[zaloguj się]
[pdf]

DOBRORZECZYĆ (55) vb impf

Oba o oraz e jasne.

Fleksja
inf dobrorzeczyć
indicativus
praes
sg pl
1 dobrorzeczę dobrorzecz(e)my, dobrorzeczymy
3 dobrorzeczy
praet
sg pl
1 m dobrorzeczył(e)m m pers
3 m dobrorzeczył m pers dobrorzeczyli
fut
sg pl
1 m będę dobrorzeczył m pers będzi(e)m dobrorzeczyć
2 m będziesz dobrorzeczył m pers
3 m będzie dobrorzeczył, dobrorzeczyć będzie m pers
imperativus
sg pl
2 dobrorz(e)cz dobrorzeczcie
3 niechże dobrorzeczy niech(aj) dobrorzeczą
conditionalis
sg
3 m aby dobrorzeczył

inf dobrorzeczyć (6). ◊ praes 1 sg dobrorzeczę (1). ◊ 3 sg dobrorzeczy (3). ◊ 1 pl dobrorzecz(e)my (2), dobrorzeczymy (1); -(e)my CzechEp; -(e)my : -ymy BibRadz (1 : 1). ◊ praet 1 sg m dobrorzeczył(e)m (1). ◊ 3 sg m dobrorzeczył (3). ◊ 3 pl m pers dobrorzeczyli (1). ◊ fut 1 sg m będę dobrorzeczył (5). ◊ 2 sg m będziesz dobrorzeczył (1). ◊ 3 sg m będzie dobrorzeczył : dobrorzeczyć będzie BielKron (1 : 1). ◊ 1 pl m pers będzi(e)m dobrorzeczyć (1). ◊ imp 2 sg dobrorz(e)cz (5). ◊ 3 sg niechże dobrorzeczy (1). ◊ 2 pl dobrorzeczcie (14). ◊ 3 pl niech(aj) dobrorzeczą (5). ◊ con 3 sg m aby dobrorzeczył (1). ◊ part praes act dobrorzecząc (2).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI – XVII w.

Błogosławić; życzyć dobrze; wysławiać, chwalić; benedicere Mącz, Cn [kalka lat. benedicere] (55): wziął Iezus chleb y dobrorzecżył [benedixit]/ łamał y dał zwolennikom ſwoim Leop Matth 26/26; BibRadz 1.Cor 4/12, II 93 kust; BielKron 11v; Nie oddawáiąc złym zá złe/ áni złorzecżeńſtwá/ zá złorzecżeńſtwo: owſzem rádſzey dobrorzecżćie CzechRozm 229v; gdy nas háńbią/ dobrorzecżemi [!] [maledicimur et benedicimus Vulg 1.Cor 4/12]: gdy nas przeſláduią/ ćierpiemy [przekład tego samego tekstu BibRadz ] CzechEp 19.

dobrorzeczyć komu, czemu (33): Dobrorzecżcyeſz yuż Bogu w tych koſcyelech yego LubPs P5v; A będą ſłuſſną chwałę ná wſſem dawáć yemu/ Dobrorzecżąc wſſytki dni Panu tak ſławnemu. LubPs Q4v; Lecż my co żywyemy będzyem Pánu dobrorzecżyć LubPs aav, X5 [2 r.], X6, dd marg, dd3v, dd4v [2 r.], ee6v, gg6; Przez wſſyſthkie dni będęć dobrorzecżył : y będę chwalił imię twe [benedicam tibi et laudabo nomen tuum] wiecżnie/ y ná wieki wiekow. Leop Ps 144/2, Tob 12/18, Ps 144/10, Mar 10 arg; BibRadz Ps 99/4, 133/1, 144/1, Dan 3/87, 88; [zawołał nań Pan Bóg imieniem, Abraamie] będę tobie dobrorzecżył/ y rozmnożę rodzay twoy iáko gwiazdy ná niebie BielKron 13, 15v, 42v [2 r.]; BudBib Tob 4/20; zacné to ſą rzeczy/ Kiedy oćiec y mátká dźiatkom dobrorzeczy. KochEpit A3v; ArtKanc Q20.

dobrorzeczyć kogo, co (15): BEdę dobrorzecżył Páná cżáſu wſzelákiego LubPs Iv; Dobrorzecżyć ia muſzę imię twoie wdzyęcżne/ Kthore bez wſzego końcá trwa ná wieki wiecżne. LubPs ee6v, X4 [3 r.], X5, ff, gg, gg6v; Dobrorzecżcie Páná wſſyſthcy wybráni iego [benedicite Dominum omnes electi eius] Leop Tob 13/10, Tob 13/12; BibRadz Gen 24/48; Owce wáſze y wſzytki dobytki zábierzcie/ á odſzedſzy dobrorzecżcie mnie [benedicite mihi Vulg Ex 12/32] BielKron 30, 13; HistRzym 38v.

W przeciwstawieniu: »złorzeczyć ... dobrorzeczyć« (1): ktoryć będzie złorzecżył/ złorzecżony będzye: á ktoć dobrorzecżyć będzie/ nápełnion będzie błogoſłáwieńſtwá. [Vulg Gen 12/3] BielKron 14v.

W charakterystycznych połączeniach: dobrorzeczyć Bogu (-a) (3), Panu (-a) (19), Panu (-a) Bogu (-a) (2).

Przysłowie bibl. [Luc 6/21]: CzechRozm 243v; [Chrystus i apostołowie] każą dobrorzeczyć złorzecżącym/ dobrze cżynić źle cżyniącym/ miłowáć nieprzyiaćioły [diligite inimicos vestros, benefacite his qui oderunt vos, benedicite maledicentibus vobis] ModrzBaz 62, 68.
Zwrot: »dobrorzecząc błogosławić« (1): Dobrorzecżąc błogoſławić iuż będę iego żywności LubPs dd2v.
Szeregi: »dobrorzeczyć, (i) błogosławić« [szyk 1 : 1] (2): przywodząc ſobye ná pámyęć wyelkość dobroci Páńſkich/ mamy dobrorzecżyć y błogoſłáwić imię Páná ſwoiego. LubPs X4 marg; Mącz 87a.

»dobrorzeczyć, (i) chwalić« = benedicere et laudare Vulg [szyk 3 : 1] (4): Leop Ps 144/2; Zátym poklęknąwſzy chwaliłem y dobrorzeczyłem Páná Bogá [et benedixi Domino Deo] Abráhámá páná moiego BibRadz Gen 24/48, Dan 3/87, 88.

»uwielbić i dobrorzeczyć« (1): Ia ieſtem ſługá Abráámow ſługi Bożego/ ktorego vwielbił bárzo y dobrorzecżył [benedixit domino meo valde et magnificatus est Vulg Gen 24/35] BielKron 13.

»wysławiać i dobrorzeczyć« (1): Wnidźćież w brány iego z wyſławiániem/ á do páłacow iego z chwałą/ wyſławiayćież go á dobrorzeczćie imieniowi iego [confitemini ei, benedicite nomini eius]. BibRadz Ps 99/4.

Synonimy: błogosławić, chwalić, dobrosławić, wielbić, wysławiać.

Cf DOBRORZEC, DOBRORZECZENIE, DOBRORZECZONY

LW