« Poprzednie hasło: IŚCIĆ | Następne hasło: 1. IŚCIE » |
IŚCIĆ SIĘ (51) vb impf
się (27), sie (24).
inf | iścić się | |||
---|---|---|---|---|
indicativus | ||||
praes | ||||
sg | pl | |||
1 | iścię się | |||
3 | iści się | iszczą się, iścią się |
praet | ||||
---|---|---|---|---|
sg | pl | |||
3 | m | iścił się | m pers | |
f | iściła się | m an | ||
n | iściło się | subst | iściły się |
imperativus | ||
---|---|---|
sg | ||
2 | iści się | |
3 | niech się iści |
conditionalis | ||
---|---|---|
sg | ||
2 | m | byś się iścił |
inf iścić się (6). ◊ praes 1 sg iścię się (1). ◊ 3 sg iści się (28). ◊ 3 pl iszczą się (5), iścią się (1) PowodPr. ◊ praet 3 sg m iścił się (1). f iściła się (1). n iściło się (2). ◊ 3 pl subst iściły się (2). ◊ imp 2 sg iści się (1). ◊ 3 sg niech się iści (1). ◊ con 2 sg m byś się iścił (1). ◊ part praes act iszcząc się (1).
Sł stp, Cn notuje, Linde XVIII w. s.v. iścić.
- 1. Urzeczywistniać się, stawać się w istocic, spełniać się (32)
- 2. Zapewniać, zaręczać; utwierdzać w jakimś przekonaniu (8)
- 3. Dotrzymywać słowa, wywiązywać się z obietnic, zobowiązania (6)
- 4. Płacić, regulować należność, dług (3)
- 5. Brać co bezkrytycznie za pewne, łudzić się (1)
- б. Naśladować kogo, postępować jak kto (stawiany za wzór) (1)
iścić się na kim (6): SkarJedn 386; prętko ſię ná nim ono Proroctwo iśćiło. SkarŻyw 507, 599, 601 [2 r.]; SkarKazSej 706b.
iścić się nad czym (1): Słuſznie ſię tedy nád náſzą Polſką iśći/ co támże Pan Bog dáley mowi. PowodPr 19.
iścić się w kim (5), w czym (2): gdyż ſię to w nas iśći/ co v Ekklezyáſteſá nápiſano: Więcey ich/ práwi/ obżárſtwo á niżeli miecz zábijá. WerGośc 205; Iáko ſię to iśći we wſzyſtkich kroleſtwách y rzeczách poſpolitych kędy niezgody pánuią WujNT 136, 164, 337; według wywodu Páwłá S. w nim właſniey niż w Izráelcżykách iśći ſię oná wielka obietnicá vracżenia Boſkiego PowodPr 16, 8, 51.
W charakterystycznych połączeniach: iści (a. iszczą) się nieszczęścia, obietnica (2), prawda (3), prawo, pogrożenia, proroctwo (3), prorockie wołanie, przeklęctwo, słowo (słowa) (3), wyroki boskie.
»iścić się a pełnić« (1): Obietnice Piotrá ś. więcey ſię viśćiły y iſzcżą á pełnią ná potomkach iego Biſkupach Rzymſkich. SkarŻyw 601.
iścić się komu [w tym: na czym (1)] (2): RejAp 168; RejPos 275v. Cf Szeregi.
»iścić się a twirdzić« (1): Thu ſie nam iśći á twirdzi pociechá náſzá RejAp 168.
iścić się komu [w tym: w czym (1), przez kogo (1), za co (1)] (5): Tu przedſię ku oſtátkowi iśći ſie nam Pan przez laná ſwiętego/ iż to co nam obiecowáć racży/ nigdy nas minąć nie może RejAp 192v; RejPos 120, 235, 237, [352]v.
Ze zdaniem dopełnieniowym (6): Tám ſie iuż Pan iśći iż chce przyść rychło á dokońcżyć wſzytkich ſpraw ſwoich. RejAp Cc4v, 192v; RejPos 120, 235, 237, [352]v.
»iścić się a zawięzować« (1): Ale mu ſie w tym mocno iśćić á záwięzowáć racży/ iż pewnie ożyć muśi na wiecżne pociechy ſwoie RejPos [352]v.
iścić się komu od kogo (1): iuż wieſz zapłáthę ſwoię z nieomylnych obietnic iego/ iákoć ſie iśći Sálomon y ini Prorocy od niego RejPos 288v.
iścić się komu (1): Tám iuż Ian s. iśći ſie nam od Páná/ iż ty ſłowá iego y to piſmo iego ieſt pewno á prawdziwe. RejAp Cc4v.
iścić się komu (1): ktory [Pan] dla obietnic ſwoich łáſkáwych iśći ſie nam obfićie/ á my bierzemy choćiaſmy nie dorobili. WujJudConf 112v.
iścić się w czym (3): KochPs 87; iśći ſię Pan Bog w obietnicach ſwoich SkarŻyw 103; CiekPotr B4v.
W charakterystycznych połączeniach: iścić się w słowie (a. słowiech) (2), w obietnicach.
»nie iścić się i zawodzić« (1): Acz częſto ſię odkrywa, że ſię w ſłowiech ſwoich Nie iſzczą, y záwodzą ludzie CiekPotr B4v.
iścić się komu (1): łákomi [...] nie mogą ſię y pánom iśćić/ y ſwoiego łákomſtwá nákarmić/ iedno krwią á potem á łupieſtwem vbogich. SkarKaz 610a.
Synonimy: 1. spełniać się, stawać się, potwierdzać się; 2. twirdzić, zaręczać; 3. dotrzymawać, wypełniać; 5. łudzić się; 6. naśladować.
Formacje współrdzenne: uiścić się, ziścić się; uiszczać się.
IM