[zaloguj się]

BEZŻEŃSTWO (23) sb n

bez- (21), bes (2).

Teksty nie oznaczają é oraz ó; prawdopodobnie oba e jasne (tak w bezżeński); o jasne.

Fleksja
sg
N bezżeństwo
G bezżeństwa
A bezżeństwo
I bezżeństw(e)m
L bezżeństwie

sg N bezżeństwo (9).G bezżeństwa (3).A bezżeństwo (3).I bezżeństw(e)m (1).L bezżeństwie (7).

stp brak, Cn notuje, Linde XVII w.

Stan bezżenny, celibat; caelibatus Cn (23): Vkaſz ty proſzęćię/ takowe błogoſláwieńſtwo twoiego besżeńſtwá / iákie ia tobie tu vkázuię moiego małżeńſtwá? KrowObr 222, 225, 225 marg; Kśięża w tym bezżeńſtwie ſwym wzgárdzonymi v wſzech ludźi będą OrzRozm H3v; BielKron 177v marg; KuczbKat 290; WujNT 591.

W połączeniu szeregowym (1): Oni poſtem powśćiągliwośćią/ bezżeńſtwem/ klaſztormi/ puſtyniámi/ y vmartwieniem ćiał ſwoich/ do mądrośći y táiemnic Bozkich przychodźili SkarKaz 43b.

Zwrot: »w bezżeństwie mieszkać (zostawać)« (2): W nieſtadlie żyć/ et, W bezżeńſtwie mieſzkáć. Vivere caelebs casté. Calag 49a. Iáko gdy ſię od właſnego małżeńſtwá hámuie/ gdy kto w bezżeńſtwie zoſtáie/ gdy wolne rzeczy ſam ſobie zákázuie/ gdy ſobie tę roſkoſz y kochánie odbiera/ ktoregoby bez grzechu záżyć mogł. SkarKaz 120b.
Wyrażenia: »bezżeństwo duchowne«: Bezżeńſtwowáſſe duchowne/ to yeſt celibatus y ine ſluby/ [...] wolnoſć krzeſćiyáńſką [...] znyewoliły/ bárźey niżli żydy zakon ſtáry KromRozm I P.

»bezżeństwo kapłańskie, kapłanow« (7): w onych tedy kſięgach podánych/ były niektore ártykuły przyięte [...] á o niektore ſie niemogli zgodzić/ to ieſt o mocy kośćielney [...] o mſzy/ o bezżeńſtwie kápłáńſkim BielKron 219, 468v; Dla tego poſt w Piątek [...] bezżeńſtwo Kápłanow/ y niektore vſtáwy Zákonnicże ſą poſtánowione WujJud 41v; WujNT 35 marg, 194 marg, 594 marg, Xxxxx 2v.

Szeregi: »czystość i (a) bezżeństwo« (2): Radbych żeby wſzyſcy tácy byli (to ieſt/ w cżyſtośći á w bezżeńſtwie Pánu Bogu ſłużyli) iáko ia ieſtem. WujJud 143v; SkarKaz Oooo a.

»dziewictwo i bezżeństwo«: Chwałá Bogu/ że iuż ták o dźiewictwie y bezżeńſtwie z Páwłem ś. trzymaćie WujJud 209v.

»małżeństwo i bezżeństwo«: Potrzećie/ o małżeńſtwie y bezżeńſtwie. WujNT 576.

»panieństwo i bezżeństwo«: Naprzod/ iż pánieńſtwo/ y bezżeńſtwo/ nie dla tego tylko nád małżeńſtwo bywa przekłádáne/ iż ieſt ſtan dáleko ſpokoynieyſzy: ále iż też ieſt do ſłużby Bożey ſpoſobnieyſzy. WujNT 596.

Synonimy: bezmałżeństwo, celibat, czystość, dziewictwo, panieństwo.

Cf NIEŻEŃSTWO

KN