[zaloguj się]
[pdf]

DZIURAWY (46) ai

dziurawy (44), dziorawy (1), durawy (1); dziorawy GórnTroas; durawy BierRozm.

a jasne; w dziorawy o pochylone.

Fleksja
sg
mNdziurawy fNdziurawå nNdziuraw(e)
Gdziuraw(e)go Gdziuraw(e)j G
Adziurawy Adziurawą Adziuraw(e)
Idziuraw(e)m Idziurawą I
Ldziurawym L Ldziurawym
pl
N subst dziurawé
G dziurawych
A subst dziurawé
L dziórawych
inne formy
pl I - dziuraw(e)mi

sg m N dziurawy (11). ◊ G dziuraw(e)go (2). ◊ A dziurawy (1). ◊ I dziuraw(e)m (1). ◊ L dziurawym (2). ◊ f N dziurawå (8). ◊ G dziuraw(e)j (1). ◊ A dziurawą (2). ◊ I dziurawą (4). ◊ n N dziuraw(e) (1). ◊ A dziuraw(e) (1). ◊ L dziurawym (1). ◊ pl N subst dziurawé (4); -é (1), -(e) (3). ◊ G dziurawych (1). ◊ A subst dziurawé (4); -é (1), -(e) (3). ◊ I dziuraw(e)mi (1). ◊ L dziórawych (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w,

1. Mający dziurę albo dziury, otwory powstałe wskutek uszkodzenia lub specjalnie zrobione; uszkodzony, cieknący, nieszczelny, podarty; foraminosus Calep, Cn; fistulosus Mącz; multiforus, perforatus, pertusus, rimosus Cn (33): BierRozm 22; Item v krziwonoſky Miſzką Czenowa dzyurawa poſzczie vkradla LibMal 1546/115v; WyprKr 107v; [Ioas] miáſto Ieruzálem wzyął/ potłukſzy muru łokći 400 [...] Takież miáſto Ieruzálem dzyuráwe widząc/ zmowili ſie nań pod przyſięgą ſtárſzy iego. BielKron 87v, 171v, 452v; Pertusus, Dziuráwy/ przetłuczony. Mącz, 469a, 120d, 469a; Skothowy gnoy Máiowy vſuſz/ á w gárnieć na ogień włoż/ przykryy pokrywką dźiuráwą SienLek 93v, 76, 82v; WisznTr 23; Foraminosus ‒ Dziurawy. Calep 431a; KlonFlis Cv; KlonWor 41 [2 r.].

W porównaniach (4): A ták złość á przewrotność oná/ ſzcżyrość ſláchetną ná tym ſwiecie ták zátłumiłá/ że práwie záthonęłá iáko dziuráwa łodź na głębokich wodach. RejZwierc 78, 68 [2 r.]; CzechEp 115.

Przysłowie: Páni gniewliwa/ dym/ y panewká dziuráwa/ tá troia rzecz ieſt ſkázá domoẃa. March1 A4v [idem] March3 V4v.

Chociay názbyt wſzytkiego/ by ná tym przeſtáło/ Iáko w worze dzyuráwym záwżdy przedſię máło RejWiz 14.

Wyrażenia:peryfr. »dziurawy płot« = dyby (1): Cżęſto w drewniáney śieći y w dźiuráwym płoćie V więźnie Więc nieborak/ y bywa w kłopoćie. KlonWor 38.

»ząb dziurawy« (1): Oley z cegły wyćiąga bol z zębu dźiuráwego SienLek 77.

W przen (6): Ano to ſnać nieſpora robotá Gdy dziuráwe wonem płoćie wrotá RejRozpr K3: KrowObr 60v; Bo dwie złośći vcżynił lud moy/ mnie opuśćili zrzodło wod żywych/ kopáiąc obie ſtudziánki/ ſtudzianki dziuráwe [cisternas fractas] ktore nie zátrzymawáią wod. BudBib Ier 2/13.
Zwrot: »kłaść do dziurawego miecha« = tracić, trwonić (1): będźećie ſię vbieráć á iednák ſię nie zágrzeiećie/ á ten co weźmie naiem ſwoy/ kłáść gi będźie do dźiuráwego miechá [in sacculo pertuso]. BibRadz Agg 1/6.
Wyrażenia: »beczka dziurawa« o nienasyceniu, łakomstwie (1): [Wenus] beczká ieſt dziuráwa: Kłamliwa, łákoma ieſt CiekPotr 17.

»dziurawy miech« (1): BibRadz Agg 1/6 cf Zwrot.

»naczynie dziurawe« (1): Nápomina nas ábyſmy pilnowáli náuki y záchowywáli ią/ żebychmy nie byli iáko nacżynia dźiuráwe/ ktore nie mogą nie zátrzymáć w ſobie BibRadz II 120v marg.

Przen: Słaby, nadwątlony (1):
Wyrażenia: »przyjaźń dziurawa« (1): Gdźie ſię myśli niezgodzą/ tám przijaźń dźiuráwa. KochFr 75.

[»nadzieja dziurawa«: Ale gdy Kázimierzá Polacy koronowáli/ [Michajło] widząc iż nádzieiá dziuráwa/ vdał ſię w pokorę/ [...] vpadſzy Krolowi Kazimierzowi v nog prośił o zwrocenie oyczyzny StryjKron 610.]

2. Pusty, próżny wewnątrz, wydrążony; jamisty, gąbczasty, porowaty; fistulosus, pumicosus, spongiosus Mącz (13): Pleśniwy [koń] ſie też ſkurcżył y ſierść na nim wſtáłá/ Iákoż tá marna ſiecżká dzyuráwa náſtáłá. RejWiz 92; Fistulosus, Wydrożony/ Wywierciány/ Czczy/ To yeſt/ Co wiele rur/ y dziur w tobie ma/ Dziuráwy. Mącz 129a; w dźioráwych ſkáłách Echo żyie/ Oddáiąc końcé ſłów/ á przodki kryie GórnTroas 13; KlonWor 21.
Wyrażenia: »dziurawy by gębka« (1): Spongiosus, Dziuráwy/ rzadki by gębká. Mącz 410c.

»dziurawy kamień« (1): Strigil vel strigilis huius strigilis Grzebło/ też dziuráwy á purcháty kámień/ ktorego w łáźni do wycieránia nog vżywáyą. Mącz 420d.

»piszczałka dziurawa« (1): vcżyniwſzy piſzcżałkę dziurawą/ włoż ieden koniecz w dziurę onego garncza FalZioł V 26v.

»dziurawy jako u trzciny« (1): [trzcina cukrowa] wyrośćie przez látho wyſoko ná kſtałt iáko trzćiná álbo rogoz iedno iż weśrzodek nie ták dziuráwy iáko v trzćiny BielKron 276v.

»sadzel dziurawy« (2): Ale ſadzele dźiuráwé ktore łáćinnicy/ fiſtułę/ zową/ niemogą ich Polacy właſniey zwáć/ iedno wrzody álbo ſadzele czczé SienLek 126v, 126v.

»dziurawe strzewa« [szyk 1 : 1] (2): [zagadka o gębce] Ktore ieſt ſtworzenie á w nim wagi zá ćwierć niemáſz. A ieſth záwżdy ćiſáwe/ a ma ſtrzewá dźiuráwe. HistRzym 25, 25.

Szereg: »dziurawy, (a) purcháty (a lekki)« (2): Pumicosus, Dziuráwy/ purcháty á lekki/ yáko ten kámień. Mącz 331c, 420d.

Synonimy: 1. przekowany, przerzezany, przetłuczony; 2. czczy, purchaty, rzadki, wydrożony, wywierciany.

Cf DZIURAWISTY, DZIURKAWY, DZIURKOWATY

KN