[zaloguj się]
[pdf]

BŁOGOSŁAWIĆ (721) vb impf i pf

pf (9) [w tym part praet act (8)] OpecŻyw 12v, TarDuch D7v, RejPos 182v, SkarŻyw 349, KołakSzczęśl Bv, WujNT 115 [2 r.], Mar 8/7, s. 155. Pozostałe na ogół niewątpliwe impf.

błogosławić (704), bogosławić (17); bogosławić HistJóz (4), Mącz (1), WróbŻołt (11); błogosławić : bogosławić LubPs (40 : 1).

błogo- (43), błogó- (1) PudłFr. ◊ We wszystkich formach oprócz imp a jasne (w tym 16 r. błędne znakowanie).

Fleksja
inf błogosławić
indicativus
praes
sg pl
1 błogosławimy, błogosławi(e)my, błogosławim
2 błogosławisz
3 błogosławi błogosławią
praet
sg pl
1 m błogosławiłem, -m błogosławił m pers błogosławilismy
2 m błogosławiłeś, -eś błogosławił m pers
f -ś błogosławiła m an
3 m błogosławił m pers błogosławili
f błogosławiła m an
n subst błogosławiły
fut
sg pl
1 m będę błogosławił, błogosławić będę m pers będziem błogosławić, błogosławić będziem
2 m będziesz błogosławił, błogosławić będziesz m pers będziecie błogosławić, błogosławić będziecie
3 m będzie błogosławił, błogosławić będzie, będzie błogosławić m pers będą błogosławili, będą błogosławić
f będzie błogosławiła m an
n subst błogosławić będą, będą błogosławić
imperativus
sg pl
1 błogosłåẃmy
2 błogosłåẃ błogosłåwcie, błogosłåwciéż
3 niech, niechåj błogosławi, błogosłåw niech, niechåj błogosławią
conditionalis
sg pl
1 m m pers bychmy błogosławili
f bym błogosławiła m an
2 m byś błogosławił m pers byście błogosławili
3 m by błogosławił, błogosławiłby, by błogosławieł m pers by błogosławili
f by błogosławiła m an
impersonalis
praet błogosławiono
con by błogosławiono
participia
part praes act błogosławiąc
part praet act błogosławiwszy
inne formy
praes i fut sg 1 - błogosławię

inf błogosławić (116). ◊ praes i fut 1 sg błogosławię (8). ◊ 2 sg błogosławisz (9). ◊ 3 sg błogosławi (63). ◊ 1 pl błogosławimy (12), błogosławi(e)my (6), błogosławim (2); -imy RejPs, Leop, KuczbKat, LatHar (4); -(e)my KrowObr, BibRadz, RejPosWiecz3 (2), ArtKanc; -im BiałKat, SkarKaz; -imy : -(e)my WujNT (5 : 1). ◊ 3 pl błogosławią (11). ◊ praet 1 sg m błogosławiłem, -m błogosławił (4). ◊ 2 sg m błogosławiłeś, -eś błogosławił (2). f -ś błogosławiła (1). ◊ 3 sg m błogosławił (189). f błogosławiła (3). ◊ 1 pl m pers błogosławilismy (1). ◊ 3 pl m pers błogosławili (8). subst błogosławiły (1). ◊ fut 1 sg m będę błogosławił (21), błogosławić będę (5) LubPs (2) Leop, KochPs, WujNT. ◊ 2 sg m będziesz błogosławił (2) BibRadz, GrabowSet, błogosławić będziesz (2) BudBib, SkarŻyw. ◊ 3 sg m będzie błogosławił (13), błogosławić będzie (8), będzie błogosławić (1); będzie błogosławił WróbŻołt, BibRadz (3), KochPs, WerKaz, KmitaPsal, ActReg, LatHar, PowodPr (2); błogosławić będzie RejZwierz, WujJudConf, CzechRozm, SkarŻyw, NiemObr; będzie błogosławić ArtKanc; będzie błogosławił: błogosławić będzie LubPs (1 : 2), RejPos (1 : 1). f będzie błogosławiła (1). ◊ 1 pl m pers będziem błogosławić (2) GrzegŚm, BibRadz, błogosławić będziem (1) BudBib. ◊ 2 pl m pers będziecie błogosławić (1) KromRozm III, błogosławić będziecie (1) Leop. ◊ 3 pl m pers będą błogosławili (2) KochPs, LatHar, będą błogosławić (1) StryjKron.subst błogosławić będą (2) LatHar, SkarKaz, będą błogosławić (1) Leop. ◊ imp 2 sg błogosłåẃ (53); -å- (51), -a- (1), -(a)- (1); -å- : -a- LatHar (14 : 1); ~ -ẃ (24), -w (16), -(w) (13); -ẃ LubPs (3), BibRadz (2), BielKron, RejPos (2), BiałKat, RejZwierc, KochPs (5), CzechEp, BielSjem, ArtKanc (2), KochFrag -w CzechRozm, SkarKaz, CiekPotr; -ẃ : -w KmitaPsal (1 : 1), LatHar (3 : 12). ◊ 3 sg niech, niechåj błogosławi (29), błogosłåw (7); błogosłåw WróbŻołt (2), BielSat, SkarKaz (2), SkarKazSej; niechåj błogosławi : błogosłåw SkarŻyw (1 :1); ~ -åw (5), -(a)w (2); -w (2), -ẃ (1), -(w) (4); -w SkarKazSej, -w : -ẃ SkarKaz (1 :1). ◊ 1 pl błogosłåẃmy (4); -ẃ- : -w- LatHar (2 : 1), -(w)- (1). ◊ 2 pl błogosłåwcie (25), błogosłåwciéż (1) KochEpit; -å- (23), -a (1), -(a)- (2); -å- : -a- BudBib (2 : 1); ~ -w- (11) MurzNT, BibRadz (2), CzechEp (3), WujNT (4), SkarKaz, -ẃ- (7) LubPs (4), KochPs, ArtKanc, LatHar, -(w)- (8). ◊ 3 pl niech, niechåj błogosławią (3). ◊ con 1 sg f bym błogosławiła (1). ◊ 2 sg m byś błogosławił (4). ◊ 3 sg m by błogosławił, błogosławiłby (25), by błogosławieł (1) ActReg. f by błogosławiła (1). ◊ 1 pl m pers bychmy błogosławili (2). ◊ 2 pl m pers byście błogosławili (1). ◊ 3 pl m pers by błogosławili (3). ◊ impers praet błogosławiono (5). con by błogosławiono (1). ◊ part praes act błogosławiąc (47). ◊ part praet act błogosławiwszy (8).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

1. Udzielać błogosławieństwa (przede wszystkim sakralnego lub hieratycznego); pozdrawiać; dobrze życzyć;benedicere Mącz, Calep, Cn; bene precari, bona verba dicere, ominibus faustis adhibere faventiam, optimis ominibus prosequi Cn (322): A oni wżdy vſthy ſwemi bogoſlawili ale ſercem złorzecżyli. WróbŻołt 61/5; Leop Ps 131/15; RejZwierz 54; BibRadz 1.Par 23/13; BielKron 470v, 471v; Mącz 87a; BudNT Luc 24/51; Ale iż imienim iego błogoſłáwiono/ tedy nie mogł być proſtym Aniołem CzechRozm 43v, 43v [2 r.], 44 [6 r.], 46, 47v, 48 [2 r.], 50, *3v [2 r.]; KochPs 169; Calep 136a; nie oddawáiąc złym zá złe/ ábo złáiánim zá złáiánie: lecz przećiwnym obyczáiem błogoſłáwiąc WujNT 1.Petr 3/9, Rom 12/14, 1.Cor 4/12; SiebRozmyśl Gv; SkarKaz 156a.

błogosławić komu, czemu (175): Iezus mily też obratzál ſie k niemu/ ij blogoſlawil mu OpecŻyw 26, 12v, 26; HistJóz E2v; WróbŻołt qq6; RejJóz Q2 did; MurzNT 81, Luc 6/28; KromRozm III K6v; LubPs dd; iż Melchiſedek [...] przynioſwſzy y położywſzy chleb y wino Abrámowi ku iedzeniu ná ſtoł/ y ſlugom iego/ błogoſláwił Abrámowi KrowObr 180, 221v [2 r.], 222 [3 r.], 235; Leop Gen 1/22, Num 6/23, Ios 24/10, Ps 128/8; Wſtań oycze moy/ á iedź źwierzynę ſyná twego/ ábyś ty mnie błogoſłáwił. BibRadz Gen 27/32; Ktory wielkim głoſem wſtawſzy ráno błogoſłáwi ſwemu przyiaćielowi/ temu będą przycżytháć zlorzecżeńſtwo. BibRadz Prov 27/14, Gen 1 arg, 22, I 1c marg, 1/27, 9 arg [2 r.] (23); Wezwałem cię abyś źle winſzował temu ludu/ á ty im błogosłáwiſz BielKron 42v; A gdy do domu ſzedł áby mu błogoſłáwił/ wyſzłá przećiw iemu Michol żoná śmieiąc ſie z niego BielKron 70, 1v, 5v, 6 [2 r.], 14v marg, 17v (20); RejAp 84v, 189v; A gdy Piotr wyznał/ iżeś ty ieſt Kriſtus Syn Bogá żywego/ tu mu wnet Pan błogoſłáwić racżył/ powiedáiąc mu to RejPos 300v, 28, 28v, 42 [2 r.], 50, 56v [3 r.] (13); BiałKat 78v; BielSat H2v; RejZwierc 101v, 102, 125v, 198v; Wezmi (ie) proſzę (ćie) do mnie/ że im błogosławię BudBib Gen 48/9, Gen 17/20, 31/55, 48/3, 2. Reg 13/25; BudNT Luc 24/50; gdźie tak Moyżeſz roſkázuie Aaronowi y ſynom iego/ vcżąc ich iákoby ludowi błogoſłáwić mieli/ tak mowiąc CzechRozm 200, 43v, 44v, 45 [4 r.], 45v, 46 (26); KarnNap F2v; co Chriſtus vkázuie słowy wyżſzey powiedźanemi [!]/ gdy każe dźiećiam do ſiebie prziść á im błogosłáwi. ModrzBaz 11v; KochPs 106; prośił áby kłádąc nań ręce/ iemu błogoſłáwili. SkarŻyw 134; dotkni iedno ćiáłá iego y kośći/ vyrzę iákoć błogoſłáwić będzie. SkarŻyw 141; nie puſzcżę aſz mi błogoſłáwić będzieſz SkarŻyw 348, 31, 74, 103, 118, 134 [2 r.] (18); StryjKron 6 [2 r.], 125; CzechEp 8, 45, 84, [393]; Błogoſławćiéſz im ſpólnie KochEpit A3v; Támże záraz błogoſłáwił im Pan Bog/ y rzekł WerKaz 282; A ty/ oycże/ mnie namilſzy po Bodze/ Maſz błogoſłáwić teraz moiey drodze GrochKal 5, 26; Abyś ſczęśliwie iechał/ będęć błogoſłáwił. WyprPl C3v; LatHar 101, 383, 400, 538; WujNT Luc 2/34, 6/28, 24/50, 51, s. 297 [3 r.] (13); PowodPr 5 [2 r.]; SkarKaz 156a [2 r.], 242a [2 r.], 579b; KochDryas A2.

błogosławić kogo, co (33): a maiąc lutoſtz Iozef nad nýą/ włożył rękę ſwą na głowę ieý ý bogoſlawił ią HistJóz B4v; WróbŻołt T7v; LubPs C2v; Leop Ps 131/15, Mar 10/16; Miłuyćie nieprzyiaćioły wáſze/ błogoſławćie ty ktorzy was przeklináią/ dobrze cżyńćie tym ktorzy was máią w nienawiśći BibRadz Matth 5/44, Gen 5/2, 9/1, 28/1; BielKron 466; RejPos 153 [2 r.]; RejZwierc 202; bo wiem (iſz) kogo błogosłáwiſz/ błogosłáwion á kogo przeklinaſz/ przeklęty. BudBib Num 22/6; Dawid lepak obroćił ſię błogosłáwić dom ſwoy. BudBib 1.Par 16/43, Gen 1/22, 48/15, Deut 27/12, Ios 8/33, 1.Reg 2/20, 2.Reg 19/39; CzechRozm 46, 48; bo ſtárſzy mnieyſzego błogoſławy SkarŻyw 284; y błogoſłáwiwſzy krolá wyſzedł. SkarŻyw 349, 372, 441; CzechEp 17; WujNT 20 marg, Mar 10/16, Hebr 7/1, 6, 11/20.

W charakterystycznych połączeniach: błogosławić od Boga i anjoła (2), imieniem (anjołowym, anjoła, anjelskim) (12), w imię (anjoła, Syna Bożego, Pańskie) (6).

Zwrot: »błogosławieństwem błogosławić«: Sam nas w ſobie obrał/ y ſam w namileyſzym ſynu ſwym Iezuſie Chriſtuſie vmiłował/ y duchownym błogoſłáwieńſtwem błogoſłáwił. CzechRozm 222.
Szeregi: »dobrze czynić i błogosławić«: Co im kazał dobrze cżynić y błogoſłáwić im: to oni złorzecżą y wygłádzenia od Bogá proſzą. CzechEp 45.

»dziękować i błogosławić; błogosławić, to jest podziękować« (2 : 1): Iakob dziękuie y błogoſlawi krolowi RejJóz Q2 did; BielKron 69; ále niechćiał iść y błogosłáwił mu. (marg) To ieſt podziękował mu. (–) BudBib 2.Reg 13/25.

»pozdrawiać i błogosławić«: A nákoniec ie pozdrawia. Y błogoſławi im. WujNT 1.Cor 16 arg.

W przen (1): Ieſli mi nie błogosłáwiły biodrá iego/ gdy wełną owiec moich zágrzał ſię. BudBib Iob 31/20.
a. Poświęcać odprawiając odpowiednie ceremonie (80): MurzNT Matth 14/19, Luc 24/30; Atoż maſz/ iż ná vrząd kápłáńſki zależy nye tylko poſlugá około ſlowá bożego y ſwyątoſci/ ále [...] y ofyárowáć/ y modlić ſye zá ludźye/ y błogoſláwić KromRozm III K7, K3, K6, K6v, K7v; KrowObr 47v; Leop Mar 14/22; BibRadz Mar 8/7, Luc 24/3; RejPos 111v; A gdy iedli wziął Iezus chleb/ y błogoſłáwiwſzy łamał y dawał im mowiąc BudNT Mar 14/22, Matth 14/19; Arcybiſkup poſwięcał potym klęcżącego/ Błogoſłáwiąc/ winſzował páńſtwá ſzcżęſliwego. StryjWjaz C2; MWilkHist Kv; LatHar 691, 706; WujNT Matth 14/19, 26/26, Mar 6/41, 14/22, Luc 24/30, s. 297 [2 r.]; SkarKaz 155b, 159b.

błogosławić komu, czemu (14): BibRadz Gen 2 arg, 3; BielKron 329; Gdzie o tym Páweł ſwięty ták mowi j. Korint. x. Cleb [!] ktory łamiemy: kielich kthoremu błogoſłáwiemy. RejPosWiecz3 96, 96v; KuczbKat 170; Potym Biſkup vcżćiwie krzyżmo z niego zmywał/ Arcybiſkup modlitwą nád nim Bogá wzywał. [...] Támże mu błogoſłáwił by go Pan Bog mnożył. StryjWjaz C2v; A gdy chlebom onym y rybom przerzecżonym miał błogoſłáwić/ podnioſł pierwey Boſkie ſwe ocży w niebo LatHar 57, 56; WujNT 115, 155, 1.Cor 10/16, s. 603; błogoſłáwił opoce/ y odmieniłá ſię w wodę. SkarKaz 159b.

błogosławić kogo, co (37): Błogoſlawię ćie ſtworzenie Woſku/ w imię ſwiętey Troyce/ ábyś było wykorzenienim Dijabelſkim. KrowObr 89; Rátz Boże blogoſláwić/ to drewno Krzyżá twoiego/ áby było lekárſemtw zbáwiennym/ rodzáiowi ludzkiemu KrowObr 109v, 48, 67, 67v, 73, 94v (9); Leop *A3v; Kubek błogoſłáwienia kthory błogoſłáwiemy BibRadz 1.Cor 10/16; Y mieli też trochę rybek/ y ty błogoſłáwiwſzy/ kazał pokłádáć przed nimi. RejPos 182v, 135, 313v; Iż przez prośby/ które nád wodą gdy ią błogoſłáwim czynimy/ Duch święthy zſtępuie BiałKat 241; RejZwierc 197v; BudBib Ex 20/11; SkarŻyw 384; ArtKanc M6v; Błogoſłáwił chleb y kielich ná oſtátniey wieczerzy/ y przemienił ie w ćiáło y krew ſwoię. WujNT 155, 115 [2 r.], Mar 8/7, s. 155, Luc 9/16, s. 232 [2 r.], 603; Błogoſłáwił P. Bog przez Moyzeſzá/ iáko ieden święty wywodźi/ laſkę/ y odmieniłá ſię w wężá SkarKaz 159b, 155b [3 r.], 157a, 159b [2 r.]. Cf Zwrot.

W charakterystycznych połączeniach: błogosławić chleb (9), wino (2); błogosławić świętymi modłami.

Zwrot: »błogosławić błogosławieństwem«: Błogoſlaw Pánie tę wodę błogoſláwieńſtwem niebieſkim KrowObr 103.
Szeregi: »błogosławić, (i, a, to jest) poświęcić, poświęcać; poświęcać i błogosławić« (12 : 1): przes zaſlugi Błogoſláwionego Ianá Apoſtołá twego y E[wa]nieliſty/ błogoſłáwić y poſwięćić rátz Pánie to [ſt]worzenie Winá KrowObr 97v, 67, 67v, 73, 89, 97; BibRadz Gen 2/3; iął Arcybiſkup Krolá poświęcáć/ y świętemi modłámi błogoſłáwić mu BielKron 329; BudBib Ex 20/11; ArtKanc M6v; WujNT 115, 603; Sam błogoſłáwi y poświęca chleb y wino/ y odmienia w ſwoie ćiáło SkarKaz 157a.

»błogosławić abo (to jest) przeżegnać; przeżegnać i błogosławić« (3 : 2): RejPos 135; błogoſłáwiwſzy ábo przeżegnawſzy chleb y ryby/ wnetże ie rozmnożył. WujNT 115; Tu widziemy iż Pan Chriſtus nie tylko Bogu dziękował; ále też chleb y ryby przeżegnał/ y błogoſłáwił. WujNT 232, 115, 155.

Przen: Uświęcać (1): Bo mąż niedowiárek przez żonę wierną/ y żóná przez wiáry Chryſtuſowéy/ przez mężá wiernégo poświęceni bywáią: wiárá iednégo drugiégo błogoſłáwi. BiałKat 368v.
2. Obdarzać łaskami boskimi, szczęścić; sprzyjać; benedicere Cn (272): KrowObr 162v; Leop 1.Par 17/27; Kiedyś to dopuśćił ſpráwić/ Rácżyſz Pánie błogoſłáwić. RejZwierc 236v; CzechRozm 204; NiemObr 91; Zdarz tylko to nam Boże y błogoſłaẃ z niebá. BielSjem 14; GrabowSet E4v, P4; WujNT Hebr 6/14; Bo gdźie ludźie máią boiáźń Bożą/ [...] tám Pan Bog błogoſłáwi SkarKazSej 686a.

błogosławić komu, czemu [w tym: komu w czym (3)]: (174) Blogoſlawiles goſpodinie ziemi tweé OpecŻyw 8; HistJóz A3; BOg zlutuie ſie nad nami, y błogoſlawi nam TarDuch D7v; WróbŻołt 28/11, 106/38, 127/5; KromRozm III K6v; BielKom G6v; Pan Bog da záwżdy moc narodu wyernemu/ Będzye błogoſłáwił ná wſſem ludu ſwemu LubPs G4v; Záwżdy Pan błogoſłáwi látam cżłowyeká wiernego. LubPs P3; Nyechżeć yuż Pan twoy s Syonu tobye błogoſłáwi LubPs cc6v, E4v, F4, K2, N3v, P2v (19); KrowObr 221v; RejWiz 193v; Zbáwionym vcżiń lud twoy Pánie/ á błogoſlaw dziedzictwu ſwemu Leop Ps 27/9, Gen 26/12, 24, Deut 12/7, 24/19, 30/16, 1.Par 17/27, Ps 64/12; RejZwierz 123v; BibRadz Gen 12/2, 3, 17/16 [2 r.], 20, 24/1 (15); BielKron 16v, 31v, 32v, 44v, 70 [2 r.]; á będę błogoſłáwił chlebom wáſzym/ y wodam wáſzym/ ták iż zyemiá wáſzá nigdy niepłodna nie będzie. RejPos 81v; Záwżdy tym Pan błogoſłáwi/ kthorzy mocznie przy nim ſtoią. RejPos 187v marg, 68, 149v, 184v, 187v, 188v (19); BiałKat 231; BielSat H2v; HistLan E2; RejZwierc 32v, 33, 42v, 124, 190 (9); WujJud 16, 17v, 43; WujJudConf 9v, 18v [2 r.], 211; BudBib c4, Ios 17/14; Pánie Boże błogoſław nam/ zmiłuy ſie nád námi CzechRozm 200, 40v, 45, 67, 145v, 200 [2 r.]; ModrzBaz 141v; Oczko B; Pánie/ tyś nam dał w boiu śiłę/ ty záczętym Błogoſłáẃ ſpráwom naſzym KochPs 99, 25, 40, 54, 93, 96 (11); SkarŻyw 71, 102, 118, 346, 463, 593; WerKaz 294, 306; To práwa cnotá ślub chowáć iednému/ Y Bóg nawięcéy błogóſłáwi temu. PudłFr 48; ArtKanc M4v, T10, T17v; KmitaPsal A5, A5v; GostGospGroch kt; Phil S4v; GrabowSet A3v, T3v; KochFrag 29; LatHar 21, 58, 62, 68 [2 r.], 105 (19); KołakSzczęśl Bv; WujNT 462; WysKaz 3; SkarKaz 280a, 456b, 579a [3 r.]; CiekPotr 39, 87; CzahTr A4; Bożeć rácż błogoſłáwić/ zá tę chęć ná dłudze. PaxLiz D4; Błogoſławći Bog/ábyś pátrzył ná dobre Ierozolimy SkarKazSej 665b, 666b, 696a; SapEpit A4v; KochPhaen 5. Cf Zwrot.

błogosławić kogo, co [w tym: kogo w czym (2)]: (87) HistJóz B4v; WróbŻołt 133/3; Pan Bog czo ziemię niebo ſwą moznoſcią ſprawił Aby ciebie y twoy dom wiecżnie błogoſlawił RejJóz Q2; RejKup Zv; LubPs P4, P4v, Q3v, S3, S6v (9); RejWiz 172v; RejZwierz 55v; BibRadz Gen 22/17, Ps 113 II/12, 13; Azaſz tám nie obiecuie błogoſłáwić domu/ dzyatek/ żony/ gumná/ polá/ y wſzytkiego zebránia wiernego ſwoiego. RejPos 173v; Pocżćiwe życie Pan błogoſłáwi. RejPos 185v marg, 3v, 42v, 43, 81v [2 r.], 145 (29); BiałKat 143v, 386v; RejZwierc 42v, 124, 136, 139v, 192, 236v, 240; BudBib Gen 25/11, Deut 1/11, 12/7, Ruth 2/4, Ps 27/9, Tob 10/15; CzechRozm 46, 196; PaprPan B3v; ReszPrz 113; ReszHoz 138; ReszList 192; ArtKanc P2, P16v, P17, T9; Swiát ćię będźie záwſze ſławił/ Y Pan niebá błogoſłáwił. KmitaPsal A3; Aco ostatnia iako chcecie aby Bog wasze dzieci błogosławieł. ActReg 24, 31; GrochKal 12; GrabowSet A3, S4; KołakCath B, C4, C5; KołakSzczęśl C3; WujNT Hebr 6/14; SkarKaz 274a [2 r.], 638a; Iuż ćię moy miły ſynu/ Bóg niech błogoſłáwi PaxLiz E2.

błogosławić w czym (7): A Pan mu błogoſłáwił we wſzytkich rzeczách. BibRadz Gen 24/1, Deut 23/20; RejPos 145; Przeto go y w potomſtwie/ Bóg y w máiętnośći/ Błogoſłáwił niſz odſzedł w wiecżne ośiádłośći. KołakCath B; WujNT Eph 1/3; WysKaz S3; CzahTr A4.

W charakterystycznych połączeniach: błogosławić na wszem (3), na wszytkim, we wszytkim, we wszystkich rzeczach, we wszystkich sprawach, w każdej rzeczy; w kontekstach wyrażających życzenie: niech Bog błogosławi, aby Bog błogosławił itp. (73).

Zwrot: »błogosławić błogosławieństwem« [szyk zmienny] (2): BiałKat 231; Błogoſłáwiony Bog y Oćiec Páná náſzego Ieſu Chriſtá/ ktory nam błogoſłáwił wſzelákim błogoſłáwieńſtwem duchownym/ w niebieſkich rzeczách przez Chriſtuſá WujNT Eph 1/3.
Szeregi: »fortunić i bogosławić«: Modlitwá/ áby Pan ſam racżył fortunić y bogoſłáwić w wiernych ſwoich koſcioł ſwoj y ſwięte kroleſtwo ſwoie. LubPs aa4.

»poświęcić i błogosławić«: wſtydáć ſie pocżćiwego małżeńſtwá? ktore tobie Pan twoy poświęćić y błogoſłáwić racżył RejPos 346.

»szczęścić i błogosławić; błogosławić, szczęścić« (2 : 1) BibRadz Ps 113 II/12; Więc ná wſzem błogoſłáwi ſzcżęśći Bog káżdego. PaprPan B3v; GrabowSet A2.

»wielbić a błogosławić; błogosławić a wielbić« (2 : 1): RejPos 208v, 323; Bo pátrzay záſię/ iáko Pan Bog wielbił á błogoſłáwił ony ſwięte krole RejZwierc 42v.

»wysławić i błogosławić«: Ták iáko też y ſam Pan potym tę cnotę miedzy inemi cnotámi wyſławić y błogoſławić racżył RejPos 271v.

3. Czcić, wielbić, wyznawać, oddawać cześć boską; modlić się; benedicere, venerari Cn (127): OpecŻyw 26; KromRozm II h2v; KromRozm III K6; Thák gdy Páweł mowi/ Będe śię modlił Duchem/ będe ſpiewał duchem/ będę błogoſłáwił duchem GrzegŚm 47; WujNT 1.Cor 14/16.

błogosławić komu, czemu (27): Wyſlawiaią cie panie wſzytki vcżynki twoie/ y ſwięci twogi Błogoſlawią tobie. TarDuch E4; Leop Is 66/3; BibRadz Ps 144/2; Ná wieki błogoſłáwić będę chwálebnemu KochPs 210, 153; Błogoſłaẃ duſzo moiá Iehowie. CzechEp 283; LatHar 86, 97, 400; WysKaz 36. Cf »błogosławić Panu«.

błogosławić kogo, co (100): Iezu ktorys matki twoiey pierſi głoſem niewiaſthy ſtłuſzcżej błogoſlawić racżył.TarDuch B5; WróbŻołt 25/12; RejPs 154, 174, 220; Spiewáiąc błogoſłaẃcie ták imię Páná ſwoiego LubPs V5, K2, P6 marg; Leop Ps 144/21, Ier 4/2; tám gdziebychmy poſpołu z Anyołv twemi wiekom wiecżnie/ błogoſłáwili ſwięte imię twoie. RejPos 51v, 82, 206, 228, 298, 330v; BudBib Iudic 5/2, 9, 2.Par 20/26, Ps 95/2; Błogoſłaẃcie po zborach ſwégo zbáwićielá KochPs 98; StryjKron 125; ArtKanc E6, T17v; Błogoſłaẃmy Oycá y Syná z Duchem Swiętym. LatHar 369, 17, 67, 229, 571, 574 [2 r.]; Kátholicy błogosłáwią Pánnę Márią. WujNT 195 marg, 195, 196, 242 marg, 397, Aaaaaa; SiebRozmyśl D2, F3v, L4v; Błogoſłáwim ćię przenaczyſtſza. SkarKaz 489b, 578b [2 r.]. Cf błogosławić kogo z czego, »błogosławić Boga«.

błogosławić kogo z czego (5): BLogoſłáwię ćię Pánno z twéy świętobliwośći/ Z pokory/ z cnót obfitych/ y z tákiéy godnośći SiebRozmyśl F2v, B, Hv, K2, M.

W charakterystycznych połączeniach: błogosławić bałwanowi, Chrystusa, (święte) imię (Pana) (10), imieniowi świętemu, Jehowę (4), Jehowie, Pannę (Maryją) (5), wielmożność, zbawiciela; błogosławić duchem (4), z całego serca.

Zwroty: »błogosławić Boga, Pana, Pana Boga«[szyk zmienny; w tym: chwalić, błogosławić (5), sławić i błogosławić (1), błogosławić a wielbić (1)] (52): PatKaz III 149v; WróbŻołt 103/35, 133/1, 2; A nyech yednoſtáyną chwałą Páná błogoſłáwyą LubPs ff3v; Błogoſłaẃcieſz iuż Páná tu w iego wſzechmocnośći. LubPs gg6v, I3v, X4, X5, dd4v marg; Tedy padſſy przez trzy godziny ná ſwe oblicże/ błogoſłáwili Páná Bogá Leop Tob 12/22, 3. Esdr 9/46, Tob 12/20, Ps 65/8, Iac 3/9; BibRadz Ios 22/33, Ps 25/12, 113 II/18, Tob 11 arg, Luc 1/60, 24/53; RejPos 19, 55v, 82v [2 r.], 135, 184v (11); GrzegŚm 2; KuczbKat 285; RejZwierc 44, 199v; Lecż my błogosłáwić będziem Bogá BudBib Ps 113 II/18, Deut 8/10, Tob 11/13; BudNT Luc 24/53; SkarJedn 313; ArtKanc Q20; LatHar 2, 53, 403, 571; WujNT Luc 1/64, 2/28, 24/53, Iac 3/9; JanNKarGórn G4; Tylkoś Páná ſwoiégo ták błogoſłáwiłá. SiebRozmyśl F4.

»błogosławić Panu« [szyk zmienny; w tym: chwalić i błogosławić (1)] (10): A yuż ná wſſem błogoſłaẃcye Pánu wſſechmocnemu LubPs dd3v, dd4v; Leop 2.Par 20/26, Dan 3/24; BibRadz Ps 133/2; Blogoſłaẃ/ duſzo moiá/ panu ſwoiemu KochPs 153, 153; LatHar 62, 230, 571.

Szeregi: »chwalić i (a) błogosławić; błogosławić i chwalić« (13 : 3): Leop Ier 4/2, Dan 3/24; BibRadz Luc 24/53; RejPos 135; Y byli záwżdy w świątnicy chwaląc y błogoſłáwiąc Bogá. BudNT Luc 24/53; A ták chwalmy/ y z cáłego ſercá błogosławmy Páná náſzego SkarJedn 313; Przez wſzyſtkie dni błogosłáwiemy ćiebie. Y chwalemy Imię twoie ná wieki ArtKanc T17v; LatHar 17, 86, 97, 574; WujNT 195, Luc 24/53; WysKaz 36; gdźiebym ćię chwaliłá y błogoſłáwiłá weſpółek z wybránémi twoimi. SiebRozmyśl D2, L4v.

»dobrorzeczyć i błogosławić«: mamy dobrorzecżyć y błogoſłáwić imię Páná ſwoiego. LubPs X4 marg.

»dzięki czynić i błogosławić«: Dał też táki ięzyk/ ktory może wyſławiáć á wyznawáć dziwne ſpráwy iego/ y dzyęki cżynić/ y błogoſłáwić go zá rozlicżne dobrodzyeyſtwá iego. RejPos 206.

»pozdrawiać i błogosławić«: Pozdráwiáć ią mamy. Luk: 1. 28. Y błogoſłáwić. WujNT Aaaaaa.

»(sławić) wysławiać a (i) błogosławić; błogosławić, (i) wysławi(a)ć« (2 : 2): RejPos 228; Ale ſpráwiedliwość ſwięta thá ſie leye iáko iáſna wodá po ziemi/ á thá wſzytki zniewolić muśi/ iż muſzą onego páná y ſławić y błogoſłáwić. RejZwierc 44; LatHar 571; WujNT 397.

»błogosławić a wielbić«: A oná ſwięta tłuſzcża będzye błogoſłáwiłá á wielbiłá zá to Páná Bogá twego RejPos 223v.

Synonimy: dobrorzeczyć, pozdrawiać; 1.a. poświęcać, przeżegnać; 2. fortunić, mnożyć, szczęścić; 3. błożyć, chwalić, czcić, sławić, wielbić, wynosić, wysławiać, wywyższać, wyznawać.

Formacje pochodne: ubłogosławić; błogosławiać, ubłogosławiać się.

Cf BŁOGOSŁAWIĄCY, BŁOGOSŁAWIENIE, BŁOGOSŁAWIONY

ZZa