[zaloguj się]
[pdf]

OCHYLAĆ (18) vb impf

o oraz a jasne.

Fleksja
inf ochylać
indicativus
praes
sg pl
1 ochylåm
2 ochylåcie
3 ochylå ochylają
praet
sg pl
3 m ochylåł m pers ochylali

inf ochylać (3). ◊ praes 1 sg ochylåm (1). ◊ 3 sg ochylå (5). ◊ 2 pl ochylåcie (1). ◊ 3 pl ochylają (1). ◊ praet 3 sg m ochylåł (1). ◊ 3 pl m pers ochylali (3). ◊ part praes act ochylając (2) OrzQuin, SarnStat, ochylająć (1) Mącz.

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI – XVII w.

1. Omijać, nie wchodzić gdzieś [co] (4):

ochylać w co (1): vderzyli ze trzech ſtron ná woyſko Tureckie wnocy/ wołáiąc/ ſwoi/ ſwoi/ po turecku obawáiąc ſie ſtrzelby ochyláli weśrzednie położenie namiotow BielKron 250v.

Zwrot: »ochylać miejsce« (2): Oſieł gdzie ſie raz potknie ochyla to mieyſce Potym BielKron 311v, 54.
Przen (1):
Zwrot: »pojśrodek ochylać« (1): iż then ſtáry rozum ſtráćił/ pierwey kazał wſzyftki [wziętych do niewoli] puśćić/ á teraz pośćináć/ poyśrodek potrzebnieyſzy ochyla BielKron 45v.
2. Ukrywać, zatajać, przemilczać; dissimulare Mącz; extenuare, occultare, supprimere Cn (14): Tobie/ iż ſye nie ták zda/ miłość to ſpráwuie/ Która rádá ochyla/ choćia inák czuie. PudłFr 65.

ochylać co (7): áby [ławnicy] ſpráwiedliwoſći niezákrywáli/ złoſći ludzkiey nie ochyláli GroicPorz dv; Mącz 321b; popiſzę przyiáchawſzy do Zurowic pilnie y wiernie to wſzytko/ ták iáko ſye tu mówiło/ nie ochyláiąc niczego. OrzQuin Z3v; RejAp 38; GórnDworz N; A Tak prożnoć to ochyláć/ nie może to żadnym obycżáiem dobrym zwano być co nie bywa roſtropnym rozumem/ [...] oſádzono. RejZwierc 71; WujJud 164v; [WujPosN 1584 I 78 (Linde)].

Ze zdaniem dopełnieniowym (1): Co ieſli grzeſzą ći/ ktorzi zmyśláią cżego niemáſz/ ábo ktorzi ochyláią co ieſt [Quod si simulatores et dissimulatores peccant]/ coż oni/ ktorzi fáłſzywie winę ſwoię ná drugiego wkłádáią [...]? ModrzBaz 64v.

W połączeniu szeregowym (1): á thá ich wiárá [...] co im ſpráwiłá/ iż Pan/ ácż tám było wiele wyſtępnych/ przedſię ogradza ochyla á nic nie wſpomina wyſtępkow ich. RejAp 38.

W przeciwstawieniu: »jasnie pokazać ... ochylać« (1): Bo gdybyśćie iáſnie wyznánie ſwe ná tym mieścu pokazáli/ á nie ochyláli/ tedybyſcie nátychmiaſt álbo Luterany álbo Sákrámentarze vtráćili. WujJud 173v.

Zwrot: »prawdę ochylać« (1): niech zá złe niema/ iż prawdy od Bogá nátchnioney/ iáko ſługá iego/ nie ochylam PowodPr 85.
[Szereg: »ochylać i okrywać wymowkami«: Niechay ſie vſtá moie nie vdawáią zá ſłowy złośliwymi/ áby miáły ochyláć y okrywáć wymowkámi grzechy moie. WujPosN 1584 I 78 (Linde).]
a. Chronić, traktować łagodnie, wyrozumiale; circumvestire, velare Cn (3):

ochylać kogo (1): A ták rádzęć [niesprawiedliwy sędzio] dotykay/ ſumnienia ſwoiego/ Wieſz żeć káżde ochyla/ rádo powinnego. RejZwierz 101v.

Zwrot: »dyssymulacyją [= pobłażaniem] ochylać« (1): Iż gdy nie ieſt rzecz nam przyſtoyna diſsimulácią ochyláć [sub dissimulatione praeterire JanStat 260]/ y owſzem do tego nas ćiśnie práwo boże/ ábyſmy Kácérzkié záraźliwé błędy [...] od gránic náſzych odpędzáli SarnStat 218.
Szereg: »nie ochyláć ani folgować« (1): Którzy [...] wſzyſtkié retentá onym wiádomé ná reyeſtrze podádzą/ y liczbę vczynią/ nie ochyláiąc áni folguiąc nikomu. SarnStat 415.

Synonimy: 1. mijać, obmijać, omijać; 2. taić, ukrywać; a. okrywać.

Formacje współrdzenne cf CHYLIĆ.

Cf OCHYLANIE

MC