[zaloguj się]
[pdf]

CZAPECZKA (14) sb f

Pierwsze a pochylone, e jasne, końcowe a jasne.

Fleksja
sg
N czåpeczka
G czåpeczki
A czåpeczkę
I czåpeczką
L czåpecce

sg N czåpeczka (7). ◊ G czåpeczki (2). ◊ A czåpeczkę(2). ◊ I czåpeczką (2). ◊ L czåpecce (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

Dem. od „czapka” ‘nakrycie głowy’; pileolus Mącz, Calep, Cn; pileolum Mymer1, Mącz; mitellum, vitta Mącz; galericulus Calep; galericulum Cn (14): Mymer1 [312]; Potym koronny Podkomorzy/ Arcybiſkupowi koronę podał/ ktorą on [...] ná odkrytą głowę Krolewſką/ z cżerwoną hátłaſową cżapecżką wdział BielKron 329v; Vitta, Czepiec/ śiatká ná głowę álbo mycká/ czapeczká. Mącz 500b, 225a, 299d; Galericulus ‒ Cząpeczka, bieretek. Calep 446a, 805b.
Zwrot: »czapeczkę włożyć« (1): Tákże y Sokoł y káżdy pthak/ gdy gi nadobnie vgłaſzcżeſz/ foremną iáką cżapecżkę nań włożyſz/ iuż zá tobą lata od ſtawku do ſthawku/ iuż krąży/ biega/ ſzuka cżymćiby ſie przyſłużył RejZwierc 97.
[Zestawienie: »bodatna [= spełniająca życzenia] czapeczka«: wpadł on bieret pod łoże/ y tráfił ná onę Bodátną cżapecżkę/ o ktorey tám nikt nie bacżył. HistFort N3.]
Wyrażenie przyimkowe: »w czapecce« (1): A widziſz w. m. pánie Lupá/ iż ći ſtarzy [...] chcą to pokázáć/ iż nie ſą ſtarzy/ y dla tego więc owo fárbuią ſobie brodę/ ábo w cżapecce chodzą/ áby śiwiznę zákryli GórnDworz K2v.

Hipokor. (4): To árkábuźik porwie ná ſcienie/ to ſiekierecżkę/ to cżapecżkę/ to piorecżko RejZwierc 89v, 15, 113.

Wyrażenie: »czapeczka na głowie nie przybita« [o człowieku stale się kłaniającym] (1): A ponętá nie inſza ieſt/ iedno chytrość/ twarzycżká y mowká łágodna/ vgadzánie y ćierpliwość/ zálecenie towáru choćia złego: ochotne przywitánie/ cżapecżká ná głowie nieprzybita KlonWor ded **3.
a. Insygnium władzy książęcej dynastii Przemyślidów w Czechach (1):
Wyrażenie: »czapeczka Przemysłowa« (1): Láthá 831. Woien Kſiążę Cżeskie vmárło/ pod Wyſzehradem pochowan wedle drugich. Ná iego mieyſce wybráli Krzeſomyſlá Kſiążę Wyſzehradſkie/ á od władik/ to ieſt od ſláchty/ był koronowan cżapecżką Przemyſlową BielKron 321v.

Synonimy: bieretek, binda, brameczka, bramka, kłobuczek, kołpaczek, mycka, rąbeczek, siatka, zawojek.

Cf [CZEPCZYK], CZEPECZEK

ZZa