[zaloguj się]
[pdf]

BŁĘKITNY (43) ai

błękitny (42), błokitny (1); błękitny : błokitny Calep (1 : 1).

Fleksja
sg
mNbłękitny fNbłękitnå nN
Abłękitny Abłękitną Abłękitn(e
Ibłękitn(e)m Ibłękitną I
L L Lbłękitnym
pl
N m pers błękitni
subst błękitn(e)
G błękitnych
A subst błękitn(e)
I f błękitnymi
L błękitnych

sg N m błękitny (4). ◊ A błękitny (1). ◊ I błękitn(e)m (2). ◊ N f błękitnå (9); -å (8), -(a) (1). ◊ A błękitną (9). ◊ I błękitną (5). ◊ A n błękitn(e) (1). ◊ L błękitnym (5). ◊ pl N m pers błękitni (1). subst błękitn(e) (1). ◊ G błękitnych (1). ◊ A subst błękitn(e) (2). ◊ I f błękitnymi (1). ◊ L błękitnych (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI (jeden z tych samych przykładów) i XVIII w.

Niebieski w różnych odcieniach; szafirowy, modry, lazurowy; caeruleus Mymer1, Mącz, Cn; cyaneus Mącz,Calep, Cn; cumatilis vel cymatilis, thalassicus, venetus Mącz, Cn; caesius Mącz; aquilus Calep; caeruleatus, ferrugineus, galbaneus, hyali saturo colore fucatus, qui est coloris marini quasi fluctuum similis, silaceus, thalassinus Cn (43): Mymer1 19; A VRzet ieſt ziele ktorym ſukna farbuią błękitną farbą FalZioł I 139a; Caesius color. Bława álbo/ obłoczna masć Błękitna fárbá. Mącz 30c; Thalassicus color, Morska fárbá/ to yeſt śiwa yáko zbroyá álbo Błękitna. Mącz 454a; Venetus color, Błękitna álbo modra máść. Mącz 479d, 58d, 71d, 76a; Prozno cynober cżerwony y błękitny lázur/ Prozno chwaliſz biały bláywás/ tráfi w to y Mázur. KlonŻal D3v; Cyaneus ‒ Bławotny, błokitny. Calep 281b.
Zestawienie »ciemnobłękitny«: Aquilus – Cziemnbłekitni, bławotnij. Calep 87a.
a. O niebie, mgle (2): Widzę tylko brunatne obłoki w krąg ſiebie/ A prętkie błyſkáwice po błękitnym Niebie. KołakCath C5.
W przen (1): Rzekſzy [żywioły] to błękitnymi zákreły ſię mgłámi KołakCath B4v.
b. O minerałach (2): Więc źrzodłá [...] A kámycżki by złoto tám ſie w nich błyſkáią. Miedzy nimi błękitne/ żołte/ s cżyrwonemi RejWiz 24v; Sapphyrus. Szafir/ błekitna perłá. Mącz 368b.
c. O oczach (2): Caesius, Błáwy/ błękitny który białe zrzenice á oczy ma. Mącz 30c; Caesuliae, Którzi błękitne á yákoby ſzáre oczi máyą. Mącz 30c.
d. O odzieży, tkaninach; cymatilis, cimatilis Mącz (19): kupił 1. bellę ſukna [...] w ktorey ſą 6. poſt f. cżyrwonych po 4 zło. 1 1/2 ort. A oſm błękitnych po 4 1/2 zło. KłosAlg F4v, Gv; Michalowſki chtori chodzi w Blankithnim odzyenyu Item zeſnal LibMal 1543/69v; porthki [ma] Blekithne nowe LibMal 1554/192v, 1544/79, 87 [2 r.], 1545/98, 1548/139, 139v (10); LibLeg 1546/151; Szata Opadla [...] tkaniczami zlotemi s blekitnem Jadwabiem, wſdluz po faldziech bramowana WyprKr 64, 89, 105v; Cymatilis vestis, Błękitna ſzátá. Mącz 76b, 71d; ReszList 159.
e. O chorągwiach, tarczach, mundurach (7): Skárbimirz też podbił pod moc krolewſką Pomorzány/ okrom Biáłogrockich/ do ktorych poſłał Krol dwie tarcży/ błękitną y cżerwoną BielKron 351; Sędomierſka źiemiá ná chorągwi nośi od połowice thrzy polá cżyrwone á trzy białe/ druga połowicá pole błękitne ma ze trzemi rzędmi gwiazd/ BielKron 425, 425 [2 r.], 425v; Wilenſkiey y Trockey ziemie Sláchtá záſtánowiłá ſię z chorągwiámi ſwymi/ ći z czerwoną/ á owi z błękitną. StryjKron 527 marg.

W charakterystycznym połączeniu: błękitne pole (4).

W przen (1): Moi Pieszy Błekitni, iuz się rozeszli wszyscy iedno com ich sto zachwycieł ActReg 27.

Synonimy: bławotny, bławy, morski, siwy, szary; c. biały.

Cf CIEMNOBłĘKITNY

LZ