[zaloguj się]
[pdf]

GARDYJAN (28) sb m

gardyjan (27), gwardyjan (1); gardyjan : gwardyjan KrowObr (2 : 1).

Pierwsze a jasne. ◊ -ån, ◊ -ån- (6), -an- (1); -ån- BielKom, KrowObr (3); -ån- : -an- SkarŻyw (2 : 1).

Fleksja
sg pl
N gardyjan gardyjånowie
G gardyjana
D gardyjånowi
A gardyjåna gardyjåny
I gardyjån(e)m
V gardyjånie
inne G a. A - gardyjåna

sg N gardyjan (9). ◊ G gardyjana (3). ◊ D gardyjånowi (3). ◊ A gardyjåna (4). ◊ G a. A gardyjåna (1). ◊ I gardyjån(e)m (1). ◊ V gardyjånie (4). ◊ pl N gardyjånowie (2). ◊ A gardyjåny (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVII – XVIII w.

1. Przełożony klasztoru; archimandrita Calep; coenobiarcha, custos coenobii, guardianus, pater monachorum Cn (28): Dano znacz gardianowi Starſzemu zakonnikowi. RejKup b3, b4v, b7v, c6v, c7 [2 r.], c7v (15); RejKupSekl a5; To ieſt wielka ma vciechá/ Gdy plebaná vrwie klechá/ Mniſzy záſię Gárdianá/ Kmiecie w kárcżmie ſwego páná BielKom D2v; Gdy był Gárdyánem w Podyum/ znał tám piſarzá iednego SkarŻyw 544, 543 [2 r.].
Wyrażenie: »ociec gardyjan« (2): Gdzież waż ieſt Ocziecz Gardian Podobno ſpy ſnać był pijan. RejKup c7, c7.
Szeregi: »opat, gardyjan« [szyk 3 : 1] (4): RejKup b7; okaſz piſmo ſwięte? gdzie Pan Kryſthus [...] w kośćiele krześcijáńſkim poſtánowił kiedy [...] Opáty/ Gwárdyany/ Przeory KrowObr 36v, I41v; Calep 89b.

»przełożony klasztorny, gardyjan« (1): [ofiary] ktore mamy Pánu Bogu vſtáwitznie oddawáć/ nie Fránćiſſkowi/ áni Dominikowi/ áni Bernárdynowi/ áni przełożonemu klaſſtornemu/ áni Gárdyanowi/ áni Opátowi/ áni przeorowi/ ále Pánu Bogu ſámemu KrowObr 141v.

»gardyjan, przeor (a. pryjor)« (3): Wſzelki ktory opuśći domy/ bráćią/ ſioſtry/ oycá/ mátkę/ żonę/ dzieći/ álbo role. A dla kogo? Ieſli dla Fránćiſſká/ álbo Dominika/ álbo Bárnárdinego? nie. Ieſli dla Reguły/ álbo dla Gárdyaná/ Przeorá? nie. KrowObr 140v, 36v; Calep 89b. [Ponadto przy innym szeregu 1 r.].

»starszy abo gardyjan« (1): Wedle zwycżáiu ſtárſzy ábo Gárdyanowie/ roziezdzáiąc ſię/ proſzą ſobie do klaſztorow ſwoich z kápitnły braćiey tych y owych SkarŻyw 543.

2. [Członek straży: Przyszedłszy tam wieczorem [...] nie m[i]ałem się gdzie przytulać, ani co jeść dostać, aż mię ledwo gwardyan, Hiszpan, na onę wieżę przyjął DiarPeregr 20.]

Synonimy: 1. opat, pryjor, przełożony, przeor, starszy; 2. stroż.

HG