[zaloguj się]
[pdf]

IZAŻ (353) pt

izaż (346), iżaż (7); izaż : iżaż WróbŻołt (15 : 2), RejJóz (1 : 1), KrowObr (72 : 2), BibRadz (31 : 1), GrabowSet (14 : 1).

W pisowni łącznej „izaż” (298); w pisowni rozłącznej „i zaż” (55).

a pochylone (w tym 11 r. błędne znakowanie).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde brak.

Partykuła pytajna: czy, czyż; w pytaniach niezależnych; an, num Mącz, Cn; nuncubi Mącz; annum, numnam, numquid, utrum Cn (353):
a. W pytaniach retorycznych o charakterze ekspresywnym (345): Bo izażeś prożno ſtworzył wſzytki ſyny ludzkie. Czuſz nie prożno ale aby byli z tobą vbogoſlawieni w niebie. WróbŻołt 86/48, 7/12, 20, 55/8, 76/8, 9 (10); RejPs 112v, 113; RejJóz I3v; RejKup s6; KromRozm I Kv; KromRozm III G8 [2 r.]; LubPs N3, N5v, O2, T, T3v, T5v, cc2; Izaſz drewno vſtrugáne/ ieſt Krolem náſzym? Izaſz to ſtworzyćiel/ tego ſwiátá? Izaſz ten krzyſz ieſt iedyna nádzieiá náſzá? KrowObr 93v, 15v, 25v, 68, 81v, 85v (19); Izaż [Nunquid] może zápámiętáć mátká dziećiątká ſwego/ by ſie nie miáłá ſmilować nád ſynem żywotá ſwego? Leop Is 49/15 [przekład tego samego tekstu KuczbKat ]; Y rzekł im Iezus: Izáż [Nunquid] mogą ſynowie Oblubieńcowi żáłoſni być poty poki przy nich ieſt oblubieniec Leop Matth 9/15, 2.Esdr 6/11, 4.Esdr 15/52, Iob 18/4, 38/31, 32 (22); LeszczRzecz A6; Gdyśćie pośćili y płákáli mieſiącá piątego y ſiodmego przeż ty ſiedḿdźieſiąt lat/ izażeśćie wy mnie pośćili? (marg) Iákoby rzekł/ ázażem ia tho wam roſkazał? (‒) Abo theż gdyśćie iedli y pili/ izażeśćie nie ſámi ſobie iedli y pili? BibRadz Zach 7/5, Gen 19/9, Num 11/12, 23, 1.Reg 22/7, 2.Reg 19/42 (16); BielKron 72, 94v; An quisquam usquam gentium est aeque miser, Yzaſz yeden gdzie ná świecie yeſt ták nędzny yáko ya. Mącz 509b, 56b, 95c, 134c, 422a, 422c; RejPos 142v, 144, 144v [2 r.], 151v, 242v; BiałKat 381v; KuczbKat 375 [2 r.]; RejZwierc 226v; BudBib Iob 7/13, Sap 8/6; Phil E3; Izaż śmiertelny cżłek/ zmieni bieg wiecżny/ Chcąc być od przygod/ y ſmutku beśpieczny? GrabowSet T3, Bv, B2, E4v, N3, T (11); Odpowiedźieli im tedy Pháryzeuſzowie: Abośćie [Nunquid] y wy zwiedźieni? Izaż [Nunquid] ktory z kśiążąt ábo z Pháryzeuſzow vwierzył weń? WujNT Ioann 7/48; CiekPotr 45; SzarzRyt C2.

Połączenie: »izaż ... już« (2): Weźmi przykład/ kiedy ia rzekę ieden ieſth Krol w Polſzcże/ iedno Słońce ná niebie/ izaſz tu iuż może być drugi krol/ álbo drugie ſłońce. SarnUzn D4v; RejPos [236]v.

Występuje wewnątrz zdania pytajnego [w tym: po podmiocie (4)] (6): WróbŻołt 49/13; GliczKsiąż B7v; Ale y ći co mieſzkáią w Bábilonie/ izaż co lepſzego czynią? BibRadz 4.Esdr 3/28; Ręce twe mnie dziáłáły/ zaż mnie te záś ſkáżą? Ná wzgárdę y śmiech złoſnym/ izaż mnie poráżą? GrabowSet B, M4v, R4.

α. W zdaniach z przeczeniem: nonne Mącz, Cn; an non, ne, non Cn (220); Y zaż nieprzydzie ten cżaſz gdy duſza moia ſamemu panu bogu będzie poddana WróbŻołt 61/2, 13/4, 40/9, 52/5, 76/8, R3; RejPs 78, 97v, 108v, 162, 202v; RejJóz F4; SeklKat E2v, K4v; LubPs R6, Y2; Iżaſz ſam pan Kryſtus iáwnie nie ſwiádtzy? KrowObr 24v, 7, 9v, 10, 12, 13v (59); Izaſzby ſie nie lepiey pocżćiwie vgodzić/ Niżli ciáłu y ſławie y duſzy záſzkodzić. RejWiz 87, 172 [3 r.]; Y zaſz nie [Nunquid non] vcżynię ták miáſtu Ieruſálem y obrázom iego/ iákom vcżynił Sámáryiej y báłwánom iej? Leop Is 10/11; Gdzieby kto miał ſto owiec/ á obłądziłáby iedná z nich: izaż nie [nonne] opuſzcża dziewiąćidzieſiąth y dziewięć ná gorach/ á idzie ſſukáć oney co zábłądziłá? Leop Matth 18/12, Ier 33/24, Ez 11/3, 26/15, Mar 6/3, Luc 4/22 (9); RejZwierz 8v; BibRadz Gen 20/5, 2.Reg 3/25, 38, 3.Reg 22/18, 2.Par 13/9 (12); BielKron 3, 244; GrzegRóżn K3; Mącz 511d; SarnUzn B7, D3, D4 [2 r.], E3v, E4 (9); RejAp 27, 27v; RejPos 8v, 39, 39v, 52, 59 (33); RejPosWiecz2 93v; KuczbKat 435; Izaż nie lepſzy pokoy niżli kłopot? Izaż nie lepſza dobra ſławá niżli zła? Izaż nie lepſza piękna á pocżćiwa bieſiádá niżli wſzetecżna/ ſromotna/ á wſtydliwa? Izaż nie lepſzy cnotliwy á ſpokoyny żywot niżli warchotny/ nieſpokoyny á ze wſząd záthrudniony? Izaż nie lepſza ſpráwiedliwość niż krzywdá? RejZwierc [782], 53 [3 r.J, 53v [4 r.], 68, 189v [3 r.], 222, 249v; WujJud 244v; RejPosWstaw [1432]; BudBib 3.Esdr 4/34, 4.Esdr 11/39; KochPs 204 [2 r.]; MWilkHist Kv; CzechEp 235; NiemObr 81, 107, 109, 131, 138 (10); GórnRozm C3v, D3; ZawJeft 27; odpowiedział iey: Izaſz nie widziſz Oycá twego leżącego vmárłego ná drodze/ á indziey drogi nie máſz ktorąby ſie iecháć miáło. Phil O4, I3; GrabowSet V; A Ieſus odpowiedźiawſzy/ rzekł im: Izaż nie [Nonne] dla tego błądźićie/ że nie rozumiećie piſmá/ áni mocy Bożey? WujNT Mar 12/24, Matth 13/55 [2 r.], 56, Mar 11/17, Luc 4/22, 11/40 (13); WysKaz 16; SarnStat 18.

Połączenia: »izaż już nie« (3): Izaſz yuż ty ſam nye poydzyeſz przed vfy náſſemi/ Boże náſz będąc tu wodzem nád námi nędznemi. LubPs O5v; SarnUzn H6; RejPos 259v.

»izaż tedy nie« (2): izaſz to tedy nie ieſt iáwna rzecż/ że tu ieſt Effentialis locutio. SarnUzn E3, E3.

»izaż też nie« (2): Izaſz teſz niewiećie/ álbo tego w wáſzych wlaſnych kxięgach niemaćie? KrowObr 230v; OrzRozm S.

Występuje wewnątrz zdania pytajnego [w tym: po podmiocie (3)] (5): Wſzákże iednák ſlowá moie: y práwá moie ktorem porucżał ſlugam moim Prorokom/ y zaſz nie [nunquid non] záchwyćili oycow wáſzych? Leop Zach 1/6; WujJud 48v; NiemObr 138, 142; Więc ſzalonego człowieká/ izaſz nie imáćie? zaſz nie krępuiećie? A czemu? Przeto iżby ludźiom nie ſzkodźił. GórnRozm B4.

b. W pytaniach realnych (8): Rzekłá mu niewiáſtá: Pánie nie maſz cżym cżyrpáć/ á ſtudnia ieſth głęboka/ zkądże tedy maſz tę wodę żywą? Izażeś [Nunquid] thy więtſzym ieſt nád oycá naſzego Iakobá/ ktory nam tę ſtudnią dał/ z ktorey y ſam pił/ y ſynowie iego/ y bydłá iego? A odpowiedźiawſzy Iezus iey: Káżdy ktory pije thę wodę/ záſię będźie prágnął. Lecż ktoby pił onę wodę ktorą ia dam iemu/ nie vprágnie ná wieki. BibRadz Ioann 4/12 [przekład tego samego tekstu WujNT]; RejPos 84; WujNT Ioann 4/12.

Połączenie: »izaż juże« (1): Kupieć pytha przeć ſię kwapyą. I zas iuże przeċ idz chczeczie Podobno ſię nieodwlecze. RejKup f8v.

α. W zdaniach z przeczeniem (4): Y rzecże Ieremiaſz do Sedechiaſzá. Zwiáſtuięli tobie co/ izaż mię nie zábieſz [nunquid non interficies me]? á porádzęlić co/ nie vſluchaſz mię. Leop Ier 38/15; Tedy mu rzekł niektory z ſług Kápłaná nawyzſzego/ powinowáty onego ktoremu był Piotr vćiął vcho: Izażem ia ćiebie nie widział w ogrodźie przy nim? Ale záſię Piotr záprzał BibRadz Ioann 18/26; RejPos 100.

Połączenie: »izaż też nie« (1): A ktemu rzekł/ Izażeś też mnie niezoſtáwił błogoſłáwieńſtwá żadnego? Odpowiedźiał Izáák themi ſłowy Ezau BibRadz Gen 27/36.

Synonimy: albo, czy, czyli.

Cf AZAŻ, IZAŻLI, ZAŻ

TZ