[zaloguj się]
[pdf]

CZEPIEC (58) sb m

W N i A sg -ec (35). -eć (2); -ec : -eć Mącz (8 : 2).

Oba e jasne.

Fleksja
sg pl du
N czepiec czepce
G czepca czepcow
D czepcowi
A czepiec czepce czepca
I czepc(e)m
L czepcu czepcoch

sg N czepiec (31). ◊ G czepca (4). ◊ D czepcowi (2). ◊ A czepiec (6). ◊ I czepc(e)m (2). ◊ L czepcu (2). ◊ pl N czepce (2). ◊ G czepcow (6); -ów (1), -(o)w (5). ◊ A czepce (4). ◊ L czepcoch (1). ◊ du A cum nm czepca (1) LibMal 1544/91v.

Sł stp notuje, Cn s.v. czepek, Linde XVII – XVIII w.

Nakrycie głowy, zwłaszcza kobiet, chustka, stroik, siatka na głowę; vitta Murm, Mymer1, BartBydg, Mącz, Calep, Cn; reticulum Mącz, Calep, Cn; peplum BartBydg, Mącz; capillare Calep, Cn; infula, mitra, rete, reticula BartBydg; redimiculum, retiolum, rica Mącz; involucrum Cn (58): Cudna rzecz ieſt byały czepiec ná głowie niewieſćiey. March1 A3 [idem March3 Vv], A3v; Murm 153, 184; Mymer1 [312]v; Reticula, czepyecz, parvum rete, vel dr. mitra virginalis capitis, quia retinet crines, peplum BartBydg 131b; Vitta, infula, czepyecz, qua caput sacerdotis ligatur, vel quae crinibus innectitur, ne capilli defluant, etc. BartBydg 171b, 131b; March3 Vv; vczinila ſobye ſtegoſz plothna [...] dwye ſcziercze, y dwa cząpcza. LibMal 1544/91v; Thu do myaſtha prziſchedſchi vkradla [...] dwa czepcze chuſzczyane y trzi rabky. LibMal 1553/ 174v, 1553/176; Sosti czepiecz sferethki zlotemi s ſmalczem SAczowań na Talaŕ 96 WyprKr 33v; A przitim dwie bramczie Ktemus czepczowi nalezącze tesz sperel a ze zlota WyprKr 34v; Osm czepczow ze zlotem na nocz Seſcz czepkow wloſkich ze zlotem na nocz Pietnaſczie czepczow nocznich wiſziwanich WyprKr 106v, 33 [4 r.], 33v [2 r.], 34 [3 r.], 34v [3 r.], 35 [2 r.], 109, 109v; W ten cżás Polacy nośili włoſy długo/ w cżepcżoch chodźili/ w kápturzech BielKron 397v, 56v [2 r.]; mordax venter, Zołądek któzy [!] wnątrs yeſt yáko czepiec/ álbo kratká. Mącz 33b; Redimiculum, muliebre capitis ornamentum, Podobno czepiec/ tkanká/ toczenicá/ álbo ynſze ochędożenie które białe głowy ná głowie noſzą. Mącz 349a; Reticulum, Siatká/ Też śiatká nagłowna/ To yeſt czepiec więziony. Mącz 354a; Vittatus, Vmyczczony/ myckę álbo ſiatkę/ czepieć ná głowie noſząci. Mącz 500b, 259c, 304b, 354b, 438d [2 r.], 500b; Y tyś wczorá ſtyſkował ſam ná kázálnicy Ná nierząd: á iam dźiśia v ćiebie w łóżnicy Nie záſtał téy Biblijéy/ chybá vzłocony Czepiec: znáć vpominek pewny cudzéy żony. PudłFr 18, 18; Semimitrae ‒ Poł czepcza. Calep 965b; Vitta ‒ Binda koło głowi cżiepiec. Calep 1131a, 161a, 919b; GosłCast 24; Napierwey głowę mieway pięknie vmuſkaną/ A przyſtoynym zákryćiem záwſze przyodźianą. Kiedy domá/ ſtátecznym czepcem ią okryway/ A w kuchni y ná dworze czapkę ná niey mieway. ZbylPrzyg Bv, B2.

W charakterystycznych połączeniach: czepiec biały (3), chuściany, nocny, perłowy (2), stateczny, szląski, uzłocony, węgierski, więziony (2), wyszywany, złoty (4); czepiec na noc; czepiec z pereł.

Szereg: »czepiec, (i, albo) rąbek« [szyk 2 : 1] (3): bo widzialy iéy odzienié/ cżepietz ij rąbek krwią vmazané ſyna iey. OpecŻyw 159; Rica, Rąbek/ czepiec/ álbo śiadká/ też nieyáki xtałt odźienia białych głów. Mącz 355c, 290b.
Przen: Kobieta (1): Piiáné moie rymy/ bo y ſam rad piię. Nie mierźi mię biéśiádá/ nie mierżą mé żárty/ Podczás y czepiec/ więc téż pełné tego kárty. KochFr 100.

Synonimy: bieret, binda, mycka, rąbek, siatka, zawicie, zawoj.

Cf CZAPKA, CZEPEK

ZZa