[zaloguj się]
[pdf]

DOBYTY (43) part praet pass pf

dobyty (18), dobyt (5), dobyty a. dobyt (20); dobyty Leop, BibRadz (3), Mącz (3), BibBud, PaprPan, SkarŻyw, StryjKron, Calep (3); dobyty : dobyt BielKron (4:5).

o jasne.

Fleksja
sg
mNdobyty, dobyt, dobyty, dobyty, dobyt fNdobytå, dobyta nNdobyt(e)
Gdobyt(e)go Gdobyt(e)j G
Adobyty Adobytą A
Idobytym, dobyt(e)m Idobytą Idobytém
pl
G dobytych
A subst dobyt(e)
inne formy
pl I m i f - dobyt(e)mi

sg m N dobyty (9), dobyt (3); (attrib) dobyty (2) BudBib, PaprPan; (praed) dobyty (1) BibRadz, dobyt BielKron (3). ◊ G dobyt(e)go (1). ◊ A dobyty (3). ◊ I dobytym (4) BielKron (2), GórnDworz, Phil, dobyt(e)m (1) ZapWar ◊ f N (praed) dobytå (2) BielKron, StryjKron, dobyta (2) BielKron. ◊ G dobyt(e)j (3). ◊ A dobytą (1). ◊ I dobytą (2). ◊ n N dobyt(e) (4). ◊ I dobytém (1). ◊ pl G dobytych (3). ◊ A subst dobyt(e) (2). ◊ I m i f dobyt(e)mi (2).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI w. s.v. dobyć.

1. Wyciągnięty, wyjęty; zaczerpnięty; strictus Mącz, Calep; expromptus Mącz; exemptus, exsertus Calep (30): Expromptus, Wyłożony/ Dobyty. Mącz 325c, 421b; BudBib Ier 21/5; Lecż on [św. Tomasz] dobroć Bożą ſławiąc/ iáko Dawid oney krwią mężnych żołnierzow dobytey wody z cyſterny Bethleem pić/ ták y on ieść ich [ryb] niechćiał: ále ie Pánu Bogu oſiárował SkarŻyw 202; Calep 387b, 389a, 1011a.
Przen: Odkryty, znaleziony (1): Ták/ duſzá/ bez przeſtánia Z światem/ y iego ſpráwy ſię biedzący/ Chce ćię zdroiu żywiący. Z ktorego/ iák dźiś dobytey krynice/ Wdźięcżne potoki wſtáią/ Zátapiáiąc teſknice GrabowSet Q4v.
a. O broni: wyciągnięty, obnażony; strictus Mącz (22):
Wyrażenia: »dobyta broń« (2): Prot B4; bo to [szkapa] ma w ſobie/ że ſie z dobythą bronią nieda naźrzeć GórnDworz Q4.

»miecz (jest) dobyty« = gladius strictus Mącz, Cn; districtus a. nudatus a. nudus ensis Cn [szyk 11 : 6] (17): a nym gonyl pod danych Crolia iego mylosczi sbronya ostra zmyeczem dobythem mayącz wrąkv ZapWar 1531 nr 2434; LeszczRzecz A4v; Przytym ſtaczánie hárcow z tarcżami y wielką moc drzewiec/ miecżow dobytych [gladiis districtis Vulg]/ nátymże powietrzu było widáć. BibRadz 2.Mach 5/3, Num 22/23, 31, Ez 21/28; Rzućili ſie Argonánte do kościołá z dobytemi miecżmi BielKron 54v, 47, 214v, 345v, 425; gladius strictus, Dobyty goły miecz Mącz 421b; GórnDworz Z2v; BudBib Ios 6/1 [5/13]; PaprPan B3v; ZawJeft 13; Phil P3.

»dobyta szabla« (2): A wydrzy dobytą ſſáblę z ręki ſrogyey yego LubPs D4; CiekPotr 78.

»żelazo dobyte« (1): A huffy ſye pozornie przybráné świéćiły/ Zelázem iuż dobytém/ ſzyſzaki/ y zbroią ZawJeft 12.

2. Podbity, zdobyty siłą, pokonany, zwyciężony; expugnabilis Cn (13): [tego sobie za króla wybierzcie] ktoryby dobyte łupy miedźi was rozdzielał BielŻyw 148; y będą przećiwko niemu [Babilonowi] ſzturmowáć/ á potym będzie dobythe [et inde capietur]? Leop Ier 50/9; Márgrábſtwo Brándenburſkie było dobyte przez krolá Rzymſkiego Henriká BielKron 282, 265, 267, 366 marg, 374 marg [2 r.], 388 marg; RejZwierc 85v; Hierycho procesyámy z ſkrzynią Bożą dobyte. SkarŻyw 502 marg; StryjKron 165.
Wyrażenie: »mieczem dobyt« (1): y ten Szpital Pruſki/ [...] ieſt miecżem przez Polaki dobyt BielKron [3323].

Synonimy: 1. wyciągniony, wyjęty, wyłożony; 2. podbity, pokonany, zwyciężony.

Cf DOBYĆ, NIEDOBYTY

SB