[zaloguj się]
[pdf]

JAWNOGRZESZNIK (85) sb m

jawnogrzesznik (78), jawny grzesznik (7) OpecŻyw (6), RejAp (1).

W pisowni rozłącznej: jawny grzesznik (7), jawno grzesznik (3), w pisowni łącznej: jawnogrzesznik (75).

a oraz o jasne (w tym: w a 1 r. błędne znakowane); -e- (4), -é- (3); -e- KochPs; -e- : -é- OpecŻyw (3 : 3).

Fleksja
sg pl
N jawnogrzesznik jawnogrzésznicy
G jawnogrzesznika jawnogrzesznikow
D jawnogrzesznikom
A jawnogrzesznika jawnogrzeszniki
I jawnogrzeszniki(e)m jawnogrzeszniki
L jawnogrzeszniku
V jawnogrzeszniku

sg N jawnogrzesznik (18). ◊ G jawnogrzesznika (13). ◊ A jawnogrzesznika (9). ◊ I jawnogrzeszniki(e)m (3). ◊ L jawnogrzeszniku (3). ◊ V jawnogrzeszniku (5). ◊ pl N jawnogrzésznicy (12). ◊ G jawnogrzesznikow (8); -ów (1), -(o)w (7). ◊ D jawnogrzesznikom (2). ◊ A jawnogrzeszniki (3). ◊ I jawnogrzeszniki (9).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVII w. (z Cn).

Człowiek publicznie przestępujący przykazania, obowiązujące każdego Izraelitę; w okresie intertestamentalnym nadawano tę nazwę również poborcom podatków i ceł; także ogólnie: grzesznik, człowiek występny; publicanus BartBydg (85): Zapráwdę wám to powiedám/ ijże iawni grzéſſnicy ij niepocżeſne żony/ vprzédzą wás do królewſtwa niebieſkiégo OpecŻyw 74v, 62 [2 r.], 62v, 74v; BartBydg 126; TarDuch B4v; SeklWyzn d2; KrowObr 49; MAttheuſz Apoſtoł [...] żyd z narodu Iudá/ y z iáwnogrzeſznikow/ to ieſt ze cłá poboru/ wſtąpił na ſtolec ſwięty po wſtąpieniu Páná Kryſtuſowym w niebo. BielKron 144; rychley nieſláchetnego iáwnego thákiego grzeſzniká mieſobą záwżdy w powadze máią/ niżli owego pocżćiwego á cnotliwego RejAp 179v, 43; RejPos 74v, 200v 202, 309, 327 (23); KuczbKat 360; A ſpoſob ſpowiedźi Krześćiáńſkiey/ wyráźił nam Pan Kryſtus w onym ſynu Márnotrátnym y Iáwnogrzeſzniku. WujJudConf 81 v; BudNT c3 przedm [2 r.]; Boże/ [...] Broń mię przećiw zuchwálcom/ y iáwnogrzeſznikom KochPs 85; SkarŻyw 172; LatHar [+9], 109 [2 r.], 153, 254; WujNT Cccccc3.

W porównaniach (12): RejKup r8; dzyękuięć moy myły Panie iżem nie ieſt ták zły iáko ini ludzye/ y iáko y then iáwnogrzeſznik. RejPos 325; Także theż y my vcżyńmy nędzni Zácheuſzowie/ kthorzy vſtáwicżnie iáko iáwnogrzeſznicy leżemy na tym nędznym mycie/ á ná ſproſnych á rozmáitych háńdloch ſwiátá tego RejPos 351, 120, 199v, 200v, 328; ReszPrz 9; GrabowSet T2; zmiłuy ſię nádemną/ iákoś ſię zmiłował nad łotrem onym/ y nád iáwnogrzeſznikiem. LatHar 141, 145; WujNT 76.

W charakterystycznych połączeniach: jawnogrzesznik marny, nędzny (8), nieszlachetny, pokutujący (a. pokutę czyniący) (2), (dzisiejszego) świata tego (4), ubogi (2), ukorzony, upadły; pod osobą (w osobie) jawnogrzesznika (4).

Szeregi: »celnik, mytnik, (a, albo) jawnogrzesznik« [szyk 2 : 1] (2 : 1): KrowObr 9; Pátrzayże co tu ſobýe s tego zá pociechę vmnożyć maſz nędzny celniku á nędzny iáwnogrzeſzniku ſwiátá tego RejPos 325; Y z Páwłá przenáſládowce/ vcżynione ieſt nacżynie wybráne: y z Mytniká Iáwnogrzeſzniká SkarŻyw 168.

»cudzołożnik, jawnogrzesznik« (1): [Pan] Cudzołożniki/ iáwnogrzeſzniki z onych dekretow wywodził/ ktore ná nie vſtáwione były RejPos 10.

»jawnogrzesznik a cżłowiek dzisiejszego świata« (1): O nędzny iáwnogrzeſzniku á nędzny cżłowiecże dziſieyſzego ſwiátá tego/ [...] Słuchayże [...] rady Páná ſwego RejPos 201v.

»grzesznik (a. grzeszny) i (a, abo) jawnogrzesznik« = publicanus et peccator Vulg [szyk 11 : 3] (14): OpecŻyw 60v; Iezu ktoris z iáwnogrzeſzniki y zgrzeſznemi iedzącz/ ku pokucie ie pryzywał [!] ſmi. ſie nad nami. TarDuch B4; Leop Matth 9/11 [2 r.]; A tu napirwey vważay moy miły Krześćiáńſki cżłowiecże/ iż tego żadnym obycżáiem zeznáć nie możeſz/ ábyś nie był z licżby tych grzeſznikow ábo iáwnogrzeſznikow. RejPos 169, 166v [4 r.], 167, 167v, 308, 324 [2 r.].

»nędznik a jawnogrzesznik« (1): Aleć nam to nędznikom á tym iáwnogrzeſznikom ſwiátá tego ty źwierćiádłá wywieſzone/ ábychmy ſie przypátruiąc temu/ ciefzyli ſie tym RejPos 325.

»poganin i (a) jawnogrzesznik« [szyk 6 : 1] (7): Coż my tedy rzecżemy nędzni pogáni á nędzni iáwnogrzeſznicy/ ktorzy vſtáwicżnie leżymy w grzéchu RejPos 74, 120; SkarJedn 67; ReszPrz 9; Kośćiołá też kto nie ſłucha/ zá pogániná y iáwnogrzeſzniká bywa pocżytány LatHar 112; WujNT 30, 76.

»przestąpnik a jawnogrzesznik« (1): PRzybliżáli ſię przeſtąpnicy á iáwnogrzeſznicy ku Pánu/ áby ſłucháli ſłowá iego RejPos 165v.

»jawnogrzesznik a złoczyńca« (1): O nędzny Iopie/ o nędzny Dawidzye/ thy káżdy márny iáwnogrzeſzniku á złocżyńco ſwiátá tego przypomni ſobie ieſliżeś thy był kiedy cżyni podobien do tych ſwiętych ludzi RejPos 309.

Synonimy: celnik, mytnik, poborca.

Cf JAWNIEGRZESZNIK, JAWNOGRZESZNY

KCh