [...] zyeſznawam yſzyem przyął do ſzyebye wyny Pánſky 50 m ZapKościer 1584/48v, 1580/5, 1585/56, 1596/85v; [ZapWpolActCon 1538 9/111v].

[»za wdzięczne przyjąć«: gdzie czy dwa braczia [...] themv trzyecziemv brathv [...] czynyely [...] ſplaczanye yego czeſzczy [...] Gdzie vyencz on theſz za wdzyeczne przyal the zaplatha ZapWpolKob 1547 1/23.]

[Szereg: »kupić i przyjąć«: any zaden pandonyego nycz nyema, yedno pan lucaſz Golthowſki Bo vnyego ſzobye kupyl y przyyąl mlyn wanglynach ZapWpolKośc 1543 8/573.]
3. Podjąć decyzję co do własnego działania; recipere Mącz, PolAnt, Vulg, JanStat; suscipere Miech, Mącz, PolAnt; acceptare Miech; capere, capessere, offerre Mącz; assumere JanStat [w tym: kogo, co (210)] (215):
a. Podjąć się, postanowić, zobowiązać się (czasem: za kogoś); intercedere, promittere, subire Mącz (29): kto to [bezżeństwo] może przyyąć/ przyḿ: yákoby rzekł/ á kto nyemoże/ day ſobye pokoy. KromRozm II x4v; pánie oycże/ pytháć mnie było pirwey o tho/ ieſliś miał w nádzieię moię [tj. ufając we mnie] duellum przyiąć/ bo ia/ to wiedz pewnie/ bić ſie nie będę. GórnDworz O6v, O7; WujNT 2.Cor 8/4.

cum inf (4): ListRzeź w. 55; Subire grave iudicium, Cięską rzecz ná ſię prziyąć ſędźić. Mącz [176]c; [Mordechaj napisał] Aby miedzy ſobą vcżynili poſtánowienie obchodzić dzień czternaſty mieſiącá Adárá [...]. Y przyięli to obchodzić Iudowie BudBib Esth 9/23; SarnStat 1067; [ZapWpolKośc 1550 9/265].

Ze zdaniem dopełnieniowym (1): BudBib Esth 9/27 cf »postanowić a przyjąć«.

Zwroty: »powinność przyjąć« (1): Bronic od nieprzyiaćielá ſzláchtá powinná byłá. [...] Królowie poſzledni potym tę powinność ná ſię przyięli. SarnStat 130.

»przyjąć na się« = in se recipere Mącz; recipere super se PolAnt [szyk zmienny] (22): raczyles [...] przyiąc na ſię dziwną pracą ktoryes aſz ſmiercią ſwą dokonczic racził RejPs 213; DiarDop 111; Capessere curas imperii, Prziyąc ná ſie ſtáránie o poſpolite dobro Mącz 35c; Promittere vadimonium, Priyąć [!] ná ſie zákład ku ſtáwieniu ſie ná pewny rok do práwá. Mącz 476a, 14a, 36a, b, c, 44b (10); GórnDworz E5v; ponieważ Páſterzom [...] ták wiele cżáſu niesſtawa/ áby ono ſtáránie oſobliwe około dźiatek Wiáry vcżenia przyiąć ná śie mogli. KuczbKat 130; BudBib bv, Esth 9/27; BudNT przedm b5, b5v; ZapKościer 1580/13v; SarnStat 130, 1067; [dalem nathą vkupnoſcz ydeſt [lege: id est] przyąlem naſſzyą dwye Grzywnye czynſchv ZapWpolActAdv 1538 200/76; ZapWpolKośc 1547 9/41, 1550 9/265]. Cf »ślub na się przyjąć«.

»ślub na się przyjąć« = ślubować (1): Nuncupare vota, Sliubić/ śliub ná ſię prziyąć. Mącz 254d.

Szeregi: »postanowić a przyjąć« (1): Y poſtánowili Iudowie á przyięli [statuerunt, et receperunt] ná ſię [...]/ áby tego żaden nie omieſzkawał/ aby te dwá dni święćił BudBib Esth 9/27.

»przyrzec, (i) przyjąć« (2): Promittere et in se recipere, Przirzec y ná ſię przyiąć. Mącz 226d, 227a.

b. Podjąć odpowiedzialność za cudze winy (15):
Zwroty: »przyjąć na się« = in se recipere a. traicere Mącz [szyk zmienny] (14): PatKaz III 130v; RejKup o2v, Q; A ná konyec z nyewymowney miłoſci przeciw nąm [Jezus] nyedoſtátki náſſe/ [...] wſſyſtkye ná ſyę przyyął KromRozm III M4v; Rękoymia muśi wſzytki brzemioná dłużnikowe ná ſye przyiąć. GroicPorz r4; KrowObr 208v; Crimen in se recipere, Winę cziyę ná ſie prziyąć. Mącz 36c, 37c, 264b; RejPos 21, 33, 106 marg; ArtKanc D8, P4.

»przyjąć złości, grzechy« [szyk zmienny] (5:3): ijż on baranek będątz niewinny/ z wielką miloſcią przyiąl naſſe grzéchy OpecŻyw 122v; PatKaz III 130v; RejKup o2v, Q; KrowObr 208v; RejPos 106 marg; iż on racżył zeſłáć Syná ſwego/ ktory z ſwey wielkiey dobrotliwośći/ przyiął ná ſię wſzyſtki náſze złośći. ArtKanc P4, D8.

c. Wybrać dla siebie jakiś stan, sposób postępowania (24): RejPs 138, 142; Papież [...] ſpuśćił Papieſtwo á żywot puſtelnicży chciał przyiąć BielKron 185, 458; RejAp 144; Bo ácż Pan Bog áni dźiewictwá/ áni vboſtwa nigdy nieroſkazał/ á wſzákże ich niemáło naydźiemy/ ktorzy bez roſkazánia oboie przyięli. WujJud 77; CzechRozm 121; SkarŻyw 478, 542; Któré domy Litewſkié Herby Polſkié przyięły. SarnStat 990 marg.

cum inf (1): Iáko Pellikan oćiec dawſzy ſerce z śiebie/ Odſzedł ćię tu/ ſam przyiął być z przodkami w Niebie. KołakCath C2.

W przeciwstawieniach: »opuścić, wzgardzić ... przyjąć« (2): Opuśćiliſmy powiedáćie wſzyſtko á przyięliſmy dobrowolne vboſthwo? KrowObr 141; iż [Diana] wzgardziłá była małżeńſkim ſtanem á dzyewicży ſtan przyięłá BielKron 23.

Zwroty: »regułę przyjąć« [szyk zmienny] (3): ktorą Regułę [cystersów] Biernath Káſtálińſki narodu zacnego przyiął KrowObr 134v, 145; bo bel [książę Kazimierz] [...] ſpolſki do Klunaku zaſlan/ kendi bel regule przijal y Kaplanem zoſtal PaprUp B2.

»przyjąć na się« (1): gdyż napirwey ſam Pán á Zbáwiciel náſz przyiął ná ſię tákową ſłużbę/ y sſtał ſie poſłem y ſługą koſciołá żydowſkiego? RejPosRozpr cv.

»służbę przyjąć« [szyk zmienny] (3): Item aby kaſdy Kthoſzbykolwyek sluſbą przyyąl, sząm oſzobą szwoyą [...] sluzyl MetrKor 38/286; [Polacy] odpráwiwſzy Race [= najemną jazdę złożoną z Serbów]/ ktorzy ſzkody ſwoim cżynili/ ſámi żołnierſką ſłużbę przyięli BielSpr 70; RejPosRozpr cv.

»stan przyjąć« [szyk zmienny] (4): Lepyey przyiąć małżeńſki ſtan ſwięty/ Niżli ſkakáć w záwárciu s cielęty [tj. zostać mniszką] BielKom G4; BielKron 23; KarnNap F2, F4v.

»przyjąć urząd« = condicionem capere Mącz [szyk zmienny] (2): Ale iż żadny inſzy wozá Słonecżnego nie mogł ták miſternie obrácáć iáko on [Apollo]/ przeto obywátele niebieſcy byli ná tym/ áby záſię Apollo ſwoy vrząd przyiął [tj. został znowu bogiem]. BielKron 22v; Mącz 34d.

d. Zostać wyznawcą określonej religii (114): MiechGlab **5v, 29; BibRadz II 141a marg; BielKron 269v, 457; ále ſyny wdzyęcznemi ſwemi dopuśćił śie nam ſtáć y názywáć ktorzychmy kolwiek przyięli ſwięte imię iego [tj. imię chrześcijanina]. RejPos 350; iedni káplány y náucżyćiele y obrządki łáćińſkie/ drudzy Greckie przyięli. SkarJedn 226; WujNT 681.

przyjąć od kogo (5): Cf Zwroty.

W przeciwstawieniach: »porzucić (a. odrzucić) (3), odstąpić, wzgardzić ... przyjąć« (5): BielKron 91v; OrzQuin C4; SkarJedn d7v; [Jagiełło] Przywiódł Litwę do tego/ że ſproſność pogáńſką Porzućiwſzy/ przyięli wiárę krześćiiáńſką. KochFrag 42; Ktorą [wiarą chrześcijańską] wzgárdzili Zydzi/ á Pogáni przyięli WujNT Rom 10 arg.

Zwroty: »ewanjeliją przyjąć« [szyk zmienny] (4): KrowObr 223; Ieſliże Króleſtwo Polſkié z Królem ſwym Ewányeliéy ieſzcze nieprzyięło/ tedy Bogá nie zna OrzQuin N4, N4v; iż mnie [tj. św. Piotra] Bog ná to obrał zdawná/ áby przez vſtá moie pogánie przyięli Ewánielią y wierzyli. SkarJedn 95.

»przyjąć ewanjeliją [= wyznanie luterańskie]« [szyk zmienny] (9): KromRozm I A3v; á nietylko w Bernie ále y w drugich miáſtecżkách to vcżynili opuśćiwſzy mſzą obrázy wyrzućiwſzy [...] Ewángelią przyięli BielKron 205; Bracia ziednocżeni ktorzy przyięli Ewángelią/ ziecháli ſie do Brunſzwiku BielKron 216v, 205v marg, 209v, 213v, 217, 226v; OrzQuin N3v.

»przyjąć słowo (Boże a. Pańskie)« [w tym: od kogo (1)] = recipere verbum (Dei) Vulg [szyk zmienny] (10): GAlátowie ſą Grekowie. Ci ſlowo prawdy napierwey od Apoſthołá przyięli Leop PP4, ZZ3v; BibRadz 1.Thess 2 arg; wnet báłwochwalſtwo krol odrzućił/ á ſłowo Boże przyiął z zakonem BielKron 91v; bo Fráncia rychło po cżáſiech Apoſtołow ſłowo Boże przyięłá. BielKron 280v, 200v; BiałKat 263v; WujJud 159v; Y Vſłyſzeli Apoſtołowie [...]/ że y Pogáni przyięli ſłowo Boże. WujNT Act 11/1, Act 8/14.

»wiarę przyjąć« [w tym: od kogo (2)] = fidem acceptare a. suscipere Miech; cultum Dei suscipere Mącz [szyk zmienny] (74): tuż przyiechali poſlowie Saraczenow radzącz Tatarąm aby oni radczey przyięli wiarę Machomethowę MiechGlab 19, 18, [88]; Polaczy wiarę krzeſcijańską przijęli lata Bożego narodzenia 965. KłosAlg D3v; KromRozm II i2; KrowObr 102; OrzRozm D2v marg; Poſeł Papieſki ſkárżył tego cżáſu ná ſługi Koſcielne/ [...] iż Luterową przyięli wiárę BielKron 199v; Cżáſu Ceſárzá Márká Antoniná Werá Angli wiárę Krześćiáńſką przyięli BielKron 277v; ále poſłowie Konſtánthynopolſcy namowili go [kniazia Włodzimierza] iż Grecką wiárę przyiął BielKron 344, 205, 208v [2 r.], 239v [2 r.], 245v [2 r.], 246 (28); Cultum Dei suscipere et puram religionem, Práwą wiárę/ y práwą służbę bożą prziyáć [!]. Mącz 351b, 327b; OrzQuin C4; RejPos 169v; WujJud a7; RejPosWstaw [1103]v, [1433]v; Iáko Słowieńſkie narody/ miedzy ktoremi ſą Polacy y Ruś/ wiárę świętą Chrześćiáńſką przyięli SkarJedn 223, A*, 28, 228 [2 r.], D3v, d7v; SkarŻyw 120, 535, 576; Roku 859 Bułgarowie wiárę Rzymſką przyięli Chriſtuſowę. StryjKron 100 marg, 135 [2 r.], 150 [3 r.], 375, 767; CzechEp 13; ReszPrz 29 [2 r.]; KochFrag 42; LatHar 304; KołakCath B; WujNT 108, 498, 514, 518, Rom 10 arg; Skoro Konſtántyn wiárę ś. Chryſtuſowę przyiął/ ták kápłáńſki rozſądek vczćił SkarKazSej 678b, 700b.

»zakon przyjąć« [w tym: od kogo (2)] [szyk zmienny] (13): BielKron 96v; Proselytus, Obcy/ któri priyął [!] náſzę wiárę y zakón/ Wſtępień w náſzę wiárę Vczęſnik náſzey wiári y zakonu. Mącz 327b; z którégo Krztu [...] vrodźiło ſye téż y Króleſtwo náſze Polſkié przed ſześćią ſet lat/ y przyięło Zákón prawdźiwy Boży OrzQuin N; RejPos 158 [2 r.], 169v; SkarŻyw 16; StryjKron 135 [3 r.], 375; Wyrzucał niekiedy ná ocży Pan Kryſtus/ [...] Zydom/ iż zakon Boży przyięli od Moyzeſzá PowodPr 27, 27.

Szereg: »przyjąć a uwierzyć« (1): A ktorzy go [nowy zakon] przyięli á vwierzyli weń/ iuż byli prażni onego pirwſzego zakonu ſtráchow. RejPos 169v.
e. Zawrzeć lub wejść w prawne porozumienie dwustronne; coire, depacisci Mącz (33): LibLeg 11/64v; Co ſie tycże Szwancárow áby towárzyſtwo przyięli z Luteryany/ ná tho Sáſkie Kſiążę powiedziáło przez poſły BielKron 210, 253; RejPos 274v; SkarŻyw 300; Bo Syn Boży z kośćiołem ſwoim przyiął táki związek/ iż [...] ieſt z nim ćiáłem z iednego ćiáłá/ y kośćią z kośći iego. PowodPr 16.

przyjąć na co (2): Depacisci partem suam cum aliquo, Prziyąć kogo ná połowicę części zisku ſwego. Mącz 272b. Cf »k sobie przyjąć«.

W połączeniu szeregowym (1): té rzeczy któré zá niepokoymi y ſpory były zburzoné [...] ku piérwſzému ſtanu chcąc przywiéźdź ſpokoynému/ [...] wybráliſmy/ wźięli/ przyięli/ wybiéramy/ bierzemy/ wſczynamy przez ninieyſzy liſt ná kożdy czás y ná wieki SarnStat 1087.

Zwroty: »przyjąć bractwo (a. braterstwo, a. zjednoczenie braterskie) ([z kim])« [szyk zmienny] (4): ſłał [król angielski] do Luterianow do Smákaldyey/ chcęcy ſnimi ziednocżenie bráterſkie przyiąć BielKron 215v; Bázyli tho ieſt Waśil Ksiądz Moſkiewſki [...] więcey dla potrzeb przyiął bráterſthwo [z Tatarami] [...] niż mocą BielKron 439v, 266v; SkarŻyw 460.

»przyjąć ([z kim]) przymierze« [w tym: od kogo (1)] = percutere foedus Mącz, PolAnt; coire in foedus, foedus percipere Mącz [szyk zmienny] (12): Ayſch przed kylkyem lyath pan Voyewoda przimyerze y s zyemyam ſwam od naſch prziyal. LibLeg 11/158; RejPs 109; Kſiężę Boſeńſkie odſtąpiło od Zygmuntá Krolá Węgierſkiego/ y przyięło z Turkiem przymierze. BielKron 274v, 225 [2 r.], 251v; In leges hostium foedus percussit, Prziyął przimiérze wedle woley nieprziyacielskiey. Mącz 339c, 104d; RejPos 33v; BudBib Ios 9/7, 11; StryjKron 652.

»k sobie przyjąć [na co]« (1): Markus ſyn Antoniego/ wielkiego vcżenia Filozoph/ był cnotliwy y dobry/ ktory k ſobie dobrowolnie przyiął bráthá Lucyuſá ná Ceſárſtwo BielKron 149v.

»towarzystwo ([z kim]) przyjąć« [szyk zmienny] (6): i tam prziachal chczancz znaymoſcz i towarziſtwo ze ſlodzieymi przyancz LibMal 1543/67v, 1543/68v; Potym też Ceſarz przyiął towarzyſtwo z Krolem Angielſkim przeciw Krolowi Fráncuſkiemu BielKron 221, 161v, 213v, 223.

Szereg: »wybrać i przyjąć« (1): iedność wybráliſmy y przyięli [elegimus, assumpsimus JanStat 844]/ wybiéramy y prziymuiemy przez nienieyſzy Liſt SarnStat 1068. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]
Przen (1): A ták przijmi zakon z námi [tj. z Bachusem i towarzyszami]/ Vżywiemy bytu ſami. BielKom E7v.
4. Stać się obiektem jakiegoś działania, stanu lub podmiotem uczucia będącego reakcją na działanie zewnętrzne: otrzymać, doznać; capere, recipere Vulg; assumere PolAnt; sumere Modrz [w tym: kogo, co (160)] (167): A przeto tak wyſokié chwály/ panna tako glębokie pokory bez zaſmuceniá prziiątz niemogla OpecŻyw 8, 46v, 131v; OpecŻywPrzedm C4; PatKaz I 17; O tedy duch ſzwyąty [...] gotoual ſyey nayczyſthſzego ſercza krew panyenſką ku ſpravye czlouyeczenſtwa przyącz ſynu bozemu PatKaz II 43v; Leop Hebr 1/14; BielKron 66 [2 r.]; SienLek 31; GórnDworz H8; bo iáko bárwierz goli włoſy/ takieſz ćiáło przez ſwą wolą goli cnoty/ ktore ná krzćie cżłowiek przyiął. HistRzym 60v, 47, 47v, 57, 106v, 118v, 122; á kto im [uczniom] vwierzy á okrzcżon będzye/ to ieſt/ prziymie znák moy/ żż [!] iuż wiernie przyſtał do Boſtwá moiego/ iuż pewnie zbáwion będzye. RejPos 318v, 153; RejPosWiecz2 92v; WujJud 166; SkarŻyw 2, 508; ArtKanc O3v; Iáko ćialá [!] náſze [...] zá ſtarośćią śmierć prżyiąć muſzą GórnRozm A2; LatHar 368, 640; nápominamy/ ábyśćie nádáremno łáſki Bożey nie przyięli. WujNT 2.Cor 6/1, s. 440.

przyjąć od kogo (12): a iáko baranek niewinny dlá odkupieniá rodzaiu ludſkiégo od żydow ſmiertz ij okrutné vkrzyżowanijé prziymę OpecŻyw [79]; y powiedzial przed namy then poſſel ys ſkode niemalą przyal moy przyacziel od thich Tatarow LibLeg 10/56; BielKron 282; HistRzym 47v; CzechEp 30. Cf »przyjąć pokłon«.

przyjąć z kogo (1): Tako panie Iezu kriſte mnie racży wyzwolić [...] przez ſwięte wcielenie twoie ktores przijął iako cżłowiek z dziewicze marijey TarDuch D4.

przyjąć skąd (1): Dla tego vmyſliłem ſye porádźić ſtolice Pyotrowey/ [...] ſtąd teraz żądáyąc pokármu duſſy ſwoyey/ ſkądem nyegdy ſſáty Kryſtuſowe przyyął. KromRozm III O3.

Z określeniem przysłówkowym wyrażającym zgodę (1): Tako téż iey [Maryi] mily ſyn boga oyttza proſil/ aby iey ſmutku vlżyl/ a dál iey takową ſilę ij myſl/ ijżby ſobie w ſmętku nieſteſknila/ ale ſkromnie go przyięla. OpecŻyw [80].

W przeciwstawieniu: »utracić ... przyjąć« (1): Mutare civitate, Mieysckie práwo vtráćić á w ynſzym mieyście práwo prziyąć. Mącz 239a.

Zwroty: »błogosławieństwo przyjąć« (1): iam z wielkim płácżem błogoſłáwieńſtwo twoie przyięłá SkarŻyw 31.

»przyjąć [od kogo] pokłon« [szyk zmienny] (7): WujNT 888; Iákoś przyiął pokłon od trzech krolow/ ktorzy ćię w dźiećinney poſtáwie [...] poználi SkarKaz 160b, 160b [5 r.].

»przyjąć na się« [szyk zmienny] (5): czyalo [...] panny maryey zyadama wzyąthe makul adamouego grzechu na ſyą nyeprzyyąlo PatKaz I 11, 6; RejPos 15v; y wźiął [Jezus] Piotrá/ y Iákubá/ y Iáná/ z ſobą: y przyiął ná ſię lękánie y teſkność. y rzekł do nich: [...] LatHar 707, 692.

W przen (6): BielŻyw 142; Pothym s. Kilian z Rzymá poſłan Niemce náwracáć/ v Wirztzburku koronę przyiął męczeńſką od pogáńſtwá. BielKron 282; RejPos 15v; Też przyłbice zbáwienia przyimićie/ y miecz duchowny/ to ieſt/ ſłowo Boże. BudNT Eph 6/17; KochFrag 53.
Zwrot: »przyjąć w serce« (1): Pierśi ku ſtrzalé żártkiéy obnáżoné Wolę ia widać/ niż poſtrzały oné Slepégo ſynká przyiąć w ſerce ſłodkié GosłCast 40.
Przen [od kogo] (1): Niechay od ćiebie [Boże] gory przyimą pokoy dla ludu/ á ſpráwiedliwość págorki. LatHar 398.
a. Przystąpić do sakramentu, przyjąć sakrament (też o podobnie traktowanym obrzezaniu) (110): PatKaz III 139v; Rzekł iemu pan: Pożegnányś ty Euſtáchi/ żeś przyiął wodę [tj. chrzest] y dar łáſki mey HistRzym 128; iákim on być ma/ ktory Swięcenie [kapłańskie] przyiąc chce. KuczbKat 240; LatHar 211; WujNT 35, 429.

przyjąć od kogo (2): Ieſtem pomázány kápłan/ przyiąłem pomázánie y poświęcenie od Biſkupá. ReszPrz 46. Cf »przyjąć na się«.

Zwroty: »krzest przyjąć« [szyk zmienny] (23): PatKaz III 136; OrzList b; Papież Mikołay pirwſzy piſał do nich [do Bułgarów] obyczáiem przyiacielſkim áby krzeſt ſwięty przyięli BielKron 170v; iż miał [Jagiełło] ſwięty krzeſt przyiąć z bráćią y z poddánymi BielKron 390v, 170v, 182, 230v, 282, 351, 361v; HistRzym [39v]; BiałKat 253v; [matka Polska mówi:] Nábyłám inſzych ſynow Kryſtuſowey wiáry/ Co Krzeſt święty przyięli/ zrzućiwſzy błąd ſtáry. BielSat G4v; KuczbKat 135; WujJud 98v, 257; SkarŻyw 3, 86, 151, 493; Ták gdy wſzyſcy Bulgárowie iednoſtáynie przyięli Chrzeſt ſwięty/ vſłyſzeli iſz [...] StryjKron 100, 100, 612.

»przyjąć obrzezanie (a. sakrament obrzezania)« [szyk zmienny] (6): SarnUzn F4; Potym według zakonu przyiął [Jezus] obrzezánie LatHar 517; iż Abram pierwey był ſpráwiedliwy/ á potym przyiął ten Sákráment obrzezánia/ iákoby známię y pieczęć ſwego vſpráwiedliwienia. WujNT 537, 517 [2 r.], 534.

»przyjąć na się« [w tym: od kogo (1)] [szyk zmienny] (4): OrzList b; iże [Syn Boży] ciáło ná ſię wziął y znák przymierza/ obrzezánie ná ſię przyiął SarnUzn F4; Cżego y ſam Pan nam potwirdzić racżył/ [...] iż ten znák wody przyiąć ná ſie racżył od Ianá ſwiętego. RejPos 153v, 153v.

»świątość, sakrament przyjąć« [szyk zmienny] (6:1): yſch blogoſlauyona marya wſwym zyuoczye wſzytky ſzwyątoſzczy przyąla koſzczyelne pod czaſem uſtauyone PatKaz III 135, 133, 135v, 137v, 139; W iedny chorobie/ raz tę świątość [namaszczenie olejem] przyiąć. á kiedy cżęſto kto w chorobę nową wpada/ wolno ią powtorzyć. LatHar 649; tácy kiedy mogą/ ſą powinni przyiąć Sákrament od Chriſtá Páná vſtáwiony WujNT 441.

α. O komunii św. (tu dodatkowy element znacz. II.7.) (65): PatKaz II 37v; nieroſkazał ci pan Chriſtus krwie y ciała ſwego [...] iedno na mſzy poſwiączać [...]/ Ale na wſelkim vcżciwym mieſzczv/ gdzie kto pożąda przyiąc/ może być poſwięczono ſłowem bożym/ y rozdawano SeklWyzn c2v; SeklKat Y; RejKup m8; MurzHist P4; Abyſmy wtych offiárách przyięli y offiárowáli Páná náſzego Iezu Kryſtá Syná Bożego. KrowObr 177v; ále ćiáło duchowne duſzą przyymuię/ á nie gębą. A to co záś ieſth w gębie twoiey? Rzeczeſz/ iż znak chlebowy onego chlebá/ ktorym przyiął duſzą ſwą. OrzList b2v; BielKron 224v; WujJud 259 [2 r.]; wnocy záwołáłá vcżyćielki ſwey Romulá/ y prośiłá áby iey dáłá ſtráwne (to ieſt Sákráment przenaświętſzy) y przyięłá. SkarŻyw 589, 36 [2 r.]; Oycże lutośći/ day/ bym Syná twego/ Ktorego/ iáko pielgrzym świátá tego/ Tu zákrytego przyiąć chcę/ w świątośći/ Iſtotnie widźiał/ w niebieſkiey rádośći. GrabowSet O3, O3; LatHar 191, 197 [2 r.], 209.
Zwroty: »chleb przyjąć« (1): Proſzę [...]/ ábyś racżył moię niemoc vzdrowić [...]/ ábym ten Anyelſki chleb/ krolá nád krolmi/ [...] z tákim nákoniec ſercem y vmyſłem mogł przyiąć/ iáko potrzebá zbáwieniu duſze moiey. LatHar 208.

»przyjąć ciało (Pańskie a. Boże itp.) (i krew)« [szyk zmienny] (20): OpecŻyw 157, 178v; A tak że ty [...] ciało i krew pana Ieſuſa Chriſtuſa przyimi MurzHist P3v; KromRozm III I8v; OrzList b2; á thuś iuż wiernie á prawdziwie przyiął ciáło y kreẃ iego. RejPos 90, 90; BiałKat 326; KuczbKat 180; RejZwierc 197; Nic niemieſkáiąc przyiął [umierający Zygmunt August] prawdźiwe á iſtotne ćiáło Páńſkie zwielkim nabożeńſtwem BiałKaz M4; StryjWjaz C3; ſkłoniłeś do tego wſzytkę myśl twoię [...]/ ábyś teraz przyiął Páná Chriſtuſowe Ciáło prawdziwe KarnNap D2; SkarŻyw 461, 580; vznawſzy grzech polepſzenia żądaymy/ iuż ták przyimiem prawdźiwe ćiało páńſkie/ tákże krew nadrożſzą ná zbáwienie ſwe. ArtKanc N8; GrabowSet O3; LatHar 209, 296; WujNT 608; SiebRozmyśl K.

»przyjąć świątość (Pańską), sakrament« [szyk zmienny] (17:6): POtym dziewitza Maria ku ſmierci ſie ſprawiala/ ij koſcielné ſwiątoſci z nábożeńſtwem przyięla OpecŻyw 178v; SeklKat X4v; wpadł [król Bolesław Krzywousty] w niemoc ćięſzką y vmárł Lata 1139 przyiąwſzy ſwiątośći Pańſkie. BielKron 354, 258, 363v, 373, 376, 383v (13); Przeto wedle zwycżáiu ſtárego Kośćiołá Powſzechnego to záchowano bywa/ áby żaden Chrześćijánin tey Swiątośći nieprzyiąwſzy nie vmierał. KuczbKat 160, 180; GDyżeś iuż [...] w tey potrzebie y ćięſzkiey niemocy twoiey/ przyiął nabożnie ty Sákrámentá naświętſze [...]/ tedy miey pewną nádzieię w Pánie Bodze KarnNap E4v; SkarŻyw 203; GrabowSet O3; LatHar 216, 226; iáko wielkiey czyſtośći potrzebá temu/ ktory ma godnie przyiąć naświętſzy Sákráment Ciáłá y krwie iego. WujNT 361.

Przen (1):
Zwrot: »do serca przyjąć« (1): cżyli niewierzyſz/ iż ná ten cżás miáſto Chriſtuſá/ Dyabłá wſzech morderzow oycá do ſerca twego [...] przyimieſz [te ... in cor tuum ... sumpturum]? ModrzBaz 63.
5. Stać się jakimś, zmienić się w kogoś, coś (zwykle w zwrotach utartych); accipere HistAl, Vulg; adhibere Mącz [co] (103): Temperamentum adhibere, Miárę prziyąć. Mącz 443b.
Zwroty: »przyjąć kstałt, postawę, osobę« = formam accipere HistAl [szyk zmienny] (2:2:1): ábowiem on bog w oſobie ſmokowey do ciebie przyydzie á potym przyymie oſobę ludzką HistAl A4; Przijmę ná ſię poſtawę ſtátecżną BielKom E; gdy ſpimy/ nieináczey ſye snámi dźieie: iedno iákobyſmy vmárłego człowieká ná ſye kſtałt przyięli BiałKat 233v; Dla tego duch ś. przyiął poſtawę gołębice/ iż oná nád inſze rzecży żywiące miłośći przyſtrzega. CzechEp 38; WujNT 186.

»na się przyjąć« [szyk zmienny] (3): bo yako gwyazda zadney rzeczy na ſyą przyyącz nyemoze yako czarnoſzczy y czego ynſzego tak marya grzechu zadnego przyącz nyemogla PatKaz III 126; BielKom E; BiałKat 233v.

a. O wcieleniu Chrystusa (96): abouyem bog ſtal ſyą czlouyekyem przyąl to czyem nyebil oſtal tem czyem byl PatKaz II 73, 31v; iż zá cżáſem ten prawdźiwy Bog [...] miał ſię ſam ſtáwić/ y ná źiemi przez przyięćie nátury ludzkiey/ towárzyſtwo z ludźmi przyiąć CzechEp 190.

przyjąć z kogo, z czego (19): Przyiął Chryſtus z źiemie źiemię: ábowiem ćiáło z źiemie ieſt BiałKat 291. Cf Zwroty.

W przeciwstawieniu: »przyjąć ... opuścić« (1): Bo ktore [ciało] raz przijął [Chrystus]/ tego nigdy nie opuśćił. WujJud 172.

Zwroty: »ciało przyjąć« [w tym: z kogo, z czego (8)] [szyk zmienny] (31): uybral ſobye ſyn bozy mathką dzyeuyczą maryą [...] ſktorey czyala czyalo czlouyeczey natury przyącz raczyl PatKaz II 31, 30v, 44v; PatKaz III 89 [3 r.], 102v, 106v; SeklKat R2; onci [Jezus] zacię krewkoſć i ciało człowieczeńſkié s czyſtyi panny przyiął MurzHist F; KromRozm II x4; BielKron 134; Ale nim ſie wcielił zwáno go Oycem/ á potym gdy ćiáło przyiął y národził ſie/ iuż nie Oycem ále Synem zowie go piſmo SarnUzn B2v; F7; HistRzym 6, 127v; RejPos 106; WujJud 172; y národźił ſie [Syn Boży] z Pánny/ ćiáło y duſzę y zmyſły/ to ieſt/ doſkonáłego przyiął ná ſie Cżłowieká WujJudConf 23v; CzechEp 180, 202; ReszPrz 76; ReszList 146; áby ſłowo twoie [...] z żywotá błogoſłáwioney Pánny Máryey ćiáło przyięło LatHar 11, 272, 353, 405; kośćioł Apoſtolſki [...] wyznawa/ [...] iż ſłowo Boże przyięło prawdziwie ćiáło w iedność ſwey perſony WujNT 825, 716; PowodPr 11; SkarKaz 7a.

»człowieczeństwo przyjąć« [w tym: z czego (4)] [szyk zmienny] (20): y oddalyl bog odnyey [od Maryi] grzech pyeruorodny yſz ſyą knyey raczyl ſklonycz y yey czlouyeczenſtwo przyącz PatKaz II 45, 30v, 34v, 51, 72v; KromRozm I K4; ktory pan Kryſtus [...] znyezmyerney miłoſci y miłoſyerdźya przećiw rodzayowi ludzkyemu/ człowyeczeńſtwo ná ſye przyyął KromRozm II b2v; KromRozm III B2; Onći ſam ieſt/ ktory tzłowietzeńſthwo náſze bes grzechu przyiąwſzy ná ſie toſz ćiáło wzięte/ z nátury náſzey/ zá nas offiárował KrowObr 51v; SarnUzn F7, H4; HistRzym 83v; RejPos 178v; Nákłonił (ſyn Boży) niebá y zſtąpił: to ieſt (iáko obiáśnia Páweł ś.) wyprożnił ábo vchylił y poniżył Boſtwá ſwego/ y przyiął cżłowiecżeńſtwo w oſobie ſłużebniká. CzechEp 161 [idem (2)] 149, 216, 292; ReszPrz 79; LatHar 466; WujNT 314.

»przyjąć naturę, płeć (natury), przyrodzenie« [w tym: z kogo, z czego (5)] [szyk zmienny] (22:10:1): a nykth go [człowieka] uybauycz nyemogl yedno bog przyyąwſzy plecz czlouyeczey natury PatKaz II 30; yſz chczyal [Syn Boży] ſtąpycz na ſzwyath przyąwſzy plecz czlouyeczą PatKaz II 45v, 20v, 30, 31v, 33, 34 [2 r.] (23); PatKaz III 89; ſlowo ſtalo ſię cialem/ yż ſyn boży prziął naturę człowieczą. SeklKat O4v; LeovPrzep E4; Potym w tenże doł wpadł Lew tho ieſt ſyn Boży gdyż przyrodzenie cżłowiecże przyiął/ y przebywał ná tym świećie nędznie przez trzydzieśći y trzy látá. HistRzym 69, 100v; WujJudConf 45; CzechEp 148; ktory [Syn Boży] náturę człowieczą z Pánny przyiął dla zbáwienia świátá WujNT przedm 31, s. 688; SkarKaz 7a.

»postać, kstałt przyjąć« = formam accipere Vulg [szyk zmienny] (8:2): Iezu ienżes z dziewicze Mariey rodzącz ſie poſtaczy ſlugi przijąć nie mierzyłes [lege: mierziłeś] ſie. ſmiłuy ſie nad nami. TarDuch A8v; KromRozm II r3v; iż [Chrystus] nie gwałtem porównawał ſye z Bogiem Oycem/ ále ſam śiebie vniżał kſztałt ſłużebniczy ná ſye przyiąwſzy. BiałKat 303v; WujJud 236; ArtKanc A11v; Wyniſzczył [Chrystus] ſam śiebie/ przyiąwſzy poſtáć ſłużebniczą WujNT 688, Philipp 2/7, s. 687, 688 [2 r.].

»na się, do siebie przyjąć« [w tym: z kogo (1)] [szyk zmienny] (21:1): aboczyem uydzyely [aniołowie] yſz bog ſnyey ſyą myal narodzycz y yey naturą myal na ſyą przyącz PatKaz II 52v; SeklKat O4v, R2; KromRozm I K4; KromRozm II b2v, x4; KromRozm III B2; KrowObr 51v; BielKron 134; Syn Boży Pan náſz Iezus Kryſtus zápewne ná końcu známion wodnych ludzką náturę ná ſye przijąć raczył LeovPrzep E4; RejPos 106; BiałKat 303v; iż Pan Bog chćiał przyiąc ná śię niſkość y krewkość ćiáłá náſzego KuczbKat 35; WujJud 236; WujJudConf 23v, 45; iż ták Boſka náturá cżłowiecżą przyięłá do śiebie y ſpoiłá w iedność ſwoię/ że [...] CzechEp 148, 292; ReszPrz 76; ReszList 146; LatHar 466; iż lepiey ſłużyli nam nieprzyiaćiołom ſwoim/ niżli tobie ktoryś zá nie vmárł/ będąc Bogiem ich/ y dla nich toś ćiáło ná ſię y náturę ich przyiął SkarKaz 7a.

6. Zatrudnić, nająć do pracy lub powierzyć jakąś funkcję; adhibere Vulg; capere Mącz; conducere, iungere PolAnt [kogo] (19): Vrádźili w then cżás ſłużebne przyiąć/ y przyięli obycżáiem Huſárſkim álbo Rackim z drzewcy á s tarcżámi BielKron 401v, 212v, 252v, 410v; RejZwierc 245; Dworu y Harczerzow cotrochę przyięto y ta trocha płocha roziezdza się, ze skarbu nie są pewni swey płacy. ActReg 124, 5.

przyjąć do czego (2): BudBib 1.Reg 2/36; Teraz ſtan iákiś ſię ozywa Ewángelikow [...]. Gdźież im mieyſce w tym ćiele Rzeczypoſpolitey [...] daćie? Ieſli [ewangelicy] ſą duchowni/ niech miedzy biſkupy y plebany idą. lecz ich ináczey nie przyimą/ iedno do poſłuſzeńſtwá biſkupiego SkarKazSej 682a.

przyjąć za kogo (1): Me capere arbitrum, Ná mię ſie zdáli/ prziyęli mię zá yednacza. Mącz 34c.

W połączeniu szeregowym (1): które Wóyty/ y Sołtyſy Wielki Rządźcá [...] między innémi bedźie rozumiał vmieiętnieyſzé w Práwie/ áby ie przyiął/ miánował/ wybrał ná mieyſcá do żywotá ich SarnStat 955.

Zwroty: »przyjąć za pieniądze« = conducere mercede PolAnt [szyk zmienny] (4): Krol ſie gotował do Wáłach obeſławſzy Rycerſtwo Polſkie/ drugie zá pieniądze przyiąwſzy BielKron 406v, 405v; Y dlategożem przyiął zá pieniądze [collegi] wielki pocżet ludu służebnego BudBib 1.Mach 15/3, 2.Par 25/6.

»na robotę przyjąć« (1): Może też Iſćiec dłużniká ſwego ná iáką robotę ieſli chce przyiąć/ á co by zárobił to iemu ná dług ma wyráźić. GroicPorz q4v.

»przyjąć sobie, k sobie« = adhibere secum Vulg (1:1): Leop Matth 18/16; Prziymi ſobie ſługę Chceſzli mu roſkázowáć. CiekPotr 80.

7. Spożyć; sumere HistAl, PolAnt [co] (13):
Zwroty: »przyjąć pokarm« = zjeść (1): A gdy miał być dzień/ nápominał Páweł wſzytki/ áby przyięli pokarm [sumere cibum] BudNT Act 27/33.

»trunk przyjąć« = wypić, spożyć płyn; potionem sumere HistAl (3): Kto pierwſzego dnia mieſiącza Kwietnia puſci ſobie krew/ albo thego dnia ranion będzie/ albo trunk prziymie/ ten wnet albo w richłym czaſie vmrze. FalZioł V 46v, V 49; Nie lękay ſie wielki Ceſarzu trunku ále gi piy/ Nátychmiaſt Alexander trunk przyiął HistAl E2v.

Szereg: »przyjąć i strawić« (1): Y kuśiliſmy ſię raz o to/ ieśliby mogłá [św. Maria z Egni] opłátek ábo chleb niepoświęcony/ ktory do ołtarzá noſzą/ przyiąć y ſtrawić: ále wnet poznáłá y wypluwáłá SkarŻyw 583.
a. O lekarstwach (8): á ieſtli też y z drijakwią [złoto połączone ze sproszkowanymi składnikami] prziymieſz/ dobrze ieſt/ á przyiymieſzli ſamo w winie, też dobrze. FalZioł V 70v, IV 59a, V 62v.
Zwrot: »przyjąć lekarstwo« (1): A przyiąwſzy lekárſthwo ienſz pośiłuie/ y byłá po máłym cżáſie bárzo piękna á zdrowa. HistRzym 17.
W przen (1): Zadné ſłowá/ ni trunki/ ni máśći z áptęki [!] Nie przyimie ich ſerce me/ niechcą w mię przeźdźięki. GosłCast 48.
Przen (2):
Zwrot: »lekarstwo przyjąć« (2): Ale kto tego darv bożego niema/ lekarſtwo ma przyiąć/ przeciw grzechv/ ktore vkazał S. Paweł mowiącz/ [...] SeklWyzn f3; CzechRozm 206.
8. Wchłonąć, wziąć w siebie, wpuścić do swego wnętrza; recipere HistAl; accipere Vulg [co] (18): gdy Cetus albo then Wielorib naſienie ſwoie wypuſci/ ktore zbywa iż wſzytkiego iego żona balena niemoże przijąć dla iego wielkoſci/ tedy ono pływa po wodzie FalZioł IV 31d, IV 53c; HistAl I8v; źiemiá ſye otworzyłá/ y przyięłá krew brátá twego/ zrąk twoich GroicPorz n4v; HistRzym 17; kthóre [ciało] źiemiá ku chowániu nie ku ſtráceniu á wiecznemu zágubieniu byłá przyięłá BiałKat 176; SkarŻyw 263, 595.

przyjąć do czego (1): gdyżby go [Maryja męża] przedſię vznáć [...] muſiáłá/ gdyby naſienie iego do żywotá ſwego przyięłá. CzechRozm 163v.

Zwrot: »w się przyjąć« (4): Iakoż to cżynią mądrzy farbierze gdy chczą aby ſukno albo płotno iaką kraſę lepiey w ſię przyięło tedy ie octem polewaią GlabGad I6, B4; BibRadz I 3b marg; O Boże moy/ iáko wiele krwie Ablow niewinnych źiemiá tá w ſię przyięłá y przyimuie SkarKazSej 704a.
Przen (1):
Zwrot: »w się przyjąć« (1): ábowiem ſie rodzimy ſpoſobni s przyrodzenia ktemu/ iż cznotę w ſię przyiąć możem/ thákież też y niecnotę. GórnDworz ff2v.
a. Dać odcisnąć na swojej powierzchni (4):
Zwrot: »w się przyjąć« (3): Cżemu mozg ieſt wilgotny. (–) Aby tim łaczniey w ſię przijął wſzelkie wyciſnienie GlabGad B4, B4; Bo widziſz y woſk poki miękki tedy w ſię rychley piecżęć prziymie niżli kiedy ſtwárdnieie. RejZwierc 6v.
Przen (1): ktorymi cudami pomamił [fałszywy prorok] te ktorzy przyięli cechę [= piętno] beſtyey WujNT Apoc 19/20.
9. Przejąć [co] (5):
a. Przyswoić sobie od kogoś (4): Ziemia Ląd zdawna/ ſtára to Niemcżyzná/ Ktorą y náſzá przyięłá Oycżyzná KlonFlis Fv.
Zwrot: »obyczaje przyjąć« [szyk zmienny] (3): takież we Włoſzech/ Fránciey/ Gottowie/ Longobárdowie zoſtáwiwſzy inne obycżáie y mowę przyięli BielKron 338, 432v [2 r.].
b. Odebrać w drodze do adresata (1): bo gdy nieprzyiaćiel przyimie liſty thákowe/ ſpráwi ſie s nich/ śiatkę ná to záſtáwi/ ktorey ſie ſtroná nie ſpodzieie BielSpr 49.
10. W zwrotach (37):
»grzech przyjąć« = zgrzeszyć (2): PatKaz I 17v; bo yako gwyazda zadney rzeczy na ſyą przyyącz nyemoze yako czarnoszczy y czego ynſzego tak marya grzechu zadnego przyącz nyemogla PatKaz III 126.

»koniec przyjąć« = skończyć się (1): a ten Ismayl ſprawywſchi ſwoy dlug ma ten lyſth wroczycz y swoy lyſt wiſnanj ma dacz tedj ta rzecz koniecz ma przyacz LibLeg 11/108v.

»[kogo] pod swą moc przyjąć« = wcielić do swojego państwa (1): Będąc ná tym przełożeńſtwie [Lucjusz Tarkwiniusz] napirwey wiodł walkę z Láćinniki/ ktore wielekroć poráżał y pod ſwą moc przyiął BielKron 102.

»nazwisko przyjąć« = nazwać się (1): ktore Márcyonitámi ábo Ariany (Lutrámi ábo Kálwiniſtámi) zową/ ći iuż przeſtáli być Chrześćiány: że ſtráćiwſzy imię Chriſtuſowe/ ludzkie y obce nazwiſká przyięli. WujNT 444.

»przyjąć w obronę, pod obronę, do obrony, k obronie« [w tym: kogo, co (21)] = roztoczyć opiekę, zacząć bronić; recipere in fidem Mącz; in defensionem suscipere JanStat [szyk zmienny] (16:3:2:1): A przyymyeſz mye w obronę ſwą yák Pan miłośćiwy LubPs bb4v; On [Pan] káżdemu ku rátunku záwżdy ták ieſt gotowy/ Iż ie przyymie k ſwey obronie LubPs ff2, bb4v; Miáſto przyiął [cesarz Karol] w ſwą obronę BielKron 186v, 233v, 320v; Capessere Rempub. Rzeczi poſpolitey brónić/ w ſwą obronę yą prziyąć. Mącz 35c, 36a, b, 126a; SienLek a3v; Bo wáſzá K:M: [...] on zbor prze śmierć Iego K:M: Paná brátá Waſzey K:M: [...] bez omieſzkánia racżyłeś do obrony ſwey przyiąć BudBibKaw A2v; BudNT przedm a6; A przyymi z nowu nas do ſwéy obrony. KochPs 87, 64; Boże [...] bądz przy mnie á przyimi mnie ośiroćiałego w obronę twoię SkarŻyw 51; StryjKron 552; GrabowSet K4v, R2v; LatHar 624; SarnStat 897; Wtory raz ná świát idźie ten Flis [...]. Przyimiżego tedy W.M. moy Mśćiwy Pan iáko śierotę pod obronę ſwą. KlonFlis Bv.

»w opiekę [kogo, co] przyjąć« = zaopiekować się; in fidem recipere Mącz [szyk zmienny] (3): in fidem suam recipere, W obronę y w opiekę ſwoyę prziyąć Mącz 126a; Ach Boże náſz wſzechmogący ćiebie prośimy/ [...] Przyimi Kośćioł ſwoy w opiekę, nie day go ſpuſtoſzyć ArtKanc I16v; LatHar 624.

»przyjąć syna« = zajść w ciążę (1): a oto Elizabethá przyrodzona twoiá/ y tá prżyięłá ſyná [concipiens filium] wſtárośći ſwey BudNT Luc 1/32[36].

»ślad przyjąć« = kontynuować pogoń za przestępcą (2): Item ieſthli zeby theſz thilko yeden czlowyek. byl we wſſy na ten czaſſ, kyedi kto abo spodola do valach abo zwalach do podolya/ ſlyad przygancz, y gnacz do wſzi oſzyadly bliſzey/ ktory slad ona vyeſz bandzye powynna przyąncz MetrKor 40/813.

»w żywot, do żywota [kogo, co] przyjąć« = począć (tylko o Maryi) [szyk zmienny] (4:2): Poznáyże mie tzorko námileyſſá/ ijżem iá tobie przez aniola poſlál pozdrowienijé/ aby w żywot twóy ſyna mégo przyięla OpecŻyw 185v, 7; PatKaz II 38; oto do żywotá twego przyimieſz ſyná BOżego CzechRozm 156v, 157.

~ Szereg: »w żywot wziąć abo przyjąć« (1): Oto dziewicá ábo Pánná [...] w żywot wieźmie [!] ábo przyimie Syná CzechRozm 127. ~

*** W błędnym tłumaczeniu z łaciny [kogo, co] (2): Iáko od wężá ták vćiekay od grzechu/ á ieſli/ przyſtąpiſz knim/ prziymą ćie [suscipient te]. Leop Eccli 21/2, Sap 18/7.
*** Bez wystarczającego kontekstu (5): Admittere, dopuscicz, przyyąncz BartBydg 209b; Bo [litery „yi”] inſzą rzecz znaczą niſz przyidźi przyimi/ iako gdy mowięm/ przeidźie przéstę rzekę/ przéimi moie konie rć. MurzOrt B2v, B2v [3 r.].

Synonimy: I.1. dać, dopuścić, dozwolić, pozwolić, przyzwolić, uznać, zezwolić, zgodzić się; 2. wziąć; 3. pochylić się, poddać się, ukorzyć się; 4.A. wpuścić; II.1. uznać; 2. odebrać; 4. doświadczyć, doznać; a.α. kommunikować.

Formacje współrdzenne cf JĄĆ.

Cf PRZYJĘCIE, PRZYJĘTY

ALKa