[zaloguj się]
[pdf]

CHCĄCY (36) part praes act

chcący (35), chcąc (1) StryjWjaz.

chc(o)cy (1) PatKaz III.

Fleksja
sg
mNchcący fNchcącå
Gchcącego G
Dchcąc(e)mu D
Achcąc(e)go A
Ichcącym I
Lchcącym L
pl
N m pers chcący
G chcących, chcąc
D chcącym
A m pers chcąc(e)
subst chcąc(e)
I m chcącymi
inne formy
sg m G a. A - chcąc(e)go

sg m N chcący (6) [cf też CHCIEĆ part praes act]. ◊ G chcącego (7); -ego (1), -(e)go (6). ◊ D chcąc(e)mu (4). ◊ A chcąc(e)go (3). ◊ G a. A chcąc(e)go (1). ◊ I chcącym (1). ◊ L chcącym (1). ◊ f N chcącå (1). ◊ pl N m pers chcący (2) [cf też CHCIEĆ part praes act]. ◊ G chcących (2) SienLek, BudNT, chcąc (m pers) (1) StryjWjaz. ◊ D chcącym (4). ◊ A m pers chcąc(e) (1). subst chcąc(e) (1). ◊ I m chcącymi (1).

St stp s.v. chcieć, Cn brak, Linde XVI – XVIII w. s.v. chcieć.

I. W funkcji właściwej (31):
1. Pragnący, mający zamiar, starający się; conans Mącz; volens Vulg (30): náſláduie chcącego/ áby nie prożno chćiał. WujNT 556, 1.Rom 9/16, s. 556 [2 r.], 682 marg.

chcący czego (1): Virosa, Iurzna biała głowá/ mężá chcąca. Mącz 498d.

chcący k komu (tylko w odniesieniu do Boga) (2): Chcącemu k tobie pomoż/ przymuś vpornego GrabowSet K4v, P.

cum inf (18): marya wſzytkym yeſt drogą do nyeba chczączym {przydz} PatKaz III 126v; BielŻyw nlb 4; wſzakoż thaci bywaią obmowni, á chcząci wiele nowin wiedzieć. GlabGad N7; Iturus, Chcący yść. Mącz 104b, 232d. mówił do Natháná Proroká chcącego kośćiół zbudowáć pánu Bogu. BiałKat 138v; á od chcącego v ćiebie pożycżyć nie odwracay ſię. BudNT Matth 5/42, Act 19/30, 23/15; Fráncuzow pełne drogi/ chcąc widzieć ſtroy obcych. StryjWjaz A4; CzechRozm 254; SkarŻyw 119; ArtKanc M19; Podobieńſtwo chcącego budowáć wieżę. Y krolá chcącego walczyć przećiw nieprzyiaćielowi. WujNT Luc 14 arg, Matth 8 arg; y niech tám będźie ſtudnicá Náuk/ z których będą mogli wſzyſcy czérpáć/ chcący co vmieć. SarnStat 196, 658.

Przysłowie: Więc chcącemu nie máſz nic trudnego. GórnRozm H3.
Wyrażenie: »chętliwie chcący« (1): zdáło ſie nam y náſzym przełożonym temu nieprzeſpieczeńſtwu chętliwie chcącym zábieżeć [non. segniter obviantibus JanStat 1081]/ z którémi weſpołek vſtáwiamy SarnStat 658.
a. Z przeczeniem: wzbraniający się; odmawiający; nolens Modrz (3): wzbudźił Nemrotá/ áby ſię iął porządku Krolowánia y Pánowánia/ ktorymby ludźi po dobrey woli niechcące [voluntate nolentes]/ gwałtem w powinnośći ich zátrzymawał. ModrzBaz 102; SkarŻyw 36; Vprzedza niechcącego áby chćiał WujNT 556.
2. Mogący, dający się (z przeczeniem) [cum inf] (1): Náuká leczenia vpłáwow ſtánąć niechcących SienLek 111 żp.
II. W funkcji przymiotnika: życzliwy, dobrze życzący, chętny; volens Mącz, Calag; libens Calag; voluntarius Calep (4): Volens, Chcący/ życzliwy/ prziyáyący. Mącz 506b; Calag 571b; Voluntarius – Chcąci, dobrowolni. Calep 1139a.
Wyrażenie: »dobrze chcący [komu]« (1): o powin[ność]i dobrego obywátelá/ Oycżyznie dobrze [c]hcącego/ y onę miłuiącego/ krotki Tráktat. Phil B.
*** Bez wystarczającego kontekstu (1): Volens ‒ Chcąci. Calep 1138b.

Synonimy: I.1. pragnący, żądający; II. chętny, chętliwy, dobrowolny, wolny.

Cf CHCIEĆ

KW