[zaloguj się]
[pdf]

COŻKOLWIEK (140) pron

W pisowni rozłącznej (23).

Rozdzielone innym wyrazem lub cząstką wyrazową (zawsze w pisowni rozłącznej) (16) [w tym: się (7), zaimek osobowy (4), by (4), więc (1)].

cóż- (14), coż- (8); cóż- OrzQuin (11), ZawJeft, SarnStat; coż- Mącz (7); cóż- : coż- GosłCast (1 : 1); drugie o oraz e jasne.

Fleksja

N cóżkolwiek (55). ◊ G czegożkolwiek (4); czegożkolwiek (1), czeg(o)żkolwiek (3). ◊ A cóżkolwiek (75) [w tym: o cóżkolwiek (2)], -czżekolwiek (w połączeniu zaczżekolwiek) (1). ◊ N a. A cożkolwiek (1). ◊ I czymżekolwiek (1). ◊ L czymżekolwiek (1). ◊ indecl cożkolwiek (2).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde bez cytatu s.v. cokołwiek.

I. Zaimek rzeczowny (126):
1. Względny z odcieniem uogólniającym; quicquid Mącz (113):

W nawiązaniu do czasownika bez odpowiednika w zdaniu nadrzędnym (10): RejWiz 21; BibRadz 3.Reg 15/23; ktorego ſpráwą coſzkolwiek ięſth [!] ná niebie/ ná ziemi/ ná morzu/ pod źiemią/ iego ſpráwá ieſth. BielKron 295v; RejAp 190v; HistRzym 84v, 107; każę zábić á vmorzyć w káżdym domu czoż ſie kolwiek napirwey w tym domu vrodziło. RejPos 141, 190; ArtKanc T9; Cożkolwiek górne ſłońce ſwym promieniem zgrzéwa/ Ku méy czći/ winy ſtoły przypráwné obléwa. GosłCast 14.

W nawiązaniu do rzeczownika (użycia pozwalające również na interpretację jako zaimek przymiotny i którykolwiek) (2): Thym yeſth y bandzie zaſzią wroczicz ſią do szwich zyemy volno [...] zewſisthką mayanthnoſczią swą czoſz kolviek ktho bandzie myal przisobie. LibLeg 6/159v; Bo każda rżecz na ſwiecie czoſzkolwiek kto plodzy Na to pomnieć przyſtoi ku czemu przychodzy RejJóz E4v.

cum ai G sg n (11): RejWiz 21 [2 r.]; OrzRozm P4v; OrzQuin L2v, M3v; iż cożkolwiek ſie złego y dobrego tu nád nędznym cżłowiekiem dzyeie/ wſzytko ſie to sſtawa z dopuſzcżenia Páńſkiego RejPos 330, 345, [354]; Y cożkolwiek ieſt naſláchetnieyſzego w przyrodzeniu cżłowiecżym/ wſzytko ſzpetną ſpráwą á przemierzłą poſtáwą odmienić ſie muśi. RejZwierc 76, 224; Cożkolwiek ieno ſtráſzliwego żyło Ná świećie/ wſzytko iego vſtąpiło Niezmożney śile SzarzRyt B4v.

W charakterystycznych połączeniach: cożkolwiek dobrego (5), naslachetniejszego, przeciwnego, straszliwego, trudnego, złego (4), żywego.

Połączenia: »cożkolwiek je(d)no« (2): Ale wſzytki ine ſpráwy Azy [...] y cożkolwiek iedno czynił [omne quod fecit]/ [...] ſpiſáne ſą wkronikách Krolow Iudſkich BibRadz 3.Reg 15/23; SzarzRyt B4v.

»cożkolwiek ... tedy« (2): LubPs H4v marg; Bo cożkolwiek cżyniły dla páná ſtárſzego/ Tedy to [...] w nádzyeię tego/ Iż tám w oney to ſkrzyni ſkarb iſcie niemáły HistLan E4v.

Połączenia z odpowiednikami zespolenia: »to (...) cożkolwiek« (3): BibRadz Gen 6/17; Istuc quicquid est fac me ut sciam. To coſzkolwiek yeſt daway mi znáć. Mącz 340d; OrzQuin Aa.

»cożkolwiek ... to« (7): Czoskolwiek ſie ktoremu na ten cżas znas ſniło To iako on powiedział nicz ſie nie chybiło RejJóz K4; RejWiz 21; OrzRozm P4v; OrzQuin M3v; RejPos 134v; HistLan E4v; RejZwierc 224.

»wszy(s)tko (to) ... cożkolwiek« (8): KromRozm III P; RejWiz 111v; BibRadz Gen 13/1; Quicquid substantivum infinite capitur nunquam refert, Wſziſtko to/ Coſzkolwiek. Mącz 340d; OrzQuin L2v; HistRzym 113; WisznTr 9; Tobieć wſzyſtko porucżamy/ cożkolwiek w ſwey mocymamy ArtKanc T12v.

»cożkolwiek ...wszy(s)tko (to) (a. to wszytko)« (13): FalZioł V 51v; RejKup Rv; RejWiz 50; cóżkolwiek ia przed ſobą mam/ to wſzyſtko nic inégo nie ieſt/ iedno fárbowána Figurá. OrzQuin H4v; SarnUzn E8v; RejPos 51 marg, 65, 121, 330, 345, [354]; RejZwierc 76; SzarzRyt B4v.

Połączenie z dwoma odpowiednikami w różnych pozycjach (1): Iż [...] wſzytko cożkolwyek ſtworzono ieſt thu/ tedy tho ku pożytku nędznego cżłowieká ieſt ſpráwiono. LubPs H4v marg.

Frazy: »cożkolwiek chcesz« (1): Przyiaćielu miły żąday odemnie cżegoſzkolwiek chceſz HistRzym 107.

»cożkolwiek się dzieje« (4): RejWiz 111v; cożkolwiek ſie dziáło w źiemi Eipſkiey/ rycerz z Eiptu przez posły słał ku Rycerzowi z Báldáchu HistRzym 84v; RejPos 51 marg; WisznTr 9.

»cożkolwiek przysłusze« (1): á iżeby wedle yego zdánya wſſyſtko ſtánowyono było/ cożkolwyekby ku chwale bożey á mocnoſci wyáry przyſluſſáło. KromRozm III P.

α. W strukturze powtórzeniowej: w zdaniu nadrzędnym i podrzędnym ten sam czasownik w tej samej formie, przy czym w zdaniu nadrzędnym (w postpozycji) występują określenia dalsze; zdanie podrzędne może być zastąpione słowem „wszystko” (6):

Połączenia z odpowiednikami zespolenia: »cożkolwiek ... nic« (1): TEn ſwięthy á błogoſłáwiony Pan/ cożkolwiek tu mowił [...] nigdy nic prożno nie mowił RejPos 125.

»cożkolwiek ... wszytko« (5): á cożkolwiek cżynił/ wſzytko cżynił dla náuki cżłowieká nędznego. RejPos 66v, 10v, 48, 121, 352v.

a. W zdaniu z odcieniem warunku, przyczyny i skutku, wzajemnego powiązania faktów: jeżeli, skoro cośkolwiek (35):

W nawiązaniu do czasownika bez odpowiednika w zdaniu nadrzędnym, domyślny odpowiednik w formie „to” (6): Czozby kolwiek powiedać chciał pirwey na myſli rozważ. BielŻyw 44; cożkolwiek z miernośći Wynidzye/ iuż podobno bárzo k ſzalonośći. RejWiz 42; Goski A2v; HistRzym 61v, 113; WujJudConf 55v.

Domyślny odpowiednik w formie wyrażenia przyimkowego (5): A coż ſie kolwiek tráfi tu nam ſprzećiwnego/ To Bogá winuiemy RejWiz 136, 21; RejZwierz 71v; cóżkolwiek álbo któryżkolwiek kąt álbo węgieł/ z tego Cynká wzgórę wznieśiónégo wyymieſz/ wſzytká Koroná Polſka nátychmiaſt vpádnie. OrzQuin I2v; RejPos 330v.

W nawiązaniu do rzeczownika (cf wyżej) (1): cóżkolwiek czyniſz/ ták lęgąc/ iáko y wſtáiąc/ [...] bes znáku Krzyżá ſ. żadnéy rzeczy ná Swiećie dobrze áni pocznieſz/ áni dokónaſz. OrzQuin M3.

cum ai G sg n (3): MetrKor 38/503; RejWiz 136; A złośćiwemu záſię coż ſie kolwiek sſtánie ſprzećiwnego iemu/ to iuż tego niechay będzye ieſt/ iż Duch Páńſki/ ſtraż y opyeká iego ſwięta/ nieomylnie odſtąpiłá od niego RejPos 330v.

Połączenie: »cożkolwiek jedno« (1): Quicquid id est iam ex Nancrate cognato cognoscam meo, Coſzkolwiek yedno yeſt [...]/ yuſz ſie tego wywiem z przirodzonego męgo [!] Naukráteſá. Mącz 340d.

Połączenia z odpowiednikami zespolenia: »cożkolwiek ... to« (7): LibLeg 11/134; KromRozm I O3v; Mącz 340d; HistRzym 60; RejPos 130v; A my cożkolwiek widźim być z Słowá BOżego/ mieymyſz się iuż k temu z ſercá vprzeymego ArtKanc K19; To ieſt pewné lekárſtwo/ w tym cudu żywotá/ Cóżkolwiek pádnie ná nas z lichégo klopotá/ Z czáſem znikomym zágnáć to z pámięći ſwoiéy GosłCast 42.

»to wszytko ... cożkolwiek« (1): A tho nam wſzythko oſznamy pothych komornycoch, czoſz by kolwyek czy gynego. albo thakowego wynſtructiey dano MetrKor 38/503.

»cożkolwiek ... (to) wszy(s)tko« (10): MetrKor 37/2, 4; RejWiz 150; OrzRozm D3v; cóżkolwiek przed ſye wezmę/ wſzytko mi z rąk páda OrzQuin H4v; HistRzym 50, 61, 62, 65; RejPos 130.

Z łacińskim odpowiednikiem zespolenia (1): cożkolwiek przećiwko temu motu proprio vczyniſz/ id irritum eſt et inane. OrzRozm L3v.

Frazy: »o cożkolwiek prosić będziecie« (1): O cożkolwiek prośić będźiećie Oycá moiego w imię moie/ da wam. WujJudConf 55v.

»cożkolwiek (będziesz) żądał itp.« (4): Od prełatow/ zakonnikow/ y ſędzyow/ czoſzkolwiek będzieſz ządał/ otrzymaſz. Goski A2v; HistRzym 61, 61v, 65.

α. W strukturze powtórzeniowej: w obu zdaniach ten sam czasownik w tej samej osobie i liczbie, przy czym w zdaniu nadrzędnym występuje imp i dopełnienie dalsze (3): Cóżkolwiek czynićie/ w imię Páńſkié czyńćie. OrzQuin M3.
Przysłowie: cożkolwiek cżyniſz to mądrze cżyń á pátrz końcá HistRzym 60, 58.
b. Wprowadza zdanie okolicznikowe przyzwolenia: bez względu na to co, w każdym wypadku (28): RejJóz C7v, G7; RejKup i5v; A cożkolwiek przypádnie/ przedſię głowá boli. RejWiz 192v, 84; Iáko Dąb mocno ſtoi/ co go wiátr nie ruſzy/ A cożkolwiek przypádnie/ dobrze ſobie tuſzy. RejZwierz 113v, 143; Fores quicquid est futurum feriam, Niechay vroście ztąd co chce ya yednák zákołácę we drzwi albo coſzkolwiek koſtká przinieſie/ etć. Mącz 340d, 197d; Cożkolwiek ieſt boyę ſye ZawJeft 22.

cum ai G sg n (6): RejKup ſ8v; A cożkolwiek ná ſwiecie omylnego broią/ Wierz mi że ći pánowie dwá/ wſzytko náſtroią. RejWiz 174v; Abowiem cożkolwiek nażáłoſnieyſzego/ cożkolwiek naſtráſzliwſzego/ coż[ko]lwiek naniebeſpiecżnieyſzego kiedy ná nędznego cżłowieká przypádnie/ [...] nie máſz tákiego ſmutku áni vpadku/ [...] áby nie muſiał káżdy ſobie ználeść łáſkáwego á miłośćiwego pocieſzenia ſwoiego RejPos 354, 336.

Połączenie: »cożkolwiek ... tedy« (1): A coż więc kolwiek pocżnie/ tedy ſie zda brzytko. RejWiz 92v.

Połączenia z odpowiednikami zespolenia: »cożkolwiek ... to« (1): Cożkolwiek mowię to źle wykłádáią SzarzRyt B.

»wszytko ... cożkolwiek« (1): wſzitko wdzięcżnie prziymowáć od ſwiátá/ cożby ſie kolwiek y nagorſzego przytráfiło od niego RejPos 336.

»cożkolwiek ... wszy(s)tko (to) (a. to wszytko)« (6): RejPs 164; RejRozpr K4; RejZwierz 22v; ABowiem ſthałemu á wſpaniłemu ſerczu czożkolwiek od ſzcżęſcia álbo od nieſzcżęſcia przypádnie/ wſzytko to v niego iáko on ſam chce może być vważono. RejZwierc 87, 53, 200.

Frazy: »cożkolwiek się dzieje« (3): RejPs 133v; Bo cożkolwiek ſie ná ſwiećie dzieie Ze wſſego ſie krotkoſć czáſu ſmieie RejRozpr K4; RejPos 139.

»cożkolwiek pocznie« (4): RejPs 164; RejWiz 92v; OrzQuin G; Owa czożkolwiek pocżnie tho wſzytko ku ſproſnemu á głupiemu chłopu [...] podobno. RejZwierc 53.

»cożkolwiek się stanie« (1): Wſzákoż około niego cożkolwiek ſie sſtánie/ Chociay ſie precż powlecże choć domá zoſtánie/ Długo tu iuż ſpokoyna głowá nie może być RejWiz 90.

2. Nieokreślony: coś, obojętne co; aliquid, quicquam, quicque, quicquid, quidpiam, quippiam Cn (13): RejWiz A4v; Vehes, [...] Wóz czymżekolwiek náłożony/ furá. Mącz 477b; pochlebuią chodząc przedſię owym co im o cożkolwiek v nich idzie. RejAp 179v; GórnDworz I6; Ná on cżás gdy w iátkách coſzkolwiek [...] kupowáli/ żadnego przykazánia nie łamáli WujJud 198; á ná dłoniach moich przylnęło cożkolwiek. BudBib Iob 31/7; BudNT przedm b5; Báłwan nic nie ieſt. [1.Cor 8/4]) Nie z ſtrony máteriey/ ktora cożkolwiek ieſt: ále z ſtrony formy WujNT 597; SarnStat 38, 1183.

cum ai i pron [w tym: cum G sg n (2), w składni zgody (1)] (3): dayże ono pić temu ktho od czegożkolwiek/ iádowitégo/ ieſt vkąſzony. SienLek 153v; mam zá tho iż cżłowiek bácżny wſzytko to moie położenie/ y obmowę w dobre obroći/ áni tego gánić będzie/ iżem ia y thu/ y owdzie cożkolwiek ſwego przyłożył GórnDworz B6v; RejZwierc 87.

II. Zaimek przymiotny; względny; w połączeniu: »cożkolwiek za« = jakikolwiek (prawdopodobnie anakolut) (1): Vos hortor ut quodcunque militum contrahere poteritis, contrahatis, Ylekolwiek álbo cożkolwiek zá lud możecie zebráć/ zbierzcie. Mącz 344a.
III. Zaimek liczebny: ilekolwiek (11):
1. Względny z odcieniem uogólniającym: wszystko, ile tylko [cum G: sg (4), pl (6)] (9): czożkolwiek maſz dárow tych od niego/ ieſliże ie tobie dáć racżył/ tedyć nie ná márną chłubę RejPos 201v.

Połączenia z odpowiednikami zespolenia: »to cożkolwiek« (1): ia to cożkolwiek ieſt prace w tych kśięgách podiętey/ Pánu á Zbáwićielowi náſzemu IESV CHRISTVSOWI [...] oddawam WujNT przedm 27.

»cożkolwiek ... to« (1): Bo cożkolwiek bogáctwá ná ſobie widzimy/ Tymechmy to pobráli/ co im kęs dáiemy. RejZwierz 29v.

»cożkolwiek ... wszy(s)tko (to)« (2): Czoſſkolwyek myasth. albo twoyey ziemye wzyal. wſſiſtko zaſſie wroczil. MetrKor 46/46v; RejWiz 161.

»cożkolwiek ... żaden« (1): Czoż ich [Jagiellonów] kolwiek od pocżątku przeſzło/ zadnému s nich na tznotach niezeſzło KlerPow 3.

α. W strukturze powtórzeniowej (cf I. 1. α.) (1): cóż wy kolwiek Królowie Krześćijáńſcy zacnośći itéż władzéy Królewſkiéy przy ſobie maćie/ to wſzyſtko odemnie maćie OrzQuin K3.
a. W zdaniu z odcieniem warunku (1):

Połączenie z odpowiednikiem zespolenia: »cożkolwiek ...to« (1): aczoſſ kolwyek by czyą pythanya, zandanya, napomynanya, od Ceſ [...] podkalo, na tho vymowky czyn obyczaynye LibLeg 7/35.

b. Wprowadza zdanie okolicznikowe przyzwolenia: bez względu na to ile (1):

Połączenie z odpowiednikiem zespolenia: »cożkolwiek ... żaden« (1): cóż ich kolwiek ná świećie w Kśięſtwách głównych ludźi ieſt/ żadnégo z nich niemáſz Polakowi [...] niczym równégo OrzQuin P3.

2. Nieokreślony: trochę, jakakolwiek ilość (2): Sed quanti quanti bene emitur quod necesse est. Bá zaczżekolwiek Mącz 338a.

cum G sg (1): A ktoremu z oſobná cożkolwyek mocy dał/ Iuż thego wiecżnye nigdy nie będzye odmieniał. RejWiz 128v.

IV. Zaimek przysłowny stopnia; względny w zdaniu z odcieniem warunku (1): cożkolwiek kto z dáru Bożego vwłacza komu/ tákowy [...] ieſt bluźnierzem Bożym hániebnym OrzRozm P4v.
*** Bez wystarczającego kontekstu (1): Quicquid ‒ Czoſz kol wul [!]. Calep 888a.

Cf CO, COKOLE, COKOLI, COKOLWIE, COLE, COŚ, COŻKOLE, COŻKOLI, COŻKOLWIE, COŻKOLWIEK BĄDŹ

KW